Gruczoł tarczowy a procesy starzenia Adam Gesing Zakład Endokrynologii Onkologicznej (Kierownik: Prof. dr hab. M. Karbownik-Lewińska)

Podobnie do innych układów i narządów, także układ dokrewny podlega istotnym zmianom w okresie starzenia

Zaburzenia funkcji tarczycy są częste u osób starszych; W wielu przypadkach – choroby tarczycy w okresie starzenia charakteryzują się skąpoobjawowym obrazem klinicznym.

Częstsze występowanie zaburzeń funkcji tarczycy o charakterze subklinicznym w okresie starzenia Subkliniczna niedoczynność tarczycy Subkliniczna nadczynność tarczycy

Częstsze występowanie zaburzeń funkcji tarczycy o charakterze subklinicznym w okresie starzenia Subkliniczna niedoczynność tarczycy Subkliniczna nadczynność tarczycy

Subkliniczna niedoczynność tarczycy: Częstość występowania: 3 – 16% u osób w wieku ≥ 60 r.ż. Biondi & Cooper, Endocr Rev 2008; 29:

Subkliniczna niedoczynność tarczycy: w porównaniu do osób w stanie eutyreozy - nie wiąże się znamiennie statystycznie z pogorszeniem aktywności fizycznej i funkcji poznawczych lub rozwojem depresji u osób w wieku ≥ 65 r.ż. de Jongh et al., Eur J Endocrinol 2011; 165:

Subkliniczna niedoczynność tarczycy: nie wiąże się również ze zwiększonym wskaźnikiem umieralności ogólnej de Jongh et al., Eur J Endocrinol 2011; 165:

Subkliniczna niedoczynność tarczycy: Nie stwierdza się zwiększonego ryzyka wystąpienia choroby niedokrwiennej serca, niewydolności krążenia oraz śmierci z powodu chorób układu sercowo- naczyniowego u osób w wieku ≥ 65 r.ż. Hyland et al., J Clin Endocrinol Metab 2013; 98:

Subkliniczna niedoczynność tarczycy: ► eutyreoza ??? ► pełnoobjawowa (klinicznie jawna) hipotyreoza ???

Subkliniczna niedoczynność tarczycy: ► eutyreoza ??? ► pełnoobjawowa (klinicznie jawna) hipotyreoza ??? ► TSH ► TPOAb

Subkliniczna niedoczynność tarczycy: ► eutyreoza ??? ► pełnoobjawowa (klinicznie jawna) hipotyreoza ???

Subkliniczna niedoczynność tarczycy: ► eutyreoza u osób w wieku ≥ 65 r.ż. – większe prawdopodobieństwo powrotu do stanu eutyreozy przy niższych podstawowych stężeniach TSH ( mU/L) i prawidłowych mianach TPOAb (≤ 37 IU/L) Somwaru et al., J Clin Endocrinol Metab 2012; 97:

Subkliniczna niedoczynność tarczycy: ► eutyreoza ??? ► pełnoobjawowa (klinicznie jawna) hipotyreoza ???

Subkliniczna niedoczynność tarczycy: ► pełnoobjawowa (klinicznie jawna) hipotyreoza Stężenie TSH ≥ 10 mU/L jest niezależnie dodatnio skorelowane z rozwojem pełnoobjawowej niedoczyności tarczycy Somwaru et al., J Clin Endocrinol Metab 2012; 97:

Subkliniczna niedoczynność tarczycy: Leczyć czy nie leczyć ?????????

Subkliniczna niedoczynność tarczycy: Podawanie preparatów L-T 4 nie poprawiło funkcji poznawczych u osób w wieku ≥ 65 r.ż. Parle et al., J Clin Endocrinol Metab 2010; 95:

Subkliniczna niedoczynność tarczycy: Pomimo poprawy profilu lipidowego u pacjentów z subkliniczną hipotyreozą leczonych preparatami L-T4, nie uzyskano bezspornych dowodów na to, iż ten korzystny efekt może wiązać się z obniżoną śmiertelnością tych osób, m.in. z powodu chorób układu sercowo- naczyniowego Bensenor et al., Clin Interv Aging 2012; 7:

Stężenie TSH w osoczu wzrasta stopniowo wraz ze starzeniem się organizmu. Wiadomo także, iż wartości stężenia TSH w odpowiedzi na obniżone stężenie hormonów tarczycy są zazwyczaj niższe u osób starszych w porównaniu do osób młodych. Hollowell et al., J Clin Endocrinol Metab 2002; 87: Surks & Hollowell, J Clin Endocrinol Metab 2007; 92: Tabatabaie & Surks, Curr Opin Endocrinol Diabetes Obes 2013; 20:

Stężenie TSH w osoczu wzrasta stopniowo wraz ze starzeniem się organizmu. Wiadomo także, iż wartości stężenia TSH w odpowiedzi na obniżone stężenie hormonów tarczycy są zazwyczaj niższe u osób starszych w porównaniu do osób młodych. Hollowell et al., J Clin Endocrinol Metab 2002; 87: Surks & Hollowell, J Clin Endocrinol Metab 2007; 92: Tabatabaie & Surks, Curr Opin Endocrinol Diabetes Obes 2013; 20:

Hollowell et al., J Clin Endocrinol Metab 2002; 87:

Żydzi Aszkenazyjscy (wyjątkowa długowieczność) Stężenie TSH było znacząco podwyższone u stulatków w porównaniu do 2 grup kontrolnych młodszych wiekowo (niespokrewnionych Żydów Aszkenazyjskich; średnia wieku: 72 r.ż. oraz osób z badania NHANES*; średnia wieku: 68 r.ż.) Atzmon et al., J Clin Endocrinol Metab 2009; 94: * U.S. National Health and Nutrition Examination Survey

Atzmon et al., J Clin Endocrinol Metab 2009; 94:

„ Extreme longevity is associated with increased serum thyrotropin” Atzmon et al., J Clin Endocrinol Metab 2009; 94:

Atzmon et al., J Clin Endocrinol Metab 2009; 94:

Age, TSH, and FT4 in female and male controls, offspring, and probands (Ashkenazi Jewish centenarians) ControlsOffspringProbands n (females/males)163 (79/84)366 (185/181)232 (166/66) Age (yr) All 70 (53–80)69 (59–79)97 (95–105) Females 67 (52–80)68 (59–79)97 (95–103) Males 74 (59–80)69 (59–79)97 (95–103) TSH (mIU/liter) All 1.55 (0.63–3.93)1.68 (0.65–4.79) (0.42–7.15) 1 Females 1.60 (0.60–4.7)1.72 (0.51–6.3) (0.53–7.34) 1 Males 1.50 (0.55–4.50)1.68 (0.65–5.9) (0.61–6.9) 1 FT4 (ng/dl) All 1.00 (0.69–1.7)1.03 (0.67–2.0)1.02 (0.62–2.02) Females 0.99 (0.74–1.5)1.04 (0.66–1.9) (0.65–2.02) 1 Males 1.00 (0.57–1.7)1.02 (0.67–2.0)0.95 (0.48–2.06) 1 Data are expressed as median (97.5% CI). 1 P < 0.05 vs. controls.

Atzmon et al., J Clin Endocrinol Metab 2009; 94:

Polimorfizm genetyczny występowanie więcej aniżeli jednego prawidłowego allelu dla określonego locus genowego, z częstością większą niż 1%  polimorfizm może występować na wielu poziomach i dotyczyć różnorodności: sekwencji DNA, sekwencji DNA, sekwencji aminokwasowych, sekwencji aminokwasowych, struktur chromosomalnych. struktur chromosomalnych.

Polimorfizm pojedynczego nukleotydu (SNP) 99,9% sekwencji DNA jest u ludzi identyczna99,9% sekwencji DNA jest u ludzi identyczna różnice pojedynczego nukleotydu w danej pozycji = SNPróżnice pojedynczego nukleotydu w danej pozycji = SNP –single nucleotid polimorphism. 1 na 300 nukleotydów wykazuje zmienność międzyosobniczą1 na 300 nukleotydów wykazuje zmienność międzyosobniczą

Nosiciele polimorfizmów rs i rs w genie dla receptora TSH posiadają wyższe stężenie TSH w osoczu Atzmon et al., J Clin Endocrinol Metab 2009; 94:

Atzmon et al., J Clin Endocrinol Metab 2009; 94:

Czy zatem osłabiona funkcja gruczołu tarczowego może wiązać się z wydłużonym okresem życia, a TSH i hormony tarczycy mogą uczestniczyć w regulacji długości życia?…

Familial longevity is associated with decreased thyroid function ” Rozing et al., J Clin Endocrinol Metab 2010; 95:

Offspring Partners p Value All Thyrotropin (0.3–4.8 mU/L) 1.65 (1.59–1.71)1.57 (1.49–1.66).11 Free thyroxine (10–24 pmol/L) 15.0 (14.9–15.2)15.2 (15.0–15.4).045 Free triiodothyronine (2.5–5.5 pmol/L) 4.08 (4.04–4.12)4.14 (4.09–4.20).024 Ratio triiodothyronine thyroxine 0.28 (0.27–0.28).84 Females Thyrotropin (0.3–4.8 mU/L) 1.72 (1.63–1.80)1.64 (1.52–1.76).28 Free thyroxine (10–24 pmol/L) 14.8 (14.6–14.9)15.1 (14.8–15.3).034 Free triiodothyronine (2.5–5.5 pmol/L) 3.89 (3.84–3.94)4.00 (3.93–4.07).007 Ratio triiodothyronine thyroxine 0.27 (0.26–0.27).48 Males Thyrotropin (0.3–4.8 mU/L) 1.60 (1.52–1.69)1.53 (1.42–1.65).26 Free thyroxine (10–24 pmol/L) 15.2 (15.0–15.4)15.5 (15.2–15.7).12 Free triiodothyronine (2.5–5.5 pmol/L) 4.26 (4.20–4.31)4.34 (4.26–4.42).048 Ratio triiodothyronine thyroxine 0.28 (0.28–0.29).95 Rozing et al., J Gerontol A Biol Sci Med Sci 2010; 65A:

Subkliniczna niedoczynność tarczycy: Leczyć czy nie leczyć ????????? NIE JEST TO REKOMENDOWANE !

Buffenstein & Pinto, Mol Cell Endocrinol 2009; 299:

Naked mole-rat (Heterocephalus glaber) - golec > 28 lat

Bowers et al., Endocr Rev 2013; 34:

Karłowate myszy z osłabionym szlakiem sygnałowym somatotropinowym Ames dwarf GHRKO

Myszy Ames dwarf Spontaniczna recesywna mutacja somatyczna; Ames dwarf, df (Schaible & Gowen, Genetics 46: 896, 1961) Prophet of pituitary factor 1; Prop 1 df (Sornson et al., Nature 1996; 384: ) Cecha charakterystyczna: Nieprawidłowe różnicowanie komórek somatotropowych, laktotropowych i tyreotropowych brak GH, PRL i TSH

Cechy charakterystyczne:  Zmniejszona masa i rozmiary ciała  Brak receptorów hormonu wzrostu  Brak białek wiążących hormon wzrostu  Oporność na GH z wysokim stężeniem tego hormonu w surowicy krwi  Osłabiona czynność gruczołu tarczowego Myszy GHRKO Zjawisko wyłączenia („knockout”) genu dla receptora GH i białka wiążącego GH (GHRKO; „karły Larona”) (Zhou i wsp., Proc Natl Acad Sci USA 1997; 94: )

Gesing et al., Thyroid Res 2012; 5: 7

Krzywa przeżywalności myszy Ames dwarf (Prop 1 df )

Krzywa przeżywalności myszy GHRKO

Buffenstein & Pinto, Mol Cell Endocrinol 2009; 299:

Bowers et al., Endocr Rev 2013; 34:

Bardzo dziękuję za uwagę i cierpliwość !!!