Różnorodność organizmów

NIE LECZY SIĘ ICH ANTYBIOTYKAMI! Wirusy nie są organizmami żywymi zbudowane z białka i materiału genetycznego choroby wirusowe: - AIDS (wirus HIV), - grypa, różyczka, ospa, świnka, odra, WZW (wirusowe zapalenie wątroby) – żółtaczka, - opryszczka, - zwierzęce: wścieklizna NIE LECZY SIĘ ICH ANTYBIOTYKAMI!

Bakterie jednokomórkowe pozytywne znaczenie: - rozkład martwych szczątków przetwory mleczne (fermentacja mlekowa) kiszonki bakterie symbiotyczne: w jelitach ludzi, przeżuwaczy (roślinożerców) oczyszczalnie ścieków, śmieci negatywne znaczenie: choroby: zapalenia, angina, gruźlica, dur brzuszny, krztusiec, tężec, kiła, próchnica, wrzody (H. pyroli) zatrucia pokarmowe: salmonella, jad kiełbasiany gnicie

Protista Pierwotniaki: pantofelek Roślinopodobne: euglena jednokomórkowe poruszanie: rzęski, wici, nibynóżki podział Cudzożywne – drapieżniki Choroby: malaria, śpiączka, czerwonka Roślinopodobne: euglena głównie jednokomórkowe samożywne podział

Glony żyją w wodzie są samożywne

Zielenice jednokomórkowe Bezjądrowe sinice Skrętnica

Morszczyn pęcherzykowaty brunatnica Zielenice Krasnorosty

Grzyby Drożdże jednokomórkowe fermentacja alkoholowa pączkowanie piekarnictwo, ciasta, produkcja alkoholu Pleśnie komórczaki zarodniki pleśnienie sery pleśniowe, antybiotyki

Grzyby kapeluszowe wielokomórkowe, plecha .. wielokomórkowe, plecha cudzożywne: pasożyty, saprobionty (rozkładają martwe szczątki) zarodniki, fragmentacja

Porosty Glony fotosynteza Grzyby ochrona, dostarczanie wody Znaczenie: pokarm, organizmy pionierskie, wskaźniki zanieczyszczenia powietrza

Mszaki rośliny żyją w środowisku wilgotnym i zacienionym niewielkie, mają listki, łodyżki, chwytniki rozmnażają się przez zarodniki pobierają i magazynują wodę w listkach

Paprotniki środowisko wilgotne i zacienione podziemne łodygi – kłącza zarodnie skupione pod liśćmi lub w kłosy rozmnażanie: bezpłciowe – zarodniki + płciowe - przedrośle

Nagonasienne iglaste wytwarzają kwiaty = szyszki i nasiona nasiona i pyłek roznoszone przez wiatr

Okrytonasienne drzewa liściaste, krzewy, rośliny zielne, trawy i zboża wytwarzają: kwiaty i owoce z nasionami

Korzeń Funkcje: pobieranie wody (włośniki) – OSMOZA utrzymywanie w podłożu dodatkowe: spichrzowa np.: marchewka

Osmoza Swobodne przechodzenie wody z roztworu gdzie jest jej dużo (rozcieńczonego) do roztworu gdzie jest jej mało (stężonego) przez błonę półprzepuszczalną – komórkową. Np: pobieranie wody przez korzeń pęcznienie nasion

Łodyga Funkcje: transport substancji (wiązka przewodząca – drewno i łyko) rusztowanie rośliny Modyfikacje: bulwy, kłącza (podziemne); ciernie

Liść Transpiracja – parowanie wody z rośliny

męski organ rozrodczy wytwarza pyłek żeński organ rozrodczy Kwiat PRĘCIK męski organ rozrodczy wytwarza pyłek SŁUPEK żeński organ rozrodczy DZIAŁKI KIELICHA ochrona PŁATKI KORONY ochrona wabienie owadów

substancje zapasowe - bielmo ZAPYLENIE – przeniesienie pyłku na słupek Sposoby zapylenia: - przez wiatr (kwiaty bez płatków) - przez owady (kwiaty z barwnymi płatkami, zapach, nektar) Z kwiatu powstaje owoc: łupina nasienna owoc zarodek substancje zapasowe - bielmo nasiono

Rozsiewanie owoców: przez wiatr przez wodę przez zwierzęta: na powierzchni ciała, przez zjadanie, przenoszenie itp. KIEŁKOWANIE: Niezbędne: woda, ciepło, tlen Na początku dominuje oddychanie komórkowe! Etapy: pęcznienie – pobieranie wody, tworzenie korzenia i pierwszych liści

Parzydełkowce Meduza - chełbia Polip – stułbia, koralowce drapieżniki, posiadają parzydełka na ramionach (łapanie ofiar, obrona) rozmnażają się przez pączkowanie (polip) i płciowo (meduza) środowisko wodne, polip osiadły, meduza – wolnożyjąca symetria promienista

Płazińce tasiemce pasożytuje w jelicie haczyki i przyssawki na główce wchłania pokarm całym ciałem oddycha beztlenowo jest obojnakiem, samozapłodnienie rozwój złożony, larwa – wągier w mięsie roślinożerców zapobieganie – przebadane mięso, higiena osobista, mycie owoców i warzyw

Nicienie glista ludzka, owsik – pasożyty przewodu pokarmowego obły kształt przewód pokarmowy w postaci rury rozdzielnopłciowe, dymorfizm płciowy rozwój złożony, larwy w płucach zapobieganie: higiena osobista, mycie warzyw i owoców

Pierścienice dżdżownica, pijawka, nereida przód – otwór gębowy, segmenty i siodełko pokrycie ciała: śluz, szczecinki, warstwa mięśni wymiana gazowa całym ciałem układ krwionośny zamknięty obojnaki, zapłodnienie krzyżowe reducenci, pasożyty zewnętrzne

Mięczaki - ślimaki wodne lub lądowe głowa, noga, wapienna muszla (skręcona) z trzewiami, czułki z oczami pokryte śluzem tarka na języku – roślinożercy wymiana gazowa – skrzela lub płuco układ krwionośny otwarty obojnaki, zapłodnienie krzyżowe

Głowonogi Małże ośmiornice, kałamarnice itp. głowa, ramiona, trzewia, muszla – płytka w ciele drapieżne rozdzielnopłciowe bardzo dobrze rozwinięty mózg Małże wodne muszla dwuczęściowa brak głowy filtratory wymiana gazowa – skrzela obojnaki

Stawonogi Skorupiaki 5 par odnóży krocznych wodne głowotułów (oczy, czułki) + odwłok pokryte chitynowym pancerzem drapieżniki, szczypce – 1 para odnóży skrzela układ krwionośny otwarty rozdzielnopłciowe, dymorfizm, rozwój prosty

Pajęczaki 4 pary odnóży krocznych lądowe pająki, skorpiony, kosarze, roztocza np.: kleszcz 4 pary odnóży krocznych głowotułów (oczy) + odwłok chitynowy oskórek drapieżniki, wytwarzają jad i pajęczynę wymiana gazowa: płuca książkowe układ krwionośny otwarty rozdzielnopłciowe, dymorfizm płciowy, rozwój prosty

Owady 3 pary odnóży krocznych lądowe, latające motyle, chrząszcze, muchy, wszy, pchły, ważki, 3 pary odnóży krocznych głowa (oczy złożone + czułki), tułów (odnóża + 2 pary skrzydeł), odwłok chitynowy oskórek wymiana gazowa – tchawki układ krwionośny otwarty rozdzielnopłciowe, dymorfizm płciowy aparaty gębowe:

Rozwój złożony owadów larwa podobna do dorosłego jajo → → dorosły jajo PRZEOBRAŻENIE NIEZUPEŁNE larwa podobna do dorosłego jajo → → dorosły PRZEOBRAŻENIE ZUPEŁNE jajo → gąsienica → poczwarka → dorosły

Kręgowce szkielet wewnętrzny układ krwionośny zamknięty ciepłota ciała: - zmiennocieplne: wszystkie bezkręgowce, ryby, płazy, gady - stałocieplne: ptaki, ssaki rozmnażanie: - jajorodne: bezkręgowce, płazy, ptaki, część ryb i gadów - jajożyworodne: część ryb i gadów - żyworodne: ssaki (bez stekowców)

Ryby głowa (otwór gębowy, oczy), tułów, płetwy: parzyste – piersiowe i brzuszne; nieparzyste – ogonowa, grzbietowa, odbytowa pokryte: śluz, łuski; opływowy kształt ciała linia boczna – narząd zmysłów skrzela utrzymanie głębokości - pęcherz pławny lub ruchy płetw piersiowych rozdzielnopłciowe, dymorfizm płciowy, jajorodne lub jajożyworodne rozwinięte wzrok lub węch

Płazy bezogonowe lub ogoniaste wodno – lądowe głowa, tułów, kończyny przednie i tylne ciało nagie, pokryte śluzem, jad w skórze długi, lepki język workowate płuca + skóra, wspomaganie gardzielą rozmnażanie w wodzie! rozdzielnopłciowe, zapłodnienie zewnętrzne; rozwój złożony – larwa kijanka w wodzie: oddycha skrzelami, ma ogon, nie ma kończyn

Gady jaszczurki, węże, żółwie, krokodyle głowa, tułów, kończyny przednie i tylne, ogon pokrycie ciała: rogowe łuski, tarczki, pancerz drapieżniki, roślinożercy, węże – zęby jadowe płuca gąbczaste, klatka piersiowa rozmnażanie na lądzie! mają błony płodowe rozdzielnopłciowe, dymorfizm płciowy, jajorodne lub jajożyworodne, rozwój prosty

Ptaki głowa, szyja, tułów, ogon, skrzydła, kończyny tylne dziób, opływowy kształt skrzydła, pióra (lotki, sterówki) pneumatyczne kości płuca pęcherzykowate + worki powietrzne silne mięśnie + grzebień mostka rozwinięte zmysły - wzrok rozdzielnopłciowe, jajorodne, dymorfizm płciowy rozwój prosty, gniazdowniki i zagniazdowniki

Ssaki skóra + wytwory: gruczoły, sierść, pazury, kopyta, poroże, rogi płuca pęcherzykowate łożysko – łączy rozwijający się zarodek/płód z matką, pozwala pobierać substancje odżywcze młode karmione mlekiem roślinożerne – długie jelita, bakterie symbiotyczne, brak kłów, mięsożercy – krótkie jelita, rozwinięte kły