Medyczno-sądowe aspekty wypadków drogowych Dorota Pieśniak, Zakład Medycyny Sądowej GUMed

Wypadek drogowy (ujęcie statystyczne)  droga dostępna dla ruchu  bierze udział przynajmniej jeden pojazd znajdujący się w ruchu  skutkiem zdarzenia są obrażenia bądź śmierć do 30 dni od zdarzenia co najmniej jednej osoby w nim uczestniczącej

Wypadek drogowy (ujęcie prawne) przestępstwo drogowe (nie będące katastrofą)  uczestniczy co najmniej jeden pojazd znajdujący się w ruchu  co najmniej jedna osoba (poza sprawcą) doznała obrażeń ciała, powodujących - rozstrój zdrowia lub naruszenie czynności - rozstrój zdrowia lub naruszenie czynności narządu ciała na okres powyżej 7 dni narządu ciała na okres powyżej 7 dni - ciężki uszczerbek na zdrowiu - ciężki uszczerbek na zdrowiu - śmierć - śmierć

WHO Road traffic injuries Updated October 2015 Key facts About 1.25 million people die each year as a result of road traffic crashes. About 1.25 million people die each year as a result of road traffic crashes. Road traffic injuries are the leading cause of death among young people, aged 15–29 years. Road traffic injuries are the leading cause of death among young people, aged 15–29 years. 90% of the world's fatalities on the roads occur in low- and middle-income countries, even though these countries have approximately half of the world's vehicles. 90% of the world's fatalities on the roads occur in low- and middle-income countries, even though these countries have approximately half of the world's vehicles. Half of those dying on the world’s roads are “vulnerable road users”: pedestrians, cyclists and motorcyclists. Half of those dying on the world’s roads are “vulnerable road users”: pedestrians, cyclists and motorcyclists. Without action, road traffic crashes are predicted to rise to become the 7th leading cause of death by Without action, road traffic crashes are predicted to rise to become the 7th leading cause of death by 2030.

Ustawa - prawo ruchu drogowym  Dział I  Art. 2. Użyte w ustawie określenia oznaczają: - wydzielony pas terenu składający się z jezdni, pobocza, chodnika, drogi dla pieszych lub drogi dla rowerów, łącznie z torowiskiem pojazdów szynowych znajdującym się w obrębie tego pasa, przeznaczony do ruchu lub postoju pojazdów, ruchu pieszych, jazdy wierzchem lub pędzenia zwierząt;  droga - wydzielony pas terenu składający się z jezdni, pobocza, chodnika, drogi dla pieszych lub drogi dla rowerów, łącznie z torowiskiem pojazdów szynowych znajdującym się w obrębie tego pasa, przeznaczony do ruchu lub postoju pojazdów, ruchu pieszych, jazdy wierzchem lub pędzenia zwierząt;

Ustawa - prawo ruchu drogowym  uczestnik ruchu - pieszego, kierującego, a także inne osoby przebywające w pojeździe lub na pojeździe znajdującym się na drodze;  pieszy - osobę znajdującą się poza pojazdem na drodze i niewykonującą na niej robót lub czynności przewidzianych odrębnymi przepisami; za pieszego uważa się również osobę prowadzącą, ciągnącą lub pchającą rower, motorower, motocykl, wózek dziecięcy, podręczny lub inwalidzki, osobę poruszającą się w wózku inwalidzkim, a także osobę w wieku do 10 lat kierującą rowerem pod opieką osoby dorosłej;  kierujący - osobę, która kieruje pojazdem lub zespołem pojazdów, a także osobę, która prowadzi kolumnę pieszych, jedzie wierzchem albo pędzi zwierzęta pojedynczo lub w stadzie;  kierowca - osobę uprawnioną do kierowania pojazdem silnikowym.

Art. 177.k.k § 1. Kto, naruszając, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, powoduje nieumyślnie ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała określone wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała określone w art. 157 § 1, w art. 157 § 1, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. § 2. Jeżeli następstwem wypadku jest śmierć innej osoby albo ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, sprawca uszczerbek na jej zdrowiu, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. § 3. Jeżeli pokrzywdzonym jest wyłącznie osoba najbliższa, ściganie przestępstwa określonego w § 1 następuje na jej wniosek. przestępstwa określonego w § 1 następuje na jej wniosek. ( Art.115 § 11 k.k. : „Osobą najbliższą jest małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu.)

Art. 178.k.k § 1. Skazując sprawcę, który popełnił przestępstwo określone w art. 173, 174 lub 177 znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem 174 lub 177 znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia, sąd orzeka karę środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia, sąd orzeka karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane sprawcy pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości od dolnej granicy ustawowego zagrożenia przestępstwo w wysokości od dolnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę do górnej granicy tego zagrożenia zwiększonego o połowę do górnej granicy tego zagrożenia zwiększonego o połowę. zwiększonego o połowę. § 2. (uchylony przez art. 1 pkt 16 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. zmieniającej nin. ustawę z dniem 26 września zmieniającej nin. ustawę z dniem 26 września 2005 r. ) 2005 r. )

Art. 178 a. k.k § 1. Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, wodnym lub powietrznym, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. wolności do lat 2.§ 2. uchylony§ 3. uchylony § 4.Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 był wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo za przestępstwo określone w art. 173, 174, 177 lub art. 355 § 2 popełnione w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo dopuścił się czynu określonego w § 1 w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Statystyka policja.pl

Przyczyny wypadków obiektywne  wady pojazdów  wady budowy i oznakowania dróg  przeszkody na drodze  nagłe zmiany warunków atmosferycznych  oślepienie kierowcy  działanie tlenku węgla ze spalin

Przyczyny wypadków c.d. subiektywne  alkohol  brawura, nieostrożność, łamanie przepisów ruchu drogowego  zmęczenie  środki odurzające  leki (nasenne, antydepresyjne, uspokajające, antyalergiczne, p-padaczkowe itp.)  choroby (zwłaszcza układu krążenia, cukrzyca, choroby psychiczne, zaburzenia widzenia)

Narażenie na najcięższe obrażenia ciała 1. motocykliści i pasażerowie motocykli

2. piesi i rowerzyści

3. kierowcy i pasażerowie pojazdów

Sądowo-lekarskie badanie ofiar wypadków drogowych 1. oględziny odzieży i obuwia  charakterystyczne zabrudzenia np. odciski opon, ślady lakieru nadwozia, smar, fragmenty z nawierzchni dróg  charakterystyczne uszkodzenia od części pojazdu (z elementami nadwozia przylegającymi lub wbitymi do skóry lub w głębi zranień)  ślady krwi  charakterystyczne zarysowania na podeszwach butów (zależne od kierunku potrącenia)

Sądowo-lekarskie badanie ofiar wypadków drogowych 2. oględziny zewnętrzne zwłok  zabrudzenie powłok  charakterystyczne uszkodzenia od części pojazdu, często z ciałami obcymi (z elementami nadwozia przylegającymi lub wbitymi do skóry lub w głębi zranień)  obrażenia pochodzące od zapiętych pasów bezpieczeństwa bądź wskutek zadziałania poduszki powietrznej  uszkodzenia sztancowe np. odbicie kolumny kierownicy  różnicowanie obrażeń pierwotnych (następstwo kontaktu ciała z pojazdem) i wtórnych (u pieszych - następstwo kontaktu ciała z podłożem po odrzuceniu w trzeciej i czwartej fazie potrącenia)  sporządzenie rysunków obrażeń na schematach, dokumentacja fotograficzna (technik kryminalistyki)

Sądowo-lekarskie badanie ofiar wypadków drogowych 3. otwarcie zwłok – poszerzenie zwykłej techniki sekcyjnej  nacięcie powłok pleców, pośladków i kończyn dolnych, z warstwowym preparowaniem tkanki podskórnej, mięśni i przestrzeni międzymięśniowych

Sądowo-lekarskie badanie ofiar wypadków drogowych  wylewy krwawe wskazujące na miejsce kontaktu z pojazdem w momencie potrącenia (obrażenia zderzakowe – często bez zmian urazowych na skórze)

Sądowo-lekarskie badanie ofiar wypadków drogowych  wylewy krwawe w tkance podskórnej klatki piersiowej i brzucha – czasem powstają przy zapiętych pasach bezpieczeństwa

Sądowo-lekarskie badanie ofiar wypadków drogowych  wylewy krwawe w tkance podskórnej klatki piersiowej i brzucha odpowiadające otarciom naskórka i podbiegnięciom krwawym w miejscu przylegania pasa bezpieczeństwa

Sądowo-lekarskie badanie ofiar wypadków drogowych  tzw. decollement – przy przejechaniach - odwarstwienie tkanki podskórnej od mięśni, z wytworzeniem przestrzeni, często zawierających krew

Sądowo-lekarskie badanie ofiar wypadków drogowych  złamania kości kończyn (w razie potrzeby ocena po maceracji) – charakter złamania często pozwala na określenie mechanizmu powstania np. złamania zgięciowe typu Messerera (złamania „zderzakowe”, klinowe), z charakterystycznym odłamem pośrednim w kształcie klina o wierzchołku skierowanym zgodnie z kierunkiem działającej siły  obrażenia zderzakowe – pochodzące od urazu spowodowanego najbardziej od urazu spowodowanego najbardziej wysuniętą do przodu częścią pojazdu wysuniętą do przodu częścią pojazdu - zlokalizowane w tkance podskórnej - zlokalizowane w tkance podskórnej i mięśniach i mięśniach

Sądowo-lekarskie badanie ofiar wypadków drogowych  izolacja i preparowanie odcinka szyjnego kręgosłupa  ocena wylewów krwawych w mięśniach i więzadłach  uszkodzenie więzadeł  złamania kręgów – określenie mechanizmu złamania wskazuje kierunek działania siły (ocena kierunku potrącenia pieszych, rowerzystów)

Najczęstsze obrażenia ciała u ofiar wypadków drogowych  piesi – obrażenia wielonarządowe, obrażenia czaszkowo-mózgowe  motocykliści - obrażenia czaszkowo-mózgowe  kierowcy - obrażenia czaszkowo-mózgowe, kręgosłupa zwłaszcza w odcinku szyjnym, klatki piersiowej, kończyn górnych, kolan  pasażer obok kierowcy - obrażenia czaszkowo-mózgowe, kręgosłupa zwłaszcza w odcinku szyjnym

Piśmiennictwo:  Medycyna sądowa. S. Raszeja, W. Nasiłowski, J. Markiewicz  Knight's Forensic Pathology by Bernard Knight (Author), Pekka Saukko Bernard KnightPekka SaukkoBernard KnightPekka Saukko   Obrażenia powłok klatki piersiowej i brzucha powstałe w wyniku działania pasów bezpieczeństwa u ofiar wypadków drogowych. Jacek Masełko, Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii 2005 t.2