Stała równowagi reakcji Izoterma van’t Hoffa

Prezentacja na temat: "Stała równowagi reakcji Izoterma van’t Hoffa"— Zapis prezentacji:

1 Stała równowagi reakcji Izoterma van’t Hoffa
WYKŁAD 5 Stała równowagi reakcji Izoterma van’t Hoffa Czynniki wpływające na stałą równowagi Zakład Farmakokinetyki i Farmacji Fizycznej CM UJ, marzec 2006

2 Równowaga chemiczna to taki stan układu złożonego
z produktów i substratów dowolnej reakcji odwracalnej, w którym szybkość powstawania produktów jest równa szybkości ich rozpadu Odwracalność reakcji chemicznej to możliwość równo- czesnego jej przebiegu w dwóch przeciwnych kierunkach Wykres zmian stężenia HJ w procesie syntezy i dyso- cjacji termicznej HJ H2+I2 2HI T=700K H2+ I2 2HI 10% 10% % 2HI H2+ I2 80% % 10%

3 W stanie równowagi v1 = v2 czyli:
a A + b B c C + d D v2 v1 = k1[A]a [B]b v2 = k2[C]c [D]d v1 i v2 – odpowiednio szybkość powstawania i rozpadu produktów reakcji k1 i k2 – stałe szybkości tych reakcji W stanie równowagi v1 = v2 czyli: k1[A]a [B]b = k2[C]c [D]d Np NO NO + O2 v1 = k1[NO2]2 2NO + O NO2 v2 = k2[NO]2 [O2] k1[NO2]2 =k2[NO]2 [O2] v1 v2

4 (C.M. Güldberg i P. Waage, 1876 r.)
PRAWO DZIAŁANIA MAS (C.M. Güldberg i P. Waage, 1876 r.) Gdy w roztworze doskonałym lub idealnym rozcieńczonym panuje stan równowagi chemicznej, to stosunek iloczynu ułamków molowych (stężeń molowych) produktów, podniesionych do potęg równych ich współczynnikom stechiometrycznym do iloczynu ułamków molowych (stężeń molowych) substratów, podniesionych do potęg równych ich współczynnikom stechiometrycznym, ma wartość stałą, niezależną od stężenia tych reagentów a zależną jedynie od temperatury i ciśnienia. reagentów w stanie równowagi - ułamki molowe - stężenia molowe a A + b B c C + d D

5 Wpływ warunków zewnętrznych na stan równowagi
REGUŁA LE CHATELIERA I BRAUNA (1887 r.) Jeżeli układ będący w stanie równowagi zostanie poddany działaniu czynnika zaburzającego, to zachodzą w nim zmiany, które minimalizują działanie tego czynnika. Czynniki wpływające na stan równowagi to: stężenie reagentów ciśnienie temperatura

6 przesunięcie równowagi
a A + b B c C + d D STĘŻENIE REAGENTA przesunięcie równowagi wprowadzenie substratu : usunięcie substratu wprowadzenie produktu usunięcie produktu

7 przesunięcie równowagi przesunięcie równowagi przesunięcie równowagi
CIŚNIENIE (reakcje w fazie gazowej) Gdy zwiększa się ciśnienie, równowagowy skład mieszaniny zmienia się w ten sposób, by zmalała liczba cząstek w fazie gazowej. (1) Vprod. = Vsub np. H2 + J2 = 2HJ przesunięcie równowagi wzrost ciśnienia : nie wpływa obniżenie ciśnienia (2) Vprod.< Vsub np. N2 + 3H2 = 2NH3 przesunięcie równowagi : wzrost ciśnienia obniżenie ciśnienia (3) Vprod. > Vsub np. N2 O4 = 2NO2 przesunięcie równowagi : wzrost ciśnienia obniżenie ciśnienia

8 przesunięcie równowagi przesunięcie równowagi
TEMPERATURA (1) reakcje egzotermiczne a A + b B c C + d D + Q przesunięcie równowagi wzrost temperatury : obniżenie temperatury (2) reakcje endotermiczne a A + b B + Q c C + d D przesunięcie równowagi : obniżenie temperatury wzrost temperatury W reakcjach egzotermicznych wzrost temperatury sprzyja tworzeniu substratów, natomiast w reakcjach endotermicznych wzrost temperatury sprzyja tworzeniu produktów.

9 Zależność entalpii swobodnej od ciśnienia
PRAWO DZIAŁANIA MAS I ZMIANA ENTALPII SWOBODNEJ Zależność entalpii swobodnej od ciśnienia dG = -S dT + V dp T = const dG = V dp Gaz doskonały: pV = nRT n = 1 mol: Dla p1=1 atm i T=298 K: G - G0 = R T ln p G = G0 + R T ln p

10 Zależność G reakcji od ciśnienia cząstkowego reagentów
a A + b B c C + d D

11 osiągnięciem stanu równowagi
pA , pB , pC , pD - ciśnienia cząstkowe reagentów przed osiągnięciem stanu równowagi W stanie równowagi G=0, stąd: - ciśnienia cząstkowe reagentów w stanie równowagi

12 RÓWNANIE IZOTERMY VAN’T HOFFA
określa zależność pomiędzy G reakcji, stałą równowagi reakcji (Kp) i ciśnieniami cząstkowymi reagentów przed osiągnięciem stanu równowagi

13 Jeżeli: Q > Kp : > 0  G > 0
G = RT[lnQ – ln Kp] Jeżeli: Q < Kp : <  G < 0 Jeżeli: Q = Kp : =  G = 0 Jeżeli: Q > Kp : >  G > 0

14 Połlogarytmiczny wykres zależności G=f(Q/K)
Reakcja H2+I2=2HI niemożliwa Stan równowagi Reakcja H2+I2=2HI możliwa Połlogarytmiczny wykres zależności G=f(Q/K)

15 SPOSOBY WYRAŻANIA STAŁEJ RÓWNOWAGI REAKCJI
a A + b B c C + d D - ciśnienia cząstkowe reagentów w stanie równowagi - stężenia molowe reagentów w stanie równowagi n – różnica liczby moli produktów i substratów

16 - ułamki molowe reagentów w stanie równowagi

17 TERMODYNAMICZNA STAŁA RÓWNOWAGI ( Ka )
- aktywności reagentów w stanie równowagi

18 RÓWNANIE IZOTERMY VAN’T HOFFA c.d.
Jeżeli uwzględnimy: oraz

19 Dyskusja równania izotermy van’t Hoffa
(1) jeżeli: Q < Kc : <  G < 0 reakcja samorzutna (2) jeżeli: Q = Kc : =  G = 0 stan równowagi (3) jeżeli: Q > Kc : >  G > 0 reakcja niesamorzutna

20 a A + b B c C + d D Dla Q>K G > 0 G’ < 0
STAŁA RÓWNOWAGI REAKCJI ( Kc) – definicja Dla reakcji odwracalnej, w stanie równowagi, w stałej temperaturze i pod stałym ciśnieniem, stosunek iloczynu stężeń molowych produktów (podniesionych do odpowiednich potęg wynikających ze stechiometrii równania reakcji) do iloczynu stężeń molowych substratów (podniesionych do odpowiednich potęg wynikających ze stechiometrii równania reakcji) jest wielkością stałą i nosi nazwę stałej równowagi reakcji.

21 Stała równowagi reakcji:
jest wielkością charakterystyczną dla danej reakcji, zależy od ciśnienia i temperatury (izobara van’t Hoffa), a nie zależy od składu roztworu jest miarą wydajności reakcji Na wartość stałej równowagi nie ma wpływu obecność katalizatora !!! Katalizator wpływa na szybkość (reakcji) z jaką stan równowagi zostanie osiągnięty.