Prof. dr hab. Marek Korbas Instytut Ochrony Roślin – PIB w Poznaniu Integrowana Ochrona Roślin już od 1 stycznia 2014 r. – nowe zasady Sala konferencyjna Stadionu Narodowego w Warszawie 11 grudnia 2013 r.

Integrowana Ochrona Roślin w zwalczaniu sprawców chorób AGENDA Pierwszeństwo niechemicznych metod ochrony roślin, strategie działania, Dawki dzielone w integrowanej ochronie roślin a zapisy etykiet środków ochrony roślin, Prewencja w integrowanej ochronie pod kontrolą, Edukacja i monitoring nierozdzielnymi elementami ochrony roślin, Metodyki ochrony jako narzędzia w ochronie upraw, Decyzje strategiczne i systemy wspomagania decyzji w integrowanej ochronie, Kontrola w wymiarze praktycznym.

Pierwszeństwo niechemicznych metod ochrony roślin, strategie działania Metoda agrotechniczna zmianowanie poplony, międzyplony kwalifikowany materiał siewny termin i gęstość siewu bogate życie mikrobiologiczne gleby harmonijne nawożenie Metoda hodowlana Dobór odmiany odpornej (tolerancyjnej) Metoda biologiczna – stosowanie fungicydów, których substancjami czynnymi są np. grzyby antagonistyczne (Coniothyrium minitans, Trichoderma spp., itp.) Metoda mechaniczna – usuwanie części roślin z objawami choroby (np. głownia kukurydzy, itp.)

Metoda chemiczna ZAPRAWIANIE: Bezpieczny dla środowiska, tani i skuteczny sposób ograniczenia agrofagów (szkodników i sprawców chorób) w początkowym etapie rozwoju roślin. OPRYSKIWANIE: monitoring tolerancja odmian biologia agrofagów progi ekonomicznej szkodliwości dla sprawców chorób prognozy krótko- i długoterminowe systemy wspomagające decyzję dane meteorologiczne właściwy dobór fungicydu i jego dawki Dawki dzielone w integrowanej ochronie roślin a zapisy etykiet środków ochrony roślin

Dyrektywa 91/414 EWG i konsekwencje przeglądu Rok Fungicydy i bakteriocydyHerbicydy Insektycydy i akarycydyInneRAZEM  (Źródło: Matyjaszczyk E. 2011)

Liczba substancji czynnych zarejestrowanych do zaprawiania ziarna pszenicy ozimej (Źródło: etykiety ŚOR)

Możliwości zwalczania sprawców chorób pszenicy przy użyciu zapraw nasiennych – stan aktualny Grupa chemicznaSubstancja czynnaIlość zapraw Benzimidazolefuberidazol1 Ditiokarbaminianytiuram9 Fenyloamidymetalaksyl - M1 Fenyloprolefludioksonil6 Imidazole imazalil1 prochloraz6 Karboksyanilidykarboksyna4 Sililoamidysiltiofam1 Strobilurynyfluoksastrobina1 Triazole tebukonazol17 fluchinkonazol2 tritikonazol6 protiokonazol4 triadimenol1 ipkonazol1 difenokonazol3 44 zaprawy zarejestrowane w ochronie pszenicy ( ) (Źródło: etykiety ŚOR)

Możliwości zwalczania sprawców chorób w pszenicy przy użyciu fungicydów do opryskiwania w trakcie wegetacji Grupa chemicznaSubstancja czynnaLiczba fungicydów Anilidyboskalid3 Anilinopirymidynycyprodynil1 Strobiluryny dimoksystrobina1 fluoksastrobina1 krezoksym metylu2 pikoksystrobina9 piraklostrobina2 Benzimidazolekarbendazym7 tiofanat metylowy6 Chinazolinyproquinazid3 Ditiokarbaminianymankozeb2 Fenyloacetamidycyflufenamid2 Fenoksychinonychinoksyfen1 Ftalamidyfolpet1 Ftalanychlorotalonil15 Imidazoleprochloraz16 Karboksyamidy biksafen1 pentiopirad2 (Źródło: etykiety ŚOR)

Grupa chemicznaSubstancja czynnaLiczba fungicydów Ketoaminy spiroksamina5 Morfoliny fenpropidyna8 fenpropimorf5 Ortofenyloamidy izopirazam1 Pochodne ketonu difenylowego metrafenon3 Siarka siarka2 Triazole cyprokonazol5 epoksykonazol21 fluchinkonazol1 flutriafol1 flusilazol5 metkonazol2 propikonazol18 protiokonazol6 tebukonazol26 tetrakonazol5 triadimenol2 Możliwości zwalczania sprawców chorób w pszenicy przy użyciu fungicydów do opryskiwania w trakcie wegetacji c.d. Łącznie do stosowania w pszenicy fungicydów ( )

Dawki dzielone w Integrowanej Ochronie Roślin… Obecnie ograniczone są możliwości stosowania dawek dzielonych fungicydów: Uwarunkowane zapisami w etykiecie rejestracyjnej środka ochrony roślin, »stosowanie s. cz. jedno lub dwu krotne w czasie sezonu wegetacyjnego, wysokość zarejestrowanej dawki, »strategia antyodpornościowa.

Ryzyko powstawania odporności Grupa fungicydowaPrzykłady przedstawicieliZagrożenie odpornością MBC (Fungicidy benzimidazolowe) benomyl, karbendazym, fuberidazol, thiabendazol, tiofanat metylu Powszechna odporność wielu gatunków grzybów Wysokie ryzyko powstawania odporności SDHI (inhibitory enzymu dehydrogenazy kwasu bursztynowego ) benodanil, flutolanil, mepronil, isofetamid, fluopyram, fenfuram, karboksyna, oxykarboksyna, penflufen, penthiopyrad, sedaksan Powszechna odporność wielu gatunków grzybów w badaniach polowych i laboratoryjnych Średnie/Wysokie ryzyko powstawania odporności QoI-(Fungicydy strobilurynowe)azoksystrobina, pikoksystrobina, pyraklostrobina, triclopyricarb, dimoksystrobina, famoksat fluoxastrobina Powszechna odporność wielu gatunków grzybów Wysokie ryzyko powstawania odporności DMI (Inhibitory demetylacji metioniny) imazalil, prochloraz, bitertanol cyprokonazol, epoksykonazol, flukquikonazol,flusilazol, propikonazol, tebukonazol, tritikonazol, protiokonazol Duże różnice w odporności. Średnie ryzyko powstawania odporności (Źródło: FRAC 2013)

Ryzyko powstawania szczepów grzybów odpornych na fungicydy może różnić się między regionami, spowodowane jest to innymi warunkami do rozwoju grzybów, czy też inną intensywnością ochrony roślin. Wyższe ryzyko powstawania odporności występuje u patogenów o krótkim cyklu rozwojowym, obfitej sporulacji, bezbarwnych zarodnikach oraz szybkim i dalekim rozprzestrzenianiu zarodników (np. mączniak). Odporność może być dziedziczna i stała. Szczepy grzybów odporne na fungicydy, które posiadają podobne cechy jak izolaty wrażliwe mogą bardzo długo utrzymywać się w środowisku rolniczym. Kondycja szczepów odpornych na fungicydy może być obniżona (mniejsze ilości powstających zarodników, niższy stopień patogeniczności, niższa przeżywalności sezonu zimowego). Badania odporności grzybów na fungicydy

Wpływ obniżenia dawki fungicydu na skuteczność jego działania KONTROLA 0,25 0,5 0,75 1,0 % PorażeniePorażenie

Czas pojawienia się objawów Okres utajony Mączniak prawdziwy – po 5 dniach od porażenia Rdze – po 7-14 dniach od porażenia Septorioza liści – po dniach Septorioza plew – po 7-14 dniach Brunatna plamistość liści (DTR) – po dniach

Profilaktyka (prewencja) w integrowanej ochronie Brak jednoznacznych zapisów o możliwości stosowania profilaktycznych zabiegów z użyciem chemicznych środków ochrony roślin, Orientacyjne progi szkodliwości?

Orientacyjne progi szkodliwości Obserwowana faza rozwojowa roślin % porażenia obserwowanej części roślin Od początku fazy strzelania w źdźbło do fazy pierwszego kolanka (BBCH 30– 31) 25 – 30% źdźbeł z objawami porażenia W fazie krzewienia70% porażenia roślin z pierwszymi objawami W fazie strzelania w źdźbło 10% roślin z pierwszymi objawami porażenia W fazie kłoszeniaPierwsze objawy porażenia na liściu podflagowym, flagowym lub na kłosie na 5 – 10% źdźbeł lub 5 – 10% liści Mączniak prawdziwy Łamliwość źdźbła

Edukacja i monitoring nierozdzielnymi elementami ochrony roślin Niezbędna edukacja dużej ilości Producentów rolnych szeroko obejmujące tematykę Integrowanej Ochrony Roślin, Konieczność wykonywania monitoringu niezbędna w Integrowanej Ochronie, Instytuty podległe MRiRW prowadziły i prowadzą badania obejmujące tematykę Integrowanej Ochrony, Efektem tych prac są publikacje, które mają stanowić jedną z podstaw prawidłowego stosowania integrowanej ochrony przez producentów płodów rolnych.

Czas pojawienia się objawów Okres utajonego rozwoju: Mączniak prawdziwy – po 5 dniach od porażenia Rdze – po 7-14 dniach od porażenia Septorioza liści – po dniach Septorioza plew – po 7-14 dniach Brunatna plamistość liści (DTR) – po dniach

Metodyki ochrony jako narzędzia w ochronie upraw Ministerstwo Rolnictwa przy współpracy z Jednostkami Badawczymi już od wielu lat przygotowuje producentów owoców, warzyw i roślin rolniczych do produkcji zgodnie z zasadami przyjętymi dla integrowanej ochrony roślin.

Decyzje strategiczne i systemy wspomagania decyzji w integrowanej ochronie Ważnym punktem w założeniach integrowanej ochrony jest ustalenie potrzeby zwalczania organizmu powodującego chorobę, Jest to realizowane dzięki wykonywaniu monitoringu występowania i nasilenia sprawców chorób. Pomoc w realizacji integrowanej ochrony stanowią np.: W uprawie ziemniaka przed zarazą ziemniaka (Phytophthora infestans) np. (NEGFRY), W uprawie rzepaku przed suchą zgnilizną kapustnych (Leptosphaeria spp.) np. (SPEC)

Kontrola w wymiarze praktycznym Kontrola wewnętrzna obejmuje m.in. Wymagania stawiane Producentom Rolnym stosującym Integrowaną Ochronę, –Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 kwietnia 2013 r. w sprawie wymagań integrowanej ochrony roślin (Dz.U. poz. 505), –Wypełnianie arkuszy z tabelami, w których zaznaczone są pozycje wymagane przez powyższe rozporządzenie?