1.44. Problem uzależnień Opracowała Bożena Smolik Konsultant Arleta Poręba-Konopczyńska

► Ludzie szukają szczęścia i przyjemności w miłości, przyjaźni, podróżach i sukcesach. ► Złudzenie szczęścia i przyjemności daje czasem alkohol i inne substancje, które dostarczają chwilowych przyjemności, ale wciągają w pułapki. ► Większość kłopotów, które ludzie mają z powodu alkoholu i innych substancji chemicznych, zmieniających świadomość, wynika z nadużywania, czyli złego używania. ► Alkohol i inne środki chemiczne zmieniają uczucia ludzi- tych, którzy ich używają i tych, którzy z nimi współżyją. ► Każdy z nas ma jedno życie. Można z niego zrobić dobry użytek. Zdrowe życie to dobre traktowanie siebie i dobre kontakty z innymi ludźmi.

Uzależnienie a nałóg Uzależnienie a nałóg Uzależnienie dotyczy naszej psychiki lub ciała. Uzależnienie psychiczne - to trudna do przezwyciężenia chęć zażywania określonego środka uzależniającego. Uzależnienie fizyczne – to konieczność przyjmowania tego środka w obawie przed objawami abstynencji. Uzależnienie prowadzi do nałogu, w którym człowiek staje się niewolnikiem określonej substancji chemicznej. Nałóg to bardzo mocno zakorzeniony, silnie utrwalony, zły nawyk. Nie każdy nawyk jest nałogiem. Nałóg jest zjawiskiem negatywnym i szkodliwym, który prowadzi do ujemnych następstw zdrowotnych i społecznych. Pojęcia „uzależnienie” i „nałóg” często używane są zamiennie.

Środki psychoaktywne Do środków psychoaktywnych należą:  Alkaloidy ( teina, kofeina, nikotyna)  Leki psychotropowe ( lekarstwa nasenne, uspokajające, przeciwlękowe, przeciwdepresyjne)  Narkotyki  Alkohol Środki psychotropowe działają wybiórczo, głównie na ośrodkowy układ nerwowy i wpływają na stan psychiczny człowieka, zmieniając jego nastrój lub zachowanie. Każdy nadużywany środek psychoaktywny uzależnia!!!!!!!!

Rodzaje uzależnień Lekomania nadużywanie leków, w tym psychotropowych nadużywanie leków, w tym psychotropowychAlkoholizm nadużywanie alkoholu nadużywanie alkoholuNarkomania uzależnienie od narkotyków twardych (kokainy i heroiny) i miękkich (marihuany, ecstasy i LSD) uzależnienie od narkotyków twardych (kokainy i heroiny) i miękkich (marihuany, ecstasy i LSD)Nikotynizm uzależnienie od papierosów uzależnienie od papierosów Lekomania, narkomania i alkoholizm to bardzo niebezpieczne dla zdrowia i życia, potencjalnie śmiertelne choroby.

Powody sięgania po używki ► ► Poczucie niedowartościowania ► ► Brak akceptacji własnej osoby oraz ze strony rówieśników ► ► Zranione uczucia ► ► Ciekawość ► ► Presja kolegów i koleżanek ► ► Aspirowanie do dorosłości ► ► Niezadowolenie z siebie i swojego życia ► ► Konflikty i napięcia wewnętrzne ► ► Problemy w szkole lub w domu ► ► Robienie na przekór dorosłym ► ► Brak atrakcyjnych sposobów spędzania wolnego czasu

► Wiele dzieci próbuje swojego pierwszego drinka lub narkotyków w bardzo młodym wieku. w bardzo młodym wieku. ► To co dzieci słyszą lub widzą wywiera na nie wpływ. Są one otoczone przez liczne obrazy alkoholu i narkotyków - w filmach, programach telewizyjnych i magazynach, na bilbordach, w tekstach piosenek i na produktach promocyjnych, jak t-shirty, czapki i plecaki. ► Reklamy starają się zachęcić do kupna tego typu produktów stwarzając wrażenie, że ludzie, którzy je stosują są popularni, piękni i bogaci. Nie daj się zwieść pozorom! Nie wpadnij w pułapkę uzależnienia!

Nadużywanie alkoholu Spożywanie nawet niewielkich ilości alkoholu w okresie dojrzewania człowieka uszkadza jego organizm, umysł, życie uczuciowe oraz przeszkadza w rozwoju. Każde używanie alkoholu przez osoby niepełnoletnie jest nadużywaniem i jest niepożądane. Nadużywanie to picie: zbyt wcześnie zbyt dużych ilości w nieodpowiednich okolicznościach

Skutki picia alkoholu przez młodzież Alkohol pity przez młodzież : ► Ogranicza zdolność do uczenia się i zapamiętywania. ► Prowadzi do konfliktów i zachowań naruszających prawo lub obyczaje. ► Psuje kontakty miedzy dziewczętami i chłopcami. ► Jest źródłem napięć i konfliktów z rodzicami. ► Obniża kondycję fizyczną. ► Utrudnia rozwój uczuciowy.

Narkotyki ► Z roku na rok narkomania stanowi coraz szerszy zakres patologii w naszym kraju. ► Szczególnie czarne żniwo zaczyna zbierać w odniesieniu do dzieci i młodzieży. ► W ciągu ostatnich dziesięciu lat wiek inicjacji narkotykowej obniżył się z 20 do 16 roku życia, co oznacza, że zarówno skala zjawiska, jak i dostępność narkotyków są coraz większe. ► Analiza wyników ankiet ze szkół warszawskich prowadzi do wniosku, że prawie połowa uczniów zetknęła się z narkotykami, z czego co dziesiąty uczeń był nimi częstowany. Prawie co trzeci uczeń słyszał o zdarzeniach częstowania narkotykami lub był świadkiem takiej sytuacji. Na stu uczniów dwóch składało kolegom i koleżankom propozycje zażycia środka narkotycznego. ► Młodzież coraz częściej traktuje narkotyki jako element i warunek dobrej zabawy weekendowej. Nie dostrzega pełni zagrożeń, jakie niesie ze sobą zażywanie narkotyków. ► Powszechny dostęp, niskie ceny oraz brak odpowiednio silnego prawnego, formalnego i moralnego napiętnowania handlu i zażywania narkotyków powoduje korzystanie z usług dealerów.

Narkotyki w Polsce ► Staliśmy się krajem konsumentów narkotyków. Dotąd konsumpcja była wysoka, ale Polska słynęła głównie jako producent amfetaminy. ► W ciągu ostatnich czterech lat, popyt na niektóre nielegalne środki odurzające wzrósł ponad dziesięciokrotnie. ► Badania przeprowadzone przez Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie wskazują, że około 23% uczniów stołecznych szkół ponadpodstawowych miało kontakt z amfetaminą, a ponad 8% z heroiną. ► Do tego dochodzi blisko 40% młodocianych, mających za sobą doświadczenia z marihuaną. ► W środowiskach młodzieżowych rozpowszechniło się i ciągle rośnie przyzwolenie na używanie nielegalnych narkotyków.

Skutki uzależnień od środków psychoaktywnych dotyczą nie tylko zdrowia. Uzależnienia te mają bezwzględny wpływ na społeczną sferę życia człowieka, czyli na kontakty z: ► rówieśnikami, ► szkołą, ► rodziną, ► prawem.

ZMIANY OSOBOWOŚCi Na skutek zażywania narkotyków: ► ► Nowe rysy osobowości - nagła uogólniona zmiana osobowości, krótkotrwałe zmiany nastroju. ► ► Cechy bardziej zaznaczone: drażliwy; skryty; nieprzewidywalny; wrogi; depresyjny; odmawiający współpracy; apatyczny; zamknięty w sobie; ponury; reagujący złością; przewrażliwiony; zawsze w postawie obronnej; nerwowy; lękowy; roztargniony. ► ► Cechy mniej widoczne: czuły; pomocny; kochający. ► ► Brak dojrzałości - emocjonalna i społeczna niedojrzałość, potrzeba natychmiastowej gratyfikacji. ► ► Kontakt z rodziną - lekceważy i łamie reguły obowiązujące domowników, unika poważnych rozmów z rodzicami, zmienia się atmosfera w rodzinie, narasta konflikt z rodzicami i rodzeństwem, narasta wyobcowanie z rodziny, nie przedstawia swoich kolegów rodzicom.

Skutki zażywania narkotyków ► ► Kontakty koleżeńskie - urywają się bliskie kontakty, z dobrymi przyjaciółmi, z dziewczyną, chłopcem, coraz mniejsze zainteresowanie kolegami nie używającymi narkotyków, zaprzyjaźnianie się z podobnymi samotnikami, dobieranie sobie starszych kolegów. ► ► Brak dążeń - malejące zainteresowanie nabywaniem wiedzy i umiejętności, generalnie bierna postawa, brak inicjatywy, traci zainteresowanie szkołą, sportem i ulubionymi zajęciami. ► ► Niska samoocena - rozwija się poczucie beznadziejności, niższości i bezradności, czuje się samotny, pokrzywdzony i wystraszony, traci zaufanie do szkoły, unika swojego środowiska i zamyka się w sobie, odpada jako uczestnik sportowych i innych zajęć. ► ► Zaprzeczanie - negowanie faktu, iż narkotyki są szkodliwe, winą za własne nieodpowiedzialne postępowanie obciąża innych, wytyka innym błędy, krytykuje obyczajowość dorosłych.

Skutki zażywania narkotyków ► ► Kłamstwo - staje się artystą kamuflażu, na każdą okoliczność ma dobrą wymówkę, udziela mętnych, wymijających i niekonkretnych odpowiedzi. ► ► Spóźnianie się - coraz częściej spóźnia się do szkoły, później wraca do domu, zawsze ma gotowe wymówki usprawiedliwiające spóźnienie, traci poczucie czasu. ► ► Lęk - paranoja, poczucie krzywdy. ► ► Brak instynktu samozachowawczego – większa awanturniczość, rosnąca impulsywność, narastające nieadekwatne poczucie pewności siebie, upodobanie do niebezpiecznych sytuacji. ► ► Wrogość, agresja skierowana przeciwko innym - staje się nieposłuszny i buntuje się przeciwko rodzicom, narastający uogólniony bunt na wszelkie normy i prawa, zachowuje się coraz gwałtowniej i agresywniej, zaczyna znieważać innych słownie i posuwa się do rękoczynów.

Notatka prasowa, jakich wiele… „Kolejny trójmiejski diler i jego klient wpadli podczas akcji kryminalnych z gdańskiej komendy miejskiej. Skonfiskowane narkotyki Autor: mat. prasowe KWP Zatrzymany wczoraj popołudniu na Śródmieściu 27-latek miał całe ubrane wypchane narkotykami. Znaleziono przy nim około 100 porcji amfetaminy, 100 tabletek ekstazy i 40 porcji heroiny. Jego rówieśnika zatrzymano w momencie, gdy chciał kupić narkotyki. Policja ustaliła, że gdańszczanin parał się rozprowadzaniem środków odurzających od trzech miesięcy, a ponadto pełnił rolę hurtownika i zaopatrywał innych dilerów. Posiadanie narkotyków zagrożone jest karą do 3 lat więzienia, natomiast za wprowadzanie ich w obrót można pójść siedzieć na 10 lat.”

Lekomania Lekomania, farmakomania, zależność lekowa to nawykowe nadużywanie leków nasennych, przeciwbólowych, pobudzających i uspokajających, związane z zależnością psychiczną i fizyczną ► ► Organizm przyzwyczaja się do danego leku i aby uzyskać efekt leczenia, wymaga zwiększenia jego dawki. ► ► W konsekwencji prowadzi to do uzależnienia. ► ► Lekarze, w trakcie prowadzonej terapii często zmieniają leki pacjentom, aby nie doprowadzić do zależności lekowej.

Błędne koło ► ► Środki psychotropowe były brane w celu uwolnienia od smutku, strachu, obawy, lęku. ► ► Konsekwencją ich brania jest pogłębienie smutku, strachu, obawy, lęku. ► ► To, co miało pomóc, ostatecznie zrujnowało życie i zdrowie niejednego uzależnionego. ► ► To nie problemy, lecz brak umiejętności radzenia sobie z nimi są przyczyną chronicznego, negatywnego stresu, który prowokuje do sięgania po środki psychoaktywne. ► ► Warto więc nauczyć się rozwiązywać problemy, z którymi spotykamy się na co dzień. Nie unikniemy stresu, ale niech on zmusza nas do konstruktywnych działań.

Detoksykacja ► Leczenie uzależnień trwa długo i jest bardzo trudne ► Pierwszy etap terapii polega na odstawieniu substancji uzależniającej i odtruciu organizmu środkami farmakologicznymi - czyli detoksykacja. ► W drugim etapie leczenie wspierane jest psychoterapią, która może trwać nawet kilka lat.

Papierosy ► Spośród substancji wchodzących w skład dymu tytoniowego do najbardziej trujących należy tlenek węgla, który utrudnia oddychanie, powoduje nowotwory i choroby serca. ► Ale to nikotyna jest związkiem powodującym uzależnienie od tytoniu. ► Nikotynizm jest bardzo silnym uzależnieniem. ► Jest to najpopularniejsze uzależnienie na świecie. ► W nałogu tytoniowym najgorsze jest to, że palacz szkodzi nie tylko sobie, lecz także ludziom ze swojego otoczenia (palenie bierne).

Dasz sobie radę! ► Najlepiej nigdy nie sięgaj po używkę! ► Nie daj się zwieść reklamom, filmom, namowom! ► Po prostu odmów, jeżeli ktoś namawia ciebie do spróbowania papierosa, alkoholu, narkotyku. Nie musisz się tłumaczyć, to twoja decyzja! ► Bądź asertywna (y) i naucz się mówić „ NIE”! ► Znajdź w sobie cechy, z których jesteś zadowolona (y) i naucz się nimi cieszyć! ► Szukaj i rozwijaj swoje pasje, one dają wiele szczęścia i nie uzależniają!

Człowiek współczesny stał się niemal synonimem kogoś uzależnionego. W naszych czasach poważnym zagrożeniem jest nie tylko alkoholizm czy narkomania. Problemy bywają także z innymi uzależnieniami, często lekceważonymi czy zupełnie niedostrzeganymi. Do tych zjawisk należy uzależnienie od komputera oraz od Internetu

► Procesów rozwoju techniki, w tym szczególnie technologii informacyjnej, nie da się zahamować. ► Należy jednak korzystać z niej umiejętnie i rozsądnie. ► Człowiekowi dla równowagi i zdrowia psychicznego zawsze potrzebny będzie drugi człowiek, najlepiej w bezpośrednim kontakcie, a nie poprzez Internet.

► Przesiadywanie przed komputerem, w porównaniu z innymi,mogącymi spowodować uzależnienie zachowaniami, takimi jak picie alkoholu czy palenie papierosów, nie jest zasadniczo spostrzegane jako zachowanie negatywne. ► Dlatego też praktycznie nieuchwytny jest stan przejściowy, gdy osoba nie jest jeszcze uzależniona ale jest już na prostej, szybkiej drodze do rozwinięcia poważnego problemu. ► Gdy uświadamia ona sobie ze ma problem, lub gdy otocznie to w końcu dostrzeże, może być już głęboko uzależniona. ► Zasadniczą istotą uzależnienia od komputera nie jest komputer tylko utrata kontroli w sięganiu po określone formy korzystania z niego. Nie wszyscy korzystający z komputera, nawet bardzo intensywnie, wpadają w psychologiczną zależność. Nie spotyka tego u osób, wykorzystujących komputer jako narzędzie pracy.

Zależność od komputera może być niebezpieczna ponieważ: ► może prowadzić do izolacji społecznej, ► skrajnego zaniedbania ważnych życiowych spraw, ► konfliktów rodzinnych i partnerskich, ► negatywnych stanów i zaburzeń psychicznych.

Czy jesteś uzależniony od komputera? Dr Kimberly Young z Uniwersytetu w Pittsburgu wyróżniła 10 kryteriów diagnostycznych świadczących o uzależnieniu od Internetu: Czujesz się zupełnie pochłonięty Internetem, myślisz o nim przez cały czas, także kiedy z niego nie korzystasz Aby osiągnąć satysfakcję, czujesz potrzebę używania Internetu przez coraz dłuższy czas Odczuwasz niemożność kontrolowania czasu korzystania z Internetu Kiedy usiłujesz ograniczyć korzystanie z Internetu lub całkiem z niego zrezygnować, odczuwasz niepokój i podenerwowanie Używasz Internetu, aby uciec od problemów lub kiedy dokucza ci poczucie bezradności, winy, lęku albo przygnębienia Okłamujesz członków rodziny, aby ukryć swoje wzrastające zaangażowanie w Internet Wystawiasz na szwank lub ryzykujesz utratę znaczącego związku, pracy, możliwości nauki lub karierę z powodu Internetu Powracasz do niego, nawet jeśli rachunki za korzystanie z Internetu przekraczają twoje możliwości Kiedy nie masz dostępu do sieci, występują u ciebie objawy zespołu abstynencyjnego (lęk, narastające przygnębienie, mimowolne „pisanie na klawiaturze”, obsesyjne myślenie i marzenie o Internecie) Korzystasz z sieci dłużej niż początkowo zamierzałeś. Za uzależnioną uważa się osobę, która odpowie twierdząco na co najmniej pięć pytań.

Uzależnienie od gier komputerowych ► ► Nieograniczony dostęp do gier komputerowych może uzależniać, obniżać zdolność koncentracji, prowadzić do nadpobudliwości i zaburzeń lękowych – ostrzegają eksperci Ogólnopolskiego Programu Zmiany Postaw wobec Psychiatrii „Odnaleźć siebie”. ► ► Gry komputerowe to rozrywka, która rzadko nudzi, z każdym dniem coraz bardziej angażuje gracza. Rozbudowane fabuły wymagają uwagi, a skomplikowana konstrukcja wirtualnego świata rozwija wyobraźnię oraz zdolność do abstrakcyjnego myślenia. Jednocześnie bardzo silnie oddziałują na psychikę. Łatwo uzależniają od komputera, a w przypadku brutalnych gier uczą agresywnych i nieetycznych zachowań. ► ► Większe niebezpieczeństwo od tradycyjnych gier komputerowych stwarzają nowoczesne gry sieciowe. Rozgrywane są przez Internet pomiędzy setkami, a czasem tysiącami graczy jednocześnie. Dla graczy wirtualna rzeczywistość nie może być przerwana, bo wydarzenia, tak samo jak w świecie realnym, następują w sposób ciągły. Niebezpieczeństwem jest zatarcie się w świadomości gracza granicy między światem realnym a wirtualnym.

Nie przegap… ► Pierwszym krokiem w walce z uzależnieniem jest świadomość bycia uzależnionym. ► Ważne, aby nie przegapić momentu, kiedy nałóg dopiero się rozwija. Łatwiej jest wtedy znaleźć w sobie siłę na walkę z nim. ► Pierwszym ważnym sygnałem jest ograniczanie aktywności w innych sferach życia, aby mieć jak najwięcej czasu na granie. ► Nałóg komputerowy jest rodzajem uzależnienia psychicznego, z którego można wyjść przy współpracy z psychologiem i wsparciu rodziny.

Zadania 1. Wymień 4 rodzaje uzależnienia. 2. Wyjaśnij, jaka jest różnica pomiędzy nałogiem a nawykiem. 3. Wyjaśnij, na czym polega zmiana osobowości osoby uzależnionej. 4. Które z uzależnień jest, według ciebie, najbardziej rozpowszechnione wśród twoich rówieśników? 5. Podaj dwa argumenty, jakich użyłbyś (użyłabyś) w celu przekonania kolegi do odstawienia kufla z piwem.

Źródła ► M.Jefimow, Puls życia, Nowa Era 2007r. ► W.Lewiński i wsp. Biologia1, Operon 2008r. ► Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Siedem kroków- Drugi Elementarz, Warszawa 1994r. ► 15OT1&cat_id= OT1&cat_id= OT1&cat_id=254 ► narkotyki_-_informator.pdf narkotyki_-_informator.pdf narkotyki_-_informator.pdf