Antropomotoryka TORY PRZESZKÓD W OCENIE SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ Na podstawie artykułu A. Haleczko i wspólni, Antropomotoryka nr 36, 2006

W latach 60. w Polsce, w Czechosłowacji i NRD do oceny sprawności fizycznej wprowadzono TOR PRZESZKÓD. Była to reakcja na propagowanie treningu siłowego. W opracowaniu omówiono testy zwinności powstałe w NRD, Czechosłowacji i Polsce. Przedstawiono również test syntetycznej oceny sprawności ogólnej (wszechstronnej) służący do naboru kandydatów na studia wychowania fizycznego. Do kwalifikacji kandydatów w policji wprowadzono tor przeszkód (styczeń 2006).

Propagowanie i eksponowanie treningu siłowego w sporcie nie spełniło oczekiwań trenerów. Spośród autorów prezentujących odmienne stanowisko eksponowania tej formy pracy szkoleniowej: - Korobkow – potrzeba łącznego rozwijania zdolności motorycznych i nawyków ruchowych. - Drechsel i wsp. - jak wyżej, - Sukop – zdolności osobnika przejawiające się w skutecznych wykorzystaniu zdolności motorycznych w konkretnej działalności ruchowej, - Gomberadze – brak rozwijania siły w oderwaniu od formy jej przejawiania, - Schnabel – siła i szybkość oznaczają siłę uzyskiwaną w pełni skoordynowanym ruchu sportowym, - Hirtz – wprowadzenie pojęcia zwinności sportowej jako kompleksową zdolność motoryczną umożliwiającą opanowanie sportowych złożonych koordynacji ruchowych, szybkie uczenie się ruchów oraz szybkie i celowe przechodzenie odpowiednio do wymagań zmieniających się warunków z jednych działań ruchowych na drugie.

Historia toru przeszkód: - Thiess (NRD) – bieg zwinnościowy pod nazwą Gewandtheitslauf – kilka ustawień toru w zależności od wieku badanych, - Schnabel (NRD) – bieg z przeszkodami pod nazwą Hindernislauf – podstawowa wersja Thiess'a, różniąca się jedynie początkowymi zadaniami ruchowymi, - Kuraś – test zwinnościowy w formie toru przeszkód spełniającego wymagania pod względem rzetelności, trafności i siły różnicowania – czas wykonania: sekund,

- Kuraś – test syntetycznej oceny ogólnej sprawności fizycznej służący kwalifikacji kandydatów na studia wychowania fizycznego. Ten test oceniał zdolności, wydolność fizyczną, elementy uzdolnień ruchowych i proste umiejętności ruchowe. Tor składał się z 17 zadań: dla kobiet – niższe wysokości i mniejszy ciężar sprzętu. Czas pokonania: ok. 1 minuty,- Kuraś – test syntetycznej oceny ogólnej sprawności fizycznej służący kwalifikacji kandydatów na studia wychowania fizycznego. Ten test oceniał zdolności, wydolność fizyczną, elementy uzdolnień ruchowych i proste umiejętności ruchowe. Tor składał się z 17 zadań: dla kobiet – niższe wysokości i mniejszy ciężar sprzętu. Czas pokonania: ok. 1 minuty, - Hodań (Czechosłowacja) – terenowy test zwinności, - w ramach badań problemu resortowego 103 – test oceniający zwinności odpowiedni dla osób w różnym wieku i o różnym stopniu usprawnienia ruchowego.

- Kuraś – test syntetycznej oceny ogólnej sprawności fizycznej służący kwalifikacji kandydatów na studia wychowania fizycznego. Ten test oceniał zdolności, wydolność fizyczną, elementy uzdolnień ruchowych i proste umiejętności ruchowe. Tor składał się z 17 zadań: dla kobiet – niższe wysokości i mniejszy ciężar sprzętu. Czas pokonania: ok. 1 minuty,- Kuraś – test syntetycznej oceny ogólnej sprawności fizycznej służący kwalifikacji kandydatów na studia wychowania fizycznego. Ten test oceniał zdolności, wydolność fizyczną, elementy uzdolnień ruchowych i proste umiejętności ruchowe. Tor składał się z 17 zadań: dla kobiet – niższe wysokości i mniejszy ciężar sprzętu. Czas pokonania: ok. 1 minuty, - Hodań (Czechosłowacja) – terenowy test zwinności, - w ramach badań problemu resortowego 103 – test oceniający zwinności odpowiedni dla osób w różnym wieku i o różnym stopniu usprawnienia ruchowego.

Wspomniani autorzy nazywali zwinność jako zdolność szybkiego opanowywania nowych działań ruchowych, umiejętność zastosowania działań ruchowych w zmieniających się warunków oraz zdolność do efektywnego wykorzystania posiadanego poziomu rozwoju zdolności motorycznych. OBECNIE przez ZWINNOŚĆ rozumie się zintegrowany zbiór wielu zdolności koordynacyjnych. Miarą jej oceny w działaniach motorycznych jest zdolność do racjonalnego wykorzystania potencjału ruchowego poprzez współdziałanie z pozostałymi zdolnościami motorycznymi – siłą, szybkością i wytrzymałością. Spełnienie takich założeń jest możliwe tylko przez wykonanie testów wielozadaniowych, do których należą m.in. sprawnościowe tory przeszkód.

Cel badań (Haleczko i wspólni): Sprawnościowy tor przeszkód kwalifikujący do służby w policji, wprowadzony w styczniu 2006 roku,

SPOSÓB POKONANIA SPRAWNOŚCIOWEGO TORU PRZESZKÓD 1. Tor przeszkód rozpoczyna się w pozycji leżenia przodem na materacu, ręce wyprostowane, dłonie ułożone wzdłuż ciała. 2. Po komendzie „gotów” testowany w pozycji leżenia przodem nieruchomieje. 3. Na komendę „start” włączany jest stoper, a testowany wstaje i biegnąc okrąża dwa stojaki: pierwszy z prawej strony, drugi z lewej strony (kierunki poruszania są zaznaczone). 4. Po obiegnięciu stojaków, na „ścieżce” wykonanej z 3 materaców ułożonych wzdłuż, testowany wykonuje przewroty: pierwszy w przód, po obrocie o 180º drugi w tył, po obrocie o 180º trzeci w przód (przewroty gimnastyczne lub przez bark).

5. Po dobiegnięciu do materaca chwyta skórzany manekin o masie 28 kg położony na materacu, niosąc go obiega stojak ustawiony w odległości 5 m w lewo do środka toru i po pokonaniu 10 m kładzie manekin na ten sam materac. 6. Następnie górą pokonuje w dowolny sposób (przeskoki lub przekraczanie) cztery płotki lekkoatletyczne − wysokość płotka 76 cm. 7. Sprzed wyznaczonej linii wykonuje 5 rzutów piłkami lekarskimi oburącz, zza głowy w przód na odległość minimum 5 m. Masa piłki − 3 kg. Dotknięcie, przekroczenie linii w trakcie wykonywania próby lub nieosiągnięcie wymaganej odległości skutkuje dodatkowym rzutem piłką (maksymalnie jeden dodatkowy rzut).

8. Z leżenia tyłem na materacu, stopy zaczepione pod dowolnym szczeblem drabinki, w dłoniach piłka o masie 2 kg (piłka dotyka materaca za głową). Wykonanie 10 pełnych cykli (skłonów tułowia) przenoszenia piłki (piłka dotyka materaca – piłka dotyka drabinek). 9. Pokonanie górą, w dowolny sposób, 4 skrzyń gimnastycznych (skrzynie pięcioczęściowe). 10. Przebiegnięcie 10 razy dystansu 5 metrów, ze zmianą kierunku biegu (bieg wahadłowy). Obie stopy za każdym nawrotem muszą dotknąć podłoża za liniami wyznaczającymi dystans, dłonie przy nawrocie nie mogą dotykać podłoża. 11. Przekroczenie linii po dziesiątym poprawnym pokonaniu 5 metrów jest zakończeniem próby – wyłączenie stopera. Odległości pomiędzy poszczególnymi elementami (stacjami) toru przedstawiono w centymetrach na schemacie.

Materiał i metody: W układzie toru zamieszczonego na poprzedniej stronie (pochodzi ze strony internetowej policji) wprowadzono pewną modyfikację: linię wyrzutu piłek lekarskich umieszczono na przedłużeniu lewych krawędzi płotków z dostosowaniem do tego podłoża linii oznaczającej odległość 5 metrów. Taka modyfikacja umożliwia start kolejnego badanego po momencie pokonania płotków przez jego poprzednika.

Wyniki Wyniki opracowane (pochodzą z artykułu Haleczko i wsp. Antropomotoryka nr 36, 2006) statystycznie. Przeprowadzono analizę korelacyjną. W grupie męskiej wszyscy badani uzyskali czasy lepsze od limitu obowiązującego przy kwalifikacji (1.45,00). Spośród kobiet 15 (20%) przekroczyło czasowe minimum. Przeciętne wyniki kobiet były gorsze od 25% rezultatów mężczyzn.

Materiał i metody cdn. Wnioski W badaniach uczestniczyło 75 studentek i 95 studentów I roku Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu. Czasy uzyskane na torze uzupełniono danymi wieku oraz pomiarami wysokości i masy ciała badanych. Wyniki końcowe wykazują, że większą zmienność w wieku i budowie ciała obserwuje się u studentów, natomiast w wynikach sprawnościowego toru przeszkód występuje w grupie studentek. Należy podkreślić też, iż wszyscy badani studenci uzyskali wyniki niższe od limitu obowiązującego przyz kwalifikacji do służby (105 s.) Analiza korelacyjna nie wykazała natomiast zależności wyników toru od wieku i budowy ciała. Reasumując, wyniki toru uzależnione są od poziomu zdolności motorycznych.