1.Krótka notkaKrótka notka 2.Plan wydarzeńPlan wydarzeń 3.Młodość WilliamaMłodość Williama 4.Drzewo genealogiczneDrzewo genealogiczne 5.„Lata stracone”„Lata stracone” 6.Praca twórczaPraca twórcza 7.Działalność pozateatralnaDziałalność pozateatralna 8.Śmierć artystyŚmierć artysty 9.TwórczośćTwórczość -sztukisztuki -sonetysonety -dedykacjadedykacja -inne dziełainne dzieła 10. Dzieła SzekspiraDzieła Szekspira 11. EkranizacjeEkranizacje -”Zakochany Szekspir” -”Romeo i Julia” 12. Teatr elżbietańskiTeatr elżbietański 13. Teatr, wyglądTeatr, wygląd 14. Aktorzy, przesłanieAktorzy, przesłanie 15. Teatr The Globe (stary)Teatr The Globe (stary) 16. Teatr The Globe (nowy)Teatr The Globe (nowy) 17. Teatr RoyalTeatr Royal Kliknij na interesujący Ciebie temat aby się do niego przenieść

Urodzony: (prawdopodobnie) 23 kwietnia 1564 w Stratford-upon-Avon Zmarł: 23 kwietnia 1616 w Stratford-upon-Avon

1.Chrzest młodego poety. 2.Lata szkolne Williama. 3.Ślub z Anne Hathaway. 4.Tajemnicze zniknięcie poety. 5.Przygoda z teatrem. 6.Powrót do rodzinnego miasta. 7.Śmierć Szekspira

William Shakespeare (znany także jako Shakspere, Shakspear, Shakespere, Shakspere, Shaksper, Shaxper, oraz Shake-speare; w czasach elżbietańskich zasady pisowni nie były jeszcze jednoznacznie ustalone, istnieje ponad sto odmian tego nazwiska) urodził się w kwietniu 1564 roku w Stratford-upon-Avon, jako syn Johna Shakespeare'a, rękawicznika i lokalnego polityka, oraz Mary Arden, kobiety pochodzącej ze znanej i bogatej rodziny Ardenów. Warto zauważyć, że jego rodzice byli jednocześnie kuzynostwem, ze względu na to, że ich matki były siostrami; tego typu małżeństwa nie były jednak w XVI wieku w Anglii niecodzienne. Był trzecim z ósemki ich dzieci. Przypuszcza się, że jego narodziny miały miejsce w domu rodzinnym przy Henley Street. W związku z tym, że jego chrzest miał miejsce 26 kwietnia, a zgodnie z tradycją odbywał się nie później niż kilka dni po narodzeniu, przyjmuje się za datę jego przyjścia na świat 23 kwietnia.

Dom rodzinny 4. Richard Shakespeare 2. John Shakespeare 5. Abigail Webb 1. William Shakespeare 6. Robert Arden 3. Mary Arden 7. Marry Webb Poniższy schemat przedstawia drzewo genealogiczne twórcy

Uczęszczał do lokalnej szkoły w Stratford. Uczył się tam łaciny, historii, literatury antycznej i retoryki. Prawdopodobnie w okresie kłopotów finansowych ojca, związanych z nielegalnym handlem wełną, musiał przerwać naukę (jako syn lokalnego prominenta mógł pobierać nauki za darmo, nie ma jednak dokumentów potwierdzających ten fakt). Nic nie wiadomo o tym, żeby w późniejszym okresie podnosił swoje wykształcenie. Pracował w kilku magnackich rezydencjach jako guwerner, sekretarz, a także aktor w dworskich przedstawieniach. W 1582 roku ożenił się z Anne Hathaway, która miała wtedy 26 lat, pisarz zaś 18. W związku z tą różnicą wieku, a także z tym, że Anne była w trzecim miesiącu ciąży, przyjmuje się, że małżeństwo to było wymuszone przez jej rodzinę. Mieli trójkę dzieci: Susannę (ur. w 1583) i bliźnięta o imionach Hamnet i Judith, urodzone w Hamnet zmarł w 1596 roku; niektórzy przypuszczają, że jego śmierć była jedną z inspiracji do napisania Hamleta. Dom rodzinny

Po narodzinach bliźniąt Shakespeare zniknął zarówno z dokumentów, jak i ze Stratford. Nic nie wiadomo o następnych ośmiu latach jego życia. Ten czas określa się jako the lost years (stracone lata). Istnieją tylko domysły co do tego, co mogło dziać się w tym okresie. Być może William został aresztowany i osadzony w więzieniu za kłusownictwo. Istnieje też teoria, mówiąca, że pracował jako nauczyciel. Możliwe, że w późniejszym okresie walczył jako żołnierz w Holandii lub służył w szlacheckiej rodzinie. Przypuszcza się także, że podróżował po kontynencie, gdzie poznał takie osobistości jak Michel de Montaigne czy Giordano Bruno. Najbardziej prawdopodobna jest wersja, która zakłada, że dołączył do grupy teatralnej w Londynie i tam służył jej pomocą. Pierwsza drukowana wzmianka o Shakespearze pojawia się w broszurze Roberta Greene'a z 1592 roku. W tym okresie był on już członkiem Trupy Lorda Szambelana, grupy znanej później jako King's Men.

W 1598 roku po raz pierwszy wziął udział w przedstawieniu; także wtedy jego nazwisko zaczęło pojawiać się w charakterze autora sztuk. Przekaz mówi, że oprócz tego, że pisał dla Trupy Lorda Szambelana teksty nowych utworów, zajmował się finansami grupy, grywał także niewielkie role w spektaklach, takich jak Jak wam się podoba czy Henryk V (sztuka). Był współwłaścicielem Globe Theatre. Większość swoich dzieł oparł na tych już istniejących, co było typowe w tamtych czasach. Hamlet na przykład bazuje na nieprzetrwałym do naszych czasów Ur-Hamlecie, Król Lear zaś opiera się na wydanej wcześniej sztuce pod tym samym tytułem. Inspiracją do ich napisania były także dzieła włoskie i angielskie, takie jak nowele i kroniki. Shakespeare uważał za dobrą metodę korzystanie ze sprawdzonych wzorców. Dla przykładu, postać Falstaffa, pojawiająca się w Henryku IV, część 1 i część 2, okazała się tak popularna, że umieścił ją także w Wesołych kumoszkach z Windsoru. Jednocześnie za najważniejsze kryterium oceny uznawał reakcję publiczności, był gotów się jej podporządkowywać, o czym świadczyć może utwór Jak wam się podoba. The Globe- teatr po przebudowie

O dużej sprawności jako menadżera świadczą jego zasługi dla Trupy Lorda Szambelana. Potrafił zdobyć dla niej możnego mecenasa, jakim był sam król Jakub I. Znalazł także źródło finansowania dla własnych prac, którym był zamożny hrabia, Henry Wriothesley. Oprócz tego, że współfinansował budowę Globe Theatre, działał także w Blackfriars Theatre (zbudowanym w 1596 roku), którego publiczność była bardziej elitarna, sam zaś budynek stanowił przeciwieństwo Teatru pod Globusem. Po przeprowadzce do Londynu (dokonał jej samotnie; Anne Hathaway została w Stratford), w 1604 roku był swatem córki swojego kamienicznika. Dokumenty sądowe z 1612 roku dają dowód na to, że Shakespeare był lokatorem Christophera Mountjoy, zamożnego mieszkańca Londynu. Jeden z uczniów szlachcica, Stephen Belott, chciał poślubić jego córkę. Rola pisarza ze Stratford polegała na tym, że był pośrednikiem, ustalającym warunki posagu. Doszło do małżeństwa; osiem lat później Belott pozwał do sądu swojego szwagra, gdyż ten nie dostarczył wszystkich pieniędzy. Shakespeare został wezwany jako świadek, niewiele jednak pamiętał z tamtego czasu. Liczne zachowane z tego okresu dokumenty związane z finansami pozwalają stwierdzić, że majątek Shakespeare'a rósł w szybkim tempie, co pozwoliło mu na zakup domu w dzielnicy Blackfriars w Londynie, a także drugiej co do wielkości posiadłości w Stratford, New Place. Jedna z kamienic w Blackfriars

Shakespeare wrócił do Stratford w 1613 roku, zmarł w wieku 52 lat, 23 kwietnia Ostatnie lata spędził w New Place. Zbiegiem okoliczności, tego samego dnia zmarł Miguel de Cervantes, hiszpański poeta, który jest uważany za odpowiednika pisarza ze Stratford w tamtejszej literaturze. W rzeczywistości jednak między tymi dwoma wydarzeniami istniało 10 dni różnicy, gdyż w Anglii posługiwano się kalendarzem juliańskim, podczas gdy na Półwyspie Iberyjskim wykorzystywano już kalendarz gregoriański. Został pochowany w absydzie, w kolegiacie Świętej Trójcy w Stratford. To wyróżnienie spotkało go jednak nie ze względu na jego sławę jako pisarza: kupił ten przywilej za kwotę 440 funtów. Jego pomnik przedstawia go jako poetę, z piórem w ręce. Na nagrobku Shakespeare'a, nad popiersiem, znajduje się epitafium po łacinie i wiersz w języku angielskim. Epitafium głosi: „IVDICIO PYLIUM, GENIO SOCRATEM, ARTE MARONEM, TERRA TEGIT, POPULUS MAERET, OLYMPUS HABET” (łac. „Pylos w osądach, Sokrates w geniuszu, Maro w sztuce. Ziemia go grzebie, ludzie opłakują, do Olimpu należy”) Nagrobek Szekspira

Liczne sztuki tego pisarza, kroniki, komedie i tragedie, są uważane za jedne z najlepszych dzieł w swoich gatunkach, arcydzieła angielskiej literatury. Większość z nich została wystawiona w Globe Theatre, wybudowanym w 1599 roku, który spłonął w 1613 roku podczas inscenizowania Henryka VIII. Pisarz występował też jako aktor; jego grupa nosiła nazwę Lord Chamberlain's Men, na cześć ich mecenasa, który nosił tytuł Lorda Szambelana. Po objęciu patronatu nad nią przez króla Jakuba I zmieniła nazwę na King's Men. Eksperci dokonują następującego podziału wszystkich jego utworów: *wczesne komedie i kroniki (np. Sen nocy letniej; ok ) **utwory z okresu pośredniego (wtedy powstały najbardziej znane sztuki, takie jak Otello, Romeo i Julia, Makbet, Hamlet czy Król Lear, a także sztuki problemowe, do których zaliczyć możemy Miarkę za miarkę; ok ) ***późne romanse (Burza, Opowieść zimowa; ok ) Pierwsze Folio wydane w 1623 roku

Kolekcja 154 sonetów autorstwa Williama Shakespeare’a, których tematem są m.in. miłość, piękno, polityka, moralność. Były pisane przez dłuższy okres. Wszystkie, oprócz dwóch pierwszych, pojawiają się w zbiorze z roku Numery: 138 i 144 były pierwotnie publikowane w 1599 roku. Sonety te zostały opublikowane w nieznanych okolicznościach. Dla przykładu, są one dedykowane tajemniczemu panu W.H.. Poza tym, mimo tego, że ich autorstwo jest przypisywane Shakespeare’owi, to nie wiadomo jednak, czy wydawca użył ich autoryzowanej, czy też nieautoryzowanej kopii. Większość utworów (1-126) jest skierowanych do młodzieńca. Nawołują go do małżeństwa i posiadania dzieci, aby jego uroda była przekazana następnym pokoleniom. Nie wykluczone, że podmiot liryczny jest w nim zakochany. Sonety odwołują się do miłości poety do jego kochanki. Dwa ostatnie sonety, 153 i 154, mają charakter alegoryczny, ich adresatem może być Kupidyn. Strona tytułowa pierwszego wydania Sonetów

Oryginał dedykacji „JEDYNEMU RODZICOWI PONIŻSZYCH SONETÓW PANU W.H. WSZELKIEJ SZCZĘŚLIWOŚCI I OWEJ WIECZNOŚCI OBIECANEJ PRZEZ NASZEGO WIEKUIŚCIE ŻYJĄCEGO POETĘ ŻYCZY NAJPRZYCHYLNIEJSZY ŚMIAŁEK ICH WYDAWCA”

Oprócz sonetów, pisarz ten jest autorem także dłuższych utworów wierszowanych, takich jak Namiętny pielgrzym, Gwałt na Lukrecji czy Skarga zakochanej. Wydaje się, że zostały napisane, aby zdobyć przychylność jednego z bogatych patronów, którzy mogliby opłacać pracę twórczą Shakespeare'a. Na przykład Gwałt na Lukrecji jest dedykowany Henry'emu Wriothesleyowi. Poza tym, napisał też krótki wiersz Feniks i gołąb, alegoryczny poemat o upadku miłości, który miał być wykorzystany jako dodatek do długiego utworu Roberta Chestera, Love's Martyr.

KRONIKI: Król Jan (King John; ok ) Henryk VI, część 1 (King Henry VI, Part 1; ok. 1591) Henryk VI, część 2 (King Henry VI, Part 2; ok. 1591) Henryk VI, część 3 (King Henry VI, Part 3; ok. 1591) Ryszard III (King Richard III; ) Henryk V (King Henry V; 1599) Henryk IV, część 1 (King Henry IV, Part 1; 1596) Henryk IV, część 2 (King Henry IV, Part 2; 1597) Ryszard II (King Richard II; 1595) Henryk VIII (King Henry VIII or All Is True; ) WIERSZE I POEMATY: Sonety (Shakespeare's sonnets; 1609) Wenus i Adonis (Venus and Adonis; 1593) Gwałt na Lukrecji (The Rape of Lucrece; 1594) Namiętny pielgrzym (The Passionate Pilgrim; 1599) Feniks i gołąb (The Phoenix and Turtle; 1601) Skarga zakochanej (A Lover's Complaint; 1610) Ryszard III Venus i Adonis

KOMEDIE: Komedia omyłek (The Comedy of Errors; ok. 1591) Stracone zachody miłości (Loves' Labour's Lost; 1594) Poskromienie złośnicy (The Taming of The Shrew; 1594) Dwaj panowie z Werony (The Two Gentlemen of Verona; ) Sen nocy letniej (A Midsummer Night's Dream; 1595) Kupiec wenecki (The Merchant of Venice; 1596) Wiele hałasu o nic (Much Ado about Nothing; ok ) Jak wam się podoba (As You Like It; ) Wieczór Trzech Króli (Twelfth Night or What You Will; 1600) Wesołe kumoszki z Windsoru (The Merry Wives of Windsor; 1602) Perykles, książę Tyru (Pericles, Prince of Tyre; 1608) Wszystko dobre, co się dobrze kończy (All's Well That Ends Well; ) Miarka za miarkę (Measure for Measure; 1604) Cymbelin (Cymbeline; 1609) Opowieść zimowa (The Winter's Tale; ) Burza (The Tempest; 1611) Dwóch szlachetnych krewnych (Two Noble Kinsmen, 1614) Wiele hałasu o nic

TRAGEDIE: Tytus Andronicus (Titus Andronicus; 1593) Romeo i Julia (Romeo and Juliet; 1595) Juliusz Cezar (The Tragedy of Julius Caesar; 1600) Troilus i Kresyda (Troilus and Cressida; 1601) Hamlet (Hamlet, Prince of Denmark; 1600) Otello (Othello; 1605) Król Lear (King Lear; 1605) Makbet (Macbeth; 1606) Antoniusz i Kleopatra (Antony and Cleopatra; ) Koriolan (Coriolanus; 1607) Tymon Ateńczyk (Timon of Athens; 1608) Troilus i Kresyda

Już od początku historii kina Shakespeare był inspiracją dla reżyserów. Na utworach pisarza ze Stratford opartych jest około 420 pełnometrażowych filmów. Spośród polskich reżyserów, ekranizacji jego dzieł dokonali m.in. Roman Polański (Makbet, 1971) i Feliks Falk (Ryszard III, 1989 dla Teatru Telewizji), Andrzej Wajda (Hamlet, np. 1991, którego gra Teresa Budzisz- Krzyżanowska). Dla telewizji BBC wiele dzieł tego autora na ekran przeniósł Kenneth Branagh. Hamlet z 1990 roku, w reżyserii Franco Zeffirellego otrzymał dwie nominacje do Oscara. Powstał także film Zakochany Szekspir (laureat siedmiu Oscarów), który opisuje problemy twórcze pisarza, w którym pojawia się m.in. postać Edward Alleyna. Warto wspomnieć, że Shakespeare'em zafascynowany był Akira Kurosawa, który na podstawie jego twórczości nakręcił w języku japońskim trzy filmy, których akcja została przeniesiona do Japonii. Ran (Oscar w 1985 roku za najlepsze kostiumy) stanowi adaptację Króla Leara, Tron we krwi (1957) - Makbeta, Zły śpi spokojnie (1960) zaś jest współczesną wersją Hamleta.

Premiera: Premiera: (Polska), (Świat) Reżyser: Reżyser: John Madden Dodatkowe: Dodatkowe: Zdobywca 7 Oscarów

Premiera: Premiera: 8 października 2004 Reżyser: Reżyser: Janusz Józefowicz Dodatkowe: Dodatkowe: Musical jest współczesnym spojrzeniem na tragedię Szekspira „Romeo i Julia”

Jego umowną datę narodzin przyjmuje się rok Wtedy to bowiem przedsiębiorca James Burbage wybudował pod Londynem pierwszy gmach przeznaczony wyłącznie do prezentacji widowisk teatralnych. Nazwał go The Theatre i rozpoczął wystawianie pierwszych sztuk. Wkrótce pojawiły się dwa kolejne teatry – The Curtain i The Rose - a po nich przyszły następne (Globe Theatre). Początkowo aktorzy grali na dworze, potem w budynkach. Sceną było podwyższenie, otoczone z trzech stron przez widzów i nieodgrodzone od nich barierą. Aktorzy często zwracali się do publiczności bezpośrednio, nawiązywali z nią bliski kontakt. Dekoracji było niewiele, często zastępował je napis głoszący, że akcja toczy się np. w lesie albo w komnacie zamkowej. Brak dekoracji rekompensowały bogate stroje aktorów. Czwarty bok sceny zamykały drzwi do garderoby, przez które wchodzili aktorzy. Nad nimi budowano niewielki ganek, galerię (były one miejscem rozgrywania scen balkonowych), wsparte na słupach. Pomiędzy słupami zawieszano kotarę. Dzieliła ona scenę na przedscenie i niewielką scenę wewnętrzną. Kurtyny nie było. Przedstawieniom towarzyszyła muzyka. Światło dzienne uniemożliwiało wykorzystywanie efektów świetlnych.

Najważniejszymi elementami widowiska były gra aktorska i tekst dramatu. Aktorzy byli zawodowcami, dbali o wymowę, każdym gestem i ruchem starali się uzyskać wrażenie prawdopodobieństwa. Ważne był też kostiumy i rekwizyty, którymi się posługiwali by stworzyć iluzję przedstawionej rzeczywistości. Był to teatr gwiazdorski. Dobrzy aktorzy cieszyli się zasłużoną sławą, byli szanowanymi, zamożnymi ludźmi. W teatrze tym nie występowały kobiety, role kobiece grali młodzi, urodziwi mężczyźni. Przedstawienia musiały wzruszać, bawić, budzić grozę, obfitować w niezwykłe i sensacyjne wydarzenia. Powinny one być tajemnicze, zawikłane, krwawe. Postacie bohaterów, grane przez ulubionych aktorów, także musiały być interesujące: miały ostrzegać, służyć przykładem, podbudowywać.

Pierwowzór The Globe Theatre

The Globe Theatre- obecnie

Theatre Royal przy Drury Lane