Komunikacja Warszawy na przestrzeni wieków

Prezentacja na temat: "Komunikacja Warszawy na przestrzeni wieków"— Zapis prezentacji:

1 Komunikacja Warszawy na przestrzeni wieków
Sebastian Kotarski

2 Komunikacja Warszawy XIX wieku
Początki komunikacji miejskiej pojawiły się w Warszawie, podobnie jak w innych krajach, na początku XIX wieku. Polska jednak w latach utraciła niepodległość , w skutek rozbioru jej terytoriów pomiędzy sąsiadujące mocarstwa. Stolica Polski przypadła Rosji, co sprowadziło ją do roli peryferyjnego miasta prowincjonalnego, siedziby carskich generał-gubernatorów.

3 Komunikacja Warszawy XIX wieku
W okresie Warszawa była stolicą politycznego tworu zwanego Królestwem Kongresowym. Pojawił się pewien ruch inwestycyjny, miasto cywilizowało się i rozbudowywało, wzrastała nieznacznie liczba mieszkańców. Uruchomiono pierwszy rodzaj komunikacji w postaci omnibusu konnego w 1822 roku.

4 Komunikacja Warszawy XIX wieku
Omnibus konny był to pojazd służący do przewozu kilkunastu osób z okazji większych uroczystości lub jazdy na Bielany, ówczesnego terenu wypoczynku niedzielnego, w rodzaju "Rodzinnego Parku Rozrywki". W owym czasie, tj. od 1819 roku, Paryż posiadał już stałą komunikację omnibusową. Moskwa uzyskała ją dopiero w 1840 a Kraków w Warszawa choć największe wówczas miasto w przedwojennych granicach Polski, była zbyt mała by potrzebować dużych firm przewozowych działających w obrębie miasta.

5 Komunikacja Warszawy XIX wieku
rok Regularna komunikacja, określona mianem podmiejskiej, została uruchomiona przez przedsiębiorcę Godeckiego na trasie: Pl. Saski - Królikarnia. 

6 Komunikacja Warszawy XIX wieku
rok Pierwszym omnibusem miejskim był powóz zwany "sztajnkellerką" od nazwiska właściciela i producenta powozów Piotra Steinkellera. Linia została uruchomiona na trasie: Pałac Mostowskich - Dworzec Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. W następnych latach istniało wiele przedsiębiorstw, które posiadały jedno lub dwu-przedziałowe omnibusy. Ich miejscami postoju były place, np.: Trzech Krzyży czy Krasińskich oraz dworce kolejowe.

7 Komunikacja Warszawy XIX wieku
Omnibus konny dwu przedziałowy, tzw.: "Steinkelerka", na Placu Krasińskich. Fot. Archiwum Dokumentacji Mechanicznej.

8 Komunikacja Warszawy XIX wieku
Wybuchł pożar, który w przedsiębiorstwie inż. Konstantego Okonia zniszczył prawie cały tabor. Wówczas dysponował on 28 omnibusami, w tym jednym spacerowym, czterokonnym, i posiadał on 118 koni. Te liczby wskazują na to, że na każdy omnibus przypadały po dwie pary koni, po to aby móc je zmieniać w ciągu dnia. W rezerwie pozostawało sześć, koni a po wynajęciu spacerowego powozu tylko dwa.

9 Komunikacja Warszawy XIX wieku
Omnibusy miejskie (nie magistrackie) kursowały na następujących liniach: Plac Krasińskich - Plac Świętego Aleksandra (Trzech Krzyży)  Plac Zamkowy (Króla Zygmunta) na ulicę Piękną (róg Alei Ujazdowskich)  Plac Króla Zygmunta na ulicę Chłodną, do rogatki Wolskiej  Dworzec Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej przy ulicy Marszałkowskiej do rogatki Powązkowskiej  Plac Krasińskich do Dworca Kolei Nadwiślańskiej, przy ulicy Zakroczymskiej  Dworzec Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej - Solec Nowy Zjazd - ulica Targowa (Praga)

10 Komunikacja Warszawy XIX wieku
Najbardziej ruchliwą była linia pierwsza. Opłata za kurs wynosiła 5 kopiejek. Omnibusy nie wyróżniały się ani elegancją ani uprzejmością woźniców. W lecie kursowały omnibusy na dodatkowo uruchamianych liniach "podmiejskich", na następujących trasach: Nowy Zjazd - Zacisze (Praga)  Plac Św. Aleksandra (pl. Trzech Krzyży) - Marcelin Plac Św. Aleksandra (pl. Trzech Krzyży) - Wierzbno

11 Komunikacja Warszawy XIX wieku
Przez cały okres eksploatacji omnibusów ten rodzaj komunikacji był słabo rozwinięty i nie służył całemu miastu. Często były to linie podmiejskie o słabej częstotliwości ruchu. Po roku 1881, wraz z pojawieniem się konkurencyjnego środka komunikacji jakim był tramwaj konny, tzw. "belgijski", omnibusy dwuprzedziałowe zaczęły znikać z centrum miasta. 

12 Komunikacja Warszawy XIX wieku
Tory kolei Warszawsko-Wiedeńskiej posiadały europejski rozstaw szyn, zaś rozstaw rosyjski cechował koleje dochodzące do Wisły ze wschodu. Na rzece, ze względów strategicznych do 1871r. nie było mostu kolejowego, chociaż ruch towarowy i pasażerski narastał. W efekcie zapotrzebowania na połączenie pasażersko - towarowe powstała pierwsza linia tramwajów konnych. Została ona uruchomiona 11 grudnia 1866 roku. Połączyła przez most drogowy Dworzec Kolei Warszawsko - Wiedeńskiej z Dworcem Kolei Petersburskiej.

13 Komunikacja Warszawy XIX wieku
Tramwaje "belgijskie" letnie na Krakowskim Przedmieściu w 1902 roku. Wozy nr 175 i 211. Fot. Archiwum Dokumentacji Mechanicznej.

14 Pomimo funkcjonowania tramwaju konnego największa liczba omnibusów kursowała w latach Jednakże, konna epoka dobiegała końca a Warszawa potrzebowała nowoczesnej i szybkiej komunikacji miejskiej.

15 Elektryfikacja tramwajów
W 1903 roku w Petersburgu uruchomiono wreszcie tramwaje elektryczne. Warszawa otrzymała zielone światło na elektryfikację. Ogłoszono przetarg na budowę tramwaju elektrycznego. Ogłoszono przetarg na budowę tramwaju elektrycznego.

16 Elektryfikacja tramwajów
Projekt układu torowisk, linii, zasilania oraz wszystkich obiektów opracowała firma "Siemensa". Do jego realizacji doszło dopiero po pewnym czasie, ponieważ nie była wyjaśniona sprawa własności gruntów. Magistrat i generał-gubernator wbrew opinii władz w Petersburgu, które popierały firmę "Westinghause'a", wypowiedział się na korzyść oferty "Siemensa". Kontrakt został zawarty 16 lutego 1905 r. Warto tu wspomnieć o sytuacji politycznej i gospodarczej owego czasu. Miasto a wraz z nim społeczeństwo przeszło bardzo szybki rozwój. Ulice zmieniły wygląd, powstały oprócz starych parków skwery i wydzieliły się dzielnice ekskluzywne i biedne przedmieścia.

17 Elektryfikacja tramwajów
Mieszkańcy Warszawy ujrzeli po raz pierwszy tramwaj elektryczny podczas prób w dniu 7 lutego 1908 roku. Historyczne otwarcie tramwaju elektrycznego nastąpiło 26 marca 1908 roku. O godzinie 9 min. 35, po przecięciu taśmy, wóz o numerze bocznym 61, poprowadzony przez inż. Boulangera, ruszył na trasę wiodącą z Placu Krasińskich w kierunku Mokotowa, do Placu Unii Lubelskiej. Tramwaj pokonał tę trasę w 25 minut. W tym samym roku otwarto łącznie trzynaście linii tramwaju elektrycznego.

18 Elektryfikacja tramwajów
18 grudnia 1912 roku odnotowano pierwszą kolizję samochodu osobowego z tramwajem przy ulicy Chłodnej 37, 2 rannych. Zima wiosna 1914 roku. Docierają wagony typu "B". Wybuch I wojny światowej przerwał rozwój miasta i komunikacji.  13 kwietnia Eksplozja kotła w Elektrowni Tramwajów Miejskich, brak zasilania do 21 maja 1917 roku. Komunikacje zastępują tramwaje konne i pierwszy autobus.  18 lipca Z braku węgla zatrzymany zostaje ruch tramwajów elektrycznych, ponowne uruchomienie następuje 6 sierpnia. 13 listopada 1918 roku, tuż po zakończeniu wojny, miasto przejmuje przedsiębiorstwo tramwajowe na własność. Następuje okres odbudowy po rabunkach niemieckich i dewastacji spowodowanej wojną. Ważnym wydarzeniem była likwidacja klasy I i II w wagonach. 

19 Elektryfikacja tramwajów
W 1919 roku - Położono 3133 m. toru pojedynczego (mtp). na ulicy Puławskiej; od remizy mokotowskiej do kościoła Św. Michała, oraz na ul. Gęsiej; od Dzikiej do Smoczej. W 1920 roku. wybudowano 4508 mtp na ulicy Wolskiej- Bema do Kościoła Św. Wojciecha, na ulicy Ząbkowskiej: od Brzeskiej i na Radzymińskiej. Zaczęto szklić pomosty w wagonach motorowych, proces ten zakończono około 1922 roku wybudowano 2962 mtp na ul. Radzymińskiej, oraz na ul. Grójeckiej do Opaczewskiej. 

20 Elektryfikacja tramwajów
Lata 1929 – 1939 spory rozwój infrastruktury torowej oraz zakupy taboru. Atak wojsk niemieckich na Polskę. Po 9 dniach Warszawa stała się linią frontu. Większość wagonów była uszkodzona.