Parametry czynnościowe skóry Klinika Dermatologii Ogólnej, Estetycznej i Dermatochirurgii UM w Łodzi

Skóra składa się z trzech warstw : naskórek (epidermis) skóra właściwa (cutis propria, dermis) tkanka podskórna (tela subcutanea)

Skóra, poza tym zawiera przydatki tj. gruczoły łojowe gruczoły potowe mieszki włosowe oraz naczynia krwionośne, naczynia chłonne i zakończenia nerwowe

Fizjologiczne czynności skóry Skóra pełni ważne funkcje dla całego ustroju: utrzymuje równowagę między ustrojem, a otoczeniem osłania narządy wewnętrzne przed wpływami środowiska zewnętrznego Skóra jest barierą fizykochemiczną chroniącą przed: utratą wody urazami mechanicznymi promieniowaniem UV przenikaniem substancji drażniących i czynników zakaźnych Obecność tej bariery zapewnia: ciągłość skóry, złuszczanie na jej powierzchni, kwaśne pH, płaszcz hydro-lipidowy

Płaszcz hydro-lipidowy składa się z łoju (sebum), potu zawartość lipidów na powierzchni skóry zależy od czynników ogólnoustrojowych (przemiany materii, bodźców nerwowych i hormonalnych, sposobu odżywiania itd.), jak również od stanu czynnościowego gruczołów łojowych chroni skórę przed wysuszeniem, utrzymuje jej elastyczność, uniemożliwia wnikanie drobnoustrojów im bardziej zrównoważony film tym wyższa zawartość wody na powierzchni skóry

oczyszczanie skóry narusza jego równowagę ma zdolność odnowy (ok. 2 godziny), u ludzi młodych i zdrowych zachodzi ona szybko, natomiast u osób starszych znacznie wolniej zaburzenia równowagi filmu powodują problemy ze skórą od podrażnień do chorób (właściwa pielęgnacja): alergie, choroby przebiegające z zaburzeniami rogowacenia (AZS, łuszczyca, rybia łuska) czynniki zaburzające: wilgotność, temperatura, ekspozycja słoneczna, działanie detergentów, zaburzenia hormonalne Płaszcz hydro-lipidowy

Parametry oceny funkcji barierowej skóry zawartość wody na powierzchni skóry (nawilżenie skóry) przeznaskórkowa ucieczka wody (TEWL) zawartość sebum na powierzchni skóry (natłuszczenie skóry) pH skóry  pomiary tych parametrów pozwalają wykryć uszkodzenia funkcji barierowej skóry  wykorzystywane są one również w ocenie właściwości użytkowej leków i kosmetyków (testy aplikacyjne)

Nawilżenie skóry za zdolność do wiązania wody w naskórku odpowiada głównie naturalny czynnik nawilżający (NMF) stanowi on 15-30% całkowitej wagi warstwy rogowej w jego skład wchodzą: aminokwasy, sól sodowa kwasu piroglutaminowego, mleczany, mocznik, glikozoamina, keratynina - 1,5%, jony - wapnia, sodu, potasu, fosforu, magnezu, chloru, sól kwasu mlekowego, sól kwasu cytrynowego, sól kwasu mrówkowego w kosmetyce stosowane są bądź mieszaniny bądź pojedyncze związki spośród jego składników

Nawilżenie skóry zależy od grubości skóry i działania gruczołów potowych (bardzo wysoka na czole i wewnętrznej stronie dłoni) osiąga wartość maksymalną w wieku lat niskie u dzieci i osób starszych (mniejsza zdolność do wiązania wody przez włókna kolagenowe oraz zmniejszona ilość glikozoaminoglikanów w macierzy zewnątrzkomórkowej)

Natłuszczenie skóry zależy od intensywności wydzielania sebum (najwięcej gruczołów łojowych: strefa T, skóra głowy, górna część pleców oraz klatki piersiowej) podlega kontroli hormonalnej

pH skóry wartość pH zależy od wydzielania potu, łoju zmienia się w zależności od: - obszaru ciała (najwyższe na podeszwach stóp i pod pachami) -czynników zewnętrznych (jedzenie) -płci (nieco niższe u mężczyzn) -wieku (wzrasta wraz z wiekiem) normalnie ma odczyn kwaśny – bakterio- i grzybobójczy

Pomiary idealne warunki pomiaru: temperatura ok. 20°C i wilgotność powietrza ok % konieczna ok. 30 minutowa aklimatyzacja do warunków (zniwelowanie wpływu wysiłku fiz. i stresu emocjonalnego na parowanie skóry) mycie skóry najpóźniej 5 godzin przed pomiarem miejsce pomiaru (grubość skóry, działanie gruczołów): twarz, wewnętrzna część przedramienia

Corneometer pomiar oparty na metodzie pojemności elektrycznej skóry 3 metody pomiaru: - pojedynczy - ciągły przy kontakcie ze skórą (zawartość wody w naskórku) - ciągły bez kontaktu ze skórą (parowanie wody przez skórę)

Interpretacja wyników Wyniki w przedziale Wewnętrzna strona przedramienia Bardzo sucha<30 Sucha30-45 Dostatecznie nawilżona>45

Tewameter mierzy szybkość parowania wody z powierzchni skóry dzięki pomiarowi można także ocenić gradient temperatury i wilgotności nad badaną skóra stopień utraty wody przez naskórek informuje nas o tym czy naskórek ma dobre właściwości ochronne i czy pokrywający go płaszcz hydrolipidowy skutecznie chroni skórę przed przesuszeniem pozwala na ocenę wpływu leków stosowanych doustnie i preparatów aplikowanych miejscowo na przepuszczalność skóry Tewameter

Interpretacja wyników Wartość TEWL g/h/m 2 Wskazówki interpretacyjne 0-10Bardzo zdrowa skóra 10-15Skóra zdrowa 15-25Skóra normalna 25-30Skóra w złym stanie >30Skóra w stanie krytycznym

Sebumeter pomiar wydzielania sebum metodą fotometryczną kaseta z matową taśmą o grubości 0,1 mm czas pomiaru 30 sekund fotokomórka mierzy przezroczystość taśmy (zawartość sebum na powierzchni badanego obszaru µg/cm 2 w przedziale 0-350)

Interpretacja wyników Miejsce pomiaru Czoło, skóra głowy Włosy Policzki, powieki, skroń Kąciki ust, górne części ciała, plecy, szyja Ramiona, dłonie, nogi, łokcie Rodzaj skóry sucha<100<40<70<550-6 normalna <6 tłusta>220>100>180>130-

Skin-pH-meter pomiar określa odczyn roztworu na powierzchni skóry na skali 0-14 pomiaru dokonuje się przy pomocy elektrody szklanej, wypełnionej wewnętrznym buforem i wyposażonej w diafragmę, która zapewnia przeniesienie jonów pomiędzy roztworem pomiarowym i wewnętrznym buforem miejsca pomiaru: wierzch dłoni, przedramię, czoło, policzek

Interpretacja wyników Wartość pH <3,53,84,04,34,55,05,35,55,75,96,26,5> 6,5 Kobietyzakres kwasowynormalnywysoka wartość pH skóry Mężczyźnizakres kwasowynormalnywysoka wartość pH skóry

Proces starzenia się skóry jest wynikiem: zmian uwarunkowanych genetycznie (starzenie wewnątrzpochodne) zmian wynikających z wpływu otaczającego środowiska (starzenie zewnątrzpochodne)

Czynniki wpływające na proces starzenia się skóry:  przewlekła ekspozycja na promienie UV (fotostarzenie)  zaburzenia hormonalne  zanieczyszczenie środowiska  stres  zaburzenia odżywienia  palenie papierosów  przewlekłe wyniszczające choroby  stany zapalne, urazy w obrębie skóry

Zmiany skóry starczej są wynikiem:  zmian proporcji grubości poszczególnych warstw skóry (zanik naskórka i skóry właściwej, pogrubienie tkanki podskórnej)  przerostu warstwy rogowej  obecności nieprawidłowych figur podziału w warstwie podstawnej  zmniejszenia produkcji filagryny, lipidów, proliferacji keratynocytów  zmniejszenia zawartości wody w naskórku  zniszczenia architektury włókien substancji podstawnej w skórze właściwej  uszkodzenia włókien elastynowych, zmniejszenia liczby włókien kolagenowych

Kliniczne cechy skóry starczej:  zmarszczki  wzmożona suchość skóry  mniejsza elastyczność  zmniejszenie liczby naczyń krwionośnych i ich kruchość (wybroczyny)  zmiany zabarwienia skóry (wynik spadku estrogenów i zmieniona odpowiedź komórek melanotropowych)

W miarę starzenia się skóry, na skórze twarzy powstają rozmaite zmiany strukturalne :  wiotkość powiek  „kurze łapki”  trapezoidalna konfiguracja okolicy gładzizny  nasilenie uwypuklenia fałdu nosowo- wargowego  zwiotczenie dolnej części policzków  stopniowa utrata napięcia mięśni i skóry szyi

Nasilenie procesu starzenia się skóry ocenia się w skali Glogau Zmiany łagodne (28 – 35 lat)  brak rogowacenia  niewielkie zmarszczki  brak blizn  nie ma konieczności stosowania makijażu lub delikatny makijaż

Zmiany średnio nasilone (35 – 50 lat)  niewielkie rogowacenie słoneczne – delikatne żółte przebarwienia skóry  zmarszczki o średnim nasileniu – obecne równoległe linie śmiechu  niewielkie bliznowacenie  konieczny delikatny makijaż Nasilenie procesu starzenia się skóry ocenia się w skali Glogau

Zmiany zaawansowane ( lat)  rogowacenie słoneczne – wyraźne żółte przebarwienia i teleangiektazje  średnio zaawansowane bliznowacenie  zmarszczki widoczne również w spoczynku  konieczność stałego stosowania makijażu Nasilenie procesu starzenia się skóry ocenia się w skali Glogau

Zmiany ciężkie (60 – 75 lat)  rogowacenie słoneczne lub rak skóry  zmarszczki – wiotka skóra ze zmarszczkami o podłożu słonecznym, grawitacyjnym i mimicznym  nasilone bliznowacenie  makijaż nie przykrywa zmian Nasilenie procesu starzenia się skóry ocenia się w skali Glogau

Metody oceny starzenia się skóry Ultrasonografia z wykorzystaniem głowic o wysokiej częstotliwości (mniejsza głębokość penetracji, lepsza rozdzielczość obrazu): - pozwala na odróżnienie obrazu starzenia się posłonecznego (podnaskórkowe pasmo niskoechogeniczne, którego grubość koreluje ze stopniem uszkodzenia słonecznego i powiększa się wraz z wiekiem) od starzenia się naturalnego - ocena skuteczności stosowanych ogólnie i miejscowo leków działających na skórę

Technika replik skórnych (profilometria) pozwala na ocenę głębokości zmarszczek - polega na tworzeniu replik powierzchni skóry w bazie silikonowej - otrzymane odlewy skórne poddawane są trójwymiarowej analizie i obróbce komputerowej Metody oceny starzenia się skóry

Cutometer służy do pomiaru właściwości biomechanicznych skóry - technika polega na zassaniu określonego fragmentu skóry do otworu w sondzie pomiarowej przy stałej wartości podciśnienia - mierzony jest opór stawiany przez skórę podczas wciągania oraz jej zdolności powracania do pozycji początkowej - określane są zawartość włókien kolegonowych, elastycznych oraz turgor skóry Metody oceny starzenia się skóry

Reviscometer – sonda pozwala na określenie elastyczności skóry - zasada pomiarowa sondy opiera się na pomiarach czasu przebiegu rezonansu, fale akustyczne rozchodzą się ze zmienną prędkością: jeden z czujników przekazuje akustyczną falę uderzeniową, drugi z nich jest odbiornikiem - aplikator z dwoma czujnikami igłowymi pozwala na pomiary pod różnymi kątami 0/180°, 45/225°, 90/270° oraz 135/315°; - możliwe jest określenie elastyczności skóry, ułożenia włókien kolagenu i elastyny

Metody oceny starzenia się skóry Mexameter mierzy zawartość melaniny i hemoglobiny badanie to polega na kolorymetrycznej ocenie stopnia zaczerwienienia (pochodzącego od hemoglobiny) i intensywności zabarwienia brązowo-brunatnego skóry (związanego z zawartością melaniny w skórze) - pomiary opierają się na zasadzie absorpcji: sonda emituje światło o trzech długościach fali, odbiornik mierzy światło rozproszone odbite przez skórę - rezultaty zawarte są na skali od 0 do 999

Fototypy skóry – klasyfikacja Fitzpatricka Typ I – celtycki: bardzo jasna, blada skóra, zielone oczy, dużo piegów, brak opalenizny, zawsze oparzenia Typ II – biały kaukaski: nieco ciemniejsza skóra, włosy jasny blond do brązu, oczy niebieskie, szare lub zielone, często oparzenia, słaba opalenizna Typ III – mieszany: skóra jasno brązowa, włosy od ciemnego blond do brązu, zielone lub brązowe oczy, czasami oparzenia, dobra opalenizna Typ IV – śródziemnomorski: brązowa skóra, włosy ciemnobrązowe do czarnych, brązowe oczy, rzadko oparzenia, dobra opalenizna Typ V – stała umiarkowana pigmentacja, kolor brązowy (rasa mongolska, arabska, indyjska) Typ VI – stała pigmentacja (rasa negroidalna)

Interpretacja wyników FototypŚredni poziom melaniny I0-150 II III IV V VI

Fotografia kliniczna skóry - wykonywana przed i po serii zabiegów w tym samym pomieszczeniu, jednakowym źródle oświetlenia i w identycznej pozycji - oceny powstałych zdjęć dokonuje dwóch lekarzy, korzystających z odpowiedniej skali zmian -obróbka uzyskanych obrazów - uwidocznienie zmian o określonym kolorze, kształcie i głębokości Metody oceny starzenia się skóry