Sytuacja epidemiologiczna HIV/AIDS w Europie (2013) Na podstawie raportu: HIV/AIDS surveillance in Europe ECDC, WHO Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC), Sztokholm Europejskie Biuro Regionalne WHO, Kopenhaga

Państwa Unii Europejskiej oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego (UE/EOG) 1

Diagnostyka HIV w państwach UE/EOG, 2013 Państwa raportujące/łączna liczba państw30/31 Liczba zgłoszonych zakażeń HIV Liczba zdiagnozowanych zakażeń/ osób5.7 Procent osób w wieku lata10.9 Współczynnik mężczyźni/kobiety3.3 Drogi zakażenia (%) Seks pomiędzy mężczyznami42 Kontakty heteroseksualne 32 Wstrzykiwanie narkotyków5 Zakażenia matka-dziecko <1<1 Brak danych o drodze zakażenia 20 Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013

Liczba nowych zakażeń HIV, 2013, UE/EOG Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013 > do <20 2 do <10 < 2 Brak danych Lichtenstein Luxembourg Malta Państwa niewidoczne na mapie Na osób

Nowe zakażenia HIV (2013), współczynnik mężczyźni/kobiety, wg państw UE/EOG (N= ) Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013

Liczba zakażeń HIV w grupie kobiet, 2013, UE/EOG > do <20 2 do <10 < 2 Brak danych Lichtenstein Luxembourg Malta Państwa niewidoczne na mapie Na kobiet Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013

> do <20 2 do <10 < 2 Brak danych Lichtenstein Luxembourg Malta Państwa niewidoczne na mapie Liczba zakażeń HIV w grupie mężczyzn, 2013, UE/EOG Na mężczyzn

Odsetek zakażeń HIV ze względu na drogi zakażenia, 2013, UE/EOG Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013 N=29 157

8 Odsetek zakażeń HIV ze względu na drogi zakażenia (mężczyźni), 2013, UE/EOG Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013

9 Odsetek zakażeń HIV ze względu na drogi zakażenia (kobiety), 2013, UE/EOG Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013

Odsetek nowych zakażeń HIV, ze względu na wiek i drogi zakażenia, UE/EOG, 2013 (N=22 472) Wstrzykiwanie narkotyków Kontakty heteroseksualne (dot. osób z państw o wysokiej prewalencji HIV) Kontakty heteroseksualne (z wyłączeniem osób z państw o wysokiej prewalencji HIV) Seks pomiędzy mężczyznami Z wyłączeniem danych dotyczących osób <15 roku życia, innych/nieznanych dróg zakażenia, zakażeń matka-dziecko, zakażeń w wyniku transfuzji krwi, zakażeń szpitalnych. Wykres nie obejmuje danych z Polski i Estonii. Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013

> 5 3 do <5 1 do <3 < 1 Brak danych Lichtenstein Luxembourg Malta Państwa niewidoczne na mapie Zakażenia HIV w wyniku kontaktów seksualnych pomiędzy mężczyznami, 2013, UE/EOG Na mężczyzn Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013

* Tam, gdzie znana była droga zakażenia HIV. Brak danych z Islandii (2013). Odsetek nowych zakażeń HIV* nabytych w wyniku kontaktów seksualnych pomiędzy mężczyznami, UE/EOG, 2013 (N=23 416) %

Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013 > 5 3 do <5 1 do <3 < 1 Brak danych Lichtenstein Luxembourg Malta Państwa niewidoczne na mapie Zakażenia HIV w wyniku wstrzykiwania narkotyków, 2013, UE/EOG Na osób

Odsetek nowych zakażeń HIV wśród migrantów *, według państw, UE/EOG, 2013 (N= ) Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013 * Wśród osób, co do których wiadomo było, skąd pochodziły. Brak odnotowanych przypadków w raportach z Chorwacji, Polski, Łotwy. %

Wskaźnik zgłoszonych zakażeń HIV w latach , UE/EOG Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013

Diagnostyka HIV ze względu na drogi zakażenia w latach , UE/EOG Wstrzykiwanie narkotyków Kontakty heteroseksualne (państwa o wysokiej prewalencji HIV) Kontakty heteroseksualne (z wyłączeniem państw o wysokiej prewalencji HIV) Seks pomiędzy mężczyznami Brak danych Zakażenia matka- dziecko Z wyłączeniem przypadków z Polski, Estonii, Włoch i Hiszpanii. Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013

> 50% 40 do 50% 30 do <40% < 30% Brak danych Lichtenstein Luxembourg Malta Państwa niewidoczne na mapie Odsetek zakażeń HIV zdiagnozowanych późno (CD4<350 kom/mm 3 ), 2013, UE/EOG *Among cases with CD4 count at diagnosis reported

Odsetek przypadków HIV z liczbą komórek CD4 <350/mm 3 i <200/mm 3 w momencie diagnozy i wg dróg zakażenia. UE/EOG, 2013 (N=17 526) 18 Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013 %

Odsetek zgłoszonych przypadków HIV z liczbą komórek CD4<350/mm 3 i <200/mm 3 w momencie diagnozy wg wieku. UE/EOG, 2013 (N=17 526) 19 Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013 %

> 5 3 do <5 1 do <3 < 1 Brak danych Lichtenstein Luxembourg Malta Państwa niewidoczne na mapie Raportowana liczba zachorowań na AIDS w 2013 roku, UE/EOG Na osób Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013

21 Najczęstsze choroby wskazujące na AIDS, wg dróg zakażenia, UE/EOG, 2013 Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013

22 Wnioski (1) HIV pozostaje jednym z najważniejszych problemów dla zdrowia publicznego w państwach UE/EOG - bez wyraźnych oznak ogólnego spadku zakażeń. W latach , zaszły istotne zmiany epidemiologiczne dot. diagnostyki HIV w państwach UE/EOG:  Najwięcej zakażeń HIV, odnotowuje się w populacji mężczyzn mających kontakty seksualne z mężczyznami (MSM). Wzrost o 33% (dane na 2013 rok);  Spada liczba zakażeń HIV drogą kontaktów heteroseksualnych, głównie ze względu na spadek (o 61%) liczby zakażeń w populacji osób pochodzących z państw o wysokiej prewalencji HIV ≥ 1% w populacji generalnej (generalised HIV epidemics);  W 2013 roku, 35% zdiagnozowanych zakażeń HIV, przypadało na osoby pochodzące spoza państw raportujących;  Liczba zakażeń HIV w grupie osób wstrzykujących narkotyki zmalała o 36% (od 2011 roku, wzrosty w tej grupie odnotowano tylko w dwóch państwach - lokalne epidemie). Niemal połowa (47%) wszystkich zakażeń HIV była zdiagnozowana późno tzn. gdy liczba komórek CD4 <350/mm 3.

Wnioski (2) Zogniskowane działania związane z zapobieganiem HIV, adresowane do populacji narażonych na ryzyko zakażenia, oparte na wiedzy naukowej i dostosowane do potrzeb epidemiologicznych danego państwa, powinny być stale prowadzone i zwiększane. Programy adresowane do populacji mężczyzn mających seks z mężczyznami (MSM) powinny stanowić „solidne podwaliny” profilaktyki HIV w państwach UE/EOG; Wysoki odsetek zakażeń HIV wśród imigrantów w państwach UE/EOG, wymaga intensyfikacji działań zapobiegawczych adresowanych do tej grupy; Utrzymanie i zapewnienie odpowiednio wysokiego poziomu programów redukcji szkód, ułatwi profilaktykę HIV wśród osób wstrzykujących narkotyki; Rozwój poradnictwa oraz testy w kierunku HIV, umożliwią wczesną diagnostykę wirusa oraz dostęp do leczenia (mniej osób późno zdiagnozowanych, poprawa wyników leczenia). 23

24 Region europejski WHO

Diagnostyka HIV w regionie europejskim WHO, w tym w państwach UE/EOG oraz wg obszaru geograficznego, Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013; data for Russia which were published by the Russian Federal Scientific and Methodological Center for Prevention and Control of AIDS. Brak danych: Lichtenstein, Turkmenistan i Uzbekistan. *Dane z uwzględnieniem Federacji Rosyjskiej, są prezentowane w (nawiasie). Obszar geograficzny Europejski region WHO* ZachódCentrumWschód* Państwa raportujące/łączna liczba państw50/53 (51/53)23/2315/1513/15 (14/15) Liczba zgłoszonych zakażeń HIV ( ) ( ) Liczba zdiagnozowanych zakażeń / (15.7) (41.2) Procent osób w wieku lat10.2%10.3%14.4%9.5% Współczynnik mężczyźni/kobiety2.2 (1.7) (1.4) Drogi zakażenia % Seks pomiędzy mężczyznami23.6% (10.1%)43.1%30.1%2% (0.8%) Kontakty heteroseksualne 46.1% (30.6%)33.6%24.8%62.7% (30.0%) Wstrzykiwanie narkotyków16.2% (21.3%)4.1%5.9%30.6% (26.3%) Zakażenia matka-dziecko 0.9% (0.6%) 0.7%1.1% 1.1% (0.6%) Brak danych o drodze zakażenia 13% (37.3%)18.2%37.9%3.6% (42.2%)

26 Współczynniki dot. diagnostyki nowych zakażeń HIV w państwach UE/EOG oraz w regionie europejskim WHO, lata 1984–2013 Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013

27 Skumulowana liczba nowych zakażeń HIV w państwach UE/EOG oraz w innych państwach regionu europejskiego WHO, lata 1984–2013 Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013 Brak danych z Federacji Rosyjskiej.

Współczynniki dot. diagnostyki nowych zakażeń HIV, wg regionu geograficznego oraz roku diagnozy, region europejski WHO, lata 2004– Brak danych z Federacji Rosyjskiej, Turkmenistanu i Uzbekistanu. Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013

Liczba nowych zakażeń HIV, wg dróg zakażenia oraz roku zakażenia, region europejski WHO, lata 2004– Wykres nie obejmuje danych z Federacji Rosyjskiej, Turkmenistanu, Uzbekistanu, Estonii, Polski, Turcji, Włoch, Hiszpanii. Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013

Współczynnik przypadków AIDS na , wg obszaru geograficznego WHO oraz roku diagnozy, lata Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013 Z wyłączeniem danych ze Szwecji, Federacji Rosyjskiej, Turkmenistanu and Uzbekistanu.

Diagnostyka nowych zakażeń HIV, 2013 Współczynnik na osób 31 Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013 Brak danych z Liechtensteinu, Federacji Rosyjskiej, Turkmenistanu i Uzbekistanu.

32 Diagnostyka nowych zakażeń HIV w grupie kobiet, 2013 Współczynnik na kobiet Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013 Brak danych z Liechtensteinu, Federacji Rosyjskiej, Turkmenistanu i Uzbekistanu.

33 Diagnostyka nowych zakażeń HIV w grupie mężczyzn, 2013 Współczynnik na mężczyzn Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013 Brak danych z Liechtensteinu, Federacji Rosyjskiej, Turkmenistanu i Uzbekistanu.

34 Diagnostyka nowych zakażeń HIV, w wyniku kontaktów heteroseksualnych, 2013 Współczynnik na osób Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013 Brak danych z Liechtensteinu, Federacji Rosyjskiej, Turkmenistanu i Uzbekistanu.

35 Diagnostyka nowych zakażeń HIV, w wyniku wstrzykiwania narkotyków, 2013 Współczynnik na osób Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013 Brak danych z Liechtensteinu, Federacji Rosyjskiej, Turkmenistanu i Uzbekistanu.

36 Diagnostyka nowych zakażeń HIV, w wyniku kontaktów seksualnych pomiędzy mężczyznami, 2013 Współczynnik na mężczyzn Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013 Brak danych z Liechtensteinu, Federacji Rosyjskiej, Turkmenistanu and Uzbekistanu.

37 Liczba chorych na AIDS, 2013 Współczynnik na osób Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013 Brak danych z Liechtensteinu, Federacji Rosyjskiej, Turkmenistanu and Uzbekistanu.

Podział geograficzno-epidemiologiczny regionu europejskiego WHO 38 West Centre East Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013

39 Region wschodni WHO

40 Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013 Z wyłączeniem danych z Federacji Rosyjskiej, Turkmenistanu i Uzbekistanu. Nowe zakażenia HIV, wg dróg zakażenia i roku diagnozy, Wschód, lata

41 Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013 Najczęstsze choroby wskazujące na AIDS, wg dróg zakażenia, Wschód, 2013

42 Region centralny WHO

43 Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013 Nowe zakażenia HIV, wg dróg zakażenia i roku diagnozy, Centrum, lata Z wyłączeniem danych z Polski i Turcji.

44 Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013 Najczęstsze choroby wskazujące na AIDS, wg dróg zakażenia, Centrum, 2013

45 Region zachodni WHO

46 Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013 Nowe zakażenia HIV, wg dróg zakażenia i rok diagnozy, Zachód, lata Z wyłączeniem danych z Hiszpanii i Włoch.

47 Source: ECDC/WHO (2014). HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2013 Najczęstsze choroby wskazujące na AIDS, wg dróg zakażenia, Zachód, 2013

Ograniczenia dot. prezentowanych danych Kompletność danych  Brak danych z niektórych państw. Raportowanie i testowanie danych  Zróżnicowanie, związane z systemami raportowania i testowania danych oraz zmianami w tym zakresie. Jakość danych  Niekompletność danych w przypadku niektórych zmiennych i niektórych państw np. nt. dróg zakażenia, liczby komórek CD4 w momencie diagnozy.  Niedoszacowanie lub opóźnienia w raportowaniu, co wpływa negatywnie na możliwość interpretacji zachodzących trendów epidemiologicznych. 48

Wnioski (1) HIV pozostaje jednym z głównych problemów dla zdrowia publicznego w Europie, z 80% wzrostem liczby nowych zakażeń HIV w 2013 roku w porównaniu do roku 2004; Występuje duże zróżnicowanie geograficzne dot. liczby nowych zakażeń HIV/ osób, odpowiednio: 41.2 wschód, 6.3 zachód i 2.2 centrum regionu europejskiego WHO; Prawie połowa (49%) nowych zakażeń HIV jest diagnozowana późno (CD4<350/mm 3 ), a prawie jedna trzecia (27%) w stopniu mocno zaawansowanym (CD4<200/mm 3 ); Liczba zachorowań na AIDS wzrosła 3-krotnie na wschodzie i kontynuuje swój spadek na zachodzie regionu europejskiego WHO. 49

Wnioski (2) Zakażenia HIV drogą kontaktów heteroseksualnych  Stanowią główną drogę zakażenia w większości państw wschodniej części regionu europejskiego WHO;  Wysoki odsetek (gł. w zachodniej części Europy) zakażeń HIV jest diagnozowany w grupie osób pochodzących z państw o wysokiej prewalencji HIV ≥ 1% (generalised HIV epidemics). Zakażenia HIV poprzez wstrzykiwanie narkotyków  Stale mają miejsce. Zauważalny spadek w państwach regionu wschodniego WHO;  Występują ale na niskim poziomie gł. w zachodniej i centralnej części europejskiego regionu WHO (wyjątek: lokalne epidemie w 2 państwach). Zakażenia HIV poprzez kontakty seksualne pomiędzy mężczyznami  Ich liczba stale rośnie. Stanowią główną drogę zakażenia HIV w regionie zachodnim i centralnym WHO;  W Europie Wschodniej są na relatywnie niskim poziomie ale ich liczba gwałtownie rośnie. 50

Wnioski (3) Państwa wschodnie regionu WHO  Polityka oparta na danych naukowych, nakierowana na populacje kluczowe, obejmująca programy redukcji szkód oraz wczesne włączanie do leczenia osób zakażonych HIV i wstrzykujących narkotyki, powinna stanowić „solidne podwaliny” przeciwdziałania HIV;  Wśród par, w których jeden za partnerów ma wysoce ryzykowne zachowania np. wstrzykuje narkotyki, należy stosować śmielsze działania zapobiegawcze, zmniejszające ryzyko zakażenia HIV drogą heteroseksualną;  Terapia ARV powinna być stosowana w sposób strategiczny, mając na celu leczenie i zapobieganie zakażeniom HIV, jak również przeciwdziałanie rosnącej liczbie przypadków AIDS. Państwa centralne i zachodnie regionu WHO  Profilaktyka HIV, testy i leczenie adresowane do populacji mężczyzn mających seks z mężczyznami, pozostają tu priorytetem;  Wśród priorytetów jest też zapewnienie dostępu do usług medycznych dla imigrantów;  Programy redukcji szkód mające na celu zapobieganie wybuchom epidemii wśród osób wstrzykujących narkotyki należy utrzymywać i stale wzmacniać. 51

52 Pełen raport dostępny jest pod adresem: and