Nazwa szkoły: Gimnazjum im. Zjednoczonej Europy w Kobylnicy

Prezentacja na temat: "Nazwa szkoły: Gimnazjum im. Zjednoczonej Europy w Kobylnicy"— Zapis prezentacji:

1

2 Nazwa szkoły: Gimnazjum im. Zjednoczonej Europy w Kobylnicy
ID grupy: 96/36_MP_G 1 Kompetencje: Matematyczno-przyrodnicze Temat projektowy: Budowa materii Semestr/rok szkolny: 2009/2010

3

4 Doświadczenie 1 materiały: -dwie probówki, -woda, -denaturat, -pisak,
    czynności: -do probówki wlać trochę wody (około 50 ml) -do wody dolać taką samą ilość denaturatu ale bardzo wolno, po ściankach probówki tak, żeby ciecze nie zmieszały się -na probówce zaznaczyć pisakiem poziom obu cieczy -delikatnie potrząsając probówką wymieszać ciecze (należy uważać aby nic się nie wylało) -sprawdzić poziom cieczy po wymieszaniu

5 Doświadczenie 2 materiały: czynności: -dwie probówki -kasza -groch
-pisak czynności: -do probówki wsypać około 100 ml grochu -później dosypać 100 ml drobnej kaszy -na probówce zaznaczyć pisakiem poziom  -potrząsając probówką wymieszać groch z kaszą, zamykając otwór aby nic nie wysypać -sprawdzić poziom - teraz już wiadomo, że będzie mniejszy

6 Doświadczenie 3 materiały: czynności: -szklanka -woda -szpilki
-wlewamy do szklanki wody „po czubek” -do wody wrzucamy powoli szpilki -dlaczego woda się nie wylewa „wystając” ze szklanki?

7 Wewnętrzna warstwa skorupy ziemskiej

8 Sfery Ziemi: Atmosfera
Jest to gazowa powłoka otaczająca Ziemię. Skład najważniejszej dla człowieka warstwy atmosfery czyli troposfery jest względnie stały i nosi nazwę powietrza atmosferycznego. Nie jest to warstwa bardzo gruba a jej zewnętrzna granica nie jest dokładnie określoną ponieważ atmosfera płynnie przechodzi w przestrzeń kosmiczną. Jest jeszcze wewnętrznie zróżnicowana na mniejsze strefy: -Troposfera to najniższa, bezpośrednio stykająca się z powierzchnią warstwa atmosfery. Jej wysokość jest zróżnicowana i zmienia się od 8 do 16 kilometrów w zależności od szerokości geograficznej. Jest bardzo zmienna i w niej zachodzi zdecydowana większość zjawisk pogodowych oraz w niej toczy się życie roślin i zwierząt. Ponad nią rozciąga się kolejna warstwa czyli stratosfera. -Stratosfera jest już mniej zmieniająca się w porównaniu z troposferą. Jej granice rozciągają się mniej więcej na wysokości 50 kilometrów. Na tej wysokości temperatura wynosi około zera stopni. Najważniejsza w stratosferze jest warstwa podwyższonego stężenia ozonu czyli ozonosfera. Ozon ten ciągle się tam tworzy i ulega rozpadowi do tlenu dwuatomowego. Bardzo ważna dla istnienia życia na Ziemi jest ta warstwa gdyż ozon wchodzi w reakcje z promieniowaniem ultrafioletowym które jest szkodliwe między innymi dla nas ludzi. To właśnie ciągłe tworzenie się i rozpad ozonu pochłania szkodliwe ilości energii z promieniowania ultrafioletowego. Jest to więc swego rodzaju parasol ochronny rozciągnięty nad Ziemią. -Kolejnymi warstwami atmosfery są: mezosfera, termosfera i egzosfera. W tych warstwach zachodzą kolejne ważne procesy takie jak: silne jonizowanie atmosfery i powstawanie zorzy polarnej oraz gwałtowne ogrzewanie atmosfery. W egzosferze czyli najbardziej zewnętrznej powłoce dochodzi już do swobodnej ucieczki atomów w przestrzeń kosmiczną.

9 Hydrosfera Jest to woda znajdująca się na Ziemi i uczestnicząca w obiegu wody. Przenika ona wszystkie warstwy w których występuje w postaci gazu, cieczy lub ciała stałego. Na powierzchni globu zajmuje około 70,8% a kolejne 3% powierzchni w postaci lodowców. Wody na naszej planecie jest bardzo dużo bo około 1,35 miliarda kilometrów sześciennych. Wbrew naszym wyobrażeniom aż 97% zasobów wody to woda słona zgromadzona głównie w oceanie światowym. Kolejne dwa procent t woda skupiona w lodowcach a tylko 1% to ta zawarta w wodach powierzchniowych na lądzie. Takie ilości zostałyby szybko wyczerpane gdyby nie ciągły obieg wody i jej stałe odtwarzanie na powierzchni. Obieg wody to ciągłe wymiana wody w różnej postaci pomiędzy powierzchnią oceanów, atmosferą i lądem. Jest on ciągle trwającym dzięki Słońcu które podgrzewa powierzchnie mokre wywołując parowanie. Oprócz tego woda paruje z roślin, z powierzchni lodu, z gruntu, z cieków wodnych czy z powierzchni jezior. Uniesiona woda w postaci pary wodnej schładza się stopniowo w atmosferze. Tam też dochodzi do kondensacji pary wodnej do wody i powstają dzięki temu chmury. Chmury to także małe kryształki lodu. Tak zebrana wilgoć powraca na powierzchnię Ziemi w postaci deszczu, śniegu lub jeszcze innego opadu atmosferycznego. I tak z tych całych opadów aż 80% opada na powierzchnię oceanów a jedynie 20% na lądy. Woda z opadu może albo ponownie wyparować do atmosfery albo spłynąć do morza lub innego zbiornika. Może być ona także zatrzymana w gruncie i zasilić wody podziemne. Woda opadowa jest także pobierana przez rośliny i przez nie wykorzystywana. Woda opadowa może także zostać związana w postaci lodu, śniegu lub innych osadów stałych. To właśnie w wodzie zrodziło się życie na Ziemi.

10 Litosfera Litosfera to najbardziej sztywna sfera Ziemi zbudowana ze skał. Jej badaniem zajmuje się geofizyka badająca właściwości litosfery poprzez badania bezpośrednie i pośrednie głębszych jej warstw. Na podstawie badań rozróżniono trzy główne strefy w litosferze którymi są: skorupa ziemska, płaszcz ziemski i jądro. Oprócz właściwości fizycznych poszczególne strefy różnią się właściwościami chemicznymi. Badanie głębszych stref polega na wysyłaniu fal o ustalonej długości i badaniu anomalii ich przebiegu w skałach. Odkryto także, że zmiany właściwości przebiegają na określonych głębokościach. Takie stale występujące strefy nazwano powierzchniami nieciągłości. Najbardziej zewnętrzna jest skorupa ziemska zbudowana z dwóch warstw skał: - bazaltowej występująca na całym globie, - granitowej- występującej pod kontynentami i zanikająca na skłonie kontynentalnym. Skorupa ziemska jest zbudowana ze wszystkich pierwiastków. Dodatkowo jest ona podzielona na mniejsze płyty litosfery. Płyty te pozostają w ciągłym ale powolnym ruchu i wzajemnie na siebie oddziałują.

11 Pedosfera Za osobną sferą niektórzy wyróżniają pedosferę czyli warstwę gleb. Jest to strefa biologicznie czynnej zewnętrznej części skorupy ziemskiej powstałej w wyniku działania procesów glebowych. Na te procesy składają się między innymi: warunki klimatyczne, rośliny i zwierzęta, rodzaj skały w podłożu, czas, ukształtowanie terenu oraz działalność człowieka. Pedosfera to warstw służąca jako warstwa dostarczająca roślinom niezbędnych składników dla ich rozwoju. Dlatego przy określaniu przydatności gleby dla człowieka mówimy o jej żyzności. W pedosferze występuje woda, powietrze atmosferyczne, organizmy żywe oraz frakcja mineralna. Woda występuje jako: woda podziemna, woda grawitacyjna, higroskopijna, błonkowa, kapilarna. W wodzie tej znajdują się również rozpuszczone minerały i dlatego często jest to roztwór glebowy o określonym odczynie. Taki odczyn ma istotny wpływ na właściwości gleby jako miejsca wzrostu roślin uprawnych. To jaka jest gleba jest w znacznym stopniu zdeterminowane przez skały podłoża. Nawet w takich samych warunkach klimatycznych powstaną odmienne gleby na sandrze a zupełnie inne na skale węglanowej. To z kolei wpłynie na rodzaj roślinności naturalnej występującej na danej glebie. Rośliny także wtórnie oddziałują na glebę poprzez przyspieszanie wietrzenia skał w podłożu oraz na dostawę materii organicznej tworzącej poziom próchniczny w glebie. Taka gleba o trwającym procesie glebowym a przykryta roślinnością może bardzo długo zachowywać swoje właściwości i nie ulegać erozji. Systemy korzeniowe bardzo dobrze zachowują spójność gleby. Dlatego też odsłonięte spod roślinności nawet najżyźniejsze gleby szybko ulegają degradacji.

12 Biosfera Biosfera to ostatnia ze sfer Ziemi. Nazwą tą określa się całe życie na Ziemi. Jest to więc ta część Ziemi w której może się ono rozwijać. Zaliczymy tu ocean światowy, dolną warstwę atmosfery oraz wierzchnią litosfery. Zdecydowana większość organizmów przebywa w stosunkowo wąskiej strefie wód, gruntu i powietrza a jedynie jednokomórkowe formy życie lub utajone formy przekraczają wyraźnie te granice. Zdecydowana większość żyje na samej powierzchnie i do kilkudziesięciu metrów wzwyż. Biosfera bardzo wyraźnie przenika się z innymi sferami. Rośliny są wielkimi producentami tlenu na Ziemi. Wszędzie tam gdzie następuje duży rozwój masy organicznej i jej późniejsze obumarcie zachodzą duże zmiany we wszystkich sferach. Człowiek jest najlepiej rozwiniętą istotą żywą na Ziemi. Dlatego też oddziałuje poprzez swoją działalność na wszystkie sfery Ziemi. Niestety większość jego działań ma negatywne skutki na środowisko Ziemi. Ogromny postęp techniczny i rozwój cywilizacji zwiększył presje na środowisko. Dzięki jego działaniom nad biegunem zaobserwowano dziurę ozonową. Wiele wieków beztroskiej działalności doprowadziła do wymarcia wielu gatunków zwierząt i roślin a kolejne są zagrożone wyginięciem. Dzisiaj podejmuje się działania międzynarodowe na rzecz odwrócenia niekorzystnych zmian w środowisku. Jeśli nie zostanie zahamowany obecny trend to przyszłe pokolenia czekają duże problemy z dostępnością do wielu wartości jakie daje czyste środowisko naturalne. Już dziś odczuwalny jest problem dostępności paliw kopalnych czy zwiększające się zapotrzebowanie na energię elektryczną. Niszczona jest nie tylko atmosfera ale również inne sfery. Bardzo zły jest stan światowych zasobów wody słodkiej. Rzeki są silnie zanieczyszczone a może zawiera dużo silnych trucizn. Tak powszechna rzecz jak woda już niedługo stanie się dobrem racjonowanym a liczba osób bez dostępu do czystej wody dramatycznie się zwiększy. Taka zanieczyszczona woda to ogromne zagrożenie dla ludzi. Jest ona wówczas źródłem groźnych chorób.

13 Wietrzenie Fizyczne (mechaniczne) - rozpad skały bez zmiany jej składu chemicznego, zachodzi przy częstych zmianach temperatury i wilgotności (głównie w klimacie umiarkowanym) Chemiczne – rozkład skały przy zmianie jej składu chemicznego, niezbędnym warunkiem do jego zaistnienia jest obecność wody, głównymi czynnikami wietrzenia chemicznego są: woda opadowa, dwutlenek węgla, tlen oraz azot Biologiczne – to rozpad i rozkład skały pod wpływem działania organizmów żywych (często nie wyróżnia się wietrzenia biologicznego jako oddzielnego działu, uznaje się je jako wchodzące w skład wietrzenia fizycznego i chemicznego).

14 Erozja Erozja, żłobienie, w geomorfologii, wszelkie oddziaływania czynników zewnętrznych na powierzchnię skorupy ziemskiej, których skutkiem jest powstanie wklęsłych form rzeźby terenu. Głównymi czynnikami sprawczymi erozji są oddziaływania cieków wodnych i wód opadowych. Po prawej Prowincja Kalimantan Barat, zachodnie wybrzeże Borneo, Indonezja - erozja gleb Zasadniczą przeszkodę w tworzeniu erozyjnych form rzeźby terenu stanowi roślinność, której korzenie utrudniają niszczenie podłoża. Erozja zachodzi również na powierzchni innych ciał niebieskich(po lewej Mars, procesy erozji wietrznej).

15 Akumulacja Akumulacja - (agradacja, depozycja, namywanie, nanoszenie) - geologiczny proces gromadzenia się osadów (okruchów mineralnych, skał, szczątek roślin i zwierząt) na dnie zagłębień terenu w wyniku działania: -Wody (np. rzeczna), -Wiatru (wiatr napotykając na swej drodze przeszkodę rozpoczyna akumulację materiału skalnego w postaci odsypów, wałów, wydm; najbliżej od miejsc wywiewania osadzają się piaski począwszy od gruboziarnistych do coraz drobniejszych, a najdalej pyły.), -Lodowcowa (akumulacja lodowcowa i rzeczno-lodowcowa, podstokowa oraz eoliczna)

16 Ruchy masowe Ruchy masowe (geologiczne ruchy masowe, ruchy grawitacyjne) - ruchy materiału skalnego (w tym osadów, zwietrzelin, a także gleby) skierowane w dół zbocza wywołane siłą ciężkości. W ruchy masowe zaangażowana jest tylko siła grawitacji, tzn. nie obejmują one ruchów spowodowanych prądem wody, ruchem lodowców oraz wiatrem. Ruchy masowe (transport materiału po stoku) odbywają się w zarówno z szybką prędkością, nagle i gwałtownie (np. osuwiska, obrywy), jak również w tempie bardzo wolnym i w sposób trudny do bezpośredniego zaobserwowania (np. spełzywanie).

17 Dzieje Ziemi w różnych okresach geologicznych.
Badaniem i opisywaniem dziejów skorupy ziemskiej oraz jej powierzchni zajmuje się geologia historyczna. Historia Ziemi badana jest różnymi metodami, na podstawie dokumentów, których dostarcza sama Ziemia. Wiek bezwzględny ziemi jako planety wynosi 5,5 mld lat od czasu formowania się skorupy ziemskiej 4,5 mld lat. Podstawowym źródłem informacji są skały - metoda oparta na ich badaniu nosi nazwę petrograficznej - na podstawie rodzaju skał określa przeszłość lądową lub wodną, warunki klimatyczne oraz aktywność skorupy ziemskiej, np. wapienie są skałami najczęściej powstającymi w wodzie, pokłady soli wskazują na obecność słonych zbiorników i klimat sprzyjający ich wysychaniu (klimat ciepły), skały wulkaniczne świadczą o aktywności sejsmicznej.

18 Ery prekambryjskie - archaiczna i proterozoiczna
Charakterystyka: - formuje się skorupa ziemska, atmosfera i hydrosfera - tworzą się tarcze i platformy - fundamenty kontynentów - powstaje w wodach życie - rozwijają się prymitywne organizmy

19 Era paleozoiczna Charakterystyka:
- żyją organizmy, które utworzyły skamieniałości przewodnie tej ery - trylobity, graptolity - stopniowy rozwój życia - pojawiają się kręgowce, wśród nich prymitywne ryby, płazy, gady - życie z - wody wychodzi na ląd - rozwijają się rośliny lądowe, w karbonie lasy tworzą olbrzymie skrzypy, widłaki, paprocie drzewiaste, które są podstawą do wytworzenia się węgla w tym okresie - mają miejsce dwie potężne orogenezy: starsza - kaledońska i młodsza - hercyńska - zmienia się przestrzenny układ kier kontynentalnych - klimat wykazuje duże wahania, występują klimaty równikowe, umiarkowane i okołobiegunowe u schyłku ery następuje wielkie wymieranie - wyginęło około 90% gatunków zwierząt

20 Era mezozoiczna Charakterystyka:
- zmienia się rozkład lądów i mórz, mają miejsce transgresje i regresje mórz, czyli zalewanie obszarów - lądowych i ustępowanie mórz z lądów - następuje silny rozwój gadów, pojawiają się pierwsze ptaki i pierwsze ssaki - pojawiają się naczelne - w morzach żyje bogata fauna - głowonogi: amonity i belemnity utworzą skamieniałości przewodnie - z ich obumarłych szczątków tworzą się pokłady wapieni - rozpoczynają się pierwsze ruchy orogenezy alpejskiej - z końcem ery wymierają wielkie gady lądowe, głowonogi i wiele innych gatunków

21 Era kenozoiczna Charakterystyka:
- jest najkrótszą erą, ale nadal trwającą - kształtuje się współczesny układ i rzeźba lądów i mórz - pojawia się człowiek, w świecie zwierzęcym dominują ssaki - w wyniku ruchów orogenezy alpejskiej powstają wielkie masywy górskie - występują znaczące zmiany klimatu doprowadzające do rozwoju i zaniku lądolodów i lodowców - ocieplenie klimatu powoduje zanik lądolodu na półkuli północnej, znaczącym czynnikiem rzeźbotwórczym stają się wody płynące, wiatr, a później człowiek

22 Figury płaskie i przestrzenne.

23