Aleksander Waszkielewicz

Prezentacja na temat: "Aleksander Waszkielewicz"— Zapis prezentacji:

1 Wpływ systemu rentowego i orzecznictwa na aktywność zawodową osób z niepełnosprawnościami
Aleksander Waszkielewicz Komisja Ekspertów ds. Osób z Niepełnosprawnością przy RPO Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego Debata „Rynek pracy dla osób z niepełnosprawnościami” Warszawa, 31 stycznia 2013 r.

2 Konwencja a system wsparcia
Prawo do odpowiedniego poziomu życia (art. 28 ust. 1) i pomocy socjalnej (ust. 2). Pomoc państwa m.in. o charakterze kompensacyjnym – pokrywanie zwiększonych wydatków (art. 28 ust. 2 lit. c). Prawo do pracy, z której można się utrzymać, prawo do pracy w otwartym środowisku pracy (art. 27 ust. 1). Prawo do powrotu do pracy (art. 27 ust. 1 lit. e) i prawo do pierwszego wejścia na rynek pracy (pośrednio z art. 27 ust. 1). Każdy jest – co do zasady – zdolny do pracy (pośrednio z art. 3 lit. a).

3 Potrzeby w kontekście systemu wsparcia (rentowego)
Kompensowanie wyższych kosztów funkcjonowania związanych z niepełnosprawnością, podjęcie pracy zwykle je zwiększa. Wsparcie posiadanej zdolności do pracy – uzupełnienie potencjalnie ograniczonych przychodów z pracy (np. niepełny wymiar pracy, mniejsza wydajność, trudności w zdobyciu wysokich kwalifikacji). Większe problemy w znalezieniu pracy, zwłaszcza w małych miejscowościach, w tym dłuższy czas poszukiwania zatrudnienia. Większa potrzeba i intensywność korzystania z usług ochrony zdrowia, konieczność rehabilitacji społecznej. Przeciwdziałanie ubóstwu.

4 Kryteria wsparcia obecnego systemu rentowego
Niepełnosprawność nie wymaga wsparcia. Problemy takie jak: wyższe koszty funkcjonowania, trudności w znalezieniu pracy, potrzeba uzupełniania przychodów z pracy nie są adresowane. Wspierane są tylko osoby niezdolne do pracy.

5 Orzecznictwo na cele rentowe (1/2)
Niezdolność to pracy to brak możliwości podjęcia pracy w ogóle (całkowita ndp) lub tylko poniżej kwalifikacji (częściowa ndp). Orzekanie niezdolności do pracy (zamiast zdolności do pracy) – skupianie się na deficytach, utrwalanie stereotypów. Podjęcie pracy (nawet historyczne) oznacza zdolność do pracy i utratę prawa do renty. „Trudna” niepełnosprawność (utrata ręki, poruszanie się na wózku, dysfunkcja wzroku lub słuchu), jeśli nie uniemożliwia pracy (na przykład umysłowej), nie daje prawa do renty.

6 Orzecznictwo na cele rentowe (2/2)
Brak mierników niezdolności do pracy, regulacje niedookreślone i miękkie, miejscami sprzeczne – nieprzewidywalność systemu. Orzecznicy (lekarze) nie oceniają czynników medycznych tylko ekonomiczne (niezdolność do pracy). Czasowość orzeczeń. Mała „ziarnistość”, stopniowalność orzeczeń. Wielość systemów rentowych i orzecznictwa. Duży udział orzeczeń kwestionowanych przez sądy powszechne.

7 Wpływ na rynek pracy Zjawisko pułapki świadczeniowej – bierność zawodowa świadczeniobiorców z obawy przed utratą świadczeń. Racjonalny wybór: ograniczone, pewne świadczenie może być oceniane jako lepsze niż potencjalnie wyższe, bardzo niepewne wynagrodzenie za pracę. Pracują hazardziści. Pracujący nie mają dostępu do innych elementów systemu wsparcia z powodu kryterium dochodowego. System zamiast zachęcać do pracy, usuwa z rynku pracy i spycha na margines i w ubóstwo.

8 Propozycja reformy systemu wsparcia
Wzorem innych krajów zamiast obecnego systemu (renty, dodatek pielęgnacyjny, świadczenia opiekuńcze, system rehabilitacji, ulga podatkowa, pomoc społeczna, inne świadczenia): stała „renta z tytułu niepełnosprawności” kompensująca wyższe koszty funkcjonowania, „renta wspierająca pracę” uwarunkowana stopniem zdolności do pracy, kompensująca ograniczoną możliwość generowania przychodów z pracy, wygaszana przez wzrost przychodów, zasiłek dla bezrobotnych (świadczenie wygasające).

9 Dziękuję za uwagę Aleksander Waszkielewicz Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego mejl tel WWW