,,JANUSZ KORCZAK - PRZYJACIELEM WSZYSTKICH DZIECI.” Kacper Dwernicki Kl. VI a Szkoła Podstawowa Nr 6 im. Janusza Korczaka w Krośnie

Spis treści Życiorys (slajd 3 – 9) Działalność literacka i radiowa (slajd 10 –16) Pedagog i wychowawca (slajd 17 – 24) Pamiętnik (slajd 25) Ostatni marsz (slajd 26 – 28)

Życiorys Janusz Korczak - właściwie Henryk Goldszmit. Znany również jako: „Stary Doktor” lub „Pan Doktor”. Ur. się r. lub 1879r. w Warszawie, w rodzinie żydowskiej.

W latach uczęszczał do szkoły początkowej, a następnie do ośmioklasowego VII Rządowego Gimnazjum Męskiego.

O tym okresie życia napisał później w swym pamiętniku: „Mając piętnaście lat, wpadłem w szaleństwo, furię czytania. Świat znikł sprzed oczu, tylko książka istniała...”

W 1898r. zdał maturę i rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Cesarskiego Uniwersytetu w Warszawie. Ok. 1900r. został słuchaczem tajnego Uniwersytetu Latającego.

r. Janusz Korczak otrzymał dyplom lekarza i rozpoczął pracę jako pediatra w Szpitalu dla Dzieci im. Bersonów i Baumanów w Warszawie. W tym samym roku został wysłany na wojnę rosyjsko- japońską. Przez ponad pół roku jako oficer pełnił obowiązki starszego lekarza w pociągach sanitarnych.

W latach 1907 – 1911 Korczak odbywał praktyki w Berlinie, Paryżu i Londynie. Brał udział w wykładach z pediatrii i pedagogiki. Odwiedzał również szpitale dziecięce oraz domy opieki. To właśnie tam zrezygnował z założenia własnej rodziny i postanowił ostatecznie poświęcić się jedynie pracy z dziećmi.

W czasie I wojny światowej (1914r.) został powołany do czynnej służby w armii rosyjskiej. Był młodszym ordynatorem szpitala dywizyjnego na Ukrainie. Następnie został lekarzem pediatrą w przytułkach dla dzieci ukraińskich. W tym czasie odwiedził też dom wychowawczy dla chłopców polskich w Kijowie. W 1918r. Korczak wrócił do Warszawy, do Domu Sierot. W latach w czasie wojny polsko-bolszewickiej pełnił służbę lekarza w Wojsku Polskim w zmilitaryzowanych szpitalach.

Działalność literacka i radiowa Janusz Korczak zadebiutował we wrześniu 1896r. pod kryptonimem Hen - Ryk w tygodniku satyrycznym „Kolce”. Był m.in. współautorem pisanej zespołowo powieści sensacyjnej „Lokaj”. Od 1901r. zaczął pisać felietony, których wybór pt. „Koszałki Opałki” ukazał się w 1905r.

W 1898r. Korczak wziął udział w konkursie ogłoszonym przez Kurier Warszawski. Wysłał czteroaktowy dramat „Którędy?” podpisał się „Janasz Korczak”. Zaczerpnął go z powieści Kraszewskiego „Historia o Janaszu Korczaku i o pięknej miecznikównie”. Od 1900r., publikując w „Wędrowcu” cykl felietonów pt. „Dzieci i wychowanie”, zaczął używać powszechnie znanego pseudonimu Janusz Korczak.

Pomiędzy publikował w tygodniku „Czytelnia” dla wszystkich, m.in. w odcinkach swoją pierwszą powieść - „Dzieci ulicy”. W latach 1904–1905 był felietonistą w czasopiśmie „Głos” w którym m.in. pisał artykuły o tematyce społecznej ( ok. 60), większość z nich w rubryce Na mównicy pod kryptonimem „g”.

Dla dzieci napisał m.in.: „Sława”, „Bankructwo małego Dżeka”, „Prawidła życia”, „Kajtuś czarodziej”, „Uparty chłopiec”, „Życie Ludwika Pasteura”, „Ludzie są dobrzy”, „Trzy wyprawy Herszka” oraz:

Inne znane publikacje to m.in.: „Jak kochać dziecko”, „Prawo dziecka do szacunku”, „Sam na sam z Bogiem”, „Kiedy znów będę mały” i „Pedagogika żartobliwa”.

r. Korczak opracował pierwszy numer „Małego Przeglądu”. Było to pismo praktycznie całkowicie tworzone z autentycznych listów „przez dzieci i dla dzieci”. Namawiał je, by pisały do redakcji listy o swoich codziennych zmartwieniach i radościach - żeby umiały je nazywać i nie wstydziły się ich.

Od wiosny 1935r.Korczak współpracował z Polskim Radiem, gdzie nadawane były audycje nazywane „gadaninkami radiowymi ”. Stały się one z miejsca wielkim wydarzeniem radiowym. Wygłaszał je jako „Stary Doktor”, nie podając swojego prawdziwego pseudonimu literackiego. „[...] Tematem pogadanek było dziecko. A raczej świat widziany oczami dziecka, sprawy dziecka, jego kłopoty, cierpienia, radości [...]” Przed odbiornikami gromadziły się całe rodziny, a z głośników płynęły mądre nauki, opowieści, rady, żarty.

Pedagog i wychowawca Korczak był zwolennikiem emancypacji dziecka i poszanowania jego praw. Chciał organizować społeczeństwo dziecięce na zasadach sprawiedliwości, równych praw i obowiązków. W placówkach funkcjonował samorząd zakładowy a w nim: sejm dziecięcy, rada samorządowa oraz sąd koleżeński z kodeksem przebaczenia.

W 1921r. powstała filia Domu Sierot „Różyczka” w Gocławku, w której organizowano kolonie letnie dla dzieci.

Korczak upominał się o prawo dziecka do rozumnej miłości, pełnej troski i odpowiedzialności, do szacunku dla jego niewiedzy i ciężkiej pracy poznawania, doświadczania i wzrostu. Walczył o stworzenie warunków dla pełnego i harmonijnego rozwoju osobowości dziecka.

Wyrażał też przekonanie, że nie należy naginać dziecka do własnego wzoru, własnych upodobań i pragnień. Pisał do wychowawcy: (…) Bądź sobą i czujnie przyglądaj się dzieciom wówczas, gdy sobą być mogą. Przyglądaj się i nie żądaj. Bo nie zmusisz żywego, zaczepnego dziecka, by było skupione i ciche; nieufne i chmurne nie stanie się szczerym i wylanym; ambitne i oporne nie będzie łagodnym i uległym. (…)

J ak wspominają jego wychowankowie „Pan Doktor”, lubił się z nimi bawić w ciuciubabkę, chowanego, a nawet w berka. Mówiono o nim: „Był współtowarzyszem dzieci. Gdyby nie łysina i urzędowy fartuch, zdawać by się mogło, że to nie wychowawca, a duże dziecko, kolega i przyjaciel”.

W 1940r. Niemcy przenieśli „Dom Sierot” do getta na ul. Chłodną 33. Panował tam głód i nędza. Korczak próbował ochronić dzieci, zaspokoić ich podstawowe potrzeby. Walczył o żywość, leczył. W trakcie przesiedlenia został aresztowany i osadzony na Pawiaku. Po miesiącu zwolniono go po wpłaceniu kaucji przez jego byłych wychowanków. Korczak mógł się wtedy ratować ucieczką. Wrócił jednak do swoich dzieci, do getta. Mówił: „Jestem i matką i ojcem. Wiem i wiele dzięki temu rozumiem…”

Pamiętnik Ostatnie 3 miesiące swojego życia Korczak spędził w getcie warszawskim, gdzie w wolnych chwilach pisał „Pamiętnik.” Jego ostatnia notatka datowana jest jako: r: „Podlewam kwiaty. Moja łysina w oknie – taki dobry cel. Ma karabin. Dlaczego stoi i patrzy spokojnie? Nie ma rozkazu. A może był za cywila nauczycielem na wsi, może rejent, zamiataczem ulic w Lipsku, kelnerem w Kolonii?? (…)”. „Nikomu nie życzę źle, nie umiem, nie wiem jak się to robi”.

Ostatni marsz 5 lub r. Janusz Korczak z wychowankami wyrusza w ostatnią drogę ku śmierci. Prowadzi pochód swoich dzieci idąc bez kapelusza, w wysokich butach wojskowych, trzymając dwoje dzieci za rękę. Dzieci maszerowały czwórkami i niosły flagę Króla Maciusia I. Każde miało ze sobą ulubioną zabawkę lub książkę. Jeden z chłopców na czele pochodu – grał na skrzypcach.

Tak zapamiętał marsz Janusza Korczaka i wychowanków Domu Sierot na Umschlagplatz Władysław Szpilman: …Chyba 5 sierpnia […] przypadkowo stałem się świadkiem wymarszu Janusza Korczaka i jego sierot z getta [...]. Spędził z nimi długie lata swojego życia i teraz, w ich ostatniej drodze, nie chciał ich zostawiać samych. Chciał im tę drogę ułatwić. Wytłumaczył sierotom, że mają powód do radości, bo jadą na wieś [...]. Gdy spotkałem ich na Gęsiej, dzieci, idąc, śpiewały chórem, rozpromienione, mały muzyk im przygrywał, a Korczak niósł na rękach dwoje najmłodszych, także uśmiechniętych, i opowiadał im coś zabawnego…

Janusz Korczak i jego wychowankowie zostali zamordowani w hitlerowskim obozie zagłady w Treblince 5 lub 6 sierpnia 1942r.

Opracowano na podstawie: 1.Alicja Szlązakowa „Janusz Korczak”, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1978r. 2.Ludwika Barszczewska, Bolesław Milewicz „Wspomnienia o Januszu Korczaku”, Instytut Wydawniczy „Nasza Księgarnia”, Warszawa 1981r. 3.Anna Czerwińska-Rydel „Po drugiej stronie okna. Opowieść o Januszu Korczaku”, Wydawnictwo Muchomor, Warszawa 2012r. 4.Janusz Korczak: Pamiętnik. W:Wybór pism.T. IV, Warszawa1958r Janusz Korczak, data dostępu: , licencja CC-BY-SA 2.Ohttp://2012korczak.pl/index.php 6. data dostępu: , licencja CC-BY-SA 2.O. Wikipedia, wikipedia.org Pomniki, data dostępu: data dostępu: , Wypowiedzi dzieci, Standardowa licencja YouTube van Beethoven - Sonata Księżycowa, Standardowa licencja YouTubehttps:// Muzyka:„II. Presto agitato (Redbook Stereo)”, wykonawca: Arthur Rubinstein (Google Play iTunes)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Autor: Karol Dwernicki Licencja Creative Commons Uznanie Autorstwa (CC BY) z jednoczesnym zezwoleniem na udostępnianie na warunkach innej wolnej licencji zgodnej z definicją Wolnych Dóbr Kultury.