Zaburzenia odżywiania - trudności i wyzwania w pracy z pacjentem z tego typu problemem Aleksandra Antosik aantosik@yahoo.com Warszawa, 2012.

Prezentacja na temat: "Zaburzenia odżywiania - trudności i wyzwania w pracy z pacjentem z tego typu problemem Aleksandra Antosik aantosik@yahoo.com Warszawa, 2012."— Zapis prezentacji:

1 Zaburzenia odżywiania - trudności i wyzwania w pracy z pacjentem z tego typu problemem
Aleksandra Antosik Warszawa, 2012

2 Jadłowstręt psychiczny (anorexia nervosa)F50.0
Spadek wagi lub, u dzieci, brak przyrostu wagi prowadzący do masy ciała o co najmniej 15 proc. poniżej prawidłowej lub oczekiwanej stosownie do wieku i wzrostu Spadek wagi jest intencjonalny i narzucony sobie poprzez unikanie pewnych kategorii pożywienia i/lub stosowanie diety Samoocenianie siebie jako osoby otyłej oraz zaburzający funkcjonowanie strach przed przytyciem , co prowadzi do narzucania sobie niskiego progu masy ciała Obejmujące wiele układów zaburzenia endokrynne osi przysadkowo-genitalnej przejawiają się zanikiem miesiączkowania u kobiet, znacznym obniżeniem libido u mężczyzn. 1

3 Żarłoczność psychiczna (bulimia nervosa)F50.2
Nawracające epizody przejadania się (min. 2 x tyg w ciągu 3 miesięcy), gdy w krótkim czasie spożywane są duże ilości pokarmu Utrzymująca się koncentracja na jedzeniu i silne pragnienie lub poczucie przymusu jedzenia (głód) Podejmowanie działań kompensacyjnych - prowokowanie wymiotów - przeczyszczanie - kolejne okresy restrykcyjnej diety - przyjmowanie leków obniżających łaknienie, preparatów tarczycy, leków moczopędnych. W przypadku chorych na cukrzycę - bagatelizowanie leczenia insuliną Samoocenianie siebie jako osoby otyłej oraz zaburzający funkcjonowanie strach przed przytyciem 2

4 Binge eating disorder (BED)- kategoria Zaburzeń odżywiania nieokreślonych inaczej. F50.9 „bulimia atypowa” „jedzenie przymusowe” „jedzenie napadowe” - nawracające epizody objadania się bez regularnego stosowania strategii kompensacyjnych 3

5 Zaburzenia współwystępujące - depresja - zaburzenie lub cechy osobowości z pogranicza - samookaleczenia - zaburzenia lękowe (OCD) 4

6 Powikłania przy BN - bóle i zawroty głowy - uczucie stałego zmęczenia - bóle mięśni - omdlenia - arytmia, skurcze - stany zapalne dziąseł - próchnica zębów - wiotkość ścian żołądka - uszkodzenie tylnej ściany gardła i przełyku 5

7 skąd wiedziałem? po czym poznałem? jak próbowałem sobie radzić?
Ćwiczenie - Analiza doświadczeń pracy z pacjentem z ED skąd wiedziałem? po czym poznałem? jak próbowałem sobie radzić? jakie problemy? jaki był efekt wspólnej pracy? 6

8 Diagnoza i wywiad - specyfika wywiadu dietetycznego i psychologicznego.
Perspektywa psychologiczna w wywiadzie dietetycznym 1.Motywacja i oczekiwania pacjenta 2.Postrzeganie własnej skuteczności 3.Kompensacyjne funkcje jedzenia i odchudzania 4.Bieżąca sytuacja i ocena kompetencji radzenia sobie 5.„Rola” jedzenia i/lub otyłości w życiu pacjenta 6.Identyfikacja symptomów zaburzenia jedzenia 7

9 Funkcje jedzenia -redukuje napięcie emocjonalne (stres, lęk, samotność) - jest lekarstwem na nudę i rutynę - daje poczucie komfortu i bezpieczeństwa; odwraca uwagę od przykrego bodźca czy sytuacji - stanowi substytut doświadczanych braków; relacji, wsparcia, zainteresowania, miłości, akceptacji - kompensuje doświadczanie niepowodzenia, trudności - pozwala na doświadczanie poczucia kontroli, w odniesieniu do siebie jak i innych 8

10 Zwróć uwagę na: Dopytaj o:
duże i częste wahania wagi poczucie bezradności, bezsilności, braku kontroli zawstydzenie, złość, wyraźna dezaprobata dla samego siebie sztywną, czarno-białą postawę myśli typu „najlepiej czuję się głodna” silny związek między samooceną a wagą/wyglądem zjadane ilości, zwłaszcza jeśli pacjent ma tendencję do uogólnień uczucia i zachowania po „ataku jedzenia” bagaż oczekiwań związanych z odchudzaniem („co jeśli się nie uda?”) różnicę między uczuciem sytości a przejedzenia aktualne stresowy w życiu - i sposoby radzenia sobie 9

11 Trzy etapy komunikowania diagnozy
Przekaż informację w sposób spokojny, niezagrażający i przystępny dla pacjenta. Jeśli konieczne - uwzględnij edukację nt. choroby, jej źródłach i konsekwencjach. Daj pacjentowi przestrzeń na przyjęcie tej informacji. Okaż wsparcie, zrozumienie, gotowość pomocy. Wyjaśnij wszystkie wątpliwości. Nie dyskutuj z pacjentem przeczącym chorobie - nazywaj fakty. Problem solving - czyli zmierzcie się z problemem. Propozycje rozwiązań, plan działania, możliwe opcje poradzenia sobie. 10

12 Komunikacja z pacjentem
Utrudnia Pomaga - moralizowanie - ocenianie - krytyka - etykietowanie - pochopne diagnozy - porównywanie - chwalenie (nieautentyczne albo manipulacyjne) - protekcjonalizm - polecenia, nakazy - groźby - nadmiar pytań i/lub informacji - doradzanie, pouczanie, spory - wzbudzanie poczucia winy, bycia gorszym, głupim - zawstydzanie, wyśmiewanie, bagatelizowanie - kontakt wzrokowy - pozycja względem siebie - czekanie „do kropki” - aktywne słuchanie - nie przygotowywanie odpowiedzi jeszcze podczas wypowiedzi drugiej strony - ścisły, konkretny język - adekwatna ilość informacji - czas na zastanowienie się - autentyczność - szacunek dla różnic oraz trudności typowych dla zaburzenia - spójność komunikatów werbalnych i n/werbalnych - akceptacja (Osoby czy zachowań?) 11

13 Motywowanie pacjenta Etapy zmiany 1. Stadium przedrefleksyjne
2. Stadium rozmyślań 3. Stadium przygotowania 4. Stadium działania 5. Stadium wzmacniania ?6. Stadium nawrotu? 12

14 Motywowanie pacjenta - świadomość problemu (nie tylko „maski”) - bilans zysków i strat - intencja zmiany (typ motywacji!) - optymizm nadzieja, poczucie sprawczości 13

15 Strategie motywujące - wyraź opinię - usuń bariery - zaoferuj wybór - zredukuj atrakcyjność zachowania - reaguj empatycznie - daj informacje zwrotne - poznaj cele - aktywnie pomagaj 14

16 Rola dietetyka. Oczekiwania pacjenta 15

17 Odesłać czy zatrzymać pacjenta? Dyskusja.
Rola dietetyka. Oczekiwania specjalisty Odesłać czy zatrzymać pacjenta? Dyskusja. 16

18 Bulimia. Mechanizm zaburzenia negatywna samoocena koncentracja na wadze i wyglądzie rygorystyczna dieta napad objadania wymioty/środki przeczyszczające „Większość mechanizmów związanych z napadami objadania się u pacjentek z bulimią i ok. 50 proc. epizodów objadania się u pacjentek z anoreksją przynajmniej częściowo związanych jest z restrykcyjna dietą i silnym uczuciem głodu” Policy i Herman, 1985 17

19 Terapia bulimii Etap I zmiana głównie behawioralna - wprowadzenie stabilnego wzorca odżywiania + identyfikowanie podstawowych uczuć i myśli związanych z epizodami objadania się. Cele tego etapu: - regularność posiłków - redukcja częstości epizodów bulimicznych - poprawa nastroju jako konsekwencja powyższych 18

20 Terapia bulimii Etap II zmiana głównie poznawcza oraz podtrzymanie efektów etapu pierwszego
eliminacja diet praca poznawcza nad przekonaniami dotyczącymi jedzenia, wagi, wyglądu oduzależnienie samooceny i wartościowania swojej osoby poprzez ksztalt i masę ciała problem solving inne, pośrednio związane problemy (aktualne stresory, relacje interpersonalne, etc) Cele tego etapu: - rzadkie epizody objadania sie, odłączone od mechanizmu cz-b pacjent rozpoznaje i dyskutuje z myślami automatycznymi częściowa lub pełna zmiana schematu poznawczego dotyczącego roli wagi i wyglądu w budowaniu poczucia wartości 19

21 Terapia bulimii Etap III - utrwalenie i trening osiągnięć z poprzednich etapów. Profilaktyka nawrotu
Pułapki poznawcze: 1. Myślenie czarno-białe -Jeśli nie mam wszystkiego pod kontrolą, nie kontroluję niczego 2. Myślenie magiczne - Jeśli zjem coś kalorycznego - od razu przemieni się to w tłuszcz na brzuchu 3. Wyolbrzymianie - Jeśli przytyję kilogram od razu będę gruba 4. Personalizacja - W restauracji wszyscy patrzą na mnie i myślą „taka gruba i się obżera” 20

22 Rola dietetyka Przed terapią Etap pierwszy Etap drugi Etap trzeci 21

23 Rola dietetyka. Jakie aspekty poruszyć w psychoedukacji. 1
Rola dietetyka. Jakie aspekty poruszyć w psychoedukacji? 1. Restrykcyjna dieta nie jest skutkiem epizodów objadania się - jest czynnikiem podtrzymującym. Fizjologicznie i psychologicznie. 2. Wymioty, środki przeczyszczające, moczopędne także podtrzymują chorobę - a nie są, jak sądzi pacjent, sposobem „poradzenia sobie” z objadaniem 3. Silne powiązanie wagi i samooceny prowadzi do nieracjonalnych zachowań dietetycznych - co rozwija i/lub podtrzymuje chorobę. Także rozwija nieadekwatne poczucie słabości i braku skuteczności. 22

24 Rola dietetyka. Problem - pacjent nie chce się leczyć
Rola dietetyka. Problem - pacjent nie chce się leczyć. - decyzja - ocena nasilenia objawów i ryzyka - kontrakt z pacjentem. Cele. Zasady współpracy - odpowiedzialność prawna 23

25 Indywidualna mapa trudności
Etap pracy/sytuacja Pacjent Specjalista W relacji 24