Al. gen. J. Hallera 14, 80-401 Gdańsk tel. 58 34 04 100, 58 34 19 373, fax 58 34 10 763 www.cen.gda.pl CENTRUM EDUKACJI NAUCZYCIELI w Gdańsku E-booki,

Prezentacja na temat: "Al. gen. J. Hallera 14, 80-401 Gdańsk tel. 58 34 04 100, 58 34 19 373, fax 58 34 10 763 www.cen.gda.pl CENTRUM EDUKACJI NAUCZYCIELI w Gdańsku E-booki,"— Zapis prezentacji:

1 al. gen. J. Hallera 14, 80-401 Gdańsk tel. 58 34 04 100, 58 34 19 373, fax 58 34 10 763 www.cen.gda.pl CENTRUM EDUKACJI NAUCZYCIELI w Gdańsku E-booki, biblioteki cyfrowe w pracy nauczyciela Beata Symbor – konsultant ds. informacji naukowej

2 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku Definicja e-książki E-book (od ang. electronic book) czyli publikacja elektroniczna jako zestaw dokumentów wyposażony we własny system nawigacyjny i wyszukiwawczy dostarczany w postaci pliku przeznaczonego do odczytu w odpowiedniej przeglądarce bądź zewnętrznym urządzeniu odczytującym. Co to jest książka elektroniczna. W : Biblioteka w Szkole [online]. Warszawa : Agencja Sukurs, 2010 [dostęp: 06.12.2010]. Dostępny w World Wide Web : http://www.bibliotekawszkole.pl/ebook/co_to_jest.php#p1

3 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku E-bookiem można nazwać: elektronicznie zapisany tekst możliwy do odtworzenia na komputerze przenośnym lub domowym specjalne urządzenie elektroniczne zaopatrzone w wyświetlacz, pamięć, oprogramowanie oraz łącze niezbędne do załadowania pliku z określoną treścią

4 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku Czytniki e-booków Definicja „czytnik książek elektronicznych” przenośne urządzenie umożliwiające wyświetlanie i czytanie książek elektronicznych i czasopism oraz wszelkich innych dokumentów; jest wyposażony w wyświetlacz oraz pamięć wewnętrzną.

5 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku eClicto

6 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku TXT, DOC, RTF Inne urządzenia …i formaty zapisu/odczytu danych HTML PRC EPUB LIT PDF DJVU

7 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku Komercyjny rynek e-booków

8 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku Zalety e-książek powszechny dostęp aktualność informacji niższy koszt pozyskiwania informacji sprawniejsze wyszukiwawanie informacji korzystniejsza nawigacja po publikacji nieograniczona praktycznie objętość publikacji łatwość przechowywania materiałów możliwość łączenia różnych mediów w jednej publikacji ułatwienie dostępu do informacji dla osób niepełnosprawnych ochrona tradycyjnych zbiorów

9 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku Wady e-książek wymagania sprzętowe i programowe koszt nabycia urządzenia do odtwarzania/odczytywania szybsze zmęczenie wzroku mniejsze tempo czytania niedostateczna liczba tytułów mało skuteczne techniki zabezpieczania praw autorskich/ograniczenia prawne

10 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku Darmowe e-zasoby

11 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku http://www.gutenberg.org rozpoczęty w 1971 r. Projekt Gutenberg ma za zadanie przetworzenie dzieł literatury światowej do postaci elektronicznej i ich publiczne udostępnienie pierwszy na świecie serwis udostępniający i promujący książki elektroniczne założycielem PG jest Michael Hart (wynalazca e-booka) serwis funkcjonuje od lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku, a tworzony jest przez wolontariuszy w ciągu miesiąca ściąganych jest ponad milion książek aktualnie zbiory udostępniają ponad 33 000 elektronicznych publikacji (również pliki muzyczne i filmy)

12 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku http://books.google.pl/ Misją programu Library Project jest tworzenie największej biblioteki cyfrowej na świecie. W tym celu Google skanuje książki dostępne w amerykańskich bibliotekach i zamienia je na pliki cyfrowe. Obecnie udostępnionych jest blisko 10 mln darmowych książek. W przypadku książek, które nadal podlegają prawom autorskim, wyniki przypominają kartę katalogu bibliotecznego; prezentowana jest informacja na temat książki i zazwyczaj kilka fragmentów tekstu. W przypadku książek, których prawa autorskie nie dotyczą, można przeczytać i pobrać całą książkę. Widoczne są również linki do bibliotek i księgarni, w których można pożyczyć lub zakupić daną książkę.

13 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku http://otworzksiazke.pl Cyfrowa kolekcja współczesnych książek naukowych, udostępnionych przez autorów, mająca na celu zwiększenie dostępności publikacji naukowych. Projekt „Otwórz książkę” jest prowadzony przez Interdyscyplinarne Centrum Modelowania na Uniwersytecie Warszawskim (ICM UW), w ramach programów Creative Commons Polska oraz Wirtualna Biblioteka Nauki. Idea tej cyfrowej kolekcji dotyczy książek niedostępnych już na rynku w wersji drukowanej, a mimo to posiadających wartość naukową i edukacyjną.

14 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku Internetowe źródła tekstów literackich

15 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku www.wolnelektury.pl Projekt realizowany przez Fundację Nowoczesna Polska. Działa od 2007 roku i udostępnia w swoich zbiorach lektury szkolne, które są zalecane przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i które trafiły już do domeny publicznej. Digitalizacją i korektą tekstów zajmuje się Biblioteka Narodowa, która dostarcza najlepsze dostępne wydania i opracowania krytyczne lektur szkolnych, opublikowanych w Cyfrowej Bibliotece Narodowej Polona. Najważniejszą innowacją „Wolnych Lektur” jest możliwość przeszukiwania tekstów z zastosowaniem różnych kryteriów: tradycyjnych, takich jak tytuł, autor, epoka, rodzaj, gatunek literacki, ale i niespotykanych nigdzie indziej, to jest odnoszących się do treści wielu utworów naraz – motywów i tematów literackich.

16 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku http://czytamysłuchajac.pl Ideą projektu jest udostępnianie profesjonalnych nagrań tekstów dostępnych na portalu „Wolne Lektury“. Nagrania dostępne są w formacie mp3, ogg, ale i w systemie DAISY (dedykowanym dla osób niewidomych i słabowidzących) Książki mówione dostępne są na wolnej licencji Creative Commons Uznanie autorstwa

17 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku www.pbi.edu.pl portal zawiera 32 tys. elektronicznych wersji dzieł literackich w języku polskim działa od 2003 r., ale od 2007 r. zasób nie jest aktualizowany obecnie prace nad jego rozwojem przejęła Biblioteka Narodowa dzieła można wyszukiwać wg tytułu i autora, ale także skorzystać z podziału na polską prozę, poezję, tłumaczenia dzieł obcojęzycznych oraz lektury szkolne

18 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku http://literat.ug.edu.pl WIRTUALNA BIBLIOTEKA LITERATURY POLSKIEJ projekt Katedry Kulturoznawstwa Wydziału Filologicznego UG pod patronatem UNESCO prezentacja znaczących utworów literatury polskiej wolnych od praw autorskich w dniu 1 września 1999 roku dostępna bez ograniczeń dla wszystkich użytkowników internetu dla celów naukowych, dydaktycznych i edukacyjnych

19 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku Biblioteki cyfrowe

20 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku Najmłodsza siostra bibliotek... Biblioteka skomputeryzowana, gdzie informacje udostępnia się w formie cyfrowej, a zasoby prezentowane są w formie zdigitalizowanej.

21 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku Digitalizacja Proces polegający na wprowadzeniu do pamięci komputera zeskanowanych, sfotografowanych lub przegranych tradycyjnych, piśmienniczych, a także niepiśmienniczych materiałów bibliotecznych w postaci danych cyfrowych. Ważne! Digitalizacja może obejmować: książki, mapy, dokumenty, zdjęcia, pocztówki, grafikę, obiekty audio-wideo, obiekty muzealne, archiwalia itp.

22 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku Elementy bibliotek cyfrowych zbiór dokumentów cyfrowych zbiór metadanych oprogramowanie do zarządzania dokumentami

23 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku Zadania bibliotek cyfrowych Konieczny-Rozenfeld, Bogumiła. Google i biblioteki – szanse czy potencjalne zagrożenie? [online]. Łódź, 2010 [dostęp: 06.12.2010]. Dostępny w World Wide Web: konferencja-lib.p.lodz.pl/osc/2010/prezentacje/.../Konieczny-Rozenfeld.ppt

24 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku Biblioteki cyfrowe w Polsce, Europie i na świecie

25 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku CBN Polona udostępnia w postaci cyfrowej najważniejsze wydania tekstów literackich i naukowych, dokumenty historyczne, czasopisma, grafikę, fotografię, nuty oraz mapy korzystanie z CBN Polona jest bezpłatne i nie wymaga instalowania dodatkowego oprogramowania publikacje prezentowane są w formie stron html (pliki graficzne JPG i tekstowe txt lub pdf) składa się z kolekcji tematycznych, zawierających publikacje dotyczące wybranych aspektów polskiej literatury, kultury i historii

26 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku Pomorska Biblioteka Cyfrowa udostępnia pełne teksty zasobów piśmienniczych 14 instytucji partnerskich, w tym zbiory zabytkowe i starodruki, stanowiące zabytki piśmiennictwa naszego regionu inne rodzaje zbiorów, w tym muzykalia, dokumenty życia społecznego, nagrania radiowe, zbiory graficzne i kartograficzne interesujące zbiory z punktu widzenia historii i kultury naszego regionu zasób PBC liczy obecnie ponad 13 tys. dokumentów w ciągu 2 lat funkcjonowania PBC odwiedziło blisko 1 mln osób

27 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku Federacja Bibliotek Cyfrowych Federacja Bibliotek Cyfrowych (FBC) integruje sieć funkcjonujących w Polsce bibliotek cyfrowych, które systematycznie powstają od 2002 roku. FBC uruchomiona została w czerwcu 2007 roku przez Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe. Obecnie FBC daje możliwość przeszukiwania opisów ok. 800 000 tysięcy obiektów cyfrowych. Warto podkreślić, że miesięcznie w bibliotekach cyfrowych przyłączonych do FBC udostępniane jest około 10 000 nowych obiektów.

28 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku Europeana Eueopeana - biblioteka cyfrowa, muzeum i archiwum Europy. Została uruchomiona 20 listopada 2008 w ramach inicjatywy UE: i 2010 na rzecz bibliotek cyfrowych w celu udostępnienia dziedzictwa kulturowego i naukowego Europy w internecie. Europeana to wspólny punkt dostępu do zbioru bibliotek, archiwów i muzeów w całej Europie, który umożliwia użytkownikom znalezienie cyfrowych dzieł kultury udostępnionych przez uznane organizacje kulturalne w całej Unii Europejskiej. Wielojęzyczny interfejs Europeany umożliwia obecnie dostęp do wyjątkowej kolekcji wielu mln książek, czasopism, fragmentów filmów, map, fotografii i dokumentów w postaci cyfrowej pochodzących z bibliotek, archiwów, muzeów i archiwów audiowizualnych Europy.

29 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku World Digital Library Światowa Biblioteka Cyfrowa jest międzynarodową biblioteką cyfrową pod patronatem UNESCO i Biblioteki Kongresu Stanów Zjednoczonych. Zadaniem biblioteki jest promowanie oraz powiększanie objętości i różnorodności treści kulturowych w internecie. Jednym z jej celów jest rozpowszechnianie treści nieanglojęzycznych oraz treści spoza obszaru kultury zachodniej. Materiały umieszczane na stronach biblioteki są darmowe i są dostępne w wielu językach. Wśród nich znajdują się manuskrypty, mapy, rzadkie książki, zapisy nutowe, nagrania, filmy, fotografie, szkice architektoniczne i inne znaczące kulturowo materiały. Uruchomiona 21.04.2009 r.

30 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku Międzynarodowa Biblioteka Cyfrowa dla Dzieci ICDL (International Children's Digital Library), to naukowy projekt, którego twórcy chcą zebrać i bezpłatnie udostępniać w sieci najważniejsze dzieła literackie z całego globu. ICDL ma ułatwiać wzajemne zrozumienie dzieci wychowywanych w odmiennych kulturach. Ma też im pomóc w stawianiu pierwszych kroków w życiu globalnej społeczności.

31 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku E-zasoby a czytelnictwo

32 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku „Książka stanowi cudowny przedmiot, dzięki któremu świat poczęty w umyśle pisarza przenika do umysłu czytelnika... Każda książka żyje tyle razy, ile razy została przeczytana.” /przysłowie chińskie/

33 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku Zamiast zadawać pytania: Zacznijmy pytać:

34 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku Domena publiczna część wspólnego kulturowego i intelektualnego dziedzictwa ludzkości dzieła nie podlegają żadnym ograniczeniom i mogą być wykorzystywane bez uzyskiwania zgody do celów komercyjnych i niekomercyjnych zgodnie z polskim prawem autorskim utwór przechodzi do domeny publicznej po upływie 70 lat od chwili śmierci twórcy w przypadku współtwórstwa, od chwili śmierci ostatniego współtwórcy

35 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku Inne uregulowania Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631, z późn. zm.) - zasada dozwolonego użytku (art. 23 ust. 2) Dzieła osierocone to takie, które pozostają pod ochroną praw autorskich, ale dysponent bądź właściciel praw autorskich nie może być zidentyfikowany, bądź odnaleziony lub też nie można się z nim skontaktować - wówczas okres ten liczy się od daty pierwszego rozpowszechnienia Creative Commons - wolne licencje

36 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku Elektroniczne źródła informacji w praktyce szkolnej

37 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku Co może szkoła/uczeń/nauczyciel? udostępniać nieodpłatnie, w zakresie swoich zadań statutowych, egzemplarze utworów rozpowszechnionych /bez względu na ostrzeżenia producenta/wydawcy/ sporządzać lub zlecać sporządzanie egzemplarzy rozpowszechnionych utworów w celu uzupełnienia, zachowania lub ochrony własnych zbiorów /ewidencja kopii cyfrowych, udostępnianie oryg. lub kopii/ udostępniać zbiory dla celów badawczych lub poznawczych za pośrednictwem końcówek systemu informatycznego (terminali) /znajdujących się na terenie szkoły-biblioteki, nie w internecie/

38 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku Wykorzystanie e-zasobów w praktyce szkolnej zaspokojenie nowych potrzeb czytelniczych („edukacja instant“) atrakcyjność cyfrowego przekazu („digital natives“) rekompensata/uzupełnienie niedostępnych drukowanych publikacji obcowanie „bez ograniczeń“ z dobrami kultury wsparcie w realizacji projektów gimnazjalnych pomoc w przygotowaniu prezentacji maturalnych wzbogacenie warsztatu pracy nauczyciela

39 Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku Literatura Wydawnictwa zwarte: 1.Biblioteki cyfrowe: projekty, realizacje, technologie. Pod red. Jadwigi Woźniak–Kasperek i Jerzego Franke. Warszawa: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, 2007. ISBN 978-83-89316-72-1 2.Czermiński Jurand B. Cyfrowe środowisko współczesnej biblioteki. Gdańsk: Wydaw. Uniwerystetu Gdańskiego, 2002. ISBN 83-7326-095-1 3.Trembowiecki Aleksander. Digitalizacja zbiorów bibliotecznych: teoria i praktyka. Warszawa: Centrum Edukacji Bibliotekarskiej, Informacyjnej i Dokumentacyjnej, 2006. ISBN 83-88581-26-0 Artykuły z czasopism: 1.Jastrząb, Łukasz. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa jako narzędzie edukacyjne. „Dyrektor Szkoły“ 2007, nr 3, s. 26, 29. 2.Drabek, Aneta. Cyfrowy warsztat pracy bibliotekarza. „Bibliotekarz“ 2008, nr 7/8, s. 3-8. 3.Przybyła, Wiesław. Zaproszenie do biblioteki cyfrowej. „Język Polski w Liceum“ 2007/2008, R. 22, Z. 1, s. 89-95. 4.Weryho, Maciej. Wyszukiwanie informacji w Kujawsko–Pomorskiej Bibliotece Cyfrowej. „Bibliotekarz“ 2006, nr 2, s.2-5. 5.Włodarski, Jacek. Książka w Internecie - biblioteki cyfrowe i nie tylko. „Biblioteka - Szkolne Centrum Informacji“ 2008, nr 6, s. 25-28. 6.Ślaska, Katarzyna. Biblioteki cyfrowe w Polsce. „Poradnik Bibliotekarza“ 2008, nr 3, s. 8-11 7.Zbroszczyk, Iwona. Europeana - Europejska Biblioteka Cyfrowa. „Bibliotekarz“ 2008, nr 7/8, s. 11-13.