Ubezpieczenia majątkowe – konstrukcja umowy prof. UW, dr hab. Teresa Czerwińska

Ramowy program 1.Charakter prawny umowy ubezpieczenia. 2.Systemy ubezpieczania w ubezpieczeniach majątkowych. 3.Ubezpieczenia OC – specyfika, rodzaje, znaczenie. Reżimy odpowiedzialności. 4.Ubezpieczenia mienia: ub. od ognia i innych zdarzeń losowych – ub. ryzyk nazwanych (FLEXA), ub. All Risk, ub. od kradzieży z włamaniem i rabunku, ub. ryzyk dodatkowych: od wandalizmu, assistance, OC w życiu prywatnym itp.

5. Ub. obowiązkowe: specyfika, ustawowe obowiązkowe. 6. OC komunikacyjne. 7. Ubezpieczenia komunikacyjne: autocasco, Zielona Karta, NNW, assistance. 8. Ubezpieczenia transportowe 9. Ubezpieczenia turystyczne 10. Ubezpieczenia finansowe i gwarancje. 11. Ubezpieczenia techniczne: ryzyk budowlanych, ryzyk montażowych, maszyn od awarii, sprzętu elektronicznego itp. 12. Ubezpieczenia biznesowe: business interruption

Materiały źródłowe: 1.Ustawa z dnia 22 maja 2003 roku o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. nr124,poz. 1151) 2.Ustawa z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych (Dz.U. nr124, poz.1152) 3.Ustawa Kodeks Cywilny – art

Umowa ubezpieczenia 1.Wypadek ubezpieczeniowy 2.Przedmiot i zakres ubezpieczenia 3.OWU 4.Początek i koniec odpowiedzialności ubezpieczyciela 5.Ograniczenia odpowiedzialności 6.Obowiązki stron 7.Regres ubezpieczeniowy

6 Umowa ubezpieczenia i stosunek ubezpieczenia Umowa ubezpieczenia to jednorazowe zgodne oświadczenie woli przez strony zawierające umowę (a więc sam akt jej zawarcia). Przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się w ramach działalności swojego przedsiębiorstwa spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę” (art. 805 k.c.). Umowa jest jedynym źródłem powstania stosunku ubezpieczeniowego (brak ubezpieczeń powstających z mocy ustawy). Stosunek ubezpieczenia to stosunek prawny powstały poprzez zawarcie umowy ubezpieczenia, który wiąże ze sobą zakład ubezpieczeń z ubezpieczającym (zakład zobowiązany jest do wypłaty świadczenia lub odszkodowania w sytuacji zajścia wypadku ubezpieczeniowego, a ubezpieczający zobowiązany jest do zapłacenia składki).

Ujęcie kodeksowe stosunek zobowiązaniowy o charakterze: 1.kwalifikowanym 2.odpłatnym 3.dwustronnie zobowiązującym 4.trwałym 5.przyczynowym

Głóne funkcje ubezpieczeń majątkowych 1. FUNKCJA OCHRONY UBEZPIECZENIOWEJ - Kompensacja +gotowość do pokrycia szkody 2. FUNKCJA PREWENCYJNA - prewencja materialna -prewencja niematerialna.

WYPADEK UBEZPIECZENIOWY = zdarzenie losowe: przyszłe, niepewne, niezależne od woli ubezpieczającego, kt. nastąpienie powoduje uszczerbek w dobrach osobistych/ lub majątkowych lub zwiększenie potrzeb majątkowych osoby objętej ochrona ub. - powodujące skutki prawne.

ZDARZENIE LOSOWE A WYPADEK UBEZPIECZENIOWY CECHY ZDARZENIA LOSOWEGO: 1.Występuje ze statystyczną prawidłowością 2.Jest nadzwyczajne - 3.Jest losowe - (nie jest możliwe wskazanie podmiotu, kt. zostanie dotknięty) 4.Ma charakter masowy (realizuje się w skali masowej z możliwością oceny odchylenia lub błędu) 5.Wystąpiło wbrew woli ubezpieczającego (lub nie jest zależne od woli osoby nim dotkniętej)

11 Systematyka wypadków ubezpieczeniowych i/lub zdarzeń losowych Wypadki ubezpieczeniowe i/lub zdarzenia losowe Będące następstwem działań człowieka Będące następstwem działań praw i sił przyrody (np. zgon, sztorm) Krzywda osobie trzeciej (OC) Krzywda własna (AC)

12 Jak zakłady ubezpieczeń definiują choroby przewlekłe w OWU Zakład ubezpieczeń Definicja choroby przewlekłej Allianz Zdiagnozowany przed zawarciem umowy ubezpieczenia stan chorobowy, charakteryzujący się powolnym rozwojem oraz długookresowym przebiegiem, choroby stale lub okresowo leczone ambulatoryjnie lub będące przyczyną hospitalizacji w okresie 12 miesięcy przed zawarciem umowy ubezpieczenia Ergo Hestia Schorzenie, którego objawy utrzymują się dłużej niż 4 tygodnie, a w trackie jego przebiegu mogą występować okresy zaostrzenia, zmniejszenia lub czasowego ustąpienia objawów, i które zostało zdiagnozowane lub było leczone przed rozpoczęciem ochrony ubezpieczeniowej. Generali Choroba, w której obrazie zgodnie z aktualną wiedzą medyczną znajduje się długotrwałe, stałe lub nawracające występowanie objawów lub odchyleń w badaniach dodatkowych, i która była rozpoznana, leczona lub dawała objawy w okresie 24 miesięcy poprzedzających datę zawarcia umowy ubezpieczenia PZU Choroba o długotrwałym przebiegu, trwająca zwykle miesiącami lub latami, stale lub okresowo leczona

Ubezpieczenia majątkowe Ubezpieczenia majątkowe: Ubezpieczenia rzeczowe. Ubezpieczenia majątku sensu stricto.

Interes ubezpieczeniowy 1.dobro majątkowe (lub jego wartość pieniężną) 2.korzyść, kt. może odnieść ubezpieczony, jeśli określony w umowie wypadek nie wystąpi; 3.ryzyka masowe.

DZIAŁ II - podział ryzyka wg grup i rodzajów ub. Grupa 1. Ubezpieczenia wypadku, w tym wypadku przy pracy i choroby zawodowej: 1) świadczenia jednorazowe; 2) świadczenia powtarzające się; 3) połączone świadczenia, o których mowa w pkt 1 i 2; 4) przewóz osób. Grupa 2. Ubezpieczenia choroby: 1) świadczenia jednorazowe; 2) świadczenia powtarzające się; 3) świadczenia kombinowane. Grupa 3. Ubezpieczenia casco pojazdów lądowych, z wyjątkiem pojazdów szynowych, obejmujące szkody w: 1) pojazdach samochodowych; 2) pojazdach lądowych bez własnego napędu.

Grupa 4. Ub. casco pojazdów szynowych, obejmujące szkody w pojazdach szynowych. Grupa 5. Ub. casco statków powietrznych, obejmujące szkody w statkach powietrznych. Grupa 6. Ub. żeglugi morskiej i śródlądowej casco statków żeglugi morskiej i statków Żeglugi śródlądowej, obejmujące szkody w: 1) statkach Żeglugi morskiej; 2) statkach Żeglugi śródlądowej. Grupa 7. Ubezpieczenia przedmiotów w transporcie, obejmujące szkody na transportowanych przedmiotach, niezalenie od każdorazowo stosowanych środków transportu. Grupa 8. Ub. szkód spowodowanych Żywiołami, obejmujące szkody rzeczowe nieujęte w grupach 3-7, spowodowane przez: 1) ogień; 2) eksplozję; 3) burzę; inne Żywioły; 4) energię jądrową; 5) obsunięcia ziemi lub tąpnięcia.

Grupa 9.Ubezpieczenia pozostałych szkód rzeczowych (jeżeli nie zostały ujęte w grupie 3, 4, 5, 6 lub 7), wywołanych przez grad lub mróz oraz inne przyczyny (jak np. kradzież), jeżeli przyczyny te nie są ujęte w grupie 8. Grupa 10. Ubezpieczenia OC wszelkiego rodzaju, wynikającej z posiadania i użytkowania pojazdów lądowych z napędem własnym, łącznie z ubezpieczeniem odpowiedzialności przewoźnika. Grupa 11. Ubezpieczenia OC wszelkiego rodzaju, wynikającej z posiadania i użytkowania statków powietrznych, łącznie z ubezpieczeniem odpowiedzialności przewoźnika. Grupa 12. Ubezpieczenia OC za żeglugę morską i śródlądową, wynikającej z posiadania i użytkowania statków żeglugi śródlądowej i statków morskich, łącznie z ubezpieczeniem odpowiedzialności przewoźnika.

Grupa 13. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (ubezpieczenie OC ogólnej) nieujętej w grupach Grupa 14. Ubezpieczenia kredytu, w tym: 1) ogólnej niewypłacalności; 2) kredytu eksportowego, spłaty rat, kredytu hipotecznego, kredytu rolniczego. Grupa 15. Gwarancja ubezpieczeniowa: 1) bezpośrednia; 2) pośrednia.

Grupa 16. Ubezpieczenia różnych ryzyk finansowych, w tym: 1) ryzyka utraty zatrudnienia; 2) niewystarczającego dochodu; 3) złych warunków atmosferycznych; 4) utraty zysków; 5) stałych wydatków ogólnych; 6) nieprzewidzianych wydatków handlowych; 7) utraty wartości rynkowej; 8) utraty stałego źródła dochodu; 9) pośrednich strat handlowych poza w.w. 10) innych strat finansowych. Grupa 17. Ubezpieczenia ochrony prawnej. Grupa 18. Ubezpieczenia świadczenia pomocy na korzyść osób, które popadły w trudności w czasie podróży lub podczas nieobecności w miejscu zamieszkania.

Korzyści gospodarcze i społeczne ubezpieczeń -Stabilizacja sytuacji materialnej gospodarstw domowych -Ułatwienie planowania dz. gospodarczej (redukcja niepewności) -Ułatwienie operacji kredytowych (zabezpieczenie spłaty) -Przeciwdziałanie monopolizacji w gospodarce (rozwój MSP) -Zmniejszenie kosztów pozyskiwania kapitału (wzrost podaży kapitału na rynku) -Integracja usług finansowych (bankassurance, allfinanz)

Obowiązkowe ubezpieczenia zawodowe OC art. 4 ust. 4) oraz art. 9 ustawy OBOWIĄZKOWYMI UBEZPIECZENIAMI są wszystkie te ubezpieczenia, kt. obowiązek zawarcia wynika z przepisów odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych ratyfikowanych przez RP.

Ubezpieczenia obowiązkowe: 1.ubezpieczenie oc posiadaczy pojazdów mechanicznych 2.ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstw rolnych 3.ubezpieczenie OC rolników 4.ubezpieczenia zawodowe OC

Umowa ubezpieczenia wg Ustawy Umowa - charakter dwustronnie zobowiązujący, wzajemny. Najczęściej zawierana w trybie ofertowym prostym Tryb rokowaniowy – ub. nietypowe Tryb przetargowy – z inicjatywy ubezpieczającego. Postanowienia sformułowane niejednoznacznie interpretuje się na korzyść ubezpieczającego.

24 Strona umowy ubezpieczenia – ubezpieczający Ubezpieczający to druga obok zakładu ubezpieczeń strona umowy ubezpieczenia tj. dowolny podmiot (osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej lecz mająca zdolność prawną). Ubezpieczający najczęściej zawiera umowę na ubezpieczenie własnego interesu, może jednak zgodnie z art. 808 Kodeksu Cywilnego też zawrzeć umowę na rzecz innej osoby: Umowa ubezpieczenia sensu stricto, Umowa ubezpieczenia na cudzy rachunek.

25 Ubezpieczenie na cudzy rachunek Zastosowanie art. 808 k.c.: ”Ubezpieczający może zawrzeć umowę ubezpieczenia na cudzy rachunek”. Brak konieczności imiennego wskazania ubezpieczonego: „Ubezpieczony może nie być imiennie wskazany w umowie, chyba że jest to konieczne do określenia przedmiotu ubezpieczenia”.

26 Pozycja ubezpieczonego i ubezpieczającego w umowie ubezpieczenia na cudzy rachunek Ubezpieczony: Brak obowiązku zapłaty składki, Obowiązki ubezpieczonego z tytułu umowy ubezpieczenia (ustawowe: art. 815, 818, 826, 827, 828 k.c.), Możliwość postawienia zarzutu przez ubezpieczyciela, Prawo do świadczenia bezpośredniego do ubezpieczyciela. Ubezpieczający: Obowiązek zapłaty składki, Obowiązki wynikające z ustawy, Czynności administracyjne – uzyskanie zgody ubezpieczonego na zawarcie i zmianę umowy, itp., Ograniczone prawo do uzyskania świadczenia – tylko za zgodą ubezpieczonego, Prawo do wskazania uposażonego – za zgodą ubezpieczonego.

Zasady płatność składki składka powinna być zapłacona jednocześnie z zawarciem umowy, a jeżeli umowa doszła do skutku przed doręczeniem dokumentu ub. – w ciągu czternastu dni od jego doręczenia. (Art. 813 k.c.). wygaśnięcie stosunku ub. przed upływem okresu na jaki zawarto umowę - zwrot składki za okres niewykorzystanej ochrony ub. odpowiedzialność ZU przed zapłaceniem składki/ pierwszej raty – brak płatności w terminie -ZU może wypowiedzieć umowę ze skutkiem natychmiastowym i żądać zapłaty składki za okres w kt. ponosił odpowiedzialność.

Początek odpowiedzialności ZU Jeżeli ZU otrzymał ofertę zawarcia umowy ub. obowiązkowego, to brak odpowiedzi w terminie 14 dni poczytuje się za jej przyjęcie (u.u.o.). odpowiedzialność ZU rozpoczyna się od dnia następującego po zawarciu umowy, nie wcześniej niż od dnia następnego po zapłaceniu składki lub jej pierwszej raty. Niezapłacenie w terminie kolejnej raty składki - ustanie odpowiedzialności, jeśli przewidywała umowa/ OWU, a ZU po upływie terminu wezwał do zapłaty z zagrożeniem, że brak zapłaty w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania spowoduje ustanie odpowiedzialności. (Art. 814).

29 Początek umowy ubezpieczenia Materialny – początek odpowiedzialności ubezpieczyciela (rozpoczęcie ochrony) Formalny – data zawarcia umowy ubezpieczenia (w razie wątpliwości chwila doręczenia dokumentu ubezpieczenia lub po upływie terminu do zgłoszenia sprzeciwu), Techniczny – dzień zapłaty składki.

30 Karencja Karencja jest to okres jaki musi upłynąć od powstania stosunku ubezpieczenia do rozpoczęcia odpowiedzialności ubezpieczyciela tj. okres zawieszenia biegnący od chwili zawarcia umowy do chwili rozpoczęcia ochrony ubezpieczeniowej. Karencja może być: – Dobrowolna; – Ustawowa; – Dodana.

Ogólne warunki ubezpieczeń Standaryzacja obrotu Zgodne z K.C. OWU określają: 1) przedmiot i zakres ub. 2) sposób zawierania umowy ub. 3) zakres i czas trwania odpowiedzialności ZU 4) prawa i obowiązki stron 5) tryb, warunki, sposób oraz przesłanki i terminy wypowiedzenia umowy 6) suma ubezpieczenia i warunki jej zmiany, 7) sposób ustalania i opłacania składki/ opłat pobieranych przez ZU oraz metod ich indeksacji i wysokość 8) tryb, warunki oraz sposób dokonywania zmiany umowy zawartej na czas nieokreślony, 9) sposób ustalania wysokości szkody i wypłaty odszkodowania/ świadczenia, 10) sposób i tryb dochodzenia roszczeń z umowy ub. 11) informacja o sądzie właściwym dla rozstrzygnięcia sporu mogącego wynikać z umowy ub.

32 Obowiązki ubezpieczającego Związane z zawarciem umowy ubezpieczenia: obowiązek informacji (zasada dobrej wiary), zapłata składki W czasie trwania umowy ubezpieczenia: obowiązek informacji o zmianach ryzyka, zapłata podwyższonej składki, W razie zajścia wypadku ubezpieczeniowego: zawiadomienie o wypadku, zabezpieczenie przed szkodą.

33 Obowiązki ubezpieczyciela Związane z zawarciem umowy ubezpieczenia: przygotowanie kwestionariusza o ryzyku, poinformowanie o różnicach w OWU, doręczenie OWU. W czasie trwania umowy ubezpieczenia: obowiązki informacyjne, zmiany składki /sumy ubezpieczenia. W razie zajścia wypadku ubezpieczeniowego: postępowanie likwidacyjne, obowiązki informacyjne, wypłata świadczenia.

34 Świadczenie i wyłączenie odpowiedzialności ubezpieczyciela Świadczenie ubezpieczyciela: ochrona ubezpieczeniowa – ponoszenie ryzyka skutków zajścia wypadku ubezpieczeniowego wypłata świadczenia pieniężnego Wyłączenie odpowiedzialności ubezpieczyciela: Naruszenie obowiązków notyfikacyjnych przed zawarciem i w trakcie wykonywania umowy ubezpieczenia – art. 815 i 818 k.c. Wina umyślna i rażące niedbalstwo w ubezpieczeniu majątkowym – art. 827 k.c. Naruszenie obowiązku zapłaty składki – konsekwencje – art. 814, 816 k.c.

Odstąpienie od umowy ubezpieczenia Jeżeli umowa jest zawarta na okres dłuższy niż 6m-cy ubezpieczający ma prawo odstąpienia od umowy w terminie: 1.30 dni od dnia zawarcia umowy - osoba fizyczna 2.7 dni, gdy ubezpieczający jest przedsiębiorcą. Odstąpienie od umowy ubezpieczenia nie zwalnia z obowiązku zapłacenia składki za okres, w kt. ZU udzielał ochrony ubezpieczeniowej.

Zasady odpowiedzialności odszkodowawczej zakładu ubezpieczeń REGUŁY POWSTAWANIA ODPOWIEDZIALNOŚCI ODSZKODOWAWCZEJ Ubezpieczone ryzyko nie musi być początkową przyczyną powstania szkody Ubezpieczone ryzyko nie może być bezpośrednim wynikiem działania ryzyka wyłączonego Szkoda jako bezpośredni skutek zaistnienia ubezpieczonego ryzyka podlega pokryciu nawet wtedy, gdy bezpośrednia przyczyna powstania nie jest wymieniona w polisie (chyba, że jest wyraźnie wyłączona) Szkoda podlega pokryciu nawet wtedy, gdy wymienione w polisie ubezpieczone ryzyko nie zniszczyło bezpośrednio przedmiotu ubezpieczenia Źródło: Jęksa Z. Ubezpieczenie Majątku i Zysku Firmy

Z wartością ub. należy powiązać wysokość ub. tj. stosunek kwoty, na którą ubezpieczono dany przedmiot (np. suma ubezpieczenia) do wartości ubezpieczeniowej. Ub. powinno w pełni pokrywać szkody powstałe w wyniku zdarzeń losowych. Miarą realizacji zasady jest stosunek sumy ubezpieczenia (SU) do wartości przedmiotu ubezpieczenia (Wpu). Niedoubezpieczenie: SU < Wpu Ubezpieczenie w pełnej wartości: SU = Wpu Nadubezpieczenie: SU > Wpu

Suma pieniężna wypłacona przez ZU z tytułu ub. nie może być wyższa od poniesionej szkody. Jeżeli ten sam przedmiot w tym samym czasie jest ubezpieczony od tego samego ryzyka w dwóch lub więcej ZU na sumy, kt. łącznie przewyższają jego wartość, każdy z ZU odpowiada do wysokości szkody w stosunku, w jakim przyjęta przez niego suma ub. pozostaje do łącznych sum wynikających z podwójnego/ wielokrotnego ub. (Art. 824)

Bezsporna część odszkodowania Kwota bezsporna jest częścią należnego odszkodowania, kt. ZU wypłaca po przyjęciu odpowiedzialności. Kwota bezsporna może zostać przyznana, jeżeli postępowanie likwidacyjne będzie trwało dłużej niż 30 dni (np. długotrwałe leczenie). Do wypłaty kwoty bezspornej nie jest wymagana zgoda poszkodowanego. pozostaje poza sporem o wysokość odszkodowania.

TERMINY W PROCESIE LIKWIDACJI szkód  ściśle określone terminy wykonywania czynności likwidacyjnych ( art. 16 ust. 1-3 ustawy o dział. ub., a w stosunku do ub. obow. – art. 14 ustawy o ub. obow., UFG i PBUK).  ZU wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie. Jeśli: wyjaśnienie w tym terminie okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności jest niemożliwe - odszkodowanie wypłaca się w terminie 14 dni od dnia, w kt. przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe.

Terminy wypłaty odszkodowania  30 dni – pismo o przyczynach nie wypłacenia w całości odszkodowania w tym terminie oraz w ub. obow. o przypuszczalnym terminie wypłaty, a także wypłata bezsporną część odszkodowania.  90 dni – w ubezp. obow. max termin wypłaty odszkodowania (gdy nie toczy się postęp. karne lub cywilne)  Jeżeli odszkodowanie nie przysługuje/przysługuje w innej wysokości niż w roszczeniu, ZU informuje o tym pisemnie osobę występującą z roszczeniem, wskazując na okoliczności i podstawę prawną uzasadniającą odmowę wypłaty+ pouczenie o możliwości dochodzenia roszczeń na drodze sądowej.

Obowiązki ZU: w terminie 7 dni od otrzymania zawiadomienia o zdarzeniu losowym objętym ochroną ubezpieczeniową, ZU: 1.informuje ubezpieczającego jakie dokumenty są potrzebne do ustalenia odszkodowania 2.7 dni (a w ub. obow. niezwłocznie) – w ub. OC powiadomienie ubezpieczonego o zgłoszeniu szkody przez poszkodowanego 3.przeprowadza postępowanie dotyczące zdarzenia, zasadności zgłoszonych roszczeń i wysokości odszkodowania.

Regres ubezpieczeniowy Z dniem zapłaty odszkodowania na ZU przechodzą prawa do dochodzenia roszczeń od sprawcy szkody (z mocy prawa). Warunki: 1.Istnienie odpowiedzialności osoby trzeciej, 2.Zapłata odszkodowania Wyłączenia: 1.roszczenia przeciwko osobom z kt. ubezpieczający pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym, 2.roszczenia przeciwko osobom za kt. ubezpieczający ponosi odpowiedzialność

ROSZCZENIE REGRESOWE „możliwość żądania zwrotu wypłaconej kwoty odszkodowawczej przez zakład ubezpieczeniowy od sprawcy czynu, w wyniku którego powstała szkoda”* Roszczenia regresowe Ubezpieczyciela dzielimy na: * TypoweNietypowe Dłużnikiem jest osoba trzeciaDłużnikiem jest sam ubezpieczający Przykład: Ubezpieczyciel żąda rekompensaty od osoby, która zalała mieszkanie Ubezpieczonego Przykład: Ubezpieczyciel żąda rekompensaty od nietrzeźwego Ubezpieczonego, który spowodował wypadek

45 Wygaśnięcie stosunku ubezpieczenia Upływ czasu, Wypowiedzenie umowy ubezpieczenia, Odstąpienie od umowy ubezpieczenia, Zbycie przedmiotu ubezpieczenia, Zniknięcie przedmiotu ubezpieczenia, Wyczerpanie sumy ubezpieczenia, Upadłość zakładu ubezpieczeń.

Przedawnienie roszczeń Generalna zasada przedawnienia roszczeń z umów ub. (art. 819 § 1 k.c.): roszczenia z umowy ubezpieczenia przedawniają się z upływem lat trzech. Art. 442 K. C. W razie wyrządzenia szkody na osobie, przedawnienie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat 3 od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Przedawnienie roszczeń osoby małoletniej o naprawienie szkody na osobie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat 2 od uzyskania przez nią pełnoletności

47 Czynniki wpływające na wielkość odszkodowania/świadczenia zakładu ubezpieczeń i jego ograniczenia 1)Suma ubezpieczenia/suma gwarancyjna oraz limity; 2)Wielkość straty; 3)Ograniczenia techniczno-prawne; 4)Przyczynienie się poszkodowanego; 5)Szczególne przepisy prawa.

Suma ubezpieczenia – suma gwarancyjna SUMA UBEZPIECZENIA Górna granica odpowiedzialności odszkodowawczej ZU związana z wartością przedmiotu ubezpieczenia tj. wyrażoną w jednostkach pieniężnych rzeczywistą (rynkową) wartością oszacowanego majątku (np. obiektu) podlegającego ubezpieczeniu. W UB. MAJĄTKOWYCH RZECZOWYCH Stanowi podstawę naliczania składki dla ubezpieczającego. SUMA GWARANCYJNA Górna granica odpowiedzialności odszkodowawczej ZU w ub. MAJĄTKOWYCH SENSU STRICTO OC ustalenie wysokości przyszłej szkody jest niemożliwe wysokość min sumy gwarancyjnej określają przepisy regulujące dany typ ubezpieczenia (dla obowiązkowych OC komunikacyjnego i OC rolników art. 36 ustawy o ub. obowiązkowych), w ubezpieczeniach OC dobrowolnych wysokość sumy gwarancyjnej określa umowa stron.

Suma gwarancyjna nie może być niższa niż równowartość w złotych: 1) w przypadku szkód na osobie – 5 mln euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte ubezpieczeniem bez względu na liczbę poszkodowanych, 2) w przypadku szkód w mieniu – 1 mln euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte ubezpieczeniem bez względu na liczbę poszkodowanych – ustalana przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez NBP obowiązującego w dniu wyrządzenia szkody.

50 Wielkość straty Strata może mieć charakter: majątkowy = wówczas stosuje się metodę różnicową (dyferencyjną) dla ustalenia jej wysokości tj. polega one na badaniu stanu majątkowego poszkodowanego dla wykrycia różnicy jaką wywołało zdarzenie powodujące szkodę. niemajątkowy = tutaj ustalenie wielkości należnego świadczenia następuje przy wszechstronnym zbadaniu okoliczności i potrzeb poszkodowanego.

Cechy wartości ubezpieczeniowej niezależna od woli ubezpieczającego i zakładu ubezpieczeń związana bezpośrednio z przedmiotem ubezpieczenia KATEGORIA OBIEKTYWNA Występuje w ubezpieczeniach majątkowych rzeczowych

Systemy wartości ubezpieczeniowej Wartość odtworzeniowa – odtworzenie zniszczonego mienia (zakup, odbudowa) Wartość odtworzeniowa (rzeczywista) – (techniczna) – wartość odtworzeniowa nowa pomniejszona o faktyczne zużycie Wartość rynkowa (wartość upłynnienia) Wartość księgowa brutto – zasada: odszkodowanie za szkodę częściową nie może przekroczyć tej części wartości księgowej brutto, jaka odpowiada proc. stopniowi uszkodzenia ub. mienia Wartość księgowa netto

SUMA UBEZPIECZENIOWA GeneraliAllianz Wartość odtworzeniowa Budynki mieszkalne, lokal mieszkalny, pomieszczenia przynależne, budynki gospodarcze, budowle – MAKSYMALNA WARTOŚĆ MIENIA Elementy stałe, ruchomości domowe, przedmioty do prowadzenia działalności zarobkowej – PRZYPUSZCZALNIE MAKSYMALNA SZKODA Budynki mieszkalne, budynki gospodarcze, elementy działki. Wartość rynkowa Przedmioty wartościowe –WARTOŚĆ PRZEDMIOTÓW WSKAZANA W SPISIE Lokale mieszkalne, lokale gospodarcze, przedmioty wartościowe. Wartość rzeczywista Budynki murowane wybudowane przed 1960r., budynki drewniane wybudowane przed 1990r. Wartość kosztorysowa Budynki, lokale w budowie

GeneraliAllianz Wartość odtworzeniowa Kwota pozwalająca na pokrycie kosztów:  Ruchomości domowych –naprawy, nabycia lub wytworzenia nowego przedmiotu tego samego rodzaju lub najbardziej zbliżonego rodzaju przy uwzględnieniu średnich cen rynkowych obowiązujących na danym terenie  Elementów stałych – naprawy lub wytworzenia nowego przedmiotu tego samego rodzaju lub najbardziej zbliżonego rodzaju przy uwzględnieniu średnich cen rynkowych obowiązujących na danym terenie  Budynku mieszkalnego, domu letniskowego, budynków gospodarczy oraz budowli –odbudowy w tej samej lokalizacji z zachowaniem dotychczasowych wymiarów, technologii, konstrukcji, rodzajów zastosowanych materiałów oraz nakładów związanych z kosztami poniesionymi na prace wykończeniowe  Lokalu mieszkalnego i pomieszczeń przynależnych – na nabycie zbliżonego lokalu mieszkalnego, określona na podstawie ceny rynkowej za 1m² powierzchni użytkowej mieszkania, obowiązującej w danej miejscowości lub określonej dzielnicy miasta dla mieszkań o takich samych parametrach, standardzie wykończenia budynku, stanie technicznym oraz liczby metrów kwadratowych powierzchni użytkowej lokalu mieszkalnego. Wartość odpowiadająca kosztom przywrócenia do stanu nowego, nieulepszonego:  Ruchomości domowych i materiałów budowlanych – wartość odpowiadająca cenie nabycia nowego przedmiotu tego samego gatunku, rodzaju i jakości,  Dla budynków, elementów działki i stałych elementów wykończeniowych w budynku – wartość odpowiadająca kosztom odbudowych w tym samym miejscu obiektu tego samego rodzaju, konstrukcji, powierzchni i standardu przy zachowaniu takich samych lub zbliżonej jakości materiałów. Wartość rynkowa Dla przedmiotów wartościowych -wartość odpowiadająca cenie zakupu (potwierdzonej dokumentem zakupu) lub aktualnej cenie rynkowej określonej na podstawie wartości katalogowej lub wyceny rzeczoznawcy. Dla przedmiotów wartościowych- wartość odpowiadająca cenie zakupu na rynku lokalnym przedmiotu tego samego rodzaju, gatunku i jakości. Dla lokalu mieszkalnego/gospodarczego – wartość odpowiadająca średniej cenie za 1 m² lokalu pomnożonej przez jego metraż, odpowiadająca cenom występującym w danej miejscowości lub dzielnicy miasta w stosunku do lokalu mieszkalnego/gospodarczego o takich samych parametrach i standardzie wykończenia.

55 Suma ubezpieczenia – przykład Art Sumę ubezpieczenia, odrębnie dla każdego budynku rolniczego, ustala ubezpieczający z zakładem ubezpieczeń. 2. Suma ubezpieczenia budynku rolniczego może odpowiadać wartości: 1) rzeczywistej tego budynku, przez którą rozumie się wartość w stanie nowym w dniu zawarcia umowy, pomniejszoną o stopień zużycia budynku rolniczego; 2) nowej - w odniesieniu do budynków nowych oraz takich, których stopień zużycia w dniu zawarcia umowy ubezpieczenia nie przekracza 10 %. 3. Suma ubezpieczenia może być ustalona na podstawie: 1) cenników stosowanych przez zakład ubezpieczeń do szacowania wartości budynków; 2) załączonego powykonawczego kosztorysu budowlanego, sporządzonego zgodnie z zasadami kalkulacji i ustalenia wartości robót budowlanych obowiązującymi w budownictwie, przez osobę posiadającą uprawnienia w tym zakresie albo wyceny rzeczoznawcy; w tych przypadkach ustalenie sumy ubezpieczenia następuje na wniosek ubezpieczającego w razie ubezpieczenia budynku według wartości określonej w ust. 2 pkt Normy zużycia budynków rolniczych określa zakład ubezpieczeń stosownie do przepisów prawa budowlanego.

Systemy odpowiedzialności odszkodowawczej zakładu ubezpieczeń SYSTEM ODPOWIEDZIALNOŚCI NA PIERWSZE RYZYKO ZU odpowiada do wysokości faktycznej szkody nie więcej niż ustalona w umowie suma ubezpieczenia SYSTEM ODPOWIEDZIALNOŚCI PROPORCJONALNEJ Odszkodowanie ubezpieczeniowe równe jest iloczynowi stosunku sumy ubezpieczenia do wartości ubezpieczeniowej i wielkości szkody

System ubezpieczenia na sumy stałe Stosowany w ub. od ognia i innych zdarzeń losowych dla wszystkich rodzajów środków trwałych oraz obrotowych, tj. budynki, budowle, maszyny, zapasy, towary, nakłady inwestycyjne, mienie powierzone, mienie pracownicze, śr.pieniężne. w ub. od kradzieży z włamaniem i rabunku (niska wartość). Każda wypłata automatycznie pomniejsza sumę ubezpieczenia. W celu jej uzupełnienia należy zapłacić dodatkową składkę. solidarnie na sumy stałe - mienie ruchome zlokalizowane w kilku miejscach (wspólna księgowość) i często przemieszczane – ub. od ognia, kradzieży z włamaniem i rabunku.

na sumy zmienne  towary, zapasy, produkty, materiały (ew. mienie ruchome i gotówka) od pożaru i innych zdarzeń losowych.  Znaczne sumy ubezpieczenia (zazwyczaj wyższe od 1 mln. złotych)  Ubezpieczający na początku opłaca składkę zaliczkową (depozytową) w wysokości 50-80% składki  Ostateczne rozliczenie składki następuje po wygaśnięciu okresu ub. na podstawie dokumentów księgowych.

System ubezpieczenia na pierwsze ryzyko Suma ubezpieczenia = cześć wartości całego mienia, jaka w ocenie ub. może być wartość pojedynczej szkody. Zadeklarowana kwota jest limitem odpowiedzialności ZU z tytułu każdej szkody w okresie ub. Z reguły suma ubezpieczenia nie ulega wyczerpaniu. Przy ustalaniu odszkodowania nie jest brana pod uwagę rozbieżność między całkowitą wartością mienie (wartością ubezpieczenia) a sumą ubezpieczenia. Stawki w ubezpieczeniach od kradzieży są wyższe niż w przypadku ub. na sumy stałe przy tym samym ubezpieczonym mieniu.

Może być stosowany w dwóch wariantach: 1.wypłata odszkodowania następuje do wysokości sumy ubezpieczenia ustalonej w momencie wystawiania polisy i to na jej podstawie wyliczana jest składka 2.wypłata odszkodowania następuje w wysokości rzeczywistej szkody, a ostateczne rozliczenie składki - po upływie okresu ubezpieczenia.

System ubezpieczenia na wartość częściową W ub. od kradzieży z włamaniem i rabunku, gdy ubezpieczyciel traktuje to jako dodatek do ub. od ognia, kt. nie może funkcjonować samodzielnie

Techniczne ograniczenia odpowiedzialności odszkodowawczej zakładu ubezpieczeń limity odpowiedzialności odszkodowawczej udział własny franszyza redukcyjna franszyza integralna

Techniczne ograniczenia odpowiedzialności odszkodowawczej zakładu ubezpieczeń limit odpowiedzialności odszkodowawczej może być ustalany na jedno lub kilka zdarzeń Stanowi maksymalną granicę odszkodowania (niższa niż suma ubezpieczenia) Stosowany: Przy ubezpieczaniu ryzyk w których może wystąpić kumulacja szkód (powódź) Ubezpieczenie ryzyk przy których istnieje trudność co do określenia maksymalnej wysokości szkody Przedmiotu ubezpieczenia

64 Ograniczenia techniczno-prawne Ograniczenia techniczno-prawne – pod tym pojęciem należy rozumieć instrumenty ograniczające w sposób techniczny wielkość odszkodowania. Należy do nich zaliczyć systemy odpowiedzialności oraz potrącenia: System odpowiedzialności proporcjonalnej; System odpowiedzialności na pierwsze ryzyko; Potrącenia (franszyza integralna, franszyza redukcyjna, udział własny).

65 Ograniczenia techniczno-prawne Tabela. Przykłady obliczenia odszkodowania przy zastosowaniu franszyzy integralnej (FI) i franszyzy redukcyjnej (FR) Wartość obiektu (w zł) Suma ubezpieczenia (w zł) Franszyza (w % s.u.) Szkoda (w zł) Odszkodo- wanie przy FI Odszkodo- wanie przy FR Odszkodo- wanie FI:FR (w %)

66 Ograniczenia techniczno-prawne Tabela. Wysokość odszkodowania z udziałem własnym ubezpieczonego w szkodzie w wysokości 10% przy różnej wysokości szkody w złotych Suma ubezpieczenia (w zł) Wysokość szkody (w zł) Wysokość odszkodowania (w zł)

67 Udział własny Tabela.Szkodowość składki przy różnej wysokości szkód i przy udziale ubezpieczonego w szkodzie w wysokości 10% Składka (w zł) Wysoko ść szkód (w zł) Szkodo wość składki % (2:1) Udział ubezpieczo nych w pokryciu szkód (w zł) Udział ubezpieczy ciela w pokryciu szkód zł Szkodowość składki po uwzględnieni u udziału ubezpieczon ych % Stosunek 6:3 %

68 Przyczynienie się poszkodowanego Przyczynienie się poszkodowanego – W razie przyczynienia się poszkodowanego do powstania lub zwiększenia szkody, przepis art. 362 kodeksu cywilnego nakazuje zmniejszenie odszkodowania należnego poszkodowanemu, stosownie do okoliczności, a zwłaszcza stopnia winy obu stron. Poza ubezpieczeniami OC (a więc w innych ubezpieczeniach majątkowych oraz życiowych), „przyczynienie się” nie powinno być stosowane tj. sankcje powinny być stosowane jedynie w ekstremalnych okolicznościach – winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa.

Techniczne ograniczenia odpowiedzialności odszkodowawczej zakładu ubezpieczeń udział własny może być ustalany na jedno lub kilka zdarzeń stanowi wyrażoną kwotowo lub procentowo część szkody za którą ZU nie ponosi odpowiedzialności odszkodowawczej Stosowany: w celach prewencyjnych Jako instrument zatrzymania ryzyka franszyza redukcyjna może być ustalana na jedno lub kilka zdarzeń stanowi wyrażoną kwotowo lub procentowo część wartości przedmiotu ubezpieczenia która zawsze będzie potrącana z należnego odszkodowania Stosowana: W celu uwolnienia ZU od odpowiedzialności za ubytki naturalne Jako instrument zatrzymania ryzyka moralnego franszyza integralna może być ustalana na jedno lub kilka zdarzeń stanowi wyrażoną kwotowo lub procentowo część wartości przedmiotu ubezpieczenia do której ZU nie ponosi odpowiedzialności odszkodowawczej (jeśli wartość przekroczy limit, to ZU wypłaci całość odszkodowania) Stosowana: w celu uwolnienia ZU od odpowiedzialności za małe szkody DEFINICJA i CEL STOSOWANIA

Inne rodzaje franszyz franszyza czasową - ubezpieczenia medyczne uzależniają przysługiwanie świadczenia od upływu określonego czasu od zaistnienia zdarzenia. franszyza kilometrowa – assistance, jeżeli holowanie pojazdu uzależnione jest od odległości, w jakiej znajduje się on od miejsca zamieszkania.