ZASTOSOWANIE TOKSYNY BOTULINOWEJ W DERMATOLOGII

TOKSYNA BOTULINOWA (BTX)  jedna z najsilniejszych znanych trucizn  produkowana przez laseczki jadu kiełbasianego Clostridium botulinum  wyróżnia się 8 podtypów (A,B,C1,C2,D,E,F,G), z których podtyp A jest stosowany w celach medycznych

MECHANIZM DZIAŁANIA Toksyna botulinowa blokuje uwalnianie acetylocholiny z zakończeń nerwowych, dotyczy to głównie synapsy nerwowo-mięśniowej i ma przebieg trójfazowy:  1 faza – trwa ok. 30 minut, polega na wiązaniu toksyny z receptorami presynaptycznymi  2 faza – transport BTX do wnętrza zakończenia nerwowego  3 faza – zahamowanie uwalniania acetylocholiny, następstwem czego jest odnerwienie i zanik mięśnia

Mechanizm działania toksyny botulinowej jest procesem odwracalnym i po kilku miesiącach zazwyczaj dochodzi do odtworzenia sytuacji sprzed odnerwienia. Jest to ważne z dwóch powodów:  efekt terapeutyczny toksyny botulinowej jest ograniczony w czasie i dla jego podtrzymania konieczne jest regularne podawanie toksyny  ewentualne działania niepożądane są również ograniczone w czasie i ustępują całkowicie bez żadnej dodatkowej ingerencji

KLINICZNE ZASTOSOWANIE TOKSYNY BOTULINOWEJ DERMATOLOGIAOKULISTYKANEUROLOGIA Zmarszczki między brwiami Zez Połowiczy przykurcz twarzy Kurze łapkiKurcz powiekAsymetria twarzy Zmarszczki na czoleOczopląsDystonia ustno-żuchwowa Zmarszczki wokół ustDystonia szyjki macicy Napięte pasma mięśnia szerokiego szyi Kurczowy kręcz karku Skurcz zwieracza Opadanie brwiPocenie smakowe Nadmierne pocenie dłoniRuchy towarzyszące Nadmierne pocenie pachNadmierne łzawienie

INTERAKCJE Z LEKAMI  działanie toksyny botulinowej może być wzmocnione przez antybiotyki aminoglikozydowe, cyklosporynę A, D-penicylaminę, sukcynylocholinę  działanie toksyny botulinowej może być zniesione przez chlorochinę i hydroksychlorochinę

PRZECIWSKAZANIA DO STOSOWANIA TOKSYNY BOTULINOWEJ  myasthenia gravis  zespół Lamberta-Eatone  uczulenie na albuminy ludzkie  nie należy stosować u kobiet w ciąży i karmiących

PREPARARTY TOKSYNY BOTULINOWEJ (BTX) ZAREJESTROWANE I DOPUSZCZONE DO OBROTU  BOTOX (Allergan, Inc. Irvine, California, USA)  DYSPORT (Ipsen Limited, Speywood Pharmaceuticals, Maideenhead, England) TECHNIKA PODAWANIA TOKSYNY BOTULINOWEJ  toksynę botulinową BOTOX przechowujemy w temperaturze poniżej 4  C, DYSPORT nie ulega inaktywacji w temperaturze chłodni i pokojowej  preparat rozpuszczamy bezpośrednio przed podaniem w soli fizjologicznej. Należy to wykonywać powoli i bez wstrząsania fiolką, aby zapobiec powstawaniu pęcherzyków powietrza w ampułce.  jedna fiolka BOTOXU zawiera 100 j  jedna fiolka DYSPORTU zawiera 500 j  jedna jednostka BOTOXU to ok.4-5 jednostek DYSPORTU  po przygotowaniu roztwór toksyny botulinowej nadaje się do użycia przez kilka godzin  rozcieńczony preparat powinien być przechowywany w lodówce  nie zużytą toksynę botulinową należy zniszczyć z zachowaniem środków bezpieczeństwa  wstrzyknięcia powinno się stosować co 1-1,5 cm

POWIKŁANIA PO ZASTOSOWANIU TOKSYNY BOTULINOWEJ  lekkie zaczerwienienie i zasinienie w miejscu wkłucia, co ustępuje po kilku godzinach lub dniach  opadanie powieki górnej, które ustępuje po kilku tygodniach  opadnięcie kącika ust  osłabienie siły mięśniowej dłoni, o charakterze przejściowym  bardzo rzadkie - wywiniecie powieki, obniżenie powieki dolnej, podwójne widzenie, krwiak w miejscu wkłucia, przejściowy ból głowy  toksyna botulinowa nie przechodzi przez barierę krew-mózg i dlatego nie wpływa na centralny układ nerwowy

IMMUNOGENNOŚĆIMMUNOGENNOŚĆ  immunogeność preparatu jest niewielka  przeciwciała stwierdzono jedynie u 3-45 pacjentów, głównie u osób które otrzymywały toksynę botulinową w dawce pow. 300j. jednorazowo, w odstępach miesięcznych  niekiedy obserwuje się zmniejszenie wrażliwości na toksynę, wymagające niewielkiego zwiększenia jej dawki w celu uzyskania pożądanego efektu; dotyczy to głównie pacjentów, którym wykonywano zabiegi wielokrotnie, powtarzając je co kilka miesięcy  do dzisiaj nie stwierdzono powstawania autoprzeciwciał u pacjentów leczonych ze wskazań dermatologicznych  nie zanotowano do tej pory nadwrażliwości na toksynę botulinową C

CELEM ZMNIEJSZENIA POWIKŁAŃ NALEŻY  zapoznać się z anatomią i funkcją mięśni twarzy  wstrzykiwać BTX w małych dawkach w jednym nakłuciu  unikać nadmiernego ucisku i masażu, aby zapobiec przedostaniu się toksyny do innych mięśni  po zabiegu pacjent powinien przebywać przez około dwie godziny w pozycji pionowej

Usuwanie zmarszczek gładzizny czołowej  Toksyna botulinowa usuwa zmarszczki gładzizny czołowej o umiarkowanym lub zaawansowanym nasileniu  W obrębie gładzizny konieczne jest porażenie trzech par mięśni : - marszczącego brwi ( m. corrugator) - mięśnia podłużnego nosa ( m. procerus ) - mięśnia czołowego ( m. frontalis )

Główne mięśnie górnej części twarzy CorrugatorSupercilii Procerus Frontalis OrbicularisOculi

Dawkowanie (roztwór w 2,5ml) Miejsca wstrzyknięć: – 1 m. procerus – po 2 w każdy m. corrugator Dawka całkowita: – 20 U (4 U/miejsce) – 0.1 mL/miejsce

X XX X X Miejsca wstrzyknięć

Miejsca wstrzyknięć – ilość jednostek

Zmarszczki okolicy wokółoczodołowej  Zabieg wykonuje się w pozycji siedzącej  BOTOX wstrzykujemy do mięśnia okrężnego oka 1 cm na zewnątrz granicy oczodołu  Konieczność zastosowania okładów z lodu

Zmarszczki wokół ust  Spowodowane są wzmożonym napięciem mięśnia okrężnego ust  Stosuje się małe dawki (1j BOTOXu) celem obniżenia napięcia mięśnia, a nie jego porażenia

Zastosowanie BOTOXu w usuwaniu objawów nadmiernej potliwości dłoni i dołów pachowych  Przed wykonaniem zabiegu należy wykonać test jodowo - skrobiowy, polegający na posmarowaniu dłoni, czy pachy jodyną oraz posypaniu mączką ziemniaczaną  Miejsca pokrywające się potem ulegają wkrótce zaczerwienieniu, a miejsca wymagajace wstrzyknięcia botuliny pokrywają się widocznymi kropelkami potu  Pole nadmiernej potliwości dzieli się na kwadraty 1x1 cm przy pomocy wykałaczki nasączonej roztworem fioletu gencjany  Do każdego kwadratu wstrzykuje się 0,1 ml ( 4j ) Botoxu, co czyni odpowiednio j na jedną dłoń lub pachę  Lek wstrzykuje się śródskórnie na głębokość 3-5 mm  Ustąpienie nadpotliwości obserwuje się po 3-5 dniach po zabiegu i utrzymuje się od 4-6 miesięcy

Ostrzykiwanie dołów pachowych

Ilość podawanej śródskórnie substancji (0.1ml = 2.5U) Ostrzykiwanie dołów pachowych

Przed zabiegiem Ostrzykiwanie dołów pachowych Po zabiegu

Zalety toksyny botulinowej  Injekcje nie wymagają znieczulenia  Preparat prosty w przygotowaniu  Czas wykonywania zabiegu krótki  Gwarancja szybkiego powrotu pacjentów do zajęć codziennych  Odwracalny efekt  Działania niepożądane odwracalne  Używana od ponad 10 lat w leczeniu kurczu powiek

Podsumowanie  toksyna botulinowa służy jedynie do wygładzania zmarszczek dynamicznych zależnych od mimiki, nie wygładza zmarszczek statycznych, wynikających ze zwiotczenia, utraty sprężystości i elastyczności skóry  znajduje zastosowanie u osób do 65 r. życia  w miarę postępu badań nad toksyną botulinową jest szansa na rozwój coraz bardziej kreatywnych zastosowań tego preparatu

Podsumowanie  metoda wstrzyknięć toksyny botulinowej różni się od technik wypełniania zmarszczek np. kolagenem, gdyż wpływa bezpośrednio na przyczynę ich powstawania (osoba do tej pory silnie i często marszcząca brwi czy czoło, po zabiegu nie jest w stanie tego wykonać)  terapia toksyną botulinową jest prostą i bezpieczna metodą  terapia toksyną botulinową jest również alternatywną metodą dla osób uczulonych na kolagen, a także dla tych, u których z różnych powodów nie można wykonać zabiegu chirurgicznego