O co w tym wszystkim chodzi? Czyli proporcjonalny system wyborczy… Patryk Chalecki i Konrad Taraśkiewicz
W tym systemie podział mandatów jest wprost proporcjonalny do głosów zdobytych przez partie w czasie głosowania - partie uzyskują miejsca w parlamencie proporcjonalnie do uzyskanego poparcia. Znaczenie dla podziału mandatów może mieć tutaj także wymóg osiągnięcia progu wyborczego i sposób podziału mandatów za pomocą różnych metod, tj. d'Hondta, Hagenbacha- -Bischoffa, Sainte-Lague, Hare- Niemeyera. Wielkość okręgów wyborczych może być różna, w niektórych państwach ustanawia się jeden okręg narodowy obejmujący terytorium całego kraju. Tak jest np. w Niderlandach, Izraelu i Monako. Proporcjonalne systemy wyborcze
Określa arytmetyczny wzór, który służy do przeliczenia głosów uzyskanych przez poszczególne ugrupowania na liczbę otrzymanych mandatów. Stosuje się kilka sposobów przeliczania i każdy z nich powoduje inny podział mandatów pomiędzy poszczególne partie. Sposób podziału mandatów w systemie proporcjonalnym
metodę d'Hondta (Jeffersona-d'Hondta): faworyzuje duże partie. Stosowana w Polsce w wyborach do Sejmu w 1993 i w 1997 roku oraz w wyborach samorządowych w roku metodę Sainte-Lague (Webstera-Sainte-Lague): ta nieco zmodyfikowana metoda była stosowana stosowana w Polsce podczas wyborów do Sejmu w 2001, 2005 i 2007 roku, a także w wyborach samorządowych w roku 1990 i metodę Hare'a-Niemeyera (Hamiltona-Hare'a- Niemeyera): metoda ta była stosowana w Polsce podczas wyborów do Sejmu w 1991 r. Spośród metod wyróżnić możemy:
Liczbę głosów uzyskaną w okręgu przez każdą partię dzieli się przez kolejne liczby naturalne (1,2,3 itd.). Następnie szereguje się uzyskane w ten sposób ilorazy, zaczynając od największego i wybiera się z nich kolejno największe w takiej liczbie, która jest równa liczbie wszystkich mandatów w tym okręgu. Każde ugrupowanie dostaje tyle mandatów, ile uzyskała takich „zwycięskich ilorazów”. System d’Hondta premiuje najsilniejsze partie i jest stosowany m.in. w wyborach do polskiego sejmu, a także w Chorwacji, Czechach, Finlandii, Hiszpanii i Portugalii. Metoda d’Hondta
Procedura postępowania wygląda tak jak w przypadku metody d’Hondta. Różnica polega na tym, że zamiast kolejnych liczb naturalnych, dzielnikami są liczby nieparzyste, z wyjątkiem pierwszego, który wynosi 1,4. Formuła Saint-Lague w mniejszym stopniu niż d’Hondta preferuje najsilniejsze partie. Stosowana jest m.in. w wyborach do parlamentów Danii, Norwegii i Szwecji. Metoda Saint-Lague
W pierwszej kolejności w każdym okręgu ustala się iloraz wyborczy (IHN) według formuły: Liczba głosów oddanych na partię „x” liczba mandatów podzielone przez liczbę wszystkich ważnych głosów. Następnie przydziela się poszczególnym partiom taką liczbę mandatów, jaka jest wartość powyższego ilorazu przed przecinkiem, dla każdej z nich. Po zastosowaniu metody Hare-Niemeyera pozostają jeszcze nierozdysponowane mandaty, dlatego uzupełnia się ją innymi systemami, rozdzielając pozostałe mandaty innymi metodami. Uznaje się że przelicznik Hare- Niemeyera najwierniej odzwierciedla preferencje wyborców. Stosowany jest w takich krajach jak Austria, Holandia, Niemcy. Metoda Hare-Niemeyera
System reprezentacji proporcjonalnej według listy: Jest to system, w którym partie przedstawiają listę swoich kandydatów w okręgach wielomandatowych, a wyborcy głosują na te partie. System ten dominuje wśród stosowanych systemów proporcjonalnych. W zależności od trybu zgłaszania kandydatów możemy wyróżnić m.in.: system uporządkowanej listy - bez możliwości wskazania konkretnego kandydata przez wyborcę (listy „zamknięte"). Mandaty uzyskują wówczas kandydaci według swojej pozycji na liście niezależnie od uzyskanego w głosowaniu wyniku. system uporządkowanej listy z pojedynczym fakultatywnym głosem - wyborcy mają bezpośredni wpływ na wybór kandydata z listy, ponieważ przyznanie mandatu zależy nie od miejsca na liście, ale od uzyskanego poparcia wyborców, którzy w czasie głosowania zaznaczają indywidualną preferencję. Typy systemów wyborczych
System pojedynczego głosu przechodniego Jest to system łączący głosowanie personalne (na kandydata) z proporcjonalną reprezentacją różnych grup, w dużym stopniu odzwierciedla preferencje wyborców. Wyborca nie głosuje tu na listę partyjną, lecz na konkretnych kandydatów. Okręgi są wielomandatowe, każdy wyborca ma jeden głos, ale może określić swoje preferencje, numerując kandydatów (także z różnych list partyjnych). Może zakreślić tyle preferencji, ile jest mandatów do podziału w danym okręgu. System ten obowiązuje w wyborach do izby niższej parlamentu Irlandii, Malty, senatu w Australii, a w USA i Wielkiej Brytanii - w wyborach do rad miejskich, rad szkolnych i ciał kolegialnych wielu uczelni. Obowiązywał na początku lat 90. XX w. w Estonii. Typy systemów wyborczych
Przykładowe wybory przeprowadzone przy użyciu wybranych metod W fikcyjnym państwie przeprowadzono wybory do sejmu w których brało udział osiem partii, ich nazwy brzmiały: WP - Wolność Polsce NIP - Narodowe Ingerencje Prawicowe LDLC - Lewica Demokratyczna Ludności Cywilnej TSM - Totalitarne Systemy Moralizatorskie LGB - Ludowa Gwarancja Bezpieczeństwa CLG - Centrum Ludzi Gospodarczych HR - Humaniści Razem Przedstawione poniżej dane są wynikami zebranymi z jednego okręgu wyborczego, gdzie ilość możliwych do uzyskania mandatów wynosi dziesięć. Liczba głosów jest losowa, całość ma na celu tylko i wyłącznie zobrazowanie działania przedstawionych poniżej metod.
PartiaGłosy%Mandaty WP6016,852 NIP8423,593 LDLC236,460 TSM82,240 LGB5615,732 CLG7119,942 HR4111,511 DAT133,650 Wyniki uzyskanie przy użyciu metody d’Hondta
PartiaGłosy%MandatyZaokrąglenie WP6016,851,752 NIP8423,592,402 LDLC236,460,651 TSM82,240,220 LGB5615,731,602 CLG7119,942,022 HR4111,511,171 DAT133,650,370 Wyniki uzyskanie przy użyciu metody Saint-Lague
Wyniki uzyskanie przy użyciu metody Hare-Niemeyera PartiaGłosy%MandatyZaokrąglenie WP6016,851,682 NIP8423,592,352 LDLC236,460,641 TSM82,240,220 LGB5615,731,572 CLG7119,941,992 HR4111,511,151 DAT133,650,360
Dziękujemy za uwagę! Mamy szczerą nadzieję, że nie popełniliśmy większych błędów ( ͡ ° ʖ ͡ °)