ARCHITEKTURA I SZTUKA ŚREDNIOWIECZA W EUROPIE I W POLSCE

Presentation on theme: "ARCHITEKTURA I SZTUKA ŚREDNIOWIECZA W EUROPIE I W POLSCE"— Presentation transcript:

1 ARCHITEKTURA I SZTUKA ŚREDNIOWIECZA W EUROPIE I W POLSCE Cz.1 – architektura i sztuka romańska

2 SPIS TREŚCI Architektura romańska – cechy
Architektura romańska – przykłady Europa Architektura romańska – przykłady Polska Elementy architektoniczne Malarstwo romańskie – freski Iluminatorstwo Odlewy z brązu w Polsce

3 ARCHITEKTURA ROMAŃSKA
CECHY ARCHITEKTURY: Najczęściej budowle o charakterze sakralnym Budowle na planie krzyża łacińskiego, rzadziej greckiego Najczęstszą formą kościoła – bazylika 3,5 nawowa, zakończona apsydami, z transeptem, wieżami przy wejściu, 3, 5 portalami (łagodne łuki) Materiałem najczęściej kamień Grube mury Sklepienie najczęściej kolebkowe Małe okna - biforia i triforia

4 ARCHITEKTURA ROMAŃSKA
Apsyda - pomieszczenie w kościele zamykające prezbiterium lub nawę. Biforium, triforium - okno arkadowe z podziałem na dwie części (triforium na trzy), gdzie elementem dzielącym jest kolumienka lub filarek. Transept - nawa poprzeczna przecinająca nawę główną w kościele zbudowanym na planie krzyża. Bazylika - kościół wielonawowy, zbudowany zwykle na planie prostokąta lub rzadziej krzyża, w którym nawą główną jest nawa środkowa, wyższa i szersza od pozostałych. Wnętrze oświetlone rzędami okien umieszczonych ponad dachami naw bocznych.

5

6 KOŚCIÓŁ HALOWY TRÓJNAWOWY
Nawa boczna Apsyda Nawa główna Transept

7 RODZAJE SKLEPIEŃ a) sklepienie kolebkowe, b) sklepienie klasztorne,
c) sklepienie kolebkowe z lunetami, d) sklepienie beczułkowe, e) sklepienie krzyżowe, f) sklepienie krzyżowo – żebrowe. toja12004.republika.pl

8 Fragment ściany romańskiej
na zamku w Legnicy

9 Cluny, klasztor Benedyktynów.
Romańska pięcionawowa bazylika, z 2 transeptami i 8 wieżami. Była naśladowana w całej Europie Zachodniej commons.wikimedia.org/wiki/Image

10 BAZYLIKA I KRZYWA WIEŻA W PIZIE

11 Pizza – katedra Santa Maria Maggiore
Bazylika na planie krzyża łacińskiego. Fasada, udekorowana czterema kondygnacjami delikatnych arkad — wyraźne odwołanie się do sztuki rzymskiej.

12

13

14 Biforium Apsydy ISSOIRE

15 z ozdobnym obramowaniem
Portal - brama z ozdobnym obramowaniem Biforium Vézelay (Burgundia) klasztor Benedyktynów. Portal nawy głównej

16 KATEDRA ST. ETIENNE W CAEN

17 Triforium KATEDRA W BAMBERGU

18 KOŚCIÓŁ W OPACTWIE MARIA LAACH

19 WENECJA – KATEDRA PW. ŚW. MARKA

20 KOLEGIATA W KRUSZWICY Kolegiata - kościół, nie będący katedrą,
przy którym istnieje kolegium kanoników. Małe okna Grube mury KOLEGIATA W KRUSZWICY

21 KOLEGIATA W KRUSZWICY

22 KOLEGIATA W TUMIE POD ŁĘCZYCĄ

23 KOŚCIÓŁ ŚWIĘTEGO TOMASZA KANTUARYJSKIEGO W SULEJOWIE

24

25 KOŚCIÓŁ NMP W INOWROCŁAWIU

26 KOŚCIÓŁ W STRZELNIE ROTUNDA W CIESZYNIE

27 Kościół przy klasztorze kanoników regularnych w Czerwińsku nad Wisłą

28 SKLEPIENIE – BAZYLIKA W VELEZAY

29 BAZYLIKA W VELEZAY – WNĘTRZE NAWY BOCZNEJ

30 SKLEPIENIE KOŚCIOŁA SAN MINIATO AL. MONTE

31 WNĘTRZE KOŚCIOŁA SAN SATURNIN

32 Nawa główna kolegiaty w Tumie pod Łęczycą

33 SKLEPIENIE ROMAŃSKIE W WĄCHOCKU

34 LUND – KATEDRA ŚW. WAWRZYŃCA sklepienie podtrzymuje 20 filarów

35 KOLUMNY W KOŚCIELE W LUND I W STRZELNIE

36 BAZYLIKA W VELEZAY KAPITEL KOLUMNY

37

38

39 KROKSZYNY

40 TYMPANON KATEDRY W AUTUN

41 PORTAL W VELAZAY

42 PORTAL W KOŚCIELE SAN MICHELE

43 Portal romański kościoła w Czerwińsku
Portal romański kolegiaty w Tumie

44 SZTUKA ROMAŃSKA - FRESKI
Fresk z kościoła w Tahull w Hiszpanii przedstawiający Chrystusa

45 SZTUKA ROMAŃSKA - FRESKI
Fresk z kościoła Saint - Savin Fresk z kościoła Saint-Pierre-des-Eglises

46 Fresk z kościoła St Gilles du Gard

47 Freski z kościoła Saint - Savin

48 Freski z kościoła St Gilles du Gard

49 jest fresk z kościoła w Czerwińsku
W Polsce malarstwo ścienne raczej się nie zachowało, nielicznym przykładem jest fresk z kościoła w Czerwińsku

50 Polichromie z apsydy zachodniej z kolegiaty w Tumie pod Łęczycą

51 SZTUKA ROMAŃSKA - ILUMINATORSTWO
Iluminatorstwo – sztuka ozdabiania ręcznie przepisywanych ksiąg. Iluminację malowano farbami kryjącymi (woskowymi lub temperą) albo wodnymi, rysowano piórem, srebrnym sztyftem lub cienkim pędzelkiem. Używano również srebra, złota i sproszkowanych lub ciętych Kamieni szlachetnych. Głównymi typami iluminacji są: inicjały ornamentalne i obrazkowe, ilustracje tekstowe (często całostronicowe) obramienia dekoracyjne (floratury, bordiury, wzbogacane motywem drôlerie, czyli zdobienia małymi scenkami figuralnymi lub zwierzęcymi, odznaczającymi się humorem, fantazją, groteskową deformacją i zaskakującymi zestawieniami elementów). niekiedy stosowano również iluminacje dedykacyjne, wskazujące na osobę fundatora księgi.

52 SZTUKA ROMAŃSKA - ILUMINATORSTWO
KSIĘGA Z KELLS najważniejsze irlandzkie dzieło sztuki. Jest to bogato iluminowany, VIII lub IX-wieczny rękopis składający się 480 stron. Zawiera spisany po łacinie tekst czterech Ewangelii. Karty księgi są misternie zdobione, pełne motywów roślinnych, inicjałów i celtyckich postaci wyniesionych w obrazy religijnych wydarzeń. Chrystus na tronie Początek Ewangelii Św. Jana cudaswiata.wordpress.com/.../18/ksiega-z-kells/

53 SZTUKA ROMAŃSKA – ILUMINATORSTWO Księga z Kells
Fragment Ewangelii Św. Jana Fragment Ewangelii Św. Łukasza

54 SZTUKA ROMAŃSKA – ILUMINATORSTWO Księga z Kells
Ozdobny inicjał cudaswiata.wordpress.com/.../18/ksiega-z-kells/

55 SZTUKA ROMAŃSKA – ILUMINATORSTWO Księga z Kells Dekorowane zdanie
Tunc dicit illis z Ewangelii św. Mateusza cudaswiata.wordpress.com/.../18/ksiega-z-kells/

56 SZTUKA ROMAŃSKA – ILUMINATORSTWO
Sakramentarz Tyniecki – najstarszy z zachowanych w Polsce, iluminowanych, rękopiśmiennych kodeksów liturgicznych. Wybitne dzieło szkoły kolońskiej z ok. 1060/1080 r. Sakramentarz pisany jest srebrem na purpurowo barwionym pergaminie minuskułą karolińską. Zastosowano również maiuskułę. Całostronicowe miniatury Chrystus na tronie Ukrzyżowanie

57 SZTUKA ROMAŃSKA – ILUMINATORSTWO
Całostronicowe inicjały V i D z Sakramentarza Tynieckiego

58 SZTUKA ROMAŃSKA - ILUMINATORSTWO
Iluminowany manuskrypt

59 SZTUKA ROMAŃSKA - WYTOPY
Drzwi Gnieźnieńskie. Wykonano je ok r. za panowania księcia Mieszka III Starego Odlane z brązu zawierają po dziewięć kwater z płaskorzeźbami przedstawiającymi sceny z życia i śmierci św. Wojciecha. Wykupienie zwłok św. Wojciecha

60 Drzwi płockie z XII w. Obecnie znajdują się w Nowogrodzie Wielkim
Reliefy przedstawiają cykl Zbawienia począwszy od sceny zbawienia pierwszego człowieka, aż po Chrystusa tronującego jako Sędzia w otoczeniu symboli ewangelistów.

61 Prezentację opracowała Helena Tomaszewska
w oparciu o bogate zasoby Internetu Encyklopedia multimedialna PWN – cywilizacje europejczyków Encyklopedia WIEM – ze strony