Programy rolno-środowiskowe

Prezentacja na temat: "Programy rolno-środowiskowe"— Zapis prezentacji:

1 Programy rolno-środowiskowe
Małgorzata Karasek Lubelska Izba Rolnicza

2 Program rolnośrodowiskowy – definicja
Program rolnośrodowiskowy jest systemem dopłat i dotacji dla rolników UE, którzy podejmą dobrowolne zobowiązanie za stosowanie korzystnych dla przyrody i środowiska tradycyjnych metod gospodarowania. Do tradycyjnych metod gospodarowania należy min.: późne koszenie łąk, tradycyjny wypas, hodowla starych ras zwierząt i roślin, stosowanie poplonów Źródło:

3 Tradycyjny sposób gospodarowana charakteryzuje się:
powstawaniem półnaturalnych siedlisk przyrodniczych, mozaikowatą strukturą krajobrazu rolnego, niskimi nakładami pracy maszyn, wysokim wykorzystanie pracy ręcznej, dostosowaniem się się do rytmu i intensywności zabiegów wielu dzikich gatunków zwierząt i roślin, rozwinięciem się form pasterstwa, uprawianiem tradycyjnych odmian roślin, chowem lokalnych ras zwierząt, Foto źródło : pól nad Bugiem. Fot. Dominik Krupiński, dostęp r

4 Tradycyjne metody gospodarowania zostały zastąpione metodami intensywnymi, Intensyfikacja rolnictwa prowadzi do: uprzemysłowienia rolnictwa, promowanie wysokowydajnych odmian roślin i zwierząt, wprowadzenie na pole nowoczesnych maszyn wymagających przestrzeni do operowania sprzętem, tworzenie dużych uproszczonych pól, giną miedze, zadrzewienia śródpolne, oczka wodne wzrost zanieczyszczeń wody, nasilenie degradacji gleby, zmniejszenie różnorodności biologicznej uodparnianie się chorób, szkodników i chwastów na środki ochrony roślin Foto źródło: r

5 Program rolnośrodowiskowy – zarys historycznych zmian w polityce rolnej UE
1992 r. – reforma Mac Sharry’ego, w wyniku której powstaje min. program rolnośrodowiskowy. WPR zmienia kierunek rozwoju rolnictwa przyjmując program zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich tzw. Agenda 21 – jako rozwiązanie problemu nadwyżek produkcyjnych, koncentracji, modernizacji i intensyfikacji produkcji rolnej WPR podjęła decyzję zgodnie z którą działania prośrodowiskowe stały się wyznacznikiem dalszego rozwoju rolnictwa w krajach UE. Dokonano modyfikacji funduszy strukturalnych praz wprowadzono ograniczenia w prowadzeniu produkcji rolnej Reforma WPR uchwalona w Luksemburgu w 2003r. Kontynuuje i wzmacnia idee zrównoważonego rozwoju. Reforma zrywa z uzależnieniem wysokości dopłat do wielkości produkcji co prowadzi do dalszego urynkowienia sektora rolnego. W Polsce już od początku funkcjonowania unijnej WPR wielkość płatności obszarowej nie zależy od poziomu produkcji ale od powierzchni gospodarstwa. Przegląd WPR w 2008 r. wprowadza do listy celów WPR po 2013 tzw. nowe wyzwania obejmujące min. zmiany klimatyczne, energię odnawialną, gospodarkę wodną, różnorodność biologiczną oraz innowacyjność

6 Programy rolnośrodowiskowe – akty prawne - historia WPR UE
Rozporządzenie nr 2078/92 UE z dnia 30 czerwca 1992 r. o metodach produkcji rolniczej zgodnej z wymogami ochrony środowiska i ochrony krajobrazu Rozporządzenie Rady 1257/99/WE z dnia 17 maja 1999r. w sprawie wsparcia rozwoju wsi przez Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej Rozporządzenie Rady 1698/2005 z dnia 20 września 2005r. w sprawie w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Obszarów Wiejskich Rozporządzenie nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013r. W sprawie wsparcia obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EEFRROW)

7 PROGRAM ROLNOŚRODOWISKOWY w UE-ogólne zasady
Opracowywanie i wdrażanie programów rolnośrodowiskowych jest obowiązkowe dla każdego kraju członkowskiego UE Unijne podstawy prawne w sposób ogólny określają charakter, zakres, metody wdrażania PR Każdy kraj ustanawia działania PR według własnych priorytetów określając cele szczegółowe, kryteria realizacji, warunki uczestnictwa, poziom płatności Fot. zbiory własne

8 Regulacje prawne tworzące szczegółowe zasady programu rolnośrodowiskowego w Polsce
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 lipca 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na wspieranie przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt objętych planem rozwoju obszarów wiejskich /Dz. U nr 174 poz ze zm./ Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 28 lutego 2008 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Program rolnośrodowiskowy” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 /Dz. U. Nr 34, poz. 200/ Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 26 lutego 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Program rolnośrodowiskowy” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007—2013 /Dz. U. Nr 33, poz. 262 ze zm./ Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 marca 2013 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Program rolnośrodowiskowy” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013 /Dz. U poz. 361 ze zm./ Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 marca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Działanie rolno-środowiskowo- klimatyczne” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 /Dz. U. poz. 415 i 765/

9 Warunki uzyskania wsparcia rolnośrodowiskowego w Polsce- ogólne zasady
Płatność rolnośrodowiskową przyznaje się rolnikowi jeśli: został nadany numer identyfikacyjny w trybie przepisów o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności, posiada co najmniej 1 ha użytków rolnych, realizuje działania w ramach pakietów i wariantów przez okres 5 lat. Płatność w ramach pakietów są przyznawane corocznie przez okres 5 lat rolnikom, którzy dobrowolnie przyjmują na siebie zobowiązanie w zakresie danego pakietu/pakietów. Płatność w całości lub w części rekompensuje utracony dochód i dodatkowo poniesione koszty, opracował wniosek i plan rolnośrodowiskowy z doradcą rolnośrodowiskowym, złożył wniosek z załącznikami do ARiMR w właściwym ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę, biurze powiatowym ARiMR, prowadzi rejestr rolnośrodowiskowy na formularzu ARiMR dla realizowanych pakietów (wykaz wypasów zwierząt, terminy koszenia łąk, zastosowania nawozów i wykonania zabiegów środków ochrony roślin przestrzega przepisów dotyczących ochrony środowiska (zasad zwykłej dobrej praktyki rolniczej, wymogów wzajemnej zgodności, zazielenienia) przestrzega wymogów środowiskowych dotyczących realizacji pakietów w gospodarstwie rolnym gromadzi faktury na wywóz śmieci, ścieki bytowe, zakup środków ochrony roślin i nawozów

10 Cele działania Programu Rolnośrodowiskowego w 2004-2006
►promocja systemów produkcji rolnej prowadzonych w sposób zgodny z wymogami ochrony środowiska (przeciwdziałanie zanieczyszczenia wód, erozji gleb) ►ochrona i kształtowanie krajobrazu, ►ochrona zagrożonych wyginięciem gatunków dzikiej fauny i flory oraz siedlisk ► ochrona zasobów genetycznych zwierząt gospodarskich ► poprawa stanu świadomości ekologicznej wśród społeczności wiejskiej

11 PROGRAM ROLNOŚRODOWISKOWY w POLSCE PROW 2004-2006
Rozporządzenie Rady 1257/99/WE w sprawie wsparcia rozwoju wsi przez Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR), Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (Dz.U nr 229, poz oraz z 2004 r. Nr 42, poz. 386 i Nr 148, poz z póź. zm./ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 lipca r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na wspieranie przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt objętych planem rozwoju obszarów wiejskich /Dz. U nr 174 poz z póź. zm./ PR był finansowany z budżetu UE- 80%, państwowego – 20% Foto żródło: dostęp r

12 Program rolnośrodowiskowy realizowany był w strefach
horyzontalnych Pakiety: rolnictwo ekologiczne, ochrona gleb i wód, strefy buforowe, ochrona rodzimych ras zwierząt gospodarskich Priorytetowych – na których występują zagrożenia dla środowiska lub zbiorowiska roślin o wysokich walorach przyrodniczych Pakiety: rolnictwo zrównoważone, utrzymanie łąk ekstensywnych, utrzymanie pastwisk ekstensywnych Realizacja w 69 wydzielonych geograficznie strefach priorytetowych o łącznej powierzchni wynoszącej ha co stanowi 32% kraju. Strefy zostały wydzielone przez Wojewódzkie Zespoły Robocze d.s programu rolnośrodowiskowego na podstawie wytycznych opracowanych przez MRiRW

13 Zasady Programu Rolnośrodowiskowego PROW 2004-2006
Pakiety rolnośrodowiskowe realizowane są przez rolnika zgodnie z planem rolnośrodowiskowym Rolnik może realizować od 1 – 3 pakietów rolnośrodowiskowych W przypadku wdrożenia więcej niż jednego pakietu obowiązują ściśle określone zasady łączenia pakietów: pakiet rolnictwo ekologiczne nie można łączyć z ochroną gleb i wód i rolnictwem zrównoważonym, Systemem pomocy były objęte kategorie użytków rolnych tj. grunty rolne, trwałe użytki zielone, sady

14 Płatność rolnośrodowiskowa – PROW 2004-2006
Stawki płatności w ramach poszczególnych pakietów i wariantów ustalono na podstawie kalkulacji utraconego dochodu (koszty, dochody, oszczędności) Płatność rolnośrodowiskowa mogła być udzielona w wysokości 120% stawki podstawowej jeżeli: ◄ realizował pakiet 2 przy czym produkcja roślinna bilansowała się z produkcją zwierzęcą albo ◄ Realizował co najmniej jeden pakiet na obszarach NATURA 2000 Żródło: Tereny żerowiskowe bocianów białych obejmują najczęściej ekstensywnie użytkowane łąki. Fot. Ireneusz Kaługa, dostęp z dnia r.

15 Sankcje w PR dotyczyły warunków realizacji pakietów oraz ZDPR – PROW 2004-2006
Jeżeli w wyniku pierwszej kontroli okaże się, że producent rolny nie realizuje poszczególnych zadań w ramach pakietów to płatność podlega w danym roku zmniejszeniu o wartość ustaloną w załączniku nr 5 do Rozporządzenia RM Jeśli w wyniku kolejnej kontroli zostanie stwierdzone , że producent rolny nadal nie realizuje poszczególnych zadań w ramach pakietów płatność podlega zawieszeniu w danym roku i roku następnym Jeśli kontrola na miejscu stwierdzi, że zasady ZDPR nie są przestrzegane to: Uchybienie odnotowane w protokole, beneficjent zostaje pouczony, W wyniku kolejnej kontroli stwierdzone jest uchybienie to płatność jest zmniejszana o 7% za każde uchybienie inne niż stwierdzone w poprzedniej kontroli lub zawieszona w przypadku wystąpienia uchybienia z pierwszej kontroli W 2008 – zmiana „jeśli w wyniku kontroli zasady ZDPR nie są przestrzegane to płatność zmniejsza się o 1,5% za każde uchybienie, gdy będzie kolejna kontrola – zmniejsza się o 7% za każde uchybienie inne niż stwierdzone w przypadku 1 kontroli, zawiesza gdy uchybienie popełnione stwierdzono poprzednio

16 PROGRAM ROLNOŚRODOWISKOWY w PROW 2004-2006
Pakiet S01 – Rolnictwo zrównoważone Pakiet S02- Rolnictwo ekologiczne Pakiet P01 – Utrzymanie łąk ekstensywnych Pakiet P02- Utrzymanie ekstensywnych pastwisk Pakiet K01 – Ochrona gleb i wód Pakiet K02- Strefy buforowe Pakiet G01- Ochrona rodzimych ras zwierząt gospodarskich źródło : dostęp z dnia r.

17 Pakiet rolnictwo zrównoważone – S01 PROW 2004-2006
Przestrzeganie prawidłowego doboru i następstwa roślin: jako minimum obowiązują 3 gatunki roślin w zmianowaniu, dany gatunek może być uprawiany na tym samym polu nie dłużej niż 2 lata, udział zbóż w strukturze zasiewów nie więcej niż 66% obszaru gruntów rolnych Opracowanie planu nawozowego opartego na analizie gleby oraz bilansie azotu wykonanym dla każdego roku Niestosowanie osadów ściekowych Maksymalne nawożenie gruntów azotem do 150 kg N/ha/rok, TUZ- do 120 kg/ha/rok Maksymalna obsada zwierząt (bydło, owce, kozy, konie) do 1,5 DJP/ha (użytki zielone i g.o. z uprawą roślin pastewnych na paszę w plonie głównym Stawka płatności 160 zł/ha Zachowanie na terenie gospodarstwa powierzchni TUZ i wszystkich elementów krajobrazu tworzących ostoje dzikiej przyrody (naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, bagna, kępy drzew i krzewów, miedze, torfowiska, źródliska itp.) W uzasadnionych przypadkach zmniejszenie powierzchni ostoi jest dopuszczalne przy zachowaniu co najmniej 3% ich powierzchni w gospodarstwie rolnym 100% stawki podstawowej za powierzchnię od 1 ha do 50 ha 50% stawki podstawowej – za powierzchnię od 100,01 ha do 300 ha 25% stawki podstawowej za powierzchnię powyżej 300 ha

18 Rolnictwo ekologiczne – S02 PROW 2004-2006
Prowadzenie produkcji zgodnie z zasadami określonymi w przepisach o rolnictwie ekologicznym * Zachowanie na terenie gospodarstwa powierzchni TUZ i wszystkich elementów krajobrazu tworzących ostoje dzikiej przyrody (naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, bagna, kępy drzew i krzewów, miedze, torfowiska, źródliska itp.) W uzasadnionych przypadkach zmniejszenie powierzchni ostoi jest dopuszczalne przy zachowaniu co najmniej 3% ich powierzchni w gospodarstwie rolnym *zgodnie z Rozporządzeniem 2092/91/EWG z dnia 24 czerwca 1991 r. w sprawie ekologicznego otrzymywania produktów rolnych oraz oznaczeń z tym związanych umieszczanych na produktach rolnych i artykułach spożywczych oraz Rozporządzenie 1804/99/WE z dnia 24 sierpnia 1999r. Uzupełniające rozp. 2092/91 w sprawie produkcji ekologicznej produktów rolnych oraz znakowania produktów rolnych i środków spożywczych w celu włączenia produkcji zwierzęcej Rozp. MRiRW wprowadza zmiany dotyczące utrzymania roślin w dobrej kulturze rolnej, wolnych od zachwaszczenia i porażenia przez choroby Zmiany Rozp. MRIRW z 2009 – wprowadzenie obowiązku uzupełnienia materiałem ekologicznym spełniający wymogi dotyczące wysokości i grubości elitarnego materiału kwalifikowanego materiału oraz minimalnej obsady drzew i krzewów określonych w załączniku nr 1 do Rozp.

19 Warianty i stawki płatności w rolnictwie ekologicznym PROW 2004-2006
L.p Pakiet Nazwa wariantu Stawka płatności 1 Rolnictwo ekologiczne S02a01 uprawy rolnicze bez certyfikatu zgodności 689 zł/ha 2 S02a02 uprawy rolnicze z certyfikatem zgodności 600 zł/ha 3 S02b01 trwałe użytki zielone bez certyfikatu zgodności 330 zł/ha 4 S02b02 trwałe użytki zielone z certyfikatem zgodności 260 zł/ha 5 S02c01 uprawy warzywnicze bez certyfikatu zgodności 980 zł/ha 6 S02c02 uprawy warzywnicze z certyfikatem zgodności 940 zł/ha 7 S02d01 uprawy sadownicze w tym jagodowe (bez certyfikatu) 1800 zł/ha 8 S02d02 uprawy sadownicze w tym jagodowe (z certyfikatem) 1540 zł/ha

20 Utrzymanie łąk i pastwisk ekstensywnych – funkcje w przyrodzie PROW 2004-2006
Łąki i pastwiska są zagrożone : ◄nadmierną intensyfikacją produkcji ◄obniżeniem poziomu wód gruntowych, ◄zmianą terminów koszenia na wcześniejsze, ◄zaorywaniem i obsiewaniem mieszankami traw, ◄intensywnym nawożeniem i wypasem, ◄przekształcaniem w grunty orne produkują tlen i nasycają parą wodną powietrze, chronią gleby przed erozją wodną i powietrzną hamują mineralizację gleb torfowych i torfowo murszowych; stanowią naturalny zbiornik retencyjny stanowią ostoję dla wielu gatunków ptaków Antropogeniczne pochodzenie TUZ powoduje, ze należą one do najbardziej zagrożonych typów roślinności; bo Łąki i

21 Pakiet – utrzymanie łąk ekstensywnych – P01 PROW 2004-2006
Warianty: P01a01- łąki jednokośne użytkowane ekstensywnie zaliczane do łąk bagiennych, łąk trzęślicowych oraz muraw ciepłolubnych –koszenie ręczne 1030 zł/ha P01a02 – łąki jednokośne użytkowane ekstensywnie zaliczane do łąk bagiennych, trzęslicowych oraz muraw ciepłolubnych – koszenie mechaniczne – 400 zł/ha P01b – na łąki dwukośne, ekstensywnie użytkowane, występujące na siedliskach świeżych i wilgotnych, zaliczanych do grupy łąk rajgrasowych i kaczeńcowych – koszenie mechaniczne – 880 zł/ha Cele działania: zachowanie lub wzrost różnorodności florystycznej; ochrona gatunków ptaków i bezkręgowców zagrożonych wyginięciem. Fot. Źródło:

22 Pakiet Utrzymanie łąk ekstensywnych –P01 PROW 2004-2006
Nazwa wariantu Obowiązki rolnika Stawka płatności P01a01- półnaturalne łąki jednokośne wykaszane ręcznie łąki bagienne, łąki trzęślicowe oraz murawy ciepłolubne ● usunięcie ściętej biomasy ● zakaz przeorywania, budowania nowych systemów melioracyjnych, stosowania nawozów, pestycydów i herbicydów, dosiewania nasion traw, stosowania ścieków i osadów ściekowych, ● dopuszczalny wypas przy obsadzie 0,5 DJP/ha ● pierwszy pokos w terminie od 15 sierpnia w przypadku łąk trzęślicowych, od dnia 1 lipca w przypadku pozostałych łąk -Koszenie mechaniczne przy użyciu lekkiego sprzętu - Koszenie od środka na zewnątrz i stosowanie wypłaszaczy 1030 zł/ha P01a02 – łąki jednokośne zaliczane do łąk bagiennych, trzęslicowych oraz muraw ciepłolubnych 400 zł/ha P01b –półnaturalne łąki dwukośne- ekstensywnie użytkowane, występujące na siedliskach świeżych i wilgotnych, zaliczanych do grypy łąk rajgrasowych oraz kaczeńcowych ● w stosowaniu pestycydów i herbicydów dopuszcza się selektywne i miejscowe niszczenie chwastów z zastosowaniem sprzętu np. mazacze herbicydowe ● w uzasadnionych przypadkach dopuszcza się wapnowanie i ograniczone nawożenie azotem (60kg/ha/rok) z wyłączeniem łąk nawożonych przez namuły rzeczne ● dopuszcza się kontrolowany wypas po pierwszym bądź drugim pokosie przy maksymalnej obsadzie stada nie więcej niż 1 DJP/ha Koszenie od środka na zewnątrz i stosowanie wypłaszaczy 880 zł/ha

23 Pakiet – utrzymanie pastwisk ekstensywnych – P02- PROW 2004-2006
stosowanie niskonakładowego wypasu jako głównego sposobu użytkowania gruntów na półnaturalnych siedliskach, tradycyjnie zagospodarowanych jako pastwiska: murawy ciepłolubne oraz nizinne i górskie użytki na siedliskach świeżych i wilgotnych Wykazują one duże walory krajobrazowe, stanowią cenne siedliska dla ptaków i odznaczają się bogactwem owadów ze względu na duży udział roślin motylkowych. Ekstensywne pastwiska nizinne są zagrożone przede wszystkim: intensyfikacją; nadmierny wypas prowadzi do przekształcania się pastwisk w ubogie murawy i do niszczenia lęgów ptaków; pastwiska górskie są zagrożone odłogowaniem w wyniku procesów wyludniania się wsi i spadku pogłowia zwierząt wypasanych murawy ciepłolubne są też narażone na erozję wietrzną

24 Pakiet – utrzymanie pastwisk ekstensywnych – P02 PROW 2004-2006
Wariant P02a – na pastwiskach użytkowanych ekstensywnie, zaliczanych do muraw ciepłolubnych – płatność 300 zł/ha Wariant P02b – na pastwiskach nizinnych, ekstensywnie użytkowanych, występujących na siedliskach świeżych i wilgotnych- płatność 400 zł/ha Wariant P02 c – na pastwiskach górskich, ekstensywnie użytkowanych – płatność: m.n.pm -230 zł/ha, powyżej 500m.np.m – 560 zł/ha Fot. Zbiory własne

25 Pakiet ochrona gleb i wód – K01 PROW 2004-2006
Warianty: Wariant K01a wsiewki poplonowe – na gruntach ornych wsianie mieszanki traw wiosną w rosnące rośliny ozime lub razem z siewem roślin jarych – 330 zł/ha Wariant K01b międzyplon ozimy (mieszanką wyki z żytem, żytem lub życicą wielokwiatową) – 570/ha Wariant K01c - międzyplon ścierniskowy (obsiew pola bobikiem, życicą wielokwiatową, kapustą pastewną, rzepą ścierniskową, łubinem żółtym, wąstkolistnym, peluszką, słonecznikiem, wyką siewną, rzepakiem jarym i ozimym, rzepikiem ozimym, rzodkwią oleistą, gorczycą, seradelą lub facelią – 520 zł/ha Źródło:

26 Pakiet ochrona gleb i wód – wsiewki poplonowe PROW 2004-2006
Wymogi działania: niestosowanie osadów ściekowych w okresie zimy co najmniej 33% gruntów ornych jest pokrytych roślinnością, wsianie mieszanki traw wiosną w rosnące rośliny ozime lub razem z siewem roślin jarych, uprzątnięcie słomy z pola po żniwach, W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się stosowanie obornika, nie stosowanie pestycydów i herbicydów z wyjątkiem selektywnego i miejscowego niszczenia uciążliwych chwastów z zastosowaniem odpowiedniego sprzętu np. mazaczy herbicydowych, Wypas przy obsadzie do 0,4 DJP/ha, Zabiegi agrotechniczne można wznowić w terminie od dnia 1 marca, wsiewki poplonowe muszą być przeorane, Wsiewki poplonowe należy stosować w zmianowaniu na różnych działkach rolnych w ciągu 5 lat, Cele działania ►poprawa kultury gleby, ►ograniczenie spływu azotu z pól do wód gruntowych i powierzchniowych, ►zapewnienie ptakom (np. skowronkom, trznadlom) i zającom możliwości gniazdowania i żerowania,

27 Pakiet ochrona gleb i wód – międzyplon ozimy i międzyplon ścierniskowy – wymogi pakietu PROW Niestosowanie osadów ściekowych, nawozów mineralnych, organicznych i wapniowych z wyjątkiem obornika, w okresie zimy co najmniej 33% gruntów ornych jest pokrytych roślinnością, Obsiew pola w terminie do 30 września, Zabiegi agrotechniczne można wznowić w terminie od dnia 1 marca, międzyplony muszą być przeorane, Międzyplony należy stosować w zmianowaniu na różnych działkach rolnych w ciągu 5 lat, Międzyplony pozostawione są powierzchni pola przez okres jesieni i zimy aż do wiosny, Cele działania: ►poprawa właściwości biologicznych gleby; zwiększenie stopnia pokrycia gleb roślinnością -działanie przeciwerozyjne, ►upowszechnianie dobrych praktyk prowadzących do ograniczania zanieczyszczeń wód azotanami pochodzenia rolniczego oraz dobrych praktyk prowadzących do poprawy kultury gleby,

28 Pakiet tworzenie stref buforowych K02 PROW 2004-2006
Cele działania: ►w przypadku stref buforowych głównym celem jest uniknięcie skażenia wód powierzchniowych w otwartych ciekach wodnych, prowadzących wodę przynajmniej przez 9 miesięcy w roku, ►zakładanie miedz śródpolnych ma na celu przeciwdziałanie erozji gruntów ornych i zwiększenie różnorodności biologicznej terenów rolnych, Warianty K02a01 – 2 metrowe strefy buforowe i miedze śródpolne na glebach słabych – 18 PLN/mb K02a02 – 5 metrowe strefy buforowe i miedze śródpolne na glebach słabych - 26 PLN/mb K02b01 – 2 metrowe strefy buforowe i miedze śródpolne na glebach dobrych- 46 PLN/mb K02b02 – 5 metrowe strefy buforowe i miedze śródpolne na glebach dobrych - 64 PLN/mb

29 Pakiet Ochrona lokalnych ras zwierząt gospodarskich – G01 PROW 2004-2006
Definicja: Lokalne rasy i odmiany zwierząt są doskonale przystosowane do lokalnych, często bardzo trudnych warunków środowiska. Wypasy opierające się na rodzimych rasach pozwolą na skuteczne zagospodarowanie terenów półnaturalnych o ubogich zasobach paszowych. Znaczenie: lokalne rasy i odmiany zwierząt gospodarskich zasługują na zachowanie i promocję w systemie produkcji ekstensywnej, preferowane rasy i odmiany to te, których niska liczebność stwarza poważne niebezpieczeństwo wyginięcia, rasy lokalne mają także duże znaczenie są one związane z tradycją i kulturą lokalnych społeczności Źródło:

30 Pakiet Ochrona lokalnych ras zwierząt gospodarskich – G01 PROW 2004-2006
Cel: ochrona różnorodności genetycznej zwierząt gospodarskich, zagrożonych zastępowaniem ich rasami wysokowydajnymi. Realizowanie programu ochrony zasobów genetycznych zwierząt danej rasy, wpis zwierząt do ksiąg hodowlanych i prowadzenie dokumentacji hodowlanej stada; Zapewnienie powierzchni TUZ odpowiedniej dla liczby utrzymywanych zwierząt Minimalna liczba zwierząt tej samej rasy, wpisanych do ksiąg zwierząt hodowlanych, stanowiących stado wynosi: 4 krowy lub 3 klacze lub 5 matek owiec rasy olkuskiej lub 10 matek owiec pozostałych ras Fot.

31 Pakiet Ochrona lokalnych ras zwierząt gospodarskich – G01 PROW 2004-2006
Warianty : G01a bydło – 1080 zł/sztukę G01a01 bydło polskie czerwone G01a02 bydło białogrzbiete G01b konie zł/ sztukę G01b01 koniki polskie G01b02 konie huculskie G01b03 konie małopolskie G01b04 konie śląskie G01 owce- 310 zł/sztukę G01c01 owce rasy wrzosówka G01c02 owce rasy świniarka G01c03 owce rasy olkuska G01c04 polskie owce górskie odmiany barwnej G01c05 owce rasy merynos barwny G01c06 owce uhruskie G01c07 owce wielkopolskie G01c08 owce żelaźnieńskie G01c09 owce korideil G01c10 owce kamienieckie G01c11 owce rasy pomorskie Fot. Owce rasy wrzosówka

32 PROGRAM ROLNOŚRODOWISKOWY PROW 2004-2006

33 Program rolnośrodowiskowy- PROW 2007-2013 – przepisy prawne
Rozporządzenie Rady (WE) 1698/2005 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez EFRROW Ustawa z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz. U. Nr 64, poz. 427 ze zm.) Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 28 lutego 2008 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Program rolnośrodowiskowy” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 (Dz. U. Nr 34, poz. 200) Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 26 lutego 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Program rolnośrodowiskowy” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007—2013 (Dz. U. Nr 33, poz. 262 ze zm.) Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 marca 2013 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Program rolnośrodowiskowy” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013 ze zm.)

34 Cele Programu Rolnośrodowiskowego z PROW 2007-2013:
przywracanie walorów lub utrzymanie stanu cennych siedlisk użytkowanych rolniczo oraz zachowanie różnorodności biologicznej na obszarach wiejskich; promowanie zrównoważonego systemu gospodarowania; odpowiednie użytkowanie gleb i ochrona wód; ochrona zagrożonych lokalnych ras zwierząt gospodarskich i lokalnych odmian roślin uprawnych Fot. Górska łąka konietlicowa z masowym udziałem orlika Źródło:

35 Pakiety w Programie rolnośrodowiskowym - PROW 2007-2013
Pakiet 1 Rolnictwo zrównoważone Pakiet 2 Rolnictwo ekologiczne * Pakiet 3 Ekstensywne trwałe użytki zielone Pakiet 4 Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych poza obszarami Natura 2000 Pakiet 5 Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych na obszarach Natura 2000 Pakiet 6 Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie Pakiet 7 Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie Pakiet 8 Ochrona gleb i wód Pakiet 9 Strefy buforowe Warianty z certyfikatem zgodności oraz w okresie przestawiania: Uprawy rolnicze, TUZ, uprawy warzywne, uprawy zielarskie, uprawy sadownicze i jagodowe, pozostałe uprawy sadownicze i jagodowe Fot .źródło:

36 Pakiet 1. Rolnictwo zrównoważone PROW 2007-2013
Wymogi pakietu Przestrzeganie prawidłowego doboru i następstwa roślin, przy zastosowaniu co najmniej trzech gatunków roślin, każdy z innej grupy roślin z wyłączeniem roślin wieloletnich, Opracowanie co roku planu nawozowego na podstawie bilansu azotu oraz aktualnej analizy gleby z określeniem zawartości P, K, Mg i potrzeb wapnowania oraz realizacja tego planu, Koszenie lub wypasanie na TUZ w terminie określonym w planie rolnośrodowiskowym, Nieprzekraczanie maksymalnej dawki azotu pochodzącego z nawozów naturalnych, kompostów i nawozów mineralnych na gruntach ornych wynoszącej 150 kg/ha/rok, a na TUZ – 120 kg/ha/rok Niestosowanie osadów ściekowych Degresywność – płatność przyznawana jest w wysokości: ►100% stawki podstawowej – za powierzchnie od 0,1 ha do 100 ha ►50% stawki podstawowej – za powierzchnię od 100,01 ha do 200 ha ►10% stawki podstawowej – za powierzchnię powyżej 200 ha

37 Korzyści środowiskowe z realizacji Pakietu 1
Korzyści środowiskowe z realizacji Pakietu 1. Rolnictwo zrównoważone PROW odpowiednie użycie nawozów, uwzględniające potrzeby poszczególnych roślin oraz zawartość P, K, Mg w glebie, dostosowanie dawki azotu do aktualnego zapotrzebowania roślin, ogranicza emisję tlenków azotu do atmosfery. Zapobiega również przedostawaniu się zawartych w nawozach składników, szczególnie azotu i fosforu, do wód powierzchniowych i podziemnych. Ma to ogromne znaczenie środowiskowe, w szczególności na obszarach, gdzie znajdują się gleby lekkie podatne na wymywanie składników mineralnych zapobiega ubytkowi zawartości substancji organicznej w glebie przestrzeganie prawidłowego doboru i następstwa roślin gwarantuje ograniczenie rozwoju populacji agrofagów, redukcję zachwaszczenia oraz ograniczenie strat azotu

38 Pakiet 2. Rolnictwo ekologiczne PROW 2007-2013
Wariant 2.1. Uprawy rolnicze (w okresie przestawiania) – 840 PLN/ha Wariant 2.2. Uprawy rolnicze (z certyfikatem zgodności) –790 PLN/ha; Wariant 2.3. Trwałe użytki zielone (w okresie przestawiania) – 330 PLN/ha; Wariant 2.4. Trwałe użytki zielone (z certyfikatem zgodności) – 260 PLN/ha; Wariant 2.5. Uprawy warzywne (w okresie przestawiania) – 1550 PLN/ha; Wariant 2.6. Uprawy warzywne (z certyfikatem zgodności) – 1300 PLN/ha; Wariant 2.7. Uprawy zielarskie (w okresie przestawiania) – 1150 PLN/ha; Wariant 2.8. Uprawy zielarskie (z certyfikatem zgodności) – 1050 PLN/ha; Wariant 2.9. Uprawy sadownicze + jagodowe (w okresie przestawiania) – PLN/ha; Wariant Uprawy sadownicze + jagodowe (z certyfikatem zgodności) – PLN/ha; Wariant Pozostałe uprawy sadownicze + jagodowe (w okresie przestawiania) – 800 PLN/ha; Wariant Pozostałe uprawy sadownicze + jagodowe (z certyfikatem zgodności) – – 650 PLN/ha. Degresywność – płatność przyznawana jest w wysokości: 100 % stawki płatności – za powierzchnię od 0,1 ha do 100 ha; 50 % stawki płatności – za powierzchnię powyżej 100 ha do 200 ha; 10 % stawki płatności – za powierzchnię powyżej 200 ha.

39 Wymogi pakietu 2 Rolnictwo ekologiczne w PROW 2007-2013
prowadzenie produkcji rolnej, zgodnie z regułami określonymi w ustawie o rolnictwie ekologicznym i rozporządzeniach Rady (WE) nr 834/2007; uprawa roślin, zgodnie z najlepszą wiedzą i kulturą rolną, przy zachowaniu należytej dbałości o stan fitosanitarny roślin i ochronę gleby; w przypadku realizacji wariantu trwałe użytki zielone istnieje obowiązek posiadania zwierząt utrzymywanych ekologicznie 2.3. i 2.4. istnieje obowiązek koszenia lub wypasu oraz usunięcia lub złożenia w stogi ściętej biomasy w terminie nie dłuższym niż 2 tygodnie (z wyjątkiem szczególnie uzasadnionych przypadków) po pokosie; w przypadku realizacji wariantów 2.9, 2.10, 2.11, 2.12 materiał szkółkarski musi spełniać określone wymagania ; w przypadku realizacji wariantów 2.9, 2.10, 2.11, 2.12 istnieje obowiązek corocznego wykonywania na plantacji zabiegów uprawowych i pielęgnacyjnych; w przypadku realizacji wariantów 2.1, 2.2, 2.5, 2.6,2.7,2.8,2.9,2.10,2.11,2.12 istnieje obowiązek produkcji i odpowiedniego przeznaczenia plonu (m.in. do przetwórstwa, sprzedaży); obowiązek utrzymania sadów przez 2 lata po zakończeniu zobowiązania; obowiązek zachowania powierzchni trwałych użytków zielonych i elementów krajobrazu nieużytkowanych rolniczo.

40 Warianty i stawki płatności w rolnictwie ekologicznym PROW 2007-2013
Pakiet Stawka płatności PROW Stawka płatności PROW 1 uprawy rolnicze w okresie przestawiania 840 zł/ha 689 zł/ha 2 uprawy rolnicze z certyfikatem zgodności 790 zł/ha 600 zł/ha 3 trwałe użytki zielone w okresie przestawiania 330 zł/ha 4 trwałe użytki zielone z certyfikatem zgodności 260 zł/ha 5 uprawy warzywnicze w okresie przestawiania 1550 zł/ha 980 zł/ha 6 uprawy warzywnicze z certyfikatem zgodności 1300 zł/ha 940 zł/ha 7 uprawy sadownicze w tym jagodowe w okresie przestawiania 1800 zł/ha 8 uprawy sadownicze w tym jagodowe (z certyfikatem) 1540 zł/ha 9 Uprawy zielarskie w okresie przestawiania 1150 zł/ha 10 Uprawy zielarskie z certyfikatem zgodności 1050 zł/ha 11 Pozostałe uprawy sadownicze w tym jagodowe (dereń, borówka, bez czarny, jagoda kamczacka,dzika róża, aronia) w okresie przestawiania 800 zł/ha 160 zł/ ha w przypadku uprawy orzecha włoskiego 12 Pozostałe uprawy sadownicze w tym jagodowe z certyfikatem zgodności 650 zł/ha 160 zł/ha w przypadku uprawy orzecha włoskiego

41 Pakiet 3 Ekstensywna gospodarka na łąkach i pastwiskach – koszenie w PROW 2007-2013
koszenie w terminie od dnia 1 czerwca do 30 września, nie więcej niż dwa pokosy w roku; obowiązek pozostawienia 5-10% działki rolnej nieskoszonej, przy czym powinien to być inny fragment co roku; wysokość koszenia 5 – 15 cm; technika koszenia: zakaz koszenia okrężnego od zewnątrz do środka działki; obowiązek usunięcia lub złożenia w stogi ściętej biomasy w terminie nie dłuższym niż 2 tygodnie (z wyjątkiem uzasadnionych przypadków) po pokosie; Płatność rolnośrodowiskowa jest przyznawana w wysokości: ►100% stawki podstawowej – za powierzchnię od 1 ha do 10 ha; ►75% stawki podstawowej – za powierzchnię od 10,01 do 50 ha; ►50% stawki podstawowej – za powierzchnię od 50,01 do 100 ha; ►10% stawki podstawowej – za powierzchnię powyżej 100 ha.

42 Pakiet 3 Ekstensywna gospodarka na łąkach i pastwiskach – wypas w PROW 2007-2013
maksymalna obsada zwierząt wynosi 1 DJP/ha; w przypadku użytkowania kośno-pastwiskowego maksymalna obsada zwierząt wynosi 0,3 DJP/ha; w przypadku użytkowania pastwiskowego minimalna obsada zwierząt wynosi 0,5 DJP/ha, a maksymalna 1,0 DJP/ha; maksymalne obciążenie pastwiska do 10 DJP/ha (5t/ha); sezon pastwiskowy trwa od 1 maja do 15 października na obszarach poniżej 300 m n.p.m. lub od 20 maja do 1 października na obszarach powyżej 300m n.p.m.; dopuszcza się wykaszanie niedojadów wyłącznie w okresie sierpień – wrzesień; dopuszczalne jest wypasanie przez cały rok koników polskich i koni huculskich; termin rozpoczęcia wypasu na terenach zalewowych nie wcześniej niż dwa tygodnie po ustąpieniu wód. Fot. Źródło:

43 Pakiet 4 i 5 Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych - stawki płatności PROW Warianty Płatność poza obszarami Natura 2000 Płatność na obszarach Natura 2000 4.1. , 5.1. Ochrona siedlisk lęgowych ptaków 1200 zł/ha 1370 zł/ha 4.2. , 5.2. Mechowiska 1390 zł/ha 4.3., 5.3. Szuwary wielkoturzycowe 800 zł/ha 910 zł/ha 4.4., 5.4. Łąki trzęślicowe i selernicowe 4.5., 5.5. Murawy ciepłolubne 1380 zł/ha 4.6., 5.6. Półnaturalne łąki wilgotne 840 zł/ha 4.7., 5.7. Półnaturalne łąki świeże 4.8., 5.8. Bogate gatunkowo murawy bliźniczkowe 870 zł/ha 4.9., 5.9. Słonorośla 1190 zł/ha 4.10., Użytki przyrodnicze (torfowiska wysokie, torfowiska przejściowe, obniżenia na podłożu torfowym, część torfowisk zasadowych, lużne murawy napiaskowe, wrzosowiska, szuwary) 550 zł/ha

44 Fot. źródła: http://bagnasadobre.pl/public/file/torfowiska.jpg
Pakiet 4 i Pakiet 5 Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych PROW polega na: Na obszarze objętym pakietem zakazuje się: - przeorywania; - wałowania; - stosowania ścieków i osadów ściekowych; - stosowania podsiewu; - stosowania pestycydów; - budowania nowych systemów melioracyjnych (z wyjątkiem urządzeń mających na celu podwyższenie poziomu wód) i rozbudowy istniejących systemów melioracyjnych będących w zasięgu kompetencyjnym beneficjenta; nie dotyczy bieżącej konserwacji; - włókowania w okresie od 1 kwietnia do 1 września; Fot. źródła:

45 Ptaki w programie rolnośrodowiskowym PROW 2007-2013
błotniak łąkowy, derkacz, biegus zmienny, dubelt wodniczka, czajka, kszyk, rycyk kulik wielki, Krwawodziób Ptaki te są charakterystyczne dla cennych przyrodniczo i  zagrożonych typów trwałych użytków zielonych m.in. łąk wilgotnych i świeżych występujących głównie w dolinach rzek oraz turzycowiskach i łąkach torfowych występujących na torfowiskach. Cechą wspólną tych gatunków jest gniazdowanie na ziemi lub w roślinności zielnej. Zbyt wczesne koszenie lub zbyt intensywny wypas mogą się przyczynić do zniszczenia ich lęgów. Tymczasem zaniechanie użytkowania rolniczego przyczynia się do nadmiernego zarastania łąk i  pastwisk, a  w  konsekwencji do opuszczania ich przez ptaki. Foto. źródła: content/uploads/2011/09/dubelt.jpg,

46 Siedliska przyrodnicze PROW 2007-2013
Mechowiska Szuwary wielkoturzycowe Łąki trzęślicowe i selernicowe Murawy ciepłolubne Półnaturalne łąki wilgotne Półnaturalne łąki świeże Bogate gatunkowo murawy bliźniczkowe Słonorośla Fot. źródła: , 18d e&groupId= &t=

47 Dokumentacja przyrodnicza - Warunki przystąpienia do realizacji Pakietów 4. i 5. tzw. pakietów przyrodniczych w ramach programu rolnośrodowiskowego PROW ►posiadanie przez rolnika dokumentacji przyrodniczej sporządzonej przez uprawnionego eksperta ornitologa lub botanika ►Dokumentacja przyrodnicza zawierać musi szczegółową charakterystykę siedliska przyrodniczego lub siedliska lęgowego ptaków, sporządzoną na podstawie inwentaryzacji terenowej ►Dokumentacja przyrodnicza musi zostać przygotowana zgodnie z przepisami rozporządzenia rolnośrodowiskowego oraz obowiązującą metodyką sporządzania dokumentacji przyrodniczych, na rok przed złożeniem lub w roku złożenia wniosku o przyznanie płatności rolnośrodowiskowej w zakresie pakietu 4 i/lub 5 Źródło:

48 Pakiet 4 i Pakiet 5 Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych PROW – koszty transakcyjne Ekspertyza przyrodnicza zawiera: Określenie gatunków ptaków gniazdujących, siedlisk roślinnych Informacja na temat warunków siedliskowych Zakreślenie granic działki kwalifikującej się do płatności Zalecenia dotyczące właściwego użytkowania Koszty sporządzenia dokumentacji przyrodniczej dla siedliska o powierzchni Wysokość maksymalnej kwoty przeznaczonej na refundację kosztów transakcyjnych Do 1 ha 500 zł Od 1 ha do 5 ha 1000 zł Powyżej 5 ha do 20 ha 2000 zł Powyżej 20 ha do 50 ha 3000 zł Powyżej 50 ha 4000 zł

49 Pakiet 6. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie PROW 2007-2013
Pakiet umożliwia wspieranie rolników, którzy czynnie uczestniczą w ochronie i doskonaleniu lokalnych tzn. miejscowych lub starych odmian gatunków roślin uprawnych, a także gatunków roślin uprawnych obecnie zagrożonych wyginięciem Proponowana wysokość płatności rolnośrodowiskowej jest jednolita dla różnych rodzajów upraw (zboża, okopowe, warzywa). Zróżnicowanie występuje w zależności od tego czy są to rośliny towarowe, czy nasienne, w ramach upraw nasiennych - w zależności od tego, czy jest to produkcja nasienna towarowa czy produkcja nasienna dla banku genów. Foto nostrzyk biały źródło:

50 Pakiet 6. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie PROW 2007-2013
Nazwa wariantu Pakiet charakterystyka Stawka płatności Wariant 6.1. Produkcja towarowa lokalnych odmian roślin uprawnych Utrzymanie lokalnych ras odmian roślin uprawnych, co zwiększy różnorodność gatunkową oraz odmianową roślin uprawnych uprawa roślin odmian miejscowych wpisanych do Krajowego Rejestru lub gatunków wymienionych w załączniku ( Krzyca, proso, pasternak, lędźwian, pszenica płaskurka, sałata łodygowa, owies szorstki, soczewica jadalna, nostrzyk biały, komonica błotna, lnicznik siewny, pszenica samopsza ) 570 zł/ha Wariant 6.2. Produkcja nasienna towarowa lokalnych odmian roślin uprawnych Rozszerzenie dostępności materiału siewnego lokalnych odmian roślin uprawnych oraz ich upowszechnienie Uprawa roślin odmian miejscowych wpisanych do Krajowego Rejestru (kwalifikacja nasienna – ocena materiału siewnego) lub gatunków wymienionych w załączniku 800 zł/ha Wariant 6.3. Produkcja nasienna na zlecenie banku genów Rozmnażanie i utrzymanie lokalnych odmian roślin uprawnych, zagrożonych wyginięciem gatunków roślin uprawnych (rolnik przekazuje nieodpłatnie nasiona na rzecz banku genów, podpisuje umowę z jednostką badawczo rozwojową ) min. pow. 0,10 ha max. 0,30 ha Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin- rozmnażanie roślin rolniczych chwasty segetalne, Instytut Warzywnictwa – rozmnażanie roślin warzywniczych, 4700 zł/ha Wariant 6.4. Sad tradycyjny obejmuje co najmniej 12 drzew w przedziale od lat, reprezentujących nie mniej niż 4 odmiany lub gatunki; przy czym korony drzew rozpoczynają się na wysokości od 120 cm i średnice pnia na wysokości około 1 m nie mogą być mniejsze niż 15 cm; obowiązkowe jest wykonywanie podstawowych zabiegów pielęgnacyjnych, takich jak: cięcie sanitarne drzew i prześwietlające nadmiernie zagęszczone korony, usuwanie odrostów i samosiewów, bielenie pni drzew starszych i zabezpieczanie pni młodych drzew przed ogryzaniem przez gryzonie i zającokształtne, utrzymanie ogólnego porządku w sadzie; koszenie i usuwanie trawy lub wypas Płatność od 0,10 ha do 0,40 ha 2100 zł/ha

51 Warianty i płatności w ramach Pakietu 7 Zachowanie lokalnych ras zwierząt hodowlanych PROW 2007-2013
Wariant 7.1. Zachowanie lokalnych ras bydła – 1140 zł/sztukę (Polska czerwona, białogrzbieta, polska biało czerwona, polska czerwona biała i polska czarno-biała) Wariant 7.2. Zachowanie lokalnych ras koni – 1500 zł/sztukę (konik polski, koń huculski, koń małopolski, koń śląski, koń wielkopolski, koń sokulski oraz koń sztumski) Wariant 7.3. Zachowanie lokalnych ras owiec zł/ha wrzosówka, świniarka, owca olkuska, polska owca górska odmiany barwnej, merynos odmiany barwnej, polska owca nizinna odmiany uhruskiej, owca wielkopolska, polska owca nizinna odmiany żelaźnieńskiej, korideil, owca kamieniecka, owca pomorska, cakiel podhalański i merynos polski w starym typie Wariant 7.4. Zachowanie lokalnych ras świń – 570 Świnie rasy puławskiej, złotnickiej pstrej, złotnickiej białej) Źródło:

52 Pakiet 8. Ochrona gleb i wód w PROW 2007-2013
Wariant Nazwa wariantu Kwota wsparcia zł/ha 8.1 wsiewki poplonowe 330 8.2 międzyplon ozimy międzyplon ozimy w przypadku gruntów położonych na obszarach zagrożonych erozją wodną 420 750 8.3 międzyplon ścierniskowy w przypadku gruntów położonych na obszarach zagrożonych erozją wodną 400 690 Istnieje możliwość uprawy międzyplonu w międzyrzędziach chmielnika przy założeniu że powierzchnia zajęta pod międzyplon wynosi 67% Dygresywność – płatność rolnośrodowiskowa przyznawana jest w wysokości: 100% stawki podstawowej – za powierzchnie od 0,1 ha do 100 ha 50% stawki podstawowej – za powierzchnię od 100,01 ha do 200 ha 10% stawki podstawowej – za powierzchnię powyżej 200 ha

53 Pakiet 9. Strefy buforowe PROW 2007-2013
Warianty Wariant 9.1. Utrzymanie 2 metrowe strefy buforowe – 44 PLN/100 mb Wariant 9.2. Utrzymanie 5 metrowych strefy buforowe PLN/100 mb Wariant 9.3. Utrzymanie 2 metrowych miedz śródpolnych- 40 PLN/100 mb Wariant 9.4. Utrzymanie 5 metrowych miedz śródpolnych – 100 PLN/100 mb Wykaszanie raz w roku lub co 2 lata najpóźniej do 30 września, zachowując istniejące drzewa i krzewy, zakaz stosowania nawozów i środków ochrony roślin

54 Sankcje – w PR Jeśli w danym roku stwierdzone jest uchybienie w przestrzeganiu wymogów płatność jest zmniejszona o wysokość określoną w zał. Nr 7 do rozporządzenia MRiRW Gdy ponownie zostanie stwierdzone uchybienie w ramach tego samego wariantu płatność nie przysługuje w danym roku i w roku następnym w części dotyczącej tego wariantu, w przypadku 3 kontroli i wystąpienia tego samego uchybienia płatność podlega zwrotowi, Jeśli rolnik nie zachował w gospodarstwie rolnym TUZ i elementów krajobrazu rolniczego płatność przysługuje w wysokości zmniejszonej o 20%, w przypadku braku realizacji całego zobowiązania rolno-środowiskowego, nieprzestrzegania planu rolnośrodowiskowego lub sporządzonego niezgodnie z wymogami, przeniesienia działek na rzecz innego podmiotu – płatność podlega zwrotowi, płatność nie podlega zwrotowi gdy rolnik przejmujący zobowiązanie złoży do ARIMR oświadczenie o zobowiązaniu do kontynuowania realizacji zobowiązań oraz zapłaty na rzecz ARiMR kwoty uzyskanej przez rolnika, któremu została przyznana płatność jaką rolnik ten byłby zobowiązany wrócić gdyby w trakcie realizacji tego zobowiązania wystąpiły okoliczności związane z całkowitym brakiem realizacji zobowiązania rolośrodowiskowego, brak planu, plan niezgodny z rozporządzeniem

55 Program Rolno-środowiskowo- klimatyczny na lata 2014-2020- podstawa prawna i cele działania
►Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu na rzecz rozwoju obszarów wiejskich w ramach PROW na lata /Dz.U. poz. 349/, ►Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 marca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Działanie rolno-środowiskowo-klimatyczne” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 /Dz. U. poz. 415 i 765/ Cele działania: promowanie praktyk przyczyniających się do zrównoważonego gospodarowania gruntami (w celu ochrony gleb, wód, klimatu), ochrony cennych siedlisk przyrodniczych i zagrożonych gatunków ptaków, różnorodności krajobrazu ochrony zagrożonych zasobów genetycznych roślin uprawnych i zwierząt gospodarskich, ochrony różnorodności krajobrazu.

56 Program Rolnośrodowiskowy PROW 2014-2020
działanie PROW , którego celem jest zachęcenie rolników do odtwarzania, ochrony i wzbogacania ekosystemów powiązanych z rolnictwem i leśnictwem pakiety w ramach działania rolno- środowiskowo-klimatycznego stanowią w większości kontynuację pakietów wdrażanych w ramach Programu rolnośrodowiskowego poprzedniego PROW, wprowadzono modyfikacje Programu rolnośrodowiskowego ze względu na doświadczenia w realizacji tego programu Istotą działania jest promowanie praktyk przyczyniających się do zrównoważonego gospodarowania gruntami (w celu ochrony gleb, wód, klimatu), ochrony cennych siedlisk przyrodniczych i zagrożonych gatunków ptaków, różnorodności krajobrazu oraz ochrony zagrożonych zasobów genetycznych roślin uprawnych i zwierząt gospodarskich. Pakiet 1 Rolnictwo zrównoważone Pakiet 2. Ochrona gleb i wód Pakiet 3. Zachowanie sadów tradycyjnych odmian drzew owocowych Pakiet 4. Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000 Pakiet 5. Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków poza obszarami Natura 2000 Pakiet 6 Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie Pakiet 7. Zachowanie zagrożonych zasobów zwierząt w rolnictwie Wszystkie pakiety mogą być realizowane na terenie całego kraju z wyjątkiem: Pakietu 2. Ochrona gleb i wód – na obszarach o niskiej zawartości próchnicy, zagrożonych erozją wodną i szczególnie narażonych na zanieczyszczenia azotanami pochodzenia rolniczego Pakiet 4. Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000 – realizacja tylko na obszarach Natura

57 Zobowiązanie rolno-środowiskowo-klimatyczne można realizować w ramach następujących pakietów i wariantów PROW : Pakiet Wariant Stawka płatności 1. Rolnictwo zrównoważone ………………………………………… 400 zł/ha 2. Ochrona gleb i wód 2.1 Międzyplony 2.2 Pasy ochronne na stokach o nachyleniu powyżej 20% 650 zł/ha 450 zł/ha 3. Zachowanie sadów tradycyjnych odmian drzew owocowych 1964 zł/ha 4. Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000 Gatunki ptaków: derkacz , rycyk, czajka , kszyk, krwawodziób., wodniczka, dubelt, kulik wielki 4.1. Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe 4.2. Zalewowe łąki selernicowe i słonorośla 4.3. Murawy 4.4. Półnaturalne łąki wilgotne 4.5. Półnaturalne łąki świeże 6.1 Torfowiska Torfowiska – wymogi obowiązkowe, Torfowiska – wymogi obowiązkowe i uzupełniające 4.7. Ekstensywne użytkowanie na obszarach specjalnej ochrony ptaków (OSO) 4.8. Ochrona siedlisk lęgowych ptaków: rycyka, kszyka, krwawodzioba lub czajki, 4.9. Ochrona siedlisk lęgowych ptaków: wodniczki 4.10. Ochrona siedlisk lęgowych ptaków: dubelta lub kulika wielkiego, 1276 zł/ha 1043 zł/ha 1300 zł/ha 911 zł/ha 1083 zł/ha 600 zł/ha 1206 zł/ha 890 zł/ha 1199 zł/ha 1070 zł/ha

58 Zobowiązanie rolno-środowiskowo-klimatyczne można realizować w ramach następujących pakietów i wariantów PROW : Pakiet Wariant Stawka płatności 5. Cenne siedliska poza obszarami Natura 2000 5.1. Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe, 5.2. Zalewowe łąki selernicowe i słonorośla, 5.3. Murawy, 5.4. Półnaturalne łąki wilgotne, 5.5. Półnaturalne łąki świeże Torfowiska – wymogi obowiązkowe, Torfowiska – wymogi obowiązkowe i uzupełniające; 1276 zł/ha 1043 zł/ha 1300 zł/ha 911 zł/ha 1083 zł/ha 600 zł/ha 1206 zł/ha 6. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie: 6.1. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie – w przypadku uprawy, 6.2. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie – w przypadku wytwarzania nasion lub materiału siewnego 750 zł/ha 1000 zł/ha 7. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie: 7.1. Zachowanie lokalnych ras bydła, (min. 4) 7.2. Zachowanie lokalnych ras koni, (min. 2 ) 7.3. Zachowanie lokalnych ras owiec, 7.4. Zachowanie lokalnych ras świń, (min. 10 loch puławskiej i 8 pozostałe rasy) 7.5. Zachowanie lokalnych ras kóz (min. 3 kozy) 1600 zł/ha 1500 zł/ha 360 zł/ha 1140 zł/ha 580 zł/ha

59 Wymogi jakie muszą zasad spełnione w ramach Pakietu 1
Wymogi jakie muszą zasad spełnione w ramach Pakietu 1. Rolnictwo zrównoważone PROW zastosowanie minimum 4 upraw w plonie głównym w danym roku na gruntach ornych w gospodarstwie, udział uprawy, która zajmuje największą powierzchnię gruntów ornych w gospodarstwie, nie może przekraczać 65% powierzchni wszystkich gruntów ornych w gospodarstwie; udział upraw zbóż nie może przekraczać 65% powierzchni wszystkich gruntów ornych w gospodarstwie; udział każdej z czterech upraw nie może być mniejszy niż 10% powierzchni wszystkich gruntów ornych w gospodarstwie, dwukrotna chemiczna analiza gleby (pH, P, K, Mg i węgiel organiczny) wykonana w pierwszym (lub poprzedzającym) i w piątym (lub poprzedzającym) roku realizacji pakietu, obowiązek corocznego opracowania i przestrzegania planu nawozowego, opartego na bilansie azotu oraz chemicznej analizie gleby, określającego dawki N, P, K, Mg i potrzeby wapnowania, zastosowanie m.in. w celu uzyskania dodatniego bilansu materii organicznej na działce rolnej: w zmianowaniu minimum 3 grup upraw w ciągu 5 lat zobowiązania, z wyłączeniem roślin wieloletnich, w jednym roku realizacji zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatycznego, lecz nie później niż w 4 roku realizacji tego zobowiązania, zastosowanie następującej praktyki dodatkowej – międzyplon (wysiewany w terminie do 1 października, przy jednoczesnym zakazie wznawiania zabiegów agrotechnicznych przed 15 lutego), w innym roku realizacji zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatycznego, lecz nie później niż w 4 roku realizacji tego zobowiązania, jednej z poniższych praktyk dodatkowych: międzyplon (wysiewany w terminie do 1 października, przy jednoczesnym zakazie wznawiania zabiegów agrotechnicznych przed 15 lutego), przyoranie słomy, przyoranie obornika. koszenie w terminie do dnia 31, koszenie w terminie do dnia 31 lipca lub wypasanie w okresie wegetacyjnym na trwałych użytkach zielonych oraz zebranie i usunięcie skoszonej biomasy niestosowanie osadów ściekowych,

60 Wymogi dla Pakietu 2 Wariant 2.1 Międzyplony PROW 2014-2020
siew roślin międzyplonowych w terminie do 15 września, zakaz wznawiania zabiegów agrotechnicznych przed 1 marca, stosowanie jako międzyplon wyłącznie mieszanki złożonej z minimum 3 gatunków roślin, przy czym gatunek rośliny dominującej w mieszance lub gatunki zbóż wykorzystane w mieszance nie mogą przekroczyć 70% jej składu; zakaz stosowania mieszanki składającej się wyłącznie z gatunków zbóż, zakaz nawożenia międzyplonu, zakaz stosowania pestycydów w międzyplonie, niestosowanie osadów ściekowych, przyoranie biomasy międzyplonu z wyłączeniem uprawy gleby w systemie bezorkowym, zakaz uprawy w plonie głównym mieszanki tych samych roślin (w przypadku międzyplonu ozimego również form jarych)

61 Wymogi dla Wariantu 2.2 Pasy ochronne na stokach o nachyleniu powyżej 20% PROW 2014-2020
wysiewanie mieszanki traw (2 lub 3 gatunkowej z jednakowym udziałem gatunków roślin w mieszance) do 15 kwietnia lub w okresie od 15 sierpnia do 10 września, zakaz spasania trawy na pasie ochronnym w pierwszym roku; niestosowanie osadów ściekowych, wypasanie pasów lub ich wykaszanie przynajmniej raz w roku i zbiór biomasy lub jej rozdrobnienie i równomierne rozrzucenie na polu – w okresie od 20 maja do 1 października w przypadku wypasu lub 15 czerwca do 30 września w przypadku koszenia,

62 Wymogi jakie muszą zostać spełnione w ramach pakietu 3
Wymogi jakie muszą zostać spełnione w ramach pakietu 3. Sady tradycyjne PROW : obowiązek zachowania sadu tradycyjnych odmian drzew owocowych, który obejmuje co najmniej 12 drzew, rozmnażanych na silnie rosnących podkładkach i prowadzonych jako wysokopienne drzewa, w wieku od 15 lat, reprezentujących nie mniej niż 4 odmiany lub gatunki w rozstawie nie mniejszej niż 4 x 6 m i nie większej niż 10 x 10 m. Liczba drzew w przeliczeniu na 1 ha powierzchni sadu nie może być mniejsza niż 90 ( jest możliwość uzupełnienia wypadów, po uzyskaniu pierwszej płatności, do 40% obsady wszystkich drzew). minimalna wysokość pnia powinna wynosić 1,20 m, zakaz stosowania herbicydów, obowiązek wykonywania podstawowych zabiegów pielęgnacyjnych w sadzie tj.: cięcie formujące i sanitarne drzew oraz prześwietlające nadmiernie zagęszczone korony; usuwanie odrostów i samosiewów, bielenie pni drzew starszych i zabezpieczanie pni młodych drzew przed ogryzaniem przez gryzonie, koszenie do dnia 31 lipca lub wypasanie w okresie wegetacyjnym na trwałych użytkach zielonych, zebranie i usunięcie skoszonej biomasy w terminie do 2 tygodni po pokosie,

63 Na obszarach objętych Pakietami 4 i 5 Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000 oraz Pakiet 5. Cenne siedliska poza obszarami Natura PROW obowiązują zakazy tj.: przeorywania, wałowania, stosowania osadów ściekowych, stosowania podsiewu oraz mechanicznego niszczenia struktury glebowej, włókowania w okresie od dnia: 1 kwietnia do dnia 1 września na obszarach nizinnych (poniżej 300 m n.p.m.), 15 kwietnia do dnia 1 września na obszarach wyżynnych i górskich (powyżej 300 m n.p.m.), stosowania środków ochrony roślin z wyjątkiem selektywnego i miejscowego niszczenia uciążliwych gatunków inwazyjnych z zastosowaniem odpowiedniego sprzętu (np. mazaczy herbicydowych), tworzenia nowych, rozbudowy i odtwarzania istniejących systemów melioracyjnych, za wyjątkiem konstrukcji urządzeń mających na celu dostosowanie poziomu wód, wykorzystując istniejące systemy melioracyjne do wymogów siedliskowych gatunków/siedlisk będących przedmiotem ochrony w pakiecie, jeżeli takie działania zostaną szczegółowo opisane przez eksperta przyrodniczego w dokumentacji przyrodniczej, składowania biomasy wśród kęp drzew i zarośli, w rowach, jarach i innych obniżeniach terenu

64 Pakiet 6. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie PROW 2014-2020
wariant 6.1. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych rośli w rolnictwie w przypadku uprawy obowiązek uprawy odmian regionalnych i/lub amatorskich zarejestrowanych w Krajowym Rejestrze z kwalifikowanego materiału siewnego w pierwszym i czwartym roku uprawy danej odmiany. W drugim, trzecim i piątym roku uprawy tej odmiany - obowiązek uprawy z materiału siewnego uzyskanego ze zbioru w poprzednim roku, Wariant 6.2. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie – w przypadku wytwarzania nasion lub materiału siewnego obowiązek wytwarzania materiału siewnego zarejestrowanych w Krajowym Rejestrze odmian regionalnych i/lub amatorskich zgodnie z przepisami o nasiennictwie, przy utrzymaniu czystości i tożsamości odmianowej, prowadzenie dokumentacji plantacji oraz wykonywanych zabiegów i uzyskanie świadectwa oceny laboratoryjnej i/lub obowiązek wytwarzania nasion gatunków roślin zagrożonych erozją genetyczną wskazanych w zał. rozporządzenia (tj. pszenica płaskurka, pszenica samopsza, żyto krzyca, lnianka siewna, nostrzyk biały, lędźwian siewny, soczewica, pasternak, przelot pospolity, gryka,) , spełniających minimalne wymagania jakościowe (określone w przepisach krajowych) oraz posiadanie wyników badań laboratoryjnych w tym zakresie,

65 KOSZTY TRANSAKCYJNE dla wariantów Pakietu 4
KOSZTY TRANSAKCYJNE dla wariantów Pakietu 4. Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000 i wariantów Pakietu 5. Cenne siedliska poza obszarami Natura 2000 PROW Koszty transakcyjne Wysokość kwoty przeznaczonej na refundację kosztów transakcyjnych Koszty transakcyjne w związku z sporządzeniem dokumentacji przyrodniczej dla siedliska o powierzchni: do 1 ha 260m zł/ha powyżej 1 ha do 5 ha 1 000 zł/ha powyżej 5 ha do 20 ha 2000 zł/ha powyżej 20 ha do 50 ha 3 000 zł/ha powyżej 50 ha 4 000 zł/ha

66 Koszty transakcyjne dla wariantu 6
Koszty transakcyjne dla wariantu 6.2 Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie – w przypadku wytwarzania nasion lub materiału siewnego PROW Koszty transakcyjne Wysokość kwoty przeznaczonej na refundację kosztów transakcyjnych Koszty wykonania oceny wytworzonych nasion w laboratoriach urzędowych lub akredytowanych w przypadku wytwarzania nasion gatunków roślin wymienionych w ust. 4 załącznika nr 4 do rozporządzenia za 1 z następujących gatunków roślin: lnianka siewna lnicznik siewny, nostrzyk biały, lędźwian siewny, soczewica jadalna, pasternak zwyczajny, przelot pospolity 268 zł za 1 z następujących gatunków roślin: pszenica płaskurka, pszenica samopsza, żyto krzyca, gryka zwyczajna 240 zł Koszt wykonania oceny wytworzonego materiału siewnego w laboratoriach urzędowych lub akredytowanych w przypadku wytwarzania materiału siewnego roślin odmian regionalnych i amatorskich wpisanych do rejestru odmian prowadzonego na podstawie przepisów o nasiennictwie za każdy gatunek rośliny 262 zł

67 Dygresywność w ramach pakietów PROW 2014-2020
100% stawki płatności podstawowej za powierzchnię od 0,10 ha do 50 ha 75% stawki płatności podstawowej za powierzchnię powyżej 50 ha do 100 ha, 60% stawki płatności podstawowej za powierzchnię powyżej 100 ha Dygresywność nie stosuje się: Dla obszarów Natura 2000 położonych w granicach parków Narodowych Dla Pakietu 3 Zachowanie sadów tradycyjnych odmian drzew owocowych

68 Sankcje w pakietach rolno – środowiskowo klimatycznych PROW 2014-2020
W przypadku stwierdzenia uchybienie w przestrzeganiu przez rolnika lub zarządcę wymogów w ramach poszczególnych pakietów 1-6 lub ich wariantów, płatność rolno- środowiskowo-klimatyczna w części dotyczącej danego pakietu lub jego wariantu przysługuje w danym roku w wysokości zmniejszonej o kwotę stanowiącą iloczyn: iloczynu: współczynnika dotkliwości danego uchybienia oraz współczynnika trwałości danego uchybienia, - określonych w załączniku nr 8 do rozporządzenia oraz – kwoty stanowiącej iloczyn: wysokości płatności, jaka przysługiwałaby w ramach danego pakietu lub wariantu, gdyby rolnik lub zarządca przestrzegał tych wymogów, procentowego stosunku powierzchni obszaru, na których stwierdzono to uchybienie, do powierzchni obszaru, na których powinny być przestrzegane te wymogi w ramach danego pakietu

69 Sankcje w pakietach rolno – środowiskowo klimatycznych dla rolnika lub zarządcy PROW 2014-2020 :
Uchybienia na TUZ w przestrzeganiu wymogów w pakiecie Rolnictwo zrównoważone powoduje zmniejszenie płatności w wysokości zmniejszonej o tyle procent ile odpowiada procentowemu stosunkowi powierzchni trwałych użytków zielonych, na których stwierdzono to uchybienie, do powierzchni wszystkich użytków rolnych objętych zobowiązaniem rolno-środowiskowo- klimatycznym, Przekształcenie lub zaoranie występujących w gospodarstwie rolnym trwałych użytków zielonych i nie zachowanie elementów krajobrazu rolniczego nieużytkowanych rolniczo – zmniejszenie płatności o 20%, Braki w prowadzeniu rejestru działalności rolnośrodowiskowej płatność rolno-środowiskowo- klimatyczna przysługuje w wysokości zmniejszonej o 30%, w odniesieniu do powierzchni gruntów, dla których ten rejestr nie jest prowadzony Uchybienie stwierdzone w trakcie kontroli w przestrzeganiu odpowiednich minimalnych wymogów dotyczących stosowania nawozów i środków ochrony roślin lub innych odpowiednich obowiązkowych wymogów skutkuje obniżeniem płatności w wysokości zmniejszonej o kwotę stanowiącą iloczyn: współczynnika dotkliwości danego uchybienia i współczynnika trwałości danego uchybienia Niekompletny plan rolnośrodowiskowy (niezgodny z informacjami przekazanymi we wniosku). Rolnik jest zobowiązany uzupełnić plan oraz złożyć oświadczenie o uzupełnieniu do kierownika biura powiatowego Agencji. Złożenie oświadczenia należy dokonać najpóźniej w terminie składania wniosków o przyznanie kolejnej płatności. Brak takiego uzupełnienia, poprawienia planu lub niezłożenie oświadczenia będzie skutkować zwrotem płatności w wysokości 30%.

70 Sankcje w pakietach rolno – środowiskowo klimatycznych
Sankcje w pakietach rolno – środowiskowo klimatycznych. Płatność rolno-środowiskowo – klimatyczna PROW podlega zwrotowi jeśli rolnik lub zarządca: nie realizuje całego zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatycznego, zmniejszył wielkość obszaru gruntów ornych w ramach pakietu rolnictwo zrównoważone przy czym zwraca tę część płatności przyznanej w ramach tego pakietu, która odpowiada procentowemu stosunkowi powierzchni obszaru gruntów ornych, na którym nie realizuje tego zobowiązania, do powierzchni obszaru tych gruntów ornych na których powinien realizować to zobowiązanie, zmniejszył wielkość obszaru, na którym powinien realizować zobowiązanie w ramach pakietów 2-6 lub jego wariantu – zwraca tę część płatności przyznaną w ramach danego pakietu lub jego wariantu, która odpowiada procentowemu stosunkowi powierzchni obszaru, na którym nie realizuje tego zobowiązania, do powierzchni obszaru, na którym powinno być realizowane to zobowiązanie, jeśli zmniejszył liczbę zwierząt danej rasy lokalnej objętych zobowiązaniem w ramach danego wariantu pakietu zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie do poziomu niższego niż liczba zwierząt danej rasy, objętych zobowiązaniem w pierwszym roku jego realizacji, przy czym zwraca tę część płatności, która została przyznana do zwierząt objętych zmniejszeniem oraz zwierząt, które zostały zastąpione przez te zwierzęta, nie złożył wniosku o przyznanie kolejnej płatności do określonych gruntów lub zwierząt objętych zobowiązaniem albo informacji, przy czym zwrotowi podlega ta część płatności, która została przyznana do tych gruntów lub tych zwierząt,

71 Główne różnice w programie rolnośrodowiskowym i oraz źródło „Przewodnik po programie rolnośrodowiskowym” A. Kucharska 2009, opracowanie własne Program rolnośrodowiskowy Program rolnośrodowiskowy Program rolnośrodowiskowy Podstawy prawne 1257/99 WE 1698/2005/WE 1307/2013/WE źródło finansowania EFOiGR EFRiROW Zasięg SP lub cały kraj Cały kraj Zasady łączenia Max. 3 pakiety Dowolność limitowana kwotą płatności Nie łączy się pakietów realizowanych na tych samych działkach, Dygresywność Rolnictwo zrównoważone, Rolnictwo ekologiczne Dla pakietu Rolnictwo zrównoważone 100% stawki za pow. od 1 ha do 50 ha 50% stawki za pow. od 50,01ha ha 25% stawki za pow. od 100,01 ha do 300 ha 5% stawki za pow. powyżej 300 ha Dla pakietu Rolnictwo ekologiczne 50% stawki za pow. od 100, ha 10% stawki za pow. powyżej 300 ha Rolnictwo zrównoważone, Rolnictwo ekologiczne, Ekstensywne trwałe użytki zielone, ochrona gleb i wód ►Dla Pakietów 1, 2, 8 – 100% stawki za powierzchnię od 1 ha do 50 ha 50% – za powierzchnię od 50,01ha ha 25% za powierzchnię od 100,01 ha do 300 ha 5% stawki za powierzchnię powyżej 300 ha ►Dla Pakietu % za pow. 0,1-10 ha, 75%-za pow. 10 ha-50 ha, 10% - za pow. powyżej 100 ha Pakiet 7 limit do świń – do 70 loch rasy puławskiej, 100 loch rasy złotnickiej białej i złotnickiej pstrej Wszystkie pakiety 100% – za powierzchnię od 0,10 ha do 50 ha; 75% – za powierzchnię powyżej 50 ha do 100 ha; 60% stawki podstawowej – za powierzchnię powyżej 100 ha wyjątek pakiet zachowanie sadów tradycyjnych bez limitu, oraz ochrona zasobów genetycznych roślin limit do 5 ha Limit do 100 krów, 70 loch świń rasy puławskiej; 100 loch świń rasy złotnickiej białej i 100 loch świń rasy złotnickiej pstrej

72 Główne różnice w programie rolnośrodowiskowym i oraz źródło „Przewodnik po programie rolnośrodowiskowym” A. Kucharska 2009 Program rolnośrodowiskowy Program rolnośrodowiskowy Program rolnośrodowiskowy Minimum środowiskowe Zasady Zwykłej Dobrej Praktyki Rolniczej Podstawowe wymagania, zazielenienie Pakiety rolnośrodowiskowe (warianty) 7 (40) 9 (49) 7 (28) Koszty transakcyjne brak Pakiety przyrodnicze Pakiet 4 i 5 Pakiety przyrodnicze + Pakiet Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie – w przypadku wytwarzania nasion lub materiału siewnego Obszary Natura 2000 W ramach programu (+ 20%) Pakiet 5 podwyższona płatność Przewidziana liczba beneficjentów 70 tys. 200 tys tys. ** (Natura) --- powierzchnia 1,2 mln ha 1,5 - 1,8 mln ha ----- Budżet 218 mln euro euro euro

73 Źródła www.arimr.gov.pl www.minrol.gov.pl
B. Błaszkowska, T. Cofta, M. Jobda „Poradnik przyrodniczy dla doradców rolnośrodowiskowych” 2008 M. Cichoń, L. Goraj, C. Hołdyński, S. Janyszek, A. Liro, D. Metera, J. Niewiadomski „Podstawy wdrażania programu rolnośrodowiskowego i zalesieniowego” 2003 r. A. Kucharska 2009„Przewodnik po programie rolnośrodowiskowym” L. Kucharski, „Trwałe użytki zielone w programie rolnośrodowiskowym”2009 I. Duer „ Ochrona gleb i wód” 2009 M. Jobda „ Ochrona siedlisk lęgowych ptaków” 2009 PROW – MRiRW PROW MRiRW 2007r. PROW – MRiRW 2014 r „Przewodnik po programie rolnośrodowiskowym” A. Kucharska 2009 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 lipca 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na wspieranie przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt objętych planem rozwoju obszarów wiejskich /Dz. U nr 174 poz ze zm./ Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 28 lutego 2008 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Program rolnośrodowiskowy” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 /Dz. U. Nr 34, poz. 200/ Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 26 lutego 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Program rolnośrodowiskowy” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007—2013 /Dz. U. Nr 33, poz. 262 ze zm./ Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 marca 2013 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Program rolnośrodowiskowy” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013 /Dz. U poz. 361 ze zm./ Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 marca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Działanie rolno-środowiskowo-klimatyczne” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 /Dz. U. poz. 415 i 765/