Globalizacja i religia: Plan wykładu

Prezentacja na temat: "Globalizacja i religia: Plan wykładu"— Zapis prezentacji:

1 Globalizacja i religia: Plan wykładu
Globalne religie Fundamentalizmy Globalny fundamentalizm islamski Globalne chrześcijaństwo: powrót do idei „uniwersalnego kościoła” Nowe ekspansywne religie: zielonoświątkowcy (Kościół Pentokostalny) Przyszłość religii Czy możliwa jest jedna religia światowa ?

2 Możliwa lektura: Peter Berger , Religia i globalizacja, Nomos, 2006 (Nawiązanie do Luhmanna) Artykuł dostępny w Internecie: Agata Dziuban, System religijny w dobie globalizacji. Inkluzja i fundamentalizm z perspektywy teorii systemowej Niklasa Luhmanna, Poznańskie Studia Teologiczne, Tom 22, 2008

3 Wierzę, że jest Bóg

4 Globalne religie Chrześcijaństwo (33%), tj; 1,855 mld,( w tym 1 mld katolicyzm), (Europa, Ameryka Płn i Płd, Afryka, Indonezja, Azja) Islam (19%),1,2 mld , ( Azja, Afryka, Europa) Hinduizm, 900 mln (Indie) Buddyzm, 500 mln (Indie, Azja Płd- Wsch) Konfucjanizm (160 mln) Judaizm (Izrael, diaspory, mln)

5 Kryteria globalności i podobieństwa religii światowych?
Kryteria: zakres, rozwój w okresie ostatniej fali globalizacji, otwartość (zdolność do inkluzji), religijny obowiązek krzewienia (misja) Podobieństwa: transcendencja? uniwersalność? monoteizm (w tym w kilku postaciach)? relacja człowieka z bogiem?

6 Rozwój religii na etapie modernizacji: sekularyzacja
Religia jest jednym z wielu funkcjonalnych systemów wchodzących w skład społeczeństwa, takich jak państwo, prawo, ekonomia Utrata przez religie całościowego oddziaływania na społeczeństwo, jako wyraz adaptacji religii do jej funkcjonalnie zróżnicowanego środowiska, Normatywny pluralizm społeczeństw we współczesnym świecie i jego wpływ na religie Rozwiązywanie problemów wewnątrz religii przez rozluźnianie wzajemnych powiązań oraz daleko idące zróżnicowanie organizacyjne i rozprężenie procesów: segmentacja systemu religijnego: np. mniejszości wyznaniowe w obrębie KK (kościół diaspory, kościół mniejszości, kościół wspólnoty, kościół wyboru

7 Rozwój religii na etapie globalizacji : prywatyzacja wg Luhmanna
deinstytucjonalizacja i prywatyzacja religii, czyli przesunięcie komunikacji religijnej z poziomu systemowego na indywidualny religia jako przedmiot indywidualnego wyboru i decyzji, zaistnieniu prywatyzacji i jej zabezpieczeniu w ramach społeczeństwa służy mechanizm inkluzji, który gwarantuje możliwość dostępu każdej jednostki do wszystkich subsystemów istniejących w ramach społeczeństwa oraz skutków ich działania, w tym religii strukturalna sytuacja systemu religijnego jest niezwykle trudna w społeczeństwie globalnym. System religijny jest bowiem warunkowany przez bardzo wiele kontyngentnych czynników, na które musi nieustannie reagować, a które jednocześnie wpływają na wzrost jego własnej kompleksowości.

8 Reakcja systemu religijnego w globalnym społeczeństwa na prywatyzację: liberalna i konserwatywna
Liberalna: czynna adaptacja do środowiska systemu, działalność świadczeniowa w stosunku do innych systemów cząstkowych, polityki, ekonomii czy edukacji. Możliwość zaistnienia na „arenie publicznej”, walka z pułapką prywatyzacji, budowanie atrakcyjności religii, przesunięcie nacisku z normatywnych do kognitywnych sposobów radzenia sobie ze złożonością środowiska Przykłady w katolicyzmie : teologia wyzwolenia, ekumenizm czy ruchy odnowy duchowej aktywizującej laikat Konserwatywna: normatywne skierowanie się ku rzeczywistości, odwoływanie się do tradycyjnych wartości i zasad interpretacji, fundamentalizm

9 Fundamentalizm: czy pokłosiem globalizacji?
religijny ruch protestu i opozycji wobec procesów modernizacji i zmian zachodzących we współczesnych, zglobalizowanych społeczeństwach. powrót do podstawowych zasad, czyli do fundamentów wiary, nawoływanie do odnowy przez powrót do źródeł, hasła oczyszczenia próby narzucenia wszystkim „jedynie słusznej drogi życiowej” fundamentalizm przeciwko funkcjonalnej dyferencjacji oraz sekularyzacji subsystemu religijnego ( w sensie Luhmanowskim). Ruchy fundamentalistyczne krytyczne do przemian w obrębie systemu religijnego, i w systemie społecznym jako całości

10 Istota fundamentalizmu
Reakcja segmentu systemu religijnego na chaos aksjologiczny, wynikający ze wzrostu natężenia komunikacji wewnątrz i zewnątrzsystemowej, Reakcja na niepewność i niestabilność związaną z globalizacją Obietnica zmniejszenia egzystencjalnej niepewności związanej z odpowiedzialnością za własne wybory i za ich następstwa (czy wybrała dobrze?) Fundamentalizm niesie ze sobą możliwość totalizacji systemu społecznego przez system religijny, a tym samym zahamowanie procesów różnicowania się systemów społecznych

11 Rozwiązanie problemu wg Luhmanna
perspektywa szerokiej inkluzji: system religijny musi otworzyć się na swoje środowisko poprzez oferowanie możliwości członkostwa poszczególnym jednostkom, nie mogąc równocześnie oczekiwać od nich całkowitego podporządkowania się zasadom funkcjonowania Kościoła: perspektywa diakonii (świadczenie) wobec innych subsystemów.

12 Fundamentalizm islamski (integryzm) tj
Fundamentalizm islamski (integryzm) tj. oparcie państwa na prawie islamskim Źródła fundamentalizmu: kryzys kulturowy związany z narzuconą modernizacja, grzechy kolonializmu, petrodolary, „walka o władzę Boga” Wiodące idee: powrót do źródeł (odrzucić reformy i wrócic do pierwotnego kształtu religii), duma z przeszłości i apoteoza dawnych wartości, przywoływanie momentów chwały, mocnych kart historii, upolitycznienie religii, nastawienie przeciw cywilizacji Zachodu (Ameryka i Izrael jako symbole)

13 Zasady dżihadu (walki na ścieżce Boga)
Dżihad - dokładanie starań, podejmowanie wysiłków w celu w celu ustanowienia w świecie panowania dobra,  sprawiedliwości,  wykorzenienia zła i ucisku działania podejmowane na rzecz szerzenia islamu Dżihad większy: wysiłki podejmowane w celu wykorzenienia wszystkiego, co w jego życiu jest grzeszne lub przeciwne sposobowi życia, jakiego Bóg chce dla ludzi Dżihad mniejszy: obowiązek zbrojnej obrony samego siebie, uciskanych ludzi lub muzułmańskiego sposobu życia, jeśli jest on atakowany

14 Terroryzm islamistyczny
terrorysta spełnia swój religijny obowiązek, wierzy, że nagrodą za poświecenie i śmierć będzie wejście do raju socjologicznie: bycie terrorystą jako zawód dla młodych –zbędnych kandydaci na samobójców werbowani w meczetach i szkoleni na „kursach przygotowawczych” w medresach, islamskich szkołach teologicznych na pograniczu afgańsko-pakistańskim. werbowani w wieku 15 do 25 lat interpretacja Oliviera Roya: skrzydło bez korzeni „radykalna mniejszość” jak zwalczać terroryzm islamistyczny?

15 Przejawy skrajnego fundamentalizmu islamskiego
Rewolucja islamistyczna w Iranie (1979) : nowa zmiana polityczna pod wpływem tradycji szyickich Talibowie w Afganistanie, wojna z interwentem rosyjskim (lata 80.uw) – powrót do tradycji Al-Ka’ida(1988, sunnicka org terrorystyczna) i światowe sieci terrorystyczne  ISiS – kalifat  ogłoszony w 2014 roku na terytorium Iraku i Syrii

16 Zróżnicowanie islamu: szyici i sunnici i inne podziały
Zróżnicowanie islamu: szyici i sunnici i inne podziały. Ponad podziałami Sunnici (90% muzułmanów, wśród nich polscy Tatarzy) Szyici („ukrywający”), Iran Wahhabizm, 18 w. Arabia, obecnie Araba Saudyjska, fundamentalizm dążący do stworzenia harmonijnych stosunków między sprawiedliwym i łagodnym władcą a bezwzględnie posłusznym mu ludem Stowarzyszenie Braci Muzułmańskich ( Egipt, Syria, Jordania), od lat 30.uw. fundamentalizm w różnych formach organizacyjnych w ramach ładów państwowych

17 Zglobalizowany islam: w poszukiwaniu nowej wspólnoty (Ummah): Olivier Roy „Globalized Islam”, 2004
Deterytorializacja islamu: liczne diaspory, zjawiska akulturacji Teza o umniejszaniu znaczenia islamu w krajach z dominującą islamską kulturą i religią Teza o powstawaniu granicy cywilizacyjnej między cywilizacją chrześcijańską i islamską fundamentalizm islamski jako droga do modernizacji na własnych zasadach Trudne do powstrzymania procesy: islamski feminizm

18 Globalne chrześcijaństwo: powrót do idei „uniwersalnego kościoła”
Globalne chrześcijaństwo: powrót do idei „uniwersalnego kościoła”? Globalna religia biednych i prześladowanych? Chrześcijaństwo jako religia globalnego Południa, nie Północy i Zachodu (Afryka, Azja, Ameryka Południowa i Łacińska) Modalny chrześcijanin dziś: kobieta żyjąca w nigeryjskiej wiosce lub w brazylijskiej faveli Przyrost demograficzny w państwach globalnego Południa Czym jest nowe chrześcijaństwo w krajach globalnego Południa, krajach biedy i zagrożeń ? Konserwatyzm wiary i moralnej nauki, zainteresowanie raczej osobistym zbawieniem niż radykalnym politykowaniem w duchu chrześcijańskim, Znaczenie Nowego Testamentu: męczeństwo i prześladowanie, obietnica życia po śmierci, znoszenie wygnania,

19 Nowe ekspansywne religie: zielonoświątkowcy (Kościół Pentokostalny, „amerykański” wkład protestantyzmu w światową religię ) Zielonoświątkowcy: ważne osobiste bezpośrednie doświadczanie relacji z Bogiem, spontaniczne uwielbienie Boga testamentu (Gospel Church): 500 mln wyznawców: Ameryka Północna, Azja, Afryka, Ameryka Łacińska, Europa ( w tym w Polsce 23 tys.), brak w Chinach, Indii, krajach muzułmańskich. Ekspansja w Rosji Śpiew, modlitwa, taniec, czytanie psalmów, uwielbienie boga , nakładanie rąk, uzdrawianie chorych Elastyczność, sieci międzynarodowe przy strategii niezależnych kongregacji, bez centrum, charyzmatyczni przywódcy, akceptacja rynku i demokracji Uniwersalizacja różnych form nieracjonalnej wary i emocjonalnych praktyk, akceptacja jednostki, pluralistyczny

20 Przyszłość religii www.prisionplanet.pl
Stronę przeglądamy z należytym krytycyzmem