PSYCHOLOGIA EGO (Teoretyczne podstawy)

Prezentacja na temat: "PSYCHOLOGIA EGO (Teoretyczne podstawy)"— Zapis prezentacji:

1 PSYCHOLOGIA EGO (Teoretyczne podstawy)
Bernadetta Izydorczyk

2 Plan wykładu Literatura do treści wykładu i nota o autorach
Psychologia Ego - korzenie rozwoju (podstawowe związki z ortodoksyjną psychoanalizą Zygmunta Freuda) Psychologia Ego - fundamenty rozwoju -podstawowe związki z psychoanalityczną koncepcją Anny Freud Psychologia self a teoria relacji z obiektem Psychologia Ego a teorie rozwojowe (D. Stern, E. Erikson) Psychologia Ego - podstawy teoretyczne koncepcji Heinza Hartmana Współczesna Psychologia Ego – główne założenia i jej przedstawiciele

3 Piśmiennictwo –nota o autorze
Heinz Hartman – filozof, psychoanalityk, wykształcony na bazie klasycznej szkoły wiedeńskiej (Freud, Charcot, Breuer,Fliess, Fenichel), główny przedstawiciel szkoły Psychologii Ego, rozwijającej się na bazie teoretycznych założeń klasycznej psychoanalizy( Z. Freud, Anna Freud), teorii relacji z obiektem i psychologii self - ze szczególnym rozkwitem w USA po II wojnie światowej Esseys on Ego Psychology. Selected Problems in Psychoanalytic Theory.1964,International Universities Press, INC, New York

4 Piśmiennictwo – nota o autorze
Glen Gabbard – doktor, psychiatra, dyrektor Bylor Psychiatry Clinic – Huston USA; psychiatria dynamiczna, problematyka psychopatologii i dynamiki zaburzeń (m. in. osobowości) w praktyce klinicznej Literatura: „Basic Principles of Dynamic Psychiatry” „Psychodynamic Psychiatry in Clinical Practice”

5 Piśmiennictwo – nota o autorze
David Rapaport – doktor, psycholog, psychoanalityk, propagator myśli H. Hartmana, autor pierwszego kompleksowego opracowania teorii depresji Edwarda Bibringa i tłumaczenia w j. ang., koncepcji Heinza Hartmana „Ego Psychology and Problem of Adaptation”(tłum.„ Psychologia ego i problemy adaptacji”) Heinz Hartman, London 1958 Journal of American Psychoanalytic Association Monograph Series No 1

6 Piśmiennictwo – nota o autorze
Robert S. Wallerstein - emerytowany profesor Departamentu Psychiatrii Uniwersytetu w San Francisco w Kalifornii, Szkoły Medycznej, superwizor analityk w Instytucie Psychoanalitycznym San Francisco The growth and transformation of American Ego Psychology (tłum.„ Rozwój i przemiany Psychologii Ego na gruncie amerykańskim”) Journal of the American Psychoanalytic Association,2002, ss

7 Piśmiennictwo – nota o autorze
David P. Ausubel – doktor, psycholog, Uniwersytet Bronx (New York) Centrum Psychiatrii Bronx, New York „Ego Psychology and Mental Disorder: a development approach to psychopathology” (1977),New York ,San Francisco (rozdz. Implication of Ego Development for Psychotherapy) Inne publikacje autora: „Ego Development and the Personality Disorders(1952),”The Psychology of Meaningful Verbal Learning” (1963),”Theory and Problems of Adolescent Development” (1970)

8 Psychoanaliza – A. Freud (British Psychoanalytic Society Grupa A)
M. Gill, Ch.Brenner K. Eissler. L. Loewald R. Wallerstein J. Sandler, A.Goldberg J. Stone, J. Gedo N. Chodorow, E. Zetzel Psychologia Ego -USA Heinz Hartman Psychologia Ego David Rapaport Psychoanaliza – A. Freud (British Psychoanalytic Society Grupa A) Psychoanaliza - Z. Freud Teorie relacji z obiektem Psychologia self H .Kohut Psychologia inter personalna-Sullivan Szkoła Kleinistów( M.Klein, (British Psychoanalytic Society -Grupa B) British Psychoanalytic Society – Grupa Niezależna „Szkoła Brytyjska” relacji z obiektem D. Winnicott, M.Balint, D.Fairbairn, P. Heimann, M. Little, H. Guntrip

9 Podstawy psychiatrii dynamicznej
Psychologia Ego (wyprowadzona z klasycznej psychoanalizy Zygmunta Freuda i Anny Freud) Teoria relacji z obiektem - szkoła Kleinistów (M. Klein)- znaczenie fantazji dla rozwoju aparatu psychicznego) - „Szkoła Brytyjska” (Fairbain, Winnicott, Balint) – model deficytu i jego wpływ na rozwój aparatu psychicznego Psychologia self (wyprowadzona z tradycji interpersonalnej Sullivana, ale sformułowanej i rozwiniętej we współczesnej psychoanalizie przez H. Kohuta)

10 Psychologia Ego - korzenie i fundamenty

11 Psychologia Ego – rys historyczny
Fundamenty Psychologii Ego - prace Anny Freud -„Ego i Mechanizmy Ochronne” (1936) - prace Heinza Hartmana -„Psychologia Ego i Problemy Dostosowawcze” (1939) Związki z teorią relacji z obiektem i psychologią self Pełny rozkwit - w Ameryce po II Wojnie Światowej Korzenie Psychologii Ego prace :Zygmunta Freuda: „Ego i Id” (1923) „Zahamowania, Objawy i Lęk” (1926)

12 Psychologia self a teoria relacji z obiektem
podkreśla znaczenie zinternalizowanych związków i relacji pomiędzy reprezentacjami self i obiektu Zaburzenia w rozwoju = zaburzenia relacji matka-dziecko i niemożność oddzielenia od niej popędów Psychologia self - psychologia dwóch osób ( ja-obiekt) podkreśla znaczenie wpływu zewnętrznych relacji na podtrzymanie samooceny i spójności self (pacjent potrzebuje odpowiedzi z otoczenia w celu podtrzymania sensu dobrego samopoczucia i dobrostanu) Bipolarne i trójpolarne self (potrzeba bycia podobnym do terapeuty) Zaburzenia relacji self - obiekt w dzieciństwie są wynikiem defektu (słabości self)

13 Pojęcie rozwoju self (Daniel Stern) – podstawowe założenia
Niemowlę jest świadome matki lub opiekuna od pierwszych dni swojego życia Afirmujące odpowiedzi ze strony figury rodzicielskiej (harmonizacja z opiekunem) wpływają na ewolucję sensu self u niemowlęcia Niemowlę doświadcza rzeczywistości, jest jej obserwatorem, dopiero starsze dzieci uznają fantazje za znaczące i używając ich próbują zmienić swoje spostrzeżenia (inaczej niż u Melanie Klein!) Wtórny proces myślenia( poprzedza on pierwotny proces myślenia)- sednem rozwoju

14 Koncepcja domen samodoświadczania self (D
Koncepcja domen samodoświadczania self (D. Stern) – podstawowe założenia rozwoju „ja” (self) Każde z wyodrębniających się self pozostaje w związku z określonym okresem rozwojowym i kooperuje w zgodzie z pozostałymi znaczeniami self Ujawniające self (0-2 m.ż) –podstawa cielesnego self. Ważne bezpieczeństwo (warunek rozwoju –tolerancja niepewności) Rdzenne self (2- 6 m.ż) – ważny temat to tożsamość (”ja” jest najważniejsze) Subiektywne self (7 – 9 m. ż) – ważny kontakt (dopasowywanie się intrapsychicznych stanów pomiędzy matką a niemowlęciem):” to ja, a ja jestem ciekaw ciebie” Werbalne (kategorialne )self(15-18 m.ż) – ważna jest zdolność do symbolicznego myślenia oraz werbalnego komunikowania się Narracyjne self(3-5 rok życia) – zdolność do przemyśleń, modelu działania, wchodzenia w relacje i komunikowania o nich innym

15 Cechy znaczenia self (D. Stern)
Koherencja Afektywność Działanie Ciągłość (historyczność) Przywiązanie, zaufanie oraz bezpieczeństwo nie są specyficzne dla konkretnej fazy, ale trwają przez wszystkie okresy życia Niemowlę rozwija się w rezultacie sensytywnego, afektywnego przywiązania do matki lub opiekuna (Empatyczny rezonans)

16 Self i ego - kontrowersje wokół pojęć
Freud - zastosowanie pojęcia „ Ja” (niem. ”Ich”): nieosobowa intrapsychiczna struktura; osobiste samo-doświadczanie - self-experience jednostki (Kernberg 1982-Meissner 1986) Strachey (tłumaczenie dzieł Freuda ) – użycie „Ja” (Ich) jako Ego (to jeden z trzech intrapsychicznych czynników - trójparcjalna - strukturalna teoria aparatu psychicznego) Psychologowie ego zmierzali do zminimalizowania znaczenia self – podkreślali znaczenie ego( teoretycy relacji z obiektem dążyli do dalszego wyjaśnienia miejsca self w aparacie psychicznym) Hartman – rozróżnił Ego i Self zgodnie z ich kontekstem wzajemnego oddziaływania na siebie Ego – oddziaływuje z innymi intrapsychicznymi czynnikami (Id, Ego, superego) Self - oddziaływuje wzajemnie z obiektami (jako wynik interakcji ze znaczącymi obiektami )

17 Z perspektywy Psychologii Ego, self to.....
to reprezentacja jednostki, nie stanowi ono źródła autonomicznej aktywności (Meissner 1986) Guntrip(1968),Schafer(1976),Sutherland(1983) – krytyka strukturalnej teorii oraz jej modelu self Sutherland(1983) – hołdował poglądowi, że podstawową cechą self jest jego aktywność, wprowadzająca rolę środowiska w dążeniu do bliskości i jedności (dwa znaczenia self :jako reprezentacji oraz ,jako działania) W konsekwencji self można postrzegać jako mocno wciśnięte w Ego - produkt końcowy integracji wielu reprezentacji self (Kernberg 1982).Self jest ciągle kształtowane i określane przez realne i wyobrażone związki z innymi (Bollas 1987, Schafer 1989, Ogden 1989,Mitchell 1991) Schafer rozumiał to zjawisko jako zestaw narracyjnych self lub historii, które rozwijamy w celu dostarczenia emocjonalnie spójnego wytłumaczenia naszego życia Mitchell(1991) –zaobserwował, że w psychoanalitycznej pracy osoby uczą się tolerować różnorodne czynniki siebie (swoich self), zaczynają doświadczać siebie jako bardziej trwałych i koherentnych

18 Korzenie Psychologii Ego - Z. Freud
„Ego i Id” (1923) - Trójparcjalny model strukturalny – id, ego i superego – komponenty aparatu psychicznego, wyjaśniające funkcjonowanie psychiki „Zahamowania, Objawy i Lęk „(1926)- lęk, lub zagrażający wybuch sygnału lękowego to siła napędowa dla syntetyzujących i wykonawczych funkcji Ego Funkcje ego - polegają na pośredniczeniu (ułożeniu w jak najlepszy behawioralny kompromis) między różnymi, sprzecznymi naciskami ze strony trzech sił uderzających w nie: - instynktownymi impulsami Id - wymuszającymi i ograniczającymi osądami moralnymi, wartościującym Superego, a wymaganiami adaptacji do rzeczywistości zewnętrznej

19 Czym jest Ego? - klasyczna psychoanaliza (Z. Freud)
Ego - wyłania się z id. Funkcje to: pośredniczenie między id a światem - kieruje się zasadą realizmu „godzić interesy id i superego i rozwiązywać konflikty między tymi strukturami” Siła ego polega na dobrym testowaniu rzeczywistości, na zdolności rozwiązywania konfliktów, zdolności do odraczania gratyfikacji potrzeb Siła ego mierzona jest też rozwojem procesów wtórnych - myśleniem, racjonalnością, adaptacyjnością. Siłę ego mierzy się także zdolnością do uniezależnienia się od karzącego superego

20 Ego (w zdrowiu i chorobie) – Z. Freud
Zdrowie to ego a) wolne od urazów, fiksacji, sztywnych kateksji b) zdolne do testowania rzeczywistości, c) zdolne do kontroli impulsów, uzgadniania impulsów Id i Superego d) niezależność ego od karzącego Superego e) zdolne do tolerancji lęku Patologia jest formą obrony ego Freud ustalił podstawowe pojęcia psychopatologii obrona ego to nieświadome formy redukcji lęku wynikającego z działania nieświadomych impulsów (Anna Freud nazwała je mechanizmami obronnymi). Fiksacja = zatrzymanie rozwoju, regresja= powrót do wcześniejszych faz rozwoju, wyparcie = jako podstawowa obrona ego usuwania ze świadomości wszystkich treści zagrażających budzących lęk, poczucie winy.

21 Korzenie Psychologii Ego - Z
Korzenie Psychologii Ego - Z. Freud i kolejne lata – dodatkowe założenia (ego - centralny punkt psychoanalitycznych dociekań) Przejście psychoanalizy od bycia początkowo psychologią Id (skoncentrowaną na libidinalnych lub /i agresywnych impulsach jako wiodących wyznaczników zachowań, normalnych i neurotycznych), do etapu przesunięcia nacisku z popędów (formacji neurotycznych symptomów) na obrony ego (w kierunku patologii charakteru) Konflikt wytwarza lęk sygnałowy, który ostrzega ego o konieczności użycia mechanizmów obronnych. Ego - mediator ścierających się nacisków Id, Superego i rzeczywistości zewnętrznej Mechanizmy obronne chronią ego przed impulsami id Ego zostało obdarzone ważnym znaczeniem - to wiodący aparat, kształtujący i modelujący zachowanie zarówno normalne, jak i neurotyczne. W Ameryce przyjęło się nazywać to obszarem psychologii ego

22 Paradygmat Psychologii Ego – stał się alternatywą do teoretycznego pluralizmu w psychoanalizie
Amerykańska jednomyślność paradygmatu psychologii ego i jej uporządkowanie od strony technicznej (ze względu na podział) dokonały się wraz ze wzrostem w Ameryce: psychologii self Kohuta (dostosowanej do zaburzeń narcystycznych) rozwoju teorii relacji z obiektem (szkoła M. Klein i innych teoretyków relacji z obiektem) Współistniały one wraz z rozwojem różnych szkół psychoanalizy (opartej na relacji, z przemieszczeniem ciężaru skupienia na diadzie, interakcji oraz wspólnie w niej tworzonej przeniesieniowo – przeciwprzniesieniowej rzeczywistości)

23 Fundamenty Psychologii Ego – A. Freud „Ego i Mechanizmy Obronne”
Praca opublikowana w Niemczech w 1936 roku jako hołd dla jej ojca na jego 80 te urodziny i przełożona na angielski w Ameryce w 1946 (była to również odpowiedź wiedeńskich analityków na temat założeń psychologii ego) Monografia - próba usystematyzowania mechanizmów obronnych i połączenia ich przejawów ze stadiami rozwoju psychoseksualnego oraz z różnymi formacjami psychopatologicznymi, w których one występowały. Przez to akcent został położony na obronne funkcje Ego W hołdzie Hartmanowi w dniu jego siedemdziesiątych urodzin Anna Freud (1966) zapisała, że „ na polu psychologii ego (...) pojawiliśmy się niemal w tym samym czasie, w latach trzydziestych. Ja weszłam w nią bardziej konwencjonalnie, od strony działań obronnych Ego przeciwko impulsom ,Hartmann w bardziej rewolucyjny sposób, pod nowym kątem autonomii Ego, który do tej pory leżał poza obszarem badań analityków...”

24 Główne założenia Psychologii Ego w koncepcji Heinza Hartmana

25 Główne założenia Psychologii Ego (Hartman)
Ego nie wyłania się z id - tworzy się samodzielnie Mechanizmy ego nie muszą być obronne W ego istnieje sfera wolna od konfliktów Ego adaptuje się do rzeczywistości Ego jest strukturą funkcjonalną, której zadaniem jest , a) badanie rzeczywistości ,b) adaptacja, c) kontrola impulsów d) obrona, Funkcje autonomiczne (niezależne) ego, to: percepcja, motoryka, planowanie, antycypowanie, synteza i integracja, rozwiązywanie konfliktów zdolność ego do regresji w służbie ego tj. posługiwanie się formami aktywności typowymi dla wczesnych faz rozwoju np. zabawa autonomia i przystosowanie

26 Fundamenty Psychologii Ego – H
Fundamenty Psychologii Ego – H. Hartman „Psychologia Ego i Problemy Adaptacyjne” Praca opublikowana w Niemczech 1939 roku (w całości w Anglii w 1958 roku). Główne jej zagadnienia opublikowano w 1951,jako rozdział w książce Davida Rapaporta Organizacja i Patologia Myślenia W kontraście do skupiania się Anny Freud na mechanizmach obronnych Ego, Hartman skupił się na adaptacyjnych funkcjach Ego (dostosowujących indywidualne zachowanie do wymogów rzeczywistości zewnętrznej( tzw. „przeciętnych wymogów środowiska”) Centralna koncepcja Hartmanna dotyczyła sfery ego -wolnej od konfliktu. Funkcje podstawowej autonomii (percepcja, poruszanie się, język, myślenie) wyrastają nie z konfliktu pomiędzy Id a światem zewnętrznym tylko z dala od konfliktu, na wrodzonym wzorcu dojrzewania. Mogą one być wtórnie narażone na konflikt

27 Adaptacyjny charakter ego – związany jest z istnieniem „sfery wolnej od konfliktów” – autonomiczne funkcje ego Ego w psyche nie ogranicza się tylko do działań obronnych Ważne są nieobronne funkcje ego (odsunięcie ego od id i superego i skupienie go na świecie zewnętrznym) Istnieje taka część ego ,która jest niezależna od id i superego – tzw. „sfera wolna od konfliktów” Obecne w momencie urodzenia autonomiczne funkcje ego (myślenie, uczenie się, kontrola motoryczna, spostrzeganie, język) oraz „przeciętne akceptowane środowisko” mają prawo rozwijać się bez przeszkód ze strony konfliktów.Nie są one jedynymi korzeniami jego rozwoju Przez neutralizację seksualnych i agresywnych impulsów (energii) obrony mogą tracić swoje połączenie z instynktowymi siłami id oraz stają się wtórnie autonomiczne lub adaptacyjne

28 Heinz Hartman- cd.podstaw koncepcji: sfera ego wolna od konfliktu”mental conflikt” (Rapaport)
Termin „sfera ego wolna od konfliktu”( conflikt - free ego sphere) - oznaczenie tych funkcji ego, które w każdym momencie czasu wywierają wpływ poza obszarem konfliktu psychicznego (mental conflikt) Istnieją procesy rozwojowe poza konfliktem (out of conflikt) dotyczące percepcji, intencji, obiektywnego rozumienia, myślenia, języka, fenomenu pamięci, faz rozwoju motorycznego : chwytania, raczkowania, chodzenia oraz procesu uczenia się i dojrzewania Ich zmienność odgrywa ważną rolę w typowym rozwoju indywidualnym oraz w zakresie konfliktów wywołanych instynktownymi popędami, a także w ułatwianiu lub utrudnianiu zdolności jednostki do ich rozwiązywania

29 Heinz Hartman – cd. podstaw koncepcji: proces adaptacji (Rapaport)
Adaptacja wymaga zarówno procesów pozostających w związku z wewnętrznymi konfliktami, jak i procesów, które dotyczą sfery ego wolnej od konfliktu Adaptacja wymaga interakcji pomiędzy procesami asymilacji wewnętrznego i zewnętrznego pobudzenia Rozwój ego można opisać poprzez konflikty, które muszą zostać rozwiązane w walce jaką ego toczy z id i superego ego prowadzi wojnę na trzech frontach (analogia opisu kraju : plemienia i stanu; zawiera: zaangażowanie w wojny z sąsiadującymi nacjami, plemionami i stanami, granice (boundaries) i czas pokoju Obszar graniczny ( borderland) - to centralny region osobowości (central region of the personality)

30 Heinz Hartman :zadaniem Ego jest badać jak konflikt psychiczny i „pokojowy” wewnętrzny rozwój wzajemnie się hamują lub napędzają Poza stanem wojny jest także spokojny rozwój populacji, ekonomii, struktury społecznej, administracyjnej itd. Stan może być również spostrzegany jako system instytucji, które funkcjonują poprzez legislację, jurysdykcję (czas pokoju) Człowiek nie jest wolny od konfliktów i problemów - stanowią one część kondycji człowieka Konflikty w normie i patologii mają różny zasięg i intensywność Określenie: patologiczny versus w normie - kontrastuje zaburzenie z osiągnięciem Określenie: konfliktowy versus wolny od konfliktu – kontrastuje konflikt z nieobecnością konfliktu. Skuteczna obrona może być równoznaczna z niepowodzeniem w osiągnięciu czegoś i vice versa

31 Heinz Hartman: Intelektualizacja instynktownego życia – podstawowe, wczesne osiągnięcie (komponent) ludzkiego ego Obrona przeciwko instynktownym popędom skutkuje wzrostem intelektualnych osiągnięć - określone formy rozwiązywania konfliktów mogą być związane z biologiczną gwarancją procesu adaptacji do warunków zewnętrznych. Nie dotyczy to wszystkich procesów obronnych ale dotyczy intelektualizacji „Intelektualizacja” instynktownego życia (próba kontrolowania procesów instynktownych poprzez łącznie ich z ideami, które mogą pozostawać w związku ze świadomością) jest jedną z najbardziej ogólnych, wczesnych i potrzebnych osiągnięć ludzkiego ego. Nie jest ona jedną z aktywności ego, ale jedną z niezbędnych jego komponentów (Anna Freud) Anna Freud: „ Instynktowne niebezpieczeństwo czyni człowieka inteligentnym.”

32 Heinz Hartman: interakcje sfery konfliktów z innymi funkcjami ego
W pracy klinicznej na co dzień obserwujemy jak różnice w rozwoju intelektualnym, motorycznym i innych sferach wpływają na radzenie sobie przez dzieci z konfliktami i jak to w dalszej kolejności wpływa na rozwój intelektualny, motoryczny i adaptację Takie obserwacje opisowo określają interakcję sfery konfliktowej z innymi funkcjami ego Możemy mówić o dwóch aspektach procesu ego ( ego process), - w relacji do wewnętrznego konfliktu - w relacji do jego zależności i działania na aparaturę psych. Z jednej strony możemy być zainteresowani patologią tego procesu, jego genetycznymi związkami z zaburzeniami adaptacji, a z drugiej strony pozytywną adaptacją osiąganą w innym kontekście

33 Fantazje stanowią ważny element psychologii dziecka i w edukacji, ale spotykamy się z nimi stale również w pracy z dorosłymi (A. Freud) Anna Freud opisała funkcję fantazji w rozwoju dziecka Przebadała ona wyparcie rzeczywistości w fantazjach i pokazała jak dziecko odmawiając zaakceptowania trudnej rzeczywistości może przy określonych warunkach wyprzeć się własnej egzystencji/istnienia i zastąpić ja tworami fantazji Jest to proces bez granic dla rozwoju normalnego ego Co powoduje, że ten proces zaczyna mieć charakter patologiczny? (A. Freud): - stopień dojrzałości aparatu ego dotyczącego percepcji, - stopień dojrzałości myślenia i innych procesów, które odgrywają istotną rolę w tworzeniu się relacji pomiędzy człowiekiem a otoczeniem Anna Freud: „ Przywiązanie do dojrzałego ego jest generalnie silniejsze niż przywiązanie do infantylnego ego.”

34 Fantazje – ważne funkcje syntetyzujące i adaptacyjne do środowiska (adaptacja autoplastyczna)
Uczymy się związku z rzeczywistością drogą FANTAZJI (w pierwszej kolejności odciągającą od rzeczywistej sytuacji np. pomocnicza funkcja fantazji w procesie uczenia się) Fantazje zawsze implikują znaczne oddalenie się od rzeczywistej sytuacji, ale są przygotowaniem do przystosowania się do środowiska. Fantazje mogą pełnić funkcję syntetyzującą poprzez tymczasowe połączenie naszych potrzeb i celów z możliwościami ich realizacji Istnieją fantazje, które podczas usuwania ich przez człowieka ze świata zewnętrznego otwierają dla niego jego wewnętrzną rzeczywistość. Podstawową ich funkcją jest adaptacja autoplastyczna(„autoplastic”)

35 Adaptacja jest dwustronną relacją pomiędzy organizmem, a jego środowiskiem
O osobie mówimy, że jest dobrze przystosowana do środowiska jeżeli jej produktywność (zdolność do korzystania z życia - ability to enjoy life) i równowaga psychiczna nie są zaburzone Stopień przystosowania może być zdeterminowany przez sytuację środowiskową ( stopnie sytuacji środowiskowej: średnio akceptowana, typowa, nie do zaakceptowania, atypowa) Koncepcja adaptacji ma różnorodne konotacje w biologii i mało precyzyjną definicję w psychoanalizie Obserwacja leżąca u podłoża koncepcji adaptacji mówi o tym, że żyjące organizmy dopasowują się do środowiska, w którym żyją

36 Proces adaptacji a stan adaptacji
Możemy dokonać rozróżnienia pomiędzy stanem adaptacji (state of adaptedness), który uzyskujemy pomiędzy organizmem a jego środowiskiem i procesem adaptacji, który doprowadza do tego stanu Całościowy rozwój procesu i stanu adaptacji prowadzi do powstania związku pomiędzy genotypem i środowiskiem, co sprzyja przetrwaniu Stan adaptacji może odnosić się do teraźniejszości i przeszłości. Proces adaptacji odnosi się natomiast do przyszłych warunków Adaptacja jest możliwa z jednej strony przez pierwotne wyposażenie i dojrzałość aparatu człowieka i z drugiej strony przez regulujące funkcję Ego, które przeciwdziałają zaburzeniom i aktywnie poprawiają relację człowiek-otoczenie Adaptacja może być wywołana zmianami jakie jednostka czyni w swoim środowisku używając narzędzi i nowych technologii, jak również właściwymi zmianami w jej systemie psychofizycznym

37 Formy adaptacji - Alloplastyczna i autoplastyczna (Freud) -dokonywanie aktywnych i celowych zmian w swoim środowisku - Alloplastyczna - jest dostępna tylko człowiekowi. Mogą być z tym związane dwa procesy: ludzkie działanie przystosowujące środowisko do ludzkich funkcji i w dalszej kolejności przystosowanie się człowieka do środowiska, które sam pomagał stworzyć. Uczenie się działań alloplastycznych jest jednym z najważniejszych zadań rozwoju człowieka - Autoplastyczna - oparta o siły wewnątrzpochodne np. instynkty, popędy Alloplastyczne i/lub autoplastyczne działania nie zawsze są adaptacyjne Często wyższe funkcje ego decydują o tym, czy dane auto/alloplastyczne działanie jest właściwe w danej sytuacji Adaptacja polega na wyborze nowego - korzystnego dla funkcjonowania organizmu środowiska. Jego znalezienie ma największe znaczenie dla adaptacji człowieka.

38 Koncepcja rozwoju psycho- społecznego Erika Eriksona- ogólne założenia
Człowiek rozwija się zgodnie z zasadą epigenezy według gotowego planu a motorem rozwoju jest konflikt między tendencjami progresja <==> regresja Motorem rozwoju i patologii jest działanie pierwiastka męskiego i żeńskiego Kryzys rozwojowy - to sprzeczność pomiędzy wymaganiami organizmu, psychiką a wymaganiami społecznymi okres przejściowy w cyklu życia wymagający zmian Fazy kryzysu - początkowa powstania sprzeczności, faza szczególnej wrażliwości (ryzyko patologii), faza rozwiązania kryzysu. Wynik - nowe funkcje ego zostają włączone do dotychczasowych osiągnięć. Patologia to nierozwiązane kryzysy w ciągu życia, i ich konsekwencje

39 Koncepcja rozwoju psycho- społecznego Erika Eriksona- ogólne założenia cd
Zdrowie - to pomyślnie przebiegający proces psychospołecznego rozwoju ego, w którym człowiek zdobywa sukcesywnie podstawowe zdolności Rozwojowy schemat epigenetyczny (charakteryzowany przez kryzysy psychosocjalne, pochodzące z otoczenia) Fazy kryzysów:1) nadzieja i zaufanie do świata i przyszłości - lęk, nieufność 2) autonomia - wstyd i zwątpienie, 3) inicjatywa- poczucie winy, 4) produktywność - poczucie niższości, 5) tożsamość - rozproszenie tożsamości, 6) intymność - izolacja, 7) generatywność - stagnacja, 8) integralność rozpacz.

40 Fazy kryzysów rozwojowych (E. Erikson)
Faza oralna – dziecko musi walczyć z podstawową ufnością/nieufnością - kryzys fazy analnej – autonomia lub wstyd i niepewność - kryzys fazy falliczno - edypalnej – zmaganie z dylematem: inicjacja versus poczucie winy Ważny w założeniach psychologii ego - konflikt pomiędzy czynnikami (działającymi siłami) Rozwój nie zatrzymuje się na rozwiązaniu kompleksu Edypa, układy obronne zmieniają się w każdej pomyślnie zakończonej fazie - latencji, adolescencji, wczesnej dorosłości, wieku średniego i starości (od obron niedojrzałych: hipochondryczność, acting out do obron dojrzałych :altruizm, sublimacja) Osobowość jest prawdziwie dynamiczna i plastyczna przez cały cykl życia

41 Ontogenetyczna faza rozwoju organizmu – wpływa na proces adaptacji –
Na proces adaptacji wpływają: konstytucja, zewnętrzne środowisko ,jak i ontogenetyczna faza rozwoju organizmu (szczególnie podkreślana przez psychoanalizę) Człowiek nie dochodzi do porozumienia ze środowiskiem na nowo w każdej generacji, jego związek ze środowiskiem jest zagwarantowany swoistą dla człowieka ewolucją( przez wpływ tradycji i przetrwania osiągnięć człowieka) Przejmujemy od innych ludzi całą gamę sposobów rozwiązywania problemów. Osiągnięcia człowieka uprzedmiotowiają metody jakie odkrył on w celu rozwiązania problemu i w ten sposób stały się one czynnikami ciągłości Ważna rola Superego (nośnika tradycji i wszystkich odwiecznych wartości, przekazywanych z pokolenia na pokolenie)

42 Jaka jest struktura zewnętrznego świata do którego organizm ludzki się adaptuje?
Ego bierze udział w budowaniu tradycji. Tradycyjne metody rozwiązywania problemów są sztywne, a ich modyfikacja zależy od wielu czynników indywidualnych, społecznych Pierwsze społeczne relacje dziecka są niezwykle ważne również dla utrzymania jego biologicznej równowagi. Zadanie człowieka polegające na przystosowaniu się do człowieka jest obecne już od samego początku życia Człowiek przystosowuje się do części środowiska, której nie posiada, ale część tego środowiska została już wcześniej przystosowana i uformowana przez niego samego i jego rodzaj ludzki Człowiek nie tylko przystosowuje się do społeczeństwa, ale również aktywnie uczestniczy w stworzeniu warunków do których musi się zaadaptować.

43 Adaptacja to przystosowanie się do struktury społecznej i współpraca przy jej budowaniu
Struktura społeczeństwa, proces podziału pracy, locus społecznej jednostki determinują zdolności adaptacyjne jednostki, regulują szczegółowy plan rozwoju instynktownych popędów i ego Struktura społeczna decyduje, które formy zachowania powinny posiadać największą szansę adaptacji Społeczne przystosowanie się (social campliance) odgrywa rolę nie tylko w powstawaniu nerwic, psychopatii i przestępczości, ale również w rozwoju wczesnej organizacji społecznej otoczenia dziecka. Jest to szczególny przykład społecznego przystosowania, kiedy społeczeństwo koryguje zaburzenia w adaptacji Indywidualne skłonności, które są równoznaczne z zaburzeniami adaptacyjnymi w jednej grupie społecznej, mogą wypełniać społecznie istotne funkcje w innej grupie społecznej.

44 Adaptacja progresywna i regresywna
Rodzaje adaptacji - poprzez regresję (genetyczne korzenie nawet racjonalnego, adaptacyjnego zachowania są irracjonalne) - poprzez obejście regresji (wysoko adaptacyjne sensowne osiągnięcia zdrowego człowieka -wymagają obejścia obok regresji) Istnieje konieczność wzajemnego dopasowania (fittig-together)- ogólny plan nawet prowadząc do udanej adaptacji, zawsze zawiera regulacje, które nie są „adaptacyjne”( np. fantazje są zawsze zakorzenione w przeszłości i mogą poprzez łączenie przeszłości z przyszłością stać się podstawą realistycznych celów). Przykładem tego mogą być : poezja oraz inne formy działalności artystycznej.

45 Adaptacja i wzajemne dopasowanie (fitting-together) – funkcja syntetyczna Ego, jest specyficznym organem równowagi Związek pomiędzy jednostką a środowiskiem jest czasami zaburzony i musi być ponownie przywrócony do równowagi Równowaga jest nie zawsze prawidłowa Każdy bodziec zaburza równowagę, ale nie każdy wywołuje konflikt. W rzeczywistości każdy organizm posiada mechanizmy pozwalające utrzymać lub przywracać równowagę (elastyczność ludzkiej adaptacyjności) Dwa rodzaje stanów równowagi: równowaga instynktownych popędów (równowaga witalna) i równowaga instytucji psychicznych (równowaga strukturalna) - są one zależne od siebie nawzajem i od równowagi człowiek-środowisko.

46 Adaptacja i wzajemne dopasowanie współzależą od siebie: wzajemne dopasowanie jest zazwyczaj wstępem do procesu adaptacji i vice versa Ten sam proces, który jest wewnętrznym zaburzeniem w stosunku do aparatu psychicznego może być zewnętrznie zaburzeniem procesu adaptacji np. obrona przeciwko instynktownym popędom często zmienia stosunek do świata zewnętrznego Wzajemne dopasowanie znacząco wzrasta na skutek ewolucji- proces internalizacji (reakcje, które pierwotnie zachodziły w stosunku do świata zewnętrznego zostały przesunięte do wewnątrz organizmu) adaptacja w szerszym znaczeniu niesie ze sobą „wartość przetrwania”, która determinuje zarówno związki środowiskowe i wzajemne relacje pomiędzy instytucjami psychicznymi

47 Psychoanaliza - zasada przyjemności zaburza adaptację - ważne dopasowanie i zasada realności
Freud „Dwie zasady”( two principles”) - zasada realności zastępuje lub modyfikuje zasadę przyjemności w człowieku, ale jak zasada przyjemności przezwycięża i przekształca się w zasadę realności jest wciąż niewyjaśnione jednoznacznie Zwrócenie się do rzeczywistości może być formą obrony przed lękiem narastającym poprzez fantazje i może służyć opanowaniu lęku To co nazywamy zasadą realności wnosi coś zasadniczego co nazywamy funkcja antycypacyjną. „Chwilowa przyjemność - zmienna w swoich skutkach jest porzucana, żeby móc ją osiągnąć później w inny sposób”, dziecko zrzeka się swojej omnipotencji i magii, z nadzieją, że odzyska ją jeśli dorośnie (Nunberg) Zasada realności jest kontynuacją zasady przyjemności, ale jej cele są inne. Zasada realności wiąże się z funkcją antycypacji przyszłości, zorientowaniem naszych działań zgodnie z nią ,wiąże środki ze skutkami. Jest to funkcja ego, procesu adaptacji o najwyższym znaczeniu

48 Rozwój ego jest różnicowaniem (differentation)
Nowo narodzone niemowlę nie jest w całości zdeterminowane przez popędy, posiada wrodzone mechanizmy (percepcyjny i mechanizmy obronne) „przygotowujące” część tych funkcji, które po procesie różnicowania ego i id są przypisane ego. Zdolność do adaptacji istnieje zanim rozpocznie się intencjonalny proces adaptacji Mechanizmy obronne już istnieją na poziomie wrodzonych instynktów. Rozwój ego jest różnicowaniem, w którym prymitywne czynniki regulujące są stopniowo zastępowane bądź uzupełniane przez bardziej efektywne regulatory ego. To co jest pierwotnie zakotwiczone w instynktach może być później przekształcone w służbę i sposób działania ego, a w dalszej kolejności w regulatory, które pojawiają się w procesie ego i id

49 Normalne nowo narodzone niemowlę i jego oczekiwane środowisko przystosowują się do siebie nawzajem od pierwszego mementu. Żadne niemowlę nie potrafi przetrwać w nietypowych warunkach Noworodek jest w bliskim kontakcie ze swoim światem zewnętrznym ze względu na jego potrzebę stałej opieki ale również poprzez jego reakcję na bodźce (w pierwszym momencie reakcje nie zawsze są adaptacyjne) Pierwsze oznaki intencjonalności pojawiają się około trzeciego miesiąca życia i oznaczają niezwykle ważną fazę rozwoju, ale prawdziwa zdolność pojmowania obiektu pojawia się około 5/6 miesiąca życia i nie jest kompletna przed pierwszym rokiem życia

50 Rozwój strukturalny jednostki służy adaptacji
Różnicowanie się ego tworzy specyficzne warunki dla adaptacji Formy adaptacji zależą m.in. od poziomu rozwoju psychicznego, możliwości i zróżnicowania świata wewnętrznego. Różnicowanie ego prowadzi do optymalnej syntezy i adaptacji tylko wtedy kiedy ego jest silne i może być swobodnie używane, Różnicowanie przeciwdziała tendencji „bycia zamkniętym w świecie”, która może być wyrazem funkcji syntetycznej bądź regresji do wcześniejszych faz rozwoju, do uczucia bycia jednym z obiektem( do początkowej fazy narcyzmu) Tendencje regresyjne mogą w określonych warunkach służyć adaptacji

51 Funkcje ego: adaptacja, różnicowanie, synteza
Rozwój funkcji różnicowania znajduje psychologiczny wyraz nie tylko w formowaniu się aparatu psychicznego, ale również w testowaniu rzeczywistości, w ocenianiu sytuacji, w rozwijaniu się świata percepcji i działania, w separacji percepcji od wyobraźni, poznania od afektu Równowaga pomiędzy tymi funkcjami może być zakłócona poprzez przedwczesny lub opóźniony rozwój różnicowania, upośledzenia syntezy Różnicowanie musi być rozpoznane i musi pociągać za sobą syntezę jako najważniejszą funkcję ego

52 Internalizacja W procesie ewolucji opisanym jako progresywna internalizacja decydującą rolę odgrywa centralny czynnik regulujący nazywany „ światem wewnętrznym- inner world” (jest on wynikiem interpolacji pomiędzy receptorami, a efektorami) - znane w dorosłym człowieku jako jedna z funkcji regulujących ego. Zakres subiektywnego świata, stopień wrażliwości na doświadczenie itd. – odzwierciedla indywidualne różnice osoby Percepcja, pamięć, wyobraźnia, myślenie i działanie są znaczącymi czynnikami w adaptacji Proces adaptacji składa się z dwóch faz: wycofanie się ze świata zewnętrznego i powrót do niego ze zdwojoną siłą. To wycofanie się z rzeczywistości, aby lepiej nad nią panować nie jest tożsame z regresywną adaptacją. Rozwój świadomości nie w pełni pokrywa się z rozwojem świata wewnętrznego

53 Osiągnięcia intelektualne i racjonalizacja jako narzędzia rozwiązywania konfliktów
Intelektualizacja i racjonalizacja – ważne w relacji do wymagań stawianych przez świat zewnętrzny i superego ,jak i pod względem ich interakcji z innymi funkcjami ego Analiza zahamowań, nerwic a w szczególności psychoz – związek ze stopniami zaburzeń różnych funkcji inteligencji: wysoki stopień zaburzeń - tylko w przypadku psychoz, średni przeważnie tymczasowy i podlegający remisji stopień zaburzenia jest częsty w innych chorobach psychicznych Zaburzenia funkcji: kontrola, selektywność uwagi, poczucie czasu, testowanie rzeczywistości, obiektywność, abstrakcja, zdolność do odraczania potrzeb itd. Specyficzne niepowodzenia w adaptacji korespondują z zaburzeniami w/w funkcji

54 Wiedza nie może być celem samym w sobie
Wiedza nie może być celem samym w sobie. Wiedza o rzeczywistości musi być podporządkowana procesowi adaptacji, tak jak podporządkowujemy adaptację do wzajemnego dopasowania – fitting together. Wiedza o rzeczywistości musi być przetestowana( myśl lub system myśli jest syntoniczny z rzeczywistością: kontekst tych myśli jest prawdziwy, przełożenie tych myśli w działanie społeczne prowadzi do zachowania adaptacyjnego) Działanie racjonalne ma swoje cele i środki. Dwa typy racjonalnego działania (Max Weber): racjonalny cel i racjonalną wartość Działanie człowieka jest racjonalnym celem jeżeli rozważy on w sposób racjonalny te cele, środki i efekty uboczne oraz znaczenie środków przeciwko celom, celów przeciwko efektom ubocznym i również różnych możliwych celów przeciwko sobie nawzajem – wzajemne wykluczanie się celów). Racjonalna wartość - jeżeli człowiek działa na zasadzie etycznych, ascetycznych, religijnych przekonań nie zważając na dające się przewidzieć konsekwencje to wówczas jego działanie jest wyłącznie racjonalną wartością (analogią do działania w zakresie ego i superego)

55 Nie możemy traktować inteligencji jako zdolności, która zastępuje inne funkcje psychiczne
W pewnym momencie rozwoju inteligencja staje się świadoma swojej własnej roli - jako jedyna z funkcji wśród innych widzi swoją własną aktywność we właściwej perspektywie. Tylko po takim rozszerzeniu świadomości inteligencja służy w najwyższym stopniu syntetycznej i różnicującej funkcji ego Włączenie różnych funkcji psychicznych do planu myślenia i działania ego jest przykładem jego ogólnej antycypacyjnej funkcji (wymagającej wiedzy o związkach człowieka ze środowiskiem i światem wewnętrznym). Funkcjonowanie inteligencji na tym poziomie może mieć dwa efekty: może prowadzić do lepszego władania środowiskiem przez człowieka albo do lepszej kontroli samego siebie

56 Integracyjne funkcje ego (indywidualne i społeczne systemy wartości)
Czynniki syntetyzujące Ego - nie jest w pełni poznane: niektóre z nich przynależą do superego, większość do ego, a część z nich do wolnych od konfliktu regulacyjnych funkcji ego Nie powinniśmy przeceniać hierarchii indywidualnych wartości ponad społeczną hierarchię wartości, którą dziecko musi przyjąć i zaakceptować, aby stać się częścią świata w którym człowiek stawia prawo ponad samego siebie Dziecko akceptując te wartości może znaleźć właściwą drogę radzenia sobie ze swoimi libidalnymi i agresywnymi impulsami, a jego akceptacja może być równoważna z osiągnięciem syntezy Indywidualna natura systemu wartości i ideałów ułatwia współpracę z innymi ludźmi i jednocześnie ułatwia adaptację. Społeczne systemy wartości są jak każda inna konwencja, często przeszkadzają one w adaptacji, ale w określonych warunkach ułatwiają ją

57 Znaczenie hierarchii wartości formuje się w jednostce zgodnie ze strukturą społeczną
Społeczne normy, które dziecko przyswaja tylko częściowo zbiegają się z nagrodami i karami jakie dziecko otrzymuje od społeczeństwa w późniejszym życiu. Mogą one służyć przełączaniu pozycji oraz krystalizacji kierunków ludzkiego zachowania Znaczenie hierarchii wartości formuje się w jednostce zgodnie ze strukturą społeczną w której wzrasta( np. w zależności od przyjętej etyki społecznej może mieć tendencje typu narcystycznego lub neurotyczno-kompulsywnego). Niektóre hierarchie wartości mogą być wrogie, inne neutralne a niektóre mogą zawierać czynniki społeczne o najwyższym znaczeniu jak np. wartościowanie miłości człowieka do człowieka. Przystosowanie się do etnicznej hierarchii wartości może prowadzić do wypełnienia zadania syntezy, może być (ale nie musi) użyteczne dla indywidualnej adaptacji

58 Aparatura ego - autonomiczny rozwój ego
Procesy percepcyjne nie mogą być spostrzegane jako projekcja. Procesy związane z instynktownymi popędami i mechanizmami ego wyrastają ze wspólnych korzeni przed różnicowaniem ego i id, po tym jak się ustrukturalizują mogą w następnej kolejności wejść ze sobą w bardziej złożone i zróżnicowane połączenia Proces dojrzewania nie jest w całości obojętny na wpływ środowiska. Istnieją niezależne czynniki, które zarówno przed jak i po urodzeniu, doprowadzają wrodzony mechanizm do działania i w ostateczności determinują całkowicie rytm procesów rozwojowych. Nie wszystkie postępy w adaptacji są wynikiem doświadczenia Typowe różnice w zakresie dojrzałości różnych funkcji prowadzą u człowieka do typowych konfliktów np. niezdolność niedojrzałego ego do zapewnienia popędom gratyfikacji jest jedną z przyczyn dla których popędy są doświadczane jako zagrożenie.

59 Uporządkowanie pojęć paradygmatu Psychologii Ego (David Rapaport, Rangell)
Rapaport ( pierwszy w Fundacji Meningera w Tołpece a później w Centrum Austina Riggsa w Stockbridge, w stanie Massachusetts) uporządkował założenia paradygmatu ego Rangell w hołdzie Hartmanowi (1965) na jego 70 te urodziny dokonał przeglądu jego dorobku, usystematyzował psychologię ego w zwartą całość Rangell – wskazywał na hołd Hartmana dla Freuda -psychoanaliza - zrodzona z badań i leczenia zaburzeń neurotycznych, z psychopatologii- mogłaby stać się ogólną dziedziną psychologii, w pełni wyjaśniającą zarówno normalne, jak i nienormalne funkcjonowanie umysłowe Rangell podkreślał łączność Hartmana z tematem obserwacji dzieci i longitudalnymi badaniami rozwojowymi Rene Spitza, Margaret Mahler, Ernsta i Marianne Krisów i Johna Benjamina.

60 Uporządkowanie pojęć paradygmatu Psychologii Ego – główne funkcje Ego
Testowanie rzeczywistości Kontrola impulsów Procesy myślenia Ocenianie (wydawanie sądów) Funkcjonowanie syntetyczno-integracyjne (poczucie mistrzostwa) –kompetencji Pierwotna i wtórna autonomia

61 Paradygmat Psychologii Ego we współczesnej literaturze - Amerykańska Psychoanaliza

62 Roy Schafer (1970) - przegląd dotyczący wkładu Hartmana w psychoanalizę
Podkreślanie znaczenia prób Hartmana, żeby dostosować psychoanalizę do ram naukowych (”On wprowadził psychoanalizę w świat nowoczesnej nauki”) Psychologia Ego to realizacja założeń psychoanalizy Freuda - jako sposobu wyjaśnienia i przedstawienia (poprzez funkcje i narzędzia ego), ewolucyjnej biologicznej adaptacji gatunku ludzkiego („jako udanego zwierzęcia stadnego, do trudnego i nieszczególnie przyjaznego świata zewnętrznego” Krytyczne wątki wobec myślenia Hartmana: ”koncepcje Hartmana w sposób oczywisty omijały wszechobecne kwestie zamiaru, celowości, intencji i znaczenia - bardzo istotne z punktu widzenia klinicznej psychoanalizy”. „Biologiczny język funkcjonowania”, pisał Schafer, „nie może zajmować się znaczeniem”

63 Teoria paradygmatu Psychologii Ego w literaturze
Hartmann: Eseje z Psychologii Ego(1964)-zbiór dwudziestu artykułów (1939 – 1959) Hartmann: Dzieła z Psychologii Psychoanalitycznej – monografia (sześć artykułów napisanych wspólnie z Krisem i Loewensteinem) Rapaport :Struktura Teorii Psychoanalitycznej (1960) -próba nakreślenia usystematyzowanej i hierarchicznej struktury koncepcji i doktryn psychologii ego Merton Gill (1963) – dalsze próby opracowania założeń Hartmana (rozszerzona wersja artykułu, którą Gill i Rapaport opublikowali w 1959 roku, uszczegóławiając pięć fundamentalnych założeń i metapsychologicznych punktów widzenia, jako istotnych dla pełnego psychoanalitycznego zrozumienia zachowań)

64 Model pracy klinicznej i implikacje terapeutyczne (Kurt Eissler)
Kurta Eissler – przestawienie zagadnień pracy klinicznej w ramach psychologii ego - prezentacja modelu pracy klinicznej w paradygmacie psychologii ego Interwencje terapeutyczne w pracy klinicznej - to proces zgodnych z rzeczywistością wielokierunkowych i wielowątkowych interpretacji, prowadzących ostatecznie, (poprzez przepracowywanie urozmaiconych i różnych, ale podobnych treściowo interpretacji wokół obszaru przeniesienia) do znaczącego wglądu i konsekwentnej zmiany, ewentualnie do wyleczenia czy rozwiązania Przeciwprzeniesienie –musi być odpowiednio pokierowane i skontrolowane, żeby nie zakłócało analitycznego rozumienia (A. Reich 1951)

65 Interwencje terapeutyczne w Psychologii Ego (Kurt Eissler)
W rozszczepieniu współpracującego ego pacjenta (pierwszy raz opisanym przez Richarda Sterna 1934, w którym wyodrębniono doświadczającą część ego (zawierającą stare interpersonalne dramaty) i część obserwującą ( w jednym szeregu z analitykiem i jego funkcją analityczną), analityk może na czas z pozycji obserwatora z zewnątrz, rozwikłać i wyjaśnić projektowane przeniesieniowe zniekształcenia odbioru u pacjenta i rozwiązać przez to formacje o charakterze neurotycznym Jakiekolwiek odejście od odpowiednio podanej, w odpowiednim czasie interpretacji (rozumianej jako jedynie słusznej drogi do wglądu i końcowej zmiany) – nazywane jest „parametrem= odejścia od techniki - czasami konieczne w krytycznych sytuacjach klinicznych-w relacji z pacjentami posiadającymi mniej niż normalne ego. Parametr – stanowi interpretacyjnie „nie załatwiony” aspekt wewnątrz sytuacji analitycznej

66 Analityczna postawa (one –person psychology)- psychologia jednoosobowa (ta od strony pacjenta)
Oznaką takiej analitycznej postawy były : obiektywność, neutralność, wstrzemięźliwość oraz anonimowość w relacji analityka, nieprzerwane skupianie się na intrapsychicznych konfliktach u pacjenta, odrzucenie osobowości i potencjalnie wpływających przeciwprzeniesień analityka oraz koncepcja zgodnych z rzeczywistością interpretacji analityka ( wspierających proces przepracowywania konfliktów) Jest ona niezbędną i wystarczającą drogą do wglądu, zmiany i wyleczenia „psychologia jednoosobowa” (one-person psychology) – ta od strony pacjenta.

67 Psychoanaliza - od ekspresyjnej psychoterapii psychoanalitycznej do wspierającej psychoterapii psychoanalitycznej W procesie rozumienia analizy rozwinęły się – jako pierwsze skrajne – różne koncepcje psychoterapii zorientowanej psychoanalitycznie. Skupione były one od najbliższej technice psychoanalizy, ekspresyjnej psychoterapii psychoanalitycznej, do najdalszej formy- wspierającej psychoterapii psychoanalitycznej (największe techniczne różnice w stosunku do ściśle psychoanalitycznej metody) Psychoterapia ekspresyjna - oparta na znalezieniu i osłabieniu konfliktów intrapsychicznych (choć wewnątrz bardziej skupiona i restrykcyjna, niż szeroko zakrojona na odkrywanie wszystkich doświadczeń życiowych - jak psychoanaliza) Psychoterapia wspierająca - oparta na różnych technikach wzmacniania zdolności ego do radzenia sobie, a często do zakrywania, wewnętrznych konfliktów

68 Sytuacja psychoanalizy w Europie i Stanach Zjednoczonych – lata 30,40 te XX w
Psychoterapie psychoanalityczne wyrosłe w Stanach Zjednoczonych rozprzestrzeniały się najpierw w Wielkiej Brytanii, potem do Niemiec, Holandii i Skandynawii – jako adaptacje do wyrosłej psychoanalizy na gruncie europejskim W Europie lat 30 i40 tych -dla psychoanalizy - nieprzyjazny społeczny i zawodowy klimat (swoista izolacja Freuda i jego kontynuatorów, która efektywnie hamowała ich przeniknięcie do szkół medycznych i szpitali kształcących (skutkiem tego psychoanaliza jako terapia została umieszczona w prywatnych praktykach) Analitycy amerykańscy, wzmocnieni przez napływ analityków imigrujących z Europy w latach trzydziestych i czterdziestych XX wieku, byli bardzo zdeterminowani, żeby zdobyć wydziały psychiatryczne w szkołach medycznych i szpitalach kształcących. Ich celem było ustanowienie koncepcji psychoanalitycznych jako dominujących w psychologii i głównych w terapii i leczeniu całej skali zaburzeń i chorób psychicznych.

69 Wzrost zatrudniania Analityków w pracy z pacjentami psychiatrycznymi na oddziałach szpitalnych - lata XX w Wzrost akceptacji wewnątrz całego medycznego środowiska (nawet i wśród opozycji) w zakresie szkolenia analityków z wykształceniem pozamedycznym Od lat 40 tych poprzez lata 60 te XX wieku główne stanowiska w psychiatrii, aż do czasów (zorientowanego psychobiologicznie) Adolfa Meyera i całego późniejszego pokolenia psychobiologów- szkoły medyczne zaczęły starać się o psychoanalityków na stanowiska ordynatorów oddziałów psychiatrycznych (klinikach– nazywanych psychiatrycznymi centrami leczenia - wprowadzanie psychoanalitycznych koncepcji do rozumienia zdrowia psychicznego , choroby i modyfikacji klasycznej techniki psychoanalitycznej do leczenia pacjentów) - to populacja pacjentów różniących się od pacjentów neurotycznych z praktyk prywatnych (od których wyewoluowały tradycyjne koncepcje technik analitycznych)

70 Psychobiologia Adolfa Meyer’a –definiowanie dawniej - dzisiaj i rozwój innych psychoanalitycznych psychoterapii Psychobiologia (Meyer) - to rozumienie funkcjonowania mózgowego, opartego na integracji indywidualnie zapamiętywanych doświadczeń życiowych, włączając w to choroby fizyczne i ich psychologiczne odzwierciedlenie Psychobiologia - dzisiaj to nowoczesny psychofarmakologiczny model leczenia i budowania wiedzy z zakresu neuronaukowego rozumienia funkcjonowania mózgu Rozwój różnych psychoanalitycznych psychoterapii: od nurtów ekspresyjnych do wspierających. W latach pięćdziesiątych XX wieku, podobieństwa i różnice między nimi, wypracowane przez szereg osób (Gill, Rangell, Edward Bibring, Leo Stone i Anna Freud)

71 Rozwój różnych psychoanalitycznych psychoterapii – lata 50 te XX w –różnice i podobieństwa
Część przedstawicieli psychoanalitycznych psychoterapii , pozostawała w sprzeciwie wobec różnic w podejściu do psychoterapii (starała się je raczej zamazać, niż wyostrzyć). Zepchnięci na margines”, jako nieanalityczni : Franz Alexander i jego następcy, Frieda Fromm – Reichmann i jej kontynuatorzy Debata wokół tematu różnic w psychoanalitycznych podejściach - trzy dyskusje panelowe - JAPA (Panele 1954; szerzej o prezentacji tego tematu - Wallerstein 1995) Projekty Badawcze (celem były badania psychoanalizy i psychoterapii psychoanalitycznych) - Fundacja Meningera (1954 roku), Wallerstein’a i współpracowników(1956)

72 Paradygmat psychologii ego w latach 50-60 tych XX w
R.Wallerstein (1986)-”Czterdzieści dwie ścieżki w Psychoterapii” - ujęcie holistyczne psychologicznych koncepcji ego W latach tych XX wieku paradygmat psychologii ego był prezentowany jako wiodący potomek i spadkobierca psychoanalizy Freuda (pierwotnie psychologii popędowej), jak i przez prace A. Freud bardziej uwydatniającej psychologię ego (British Society, Klinika Hampstead pod przewodnictwem Anny Freud i Dorothy Burlingham), Hartmana Dla osób szkolonych w amerykańskich instytutach psychoanalitycznych w latach 50 tych Psychologia Ego była reprezentacją psychoanalitycznego świata (sylabusy instytutu były tworzone wokół literatury Freuda, czasami w nawiązaniach do Abrahama lub Jonesa )

73 Paradygmat psychologii ego w latach 50 -60 tych XX w cd
„Bezpiecznymi”, poprawnymi, ale i użytecznymi czasopismami były: Psychoanalytic Quarterly, Psychoanalytic Study of the Child (Anglo-amerykańskie ale całkowicie freudowskie przedsięwzięcie), oraz nowo stworzone Journal of the American Psychoanalytic Association Paradygmat psychologii ego został stworzony przez analityków imigrujących do Ameryki z Europy, pierwotnie z Wiednia, (połączonych bliskimi więzami z Freudem).

74 Paradygmat Psychologii Ego - miał być po to, aby.....
Był traktowany, jak cenny dar, przekazywany potomności, żeby go utrwalać i chronić przed osłabieniem przez: - nieanalityczne podejścia pragmatyczne (terapie behawioralne pojawiające się wewnątrz psychologii akademickiej) - przed Klejnistami (kontynuatorami innowacyjnego spojrzenia Melanie Klein), których pomysły dotyczące dziecięcych stanów umysłu, były odbierane, jako totalnie spekulatywne i nie poddające się weryfikacji ( a więc nienaukowe) - oraz przed brytyjską szkołą relacji z obiektem (Fairbairn, Winnocott, Balint, Bowlby i Guntrip), której podejście było napędzane przez utratę głęboko psychologicznego rozumienia popędowości i przez odbieranie ważności dziecięcej seksualności oraz kompleksowi Edypa, jako strategicznych punktów psychopatologii neurotycznej

75 Przeciwprzeniesienie w psychologii ego (Anna Reich) – przeszkadza analizie.....
Artykuły Pauli Heimann (1950) i Margaret Little (1951) na temat obecności przeciwprzeniesieniowych uwikłań analityka i ich potencjału używanego do lepszego zrozumienia reakcji przeniesieniowo – przeciwprzeniesieniowej (skutkiem czego było umieszczenie psychoanalityka wewnątrz a nie na zewnątrz sytuacji analitycznej), wywołały alarmującą odpowiedź Artykuł Annie Reich (1951) – nadawał przeciwprzeniesieniu (jest to zawsze obecna siła wpływająca na proces) -status częstej, ale negatywnej siły przeszkadzającej w procesie analizy. Siłę tą którą należało opanować i trzymać z dala od wpływu na proces terapii

76 Rozłam w jedności psychologii ego - lata 70 te XX w
Krytyka: współpracownicy Rapaporta (Merton Gill, George Klein i Roy Schafer) zaczęli regularnie atakować hipotezy metapsychologii (Schafer 1976) Dalsza krytyka Psychologii ego versus Metapsychologii (Gill i Holzman 1976) - w zbiorze artykułów dawnych studentów Rapaporta Najbardziej znaczący tekst : M. Gill „Metapsychologia nie jest psychologią” (1976). W osobistej wymianie zdań powiedział, że „żałuje stworzenia wszystkich swoich poprzednich prac i że wyrzekł się każdego słowa tam napisanego”

77 Lata 70 te - rozłam i opór nad rozwojem różnorodności analitycznych koncepcji
Psychiatria interpersonalna - Harry Stack Sullivan -Waszyngton w Chestnut Lodge Sanatorium i Sheppard and Enoch Pratt Hospital (Searles 1979). Późne lata 70 te - odkrycia w amerykańskiej psychoanalizie : - wzrastająca wiedza i akceptacja narastającego pluralizmu psychologia self Kohuta – pierwsza psychologiczna alternatywą dla psychologii ego - rozwój paradygmatów relacji z obiektem z różnorodnością korzeni i źródeł (Greenberg,Mitchella(1983) - wewnętrzne ewolucyjne zmiany w obrębie samej psychologii ego w Ameryce (prace Charlesa Brennera,Kurta Eisslera - głębokie zmiany obydwu teorii Hartmanna i Rapaporta)

78 Ponowny rozkwit Psychologii Ego –lata 80 te XX w - „Nowa Amerykańska Psychoanaliza”
William Alanson White Institute Edgara Levensona (1972, 1983) i jego współprac.- ponownie rozkwit paradygmatu psychologii ego (artykuł: Relacje z obiektem w Teorii Psychoanalitycznej Jaya Greenberga i Stephena Mitchella (1983) „Nowa Amerykańska psychoanaliza” (Wallerstein 1998b). To oparta na relacji z obiektem, interpersonalna, osadzona na konstrukcji społecznej perspektywa teoretyczna - „psychologia dwuosobowa” (analityk i pacjent, jako współuczestniczący w interakcyjnym związku, do którego każdy z nich wnosi swoje psychologie i patologie, jako współtwórca sytuacji terapeutycznej) Psychologia dwuosobowa jest przeciwwagą do oryginalnej-klasycznej psychologii ego ( zasadniczo psychologii jednoosobowej)

79 „Pan Winny” (oparcie na konflikcie) –”Pan Tragiczny” (oparcie na deficycie) w rozwoju paradygmatu Psychologii Ego Hegemonia paradygmatu psychologii ego - do czasu pojawienia się psychologii self Heinza Kohuta, jako psychoanalitycznego paradygmatu - opartego nie na konflikcie i jego rozwiązaniu, ale na deficycie i jego reparacji – nie na Panu Winnym(typowym przykładzie Kompleksu Edypa), ale na Panu Tragicznym( nosicielu nie zintegrowanego self, podmiotu narażonego na stres i działanie nacisków i sił powodujących jego dezorganizacje i fragmentacje) H. Kohut (instytut w Chicago i psychoanalityczne siedziby na terenie całego kraju Cincinnati, St. Louis, Los Angeles, Washington, Boston) rozwinęły alternatywny paradygmat psychoanalityczny, reformując amerykańską psychologia ego (do tej pory przyjmowaną jako freudowską spuściznę)

80 Wzrastający pluralizm w koncepcjach (nurtach) analitycznych
w lata 80 i 90 tych XX w

81 Różne nurty rozwoju myśli analitycznej w USA i Europie lat 80 – 90 XX w
Międzynarodowe Konferencje Psychoanalityczne na temat: „Jedna Psychoanaliza czy Wiele?” 1988) – Montreal(1987) „Psychoanaliza - Obszar Wspólny” - Rzym 1989,1990.Główne tezy cytowanych referatów wskazywały na brak stworzenia przez Freuda szczególnego poruszenia, ruchu społecznego o jednolitej strukturze i naukowej terapeutycznej formie Ruch Kleinistów (szkoła londyńska) - w opozycji do Szkoły Wiedeńskiej (Freud) - największa grupa wewnątrz środowiska brytyjskiego (rozwój doktryn na całym kontynencie i w USA)

82 Middle Group (grupa środkowa-niezależna - nurt relacji z obiektem (Sutti, Fairbairn, Guntrip, Balint, Winnicott ,Bowlby) Independent Group - grupa niezależna)- po II wojnie światowej - rozwój psychoanalizy w Ameryce, powstaje nurt teoretyczny: relacji z obiektem (zwany początkowo Middle Group (grupa środkowa – przyp. tłum.). Założenia teoretyczne - pomiędzy Klejnistami a Freudystami - Główna teza :Ego to nie organ dążący do zaspokojenia popędowego, ale organ spragniony obiektu i powstający w relacji do obiektu (Fairbairn) Wilfred Bion – rozszerzenie myśli Klejnistów w Wielkiej Brytanii (punkt wyjścia do rozwoju lingwistycznie osadzonej perspektywy Lacanowskiej we Francji oraz filozoficznych i hermeneutycznych perspektyw psychoanalitycznych reprezentowanych przez Ricoeura i Merleau-Ponty we Francji i Hebermasa i Gadamera w Niemczech)

83 Rozwój Psychologii Analitycznej w USA - w latach 80 – 90 XX w c d
Psychologia ego (w okresie hegemonii) Freudowska, tradycyjna/klasyczna psychoanaliza – w Wielkiej Brytanii nazywano ją freudowską, lub szkołą Anny Freud (w odróżnieniu od szkół Independent i Klejnowskiej) Klejniści (znacznie mniejsza – w Los Angeles - – wspierani przyjazdami W. Biona) Badacze psychoanalizy pozostający pod wpływem myśli Lacana (wspierani przez teoretyczne zainteresowania środowisk akademickich na wydziałach uniwersytetów francuskich, angielskich) Perspektywa relacji z obiektem -wywodząca się z prac Sullivana, Horney i Fromma oraz ich kontynuatorów w William Alanson White Institute Inne niezależne grupy w Nowym Jorku

84 Stany Zjednoczone –– kongresy Międzynarodowego Towarzystwa Psychoanalitycznego IPA
Leo Rangell - adwokat tradycji rozwoju psychologii ego Naczelną rolę w rozwoju i świadomości amerykańskiej psychoanalizy odgrywa Międzynarodowe Towarzystwo Psychoanalityczne (IPA) Kongresy IPA - organizowane co 2 lata -wzrastająca liczba analityków uczestniczy prezentacjach kolegów o innych teoretycznych przekonaniach, niż te, dotyczące psychologii ego Programy naukowe w amerykańskich instytutach - kursy z perspektywy: Klejnowkiej, relacji z obiektem (podejście Lacanowskie - znacznie rzadziej) Angielskie tłumaczenia autorów francuskich (Green, Chasseguet-Smirgel, McDougal i Anzieu), niemieckich i z Ameryki Łacińskiej (Heinrich Racker)

85 Koncepcje relacji z obiektem – znaczący nurt w rozwoju psychoanalizy w Ameryce - w latach te XX w – publikacje Źródła w : „psychiatrii interpersonalnej” Sullivana i czynnikach kulturowych Horney i Fromma Zwolennicy tych nurtów byli wykluczeni ze zorganizowanej amerykańskiej psychoanalizy (Horney czy Fromm ,Sullivaniści w Waszyngtońskim Instytucie Psychoanalitycznym) Mały, ale stabilny wpływ (Nowy Jork, Waszyngton - głównie w niezależnych instytutach i centrach szkoleniowych poza Amerykańskim Towarzystwem Psychoanalitycznym) Publikacja książek Levensona (1972, 1983) Praca Greenberga i Mitchella „Relacje z Obiektem w Teorii Psychoanalitycznej” (1983). Mitchell (1991) –Dialogi Psychoanalityczne, czasopismo o „perspektywach relacyjnych” Psychoanalytic Inquiry - czasopismo zainaugurowane w 1981 roku pod kierunkiem Josepha Lichtenberga (współpraca z perspektywą rozwojową i psychologią self)

86 Nowa Amerykańska Psychoanaliza w latach 80 -90 tych XX w
Rozwój różnych trendów relacji z obiektem, zwanych postmodernistycznymi interpersonalnymi, interakcyjno -perspektywistycznymi ( społeczno-konstruktywistycznymi a obecnie dialektyczno-konstruktywistycznymi - kierunek rozwoju nazwany Nową Amerykańską Psychoanalizą (Wallerstein 1998b) - współzawodniczy z tradycją psychologii ego o palmę pierwszeństwa w nazywaniu się „głównym nurtem” Autorzy i przedstawiciele : Neil Altman, Lewis Aron, Adrienne Harris, Irwin Hoffman, Donna Orange, Stuart Pizer, Charles Spezzano, Donnell Stern, i Robert Stolorow; z nurtu bardziej feministycznego Jessica Benjamin i Muriel Dimen, Thomas Ogden

87 „Psychologia dwóch osób” a „psychologia jednosobowa” (tradycyjna psychologia ego)
Tradycyjna „psychologia jednoosobowej” lub psychologia ego - skoncentrowane na intrapsychicznym konflikcie - wewnątrz pacjenta (rozumianym i interpretowanym przez obiektywnego analityka w kategoriach projekcji przeniesieniowych pacjenta wewnątrz sytuacji psychoanalitycznej) „Psychologia dwóch osób” - skupiona na interpsychicznym, lub interpersonalnym doświadczeniu wewnątrz przeniesieniowo – przeciwprzeniesieniowej rzeczywistości dwóch wchodzących ze sobą w interakcję osobowości lub podmiotów – pacjenta i analityka – razem konstruujących znaczenie wspólnego doświadczania procesu interakcji i opisujących swoje charakterystyczne sposoby doświadczania tej interakcji w relacji do struktur osobowości i doświadczeń życiowych obydwu współuczestników Mają na celu intencję rozwikłania -wyjaśnienia genezy i rozwoju prezentowanej przez pacjenta psychopatologii

88 Przeciwprzeniesienie i jego znaczenie w terapii (ujęcie tradycyjnej psychologii jednoosobowej (Ego) i psychologii dwóch osób Psychologia jednoosbowa (ego) - przeciwprzeniesienie – to zagrażająca przeszkoda w pracy w postawie analitycznej Psychologia dwóch osób - struktura przeciwprzeniesienia jest rozumiana jako nieunikniona i wszechobecna. Główny składnik procesu psychoanalitycznego. Zasadniczy wpływ dla analitycznego rozumienia jego wkładu w rekonstruowanie znaczenia dialogu psychoanalitycznego Przeciwprzeniesienie - istotne dla analityka w zrozumieniu wewnętrznej psychologii pacjenta mimo, że nacisk jest kładziony na umysłową równowagę analityka

89 Przemiany w psychologii ego - rozwój w amerykańskiej psychoanalizie (prymat sojuszu terapeutycznego)
Elizabeth Zetzel (1956) podkreślała rolę „sojuszu terapeutycznego” we wspieraniu procesu terapeutycznego, jak i rozwoju archaicznego i dziecięcego źródła sojuszu - we wczesnym okresie interakcji matka – dziecko (optymalne warunki do tworzenia dziecięcego „podstawowego zaufania” (Erikson 1950, str. 75) Greenson - „sojusz terapeutyczny” („working alliance”) - akcentowanie wysokiego poziomu wtórnego procesu funkcjonowania pacjenta, gdy aktywnie współdziała on z pracą analityczną analityka i znajduje się daleko od fluktuacji zmiennych i przemian Sojusz stanowi ramę wewnątrz której oscylujące przemiany mogą być bezpiecznie zawarte Sojusz jest podstawą dla właściwego prowadzenia terapii analitycznej

90 Koncepcja sojuszu terapeutycznego w pracy analitycznej z pacjentami głęboko deficytowymi w rozwoju emocjonalnym w Psychologii Ego W przypadku „normalnie neurotycznych” pacjentów tradycyjne rozumienie pracy analitycznej w psychologii ego (Eissler) mogło wystarczać, ale u chorych pacjentów, których historia rozwoju jest „porażką” właściwego kształtowania tej zdolności( głębokie deficyty), często wymaga zwrócenia specjalnej uwagi i dyrektywnego zjednywania w terapii (Greenson, Zetzel) Koncepcja Eisslera - głosiła, że właściwa psychoanalityczna aktywność jest nieustannie ukierunkowana na główne znaczenie i manifestację zmian intrapsychicznych konfliktów u pacjenta

91 Postawa „lekarska” – istotą interakcji w sytuacji analitycznej – psychologia ego
Leo Stone (1961),Hans Loewald’(1960) – wyłom w koncepcji Eisslera, techniczne „zmiękczenia” ,apel o humanizowanie procesu analitycznego i jego modyfikację! Zbliżenie się dwóch osób nie wnosi potrzeby pojęcia sojuszu, które powstaje wyraźnie wewnątrz psychologii ego biorąc pod uwagę „realne” interakcje z drugą osobą, analitykiem Wprowadzenie szczerego i jawnie terapeutycznego zaangażowania, które autorzy nazwali „lekarską” postawą (troszczenie się o uczucia i dobre samopoczucie pacjenta). Ta postawa miała zawierać prostą gratyfikację oczekiwaną w zwykłej społecznej i / lub profesjonalnej rozmowie, a także oferowaniu ważnych informacji, rozsądnych rad, kiedy jest to klinicznie wskazane, wszystkich niepotrzebnych i skierowanych na niewłaściwą drogę „parametrów” (w rozumieniu Eisslera) i wszelkiego uznania istoty interakcji dwóch osób w sytuacji analitycznej.

92 Psychologia Ego : „Humanitaryzm” w relacji analityk – analizowany
Stone i Loewald - akcent na konieczny „humanitaryzm” relacji analityk – analizowany. Nacisk na rolę analityka jako „nowego obiektu” w życiu pacjenta, z którym były osiągane terapeutycznie produktywne „integracyjne doświadczenia” Pożądane wznowienie rozwoju ego pacjenta ma swoje konsekwencje w trakcie postępu procesu analitycznego i jest możliwe we właściwej analizie zmian relacji z rozbudzonymi starymi obiektami Znaczenie w rozwoju ego ma też nowa relacja z nowym obiektem, gdzie analityk występuje jako współaktor na analitycznej scenie, na której wydarzenia dzieciństwa (skumulowane w dziecięcej neurozie pacjenta) są reaktywowane przez krystalizację i rozwiązanie tymczasowej nerwicy przeniesieniowej

93 Psychologia Ego – przesunięcie w kierunku „psychologii dwóch osób”
lata te XX

94 Koncepcja Loewalda Klasycznej psychologia ego, znacząco przesuwa go w kierunku psychologii dwóch osób Koncepcja Loewalda(lata80 te)- głównym impulsem przesunięcia tradycyjnej psychologii ego w kierunku intelektualnej wspólnoty z nurtem relacji z obiektem i interpersonalnej (Sullivan, Horney) Analogie do wczesnych interakcji matki z dzieckiem, ponownie (optymalnie) doświadczanej w terapeutycznej rzeczywistości z mniej patogennymi, a bardziej adaptacyjnymi rozwiązaniami

95 John Gedo, Arnold Goldberg – hierarchiczny model aparatu psychicznego (Psychologia Ego)
John Gedo, Arnold Goldberg (1973) ” Poza Interpretacją” – rozwinął hierarchiczny i rozwojowy model aparatu psychicznego (inne spojrzenie paradygmatu amerykańskiej psychologii ego). 5 stadiów rozwoju (trzy przejęte od Freuda i dwa oparte na koncepcji Kohuta): - stadium modelu odbicia łukowego w pierwotnym narcyźmie - stadium modelu self obiektu (po różnicowaniu się self od obiektu) - drugie stadium self obiektu (z jego zagrożeniem kastracją i centralnym „fallicznym narcyzmem”) -stadium trzyczęściowego strukturalnego modelu i formowania superego - dojrzałe stadium rozwiniętego dorosłego aparatu psychicznego

96 Specyfika interwencji terapeutycznych w modelu Johna Gedo i Arnolda Goldberga
Właściwa terapeutyczna interwencja (interpretacja) jest możliwa tylko z jednostkami funkcjonującymi na 4 poziomie tradycyjnych neurotycznych zaburzeń Na pozostałych poziomach (odpowiadających stanom traumatycznej dezorganizacji, psychozom, narcystycznym zaburzeniom zachowania) są rekomendowane inne strategie interwencji Są one określane jako uspokajanie, unifikacja, optymalne pozbawianie złudzeń i na najwyższym poziomie rozważna introspekcja

97 Rozwój i ewolucja Psychologii Ego w kierunku relacji z obiektem
Koncepcje: Kohuta, Loewalda, Gedo wnoszą perspektywę rozwojową do psychologii ego (ukierunkowanie uwagi na znaczenie adekwatnego rozwoju w adaptacyjnym funkcjonowaniu osobowości, jak i rozwojowych błędów w formowaniu i ewolucji psychopatologii (duży wpływ teoretycznych założeń i badań rozwojowych: Roberta Emde, Louisa Sandera, Daniela Sterna i innych) Rozwój i transformacja w psychologii ego - akceptacja teorii relacji z obiektem w amerykańskiej psychoanalizie Podstawy : Freudowska grupa w Londynie, koncepcja rozwojowa Anny Freud (1965), koncepcja Sterna, dotycząca zharmonizowania matki i dziecka do siebie nawzajem od samego początku życia pozamacicznego (1985)

98 Podsumowanie –Wzrost feminizacji wszystkich dyscyplin psychoterapeutycznych (Philipsom 1993)
Różnorodność i sprzeczność w zasadach postępowania Amerykańskiego Stowarzyszenia Psychoanalitycznego wobec klinicznego szkolenia nie medycznych analityków (Wallerstein 1998) odegrało swoistą rolę w zmianie kierunku w psychoterapii psychoanalitycznej: - z jasnej hierarchii teorii i technik wewnątrz naturalnych-naukowych perspektyw, w których fakty są rozumiane jako możliwe do poznania i niezmienne (oryginalny paradygmat jednej osoby w psychologii ego) - w kierunku koncepcji, że wiedza jest warunkowana, wynikająca z kontekstu i konstruowana w kooperacji (centralne zasady paradygmatu relacji dwóch osób)

99 Podsumowanie – ewolucja założeń psychoterapii analitycznej w Psychologii Ego –nowe trendy
Rozszerzenie klasycznej psychologii ego - sojusz koncepcji Zetzela i Greenstona - nacisk na jakość i naturę relacji psychoanalitycznej Stone’a, Loewalda i hierarchiczny schemat Gedo Energetyczne koncepcje- krytykowane przez odchodzących od systematyzacji metapsychologii - określane są jako „zwodnicze metafory” , brak naukowego znaczenia koncepcji fizycznej energii, to niepotrzebne analityczne wyjaśnienia (publikacje Wallersteina w 1977 ) Rapaport kontra – George Klein, Gill , Schafer) Dyskusyjny panel w Amerykańskim Stowarzyszeniu Psychoanalitycznym - krytyka konstruktów energetycznych koncepcji Freuda)

100 Podsumowanie – ewolucja założeń psychoterapii analitycznej w Psychologii Ego –Koncepcja konstruktów energetycznych Arlowa Pierwotna grupa wokół H. Hartmana (Nowojorski Instytut Psychoanalityczny: Jacob, Arlow i Ch. Brenner) Koncepcja Arlowa- Funkcje konstruktów energetycznych to nieświadome fantazje, które motywują zachowanie Zamiast tego (jak opisuje Arlow w serii artykułów1969,1985) funkcja konstruktów energetycznych w zachowaniu motywacyjnym jest przemieszczona na rolę nieświadomych wyobrażeń w tworzeniu psychicznej rzeczywistości i w motywacji normalnych i nienormalnych zachowań Wspomnienia - tworzą naszą historię życia są mieszaniną zewnętrznej percepcji i nieświadomych fantazji Indywidualne przeszłe doświadczenia i mieszanie się wcześniejszych percepcji z nieświadomymi fantazjami- zakodowane wspomnienia

101 Podsumowanie - koncepcja Ch
Podsumowanie - koncepcja Ch. Brennera – odwrót od wizji psychoanalizy jako psychologii ogólnej (Hartman, Rapaport) Ch. Brenner, akceptując stworzone przez Arlowa przeformułowanie konstruktów energetycznych w nieświadome fantazje przechodzi do rewizji trzypoziomowej struktury aparatu psychicznego Główny rzecznik wycofania wizji psychoanalizy jako psychologii ogólnej (jak u Hartmana i Rapaporta) Spadek zainteresowania strukturą autonomicznego aparatu rozwojowego i wolnej od konfliktów sfery Powrót do Freudowskiej koncepcji psychoanalizy jako wyjaśnienia aspektu życia umysłowego zrodzonego tylko z psychicznych konfliktów

102 Ch. Brenner „Umysł w konflikcie” (1982) -
Brenner: funkcje ego określone jako ważne w relacji do konfliktu – klasyczne rozumienie mechanizmów obronnych Żaden aspekt funkcjonowania ego nie może służyć (wystarczyć) tylko obronnym celom „żaden aspekt funkcjonowania ego, żadna funkcja ego nie jest mechanizmem obronnym” Wszystkie aspekty funkcji ego są w pełni celowe” Mechanizmy obronne równie dobrze służą napędzaniu satysfakcji, wyrażaniu lub modelowaniu lęku, afektu depresyjnego, potrzeb obronnych lub struktur superego, równocześnie albo przemiennie i/ lub też sukcesywnie

103 Konceptualizacja roli sił w konfliktach psychicznych wg
Konceptualizacja roli sił w konfliktach psychicznych wg. Brennera –Formacje kompromisowe Formacje kompromisowe - wszechobecne przystosowanie do konfliktów umysłowych Kompromis - wszechobecny we wszystkich neurotycznych nieprawidłowych ,jak i normalnych zachowaniach Wchodzenie w tzw. kompromisy składa się z 4 elementów: - nacisk na kierowanie ekspresją - naciski (oponujące lub nie) superego - potrzeby obronne ego do modulowania tych ekspresji w imię adaptacji do zewnętrznej rzeczywistości, - determinacja ego w kierunku chronienia lub minimalizowania dysforycznych afektów (lęk - strach oczekiwania ryzyka lub niebezpieczeństwa i depresyjny afekt - jest strachem lub konsekwencją niebezpiecznej sytuacji, która przytrafiła się ofierze.

104 Wg. Brennera myśl, mowa, życzenie, plan, fantazja, sen, zachowanie, neurotyczny symptom, żart mogą być przeanalizowane według czterech elementów i formacji kompromisowej Formacja kompromisowa - „regresją w służbie ego” - obecna jest we wszystkich intelektualnych i artystycznych rodzajach twórczości, jak również w publicznej rozrywce, religii, i aktywności, wspieranych sztuką, muzyką, sportem i grami itp. Brenner rozważa różne aspekty formowania się formacji kompromisowych z ludzkich konfliktów, wszelkich rozmaitych ludzkich zachowań jako normalnych cech charakteru, wyboru powołania i rozrywki (hobby, zainteresowania), wyboru seksualnego/ matrymonialnego partnera, baśni, mitów, legend, przesądów, organizacji religijnych, formacji socjopolitycznych i rządowych, pisania fikcji, jak i wszelkich relacji z obiektem Przestrzeń przeniesieniowo – przeciwprzeniesieniowa - też jest formacją kompromisową

105 Formacje kompromisowe
Wg. Brennera„ konflikt i formacja kompromisowa nie są piętnem patologicznych funkcji umysłu. Są równie ważne w „normalnym” funkcjonowaniu Funkcje ego gwarantują popędom i superego pełną ekspresję zgodną z tolerowanym stopniem nieprzyjemności” (tolerowanie lęku i depresyjnego afektu) Brenner - bliski wizji psychoanalizy Hartmana (jako ogólnego psychologicznego wyjaśnienia wszystkich jednostkowych i społecznych zachowań - nie przez tezy biologicznego zakotwiczenia u Hartmana, z naciskiem na sferą wolną od konfliktów i aparatów ego wg. Hartmanna) ale przez stworzoną własną koncepcję konfliktu

106 Koncepcja Brennera – źródła i funkcje superego
Superego - to jedna z konsekwencji psychicznych konfliktów (formacja kompromisowa sama w sobie) Superego to komponent wszystkich późniejszych konfliktów (po ich uformowaniu, jeden z konfliktowych komponentów we wszystkich dalszych formacjach kompromisowych)” „Formacje kompromisowe tworzą superego z podstaw moralnych aspektów psychicznego funkcjonowania” (Brenner) Superego nie ma defektów lub luk – tylko jest bardziej lub mniej normalne i ma funkcje adaptacyjną lub nie

107 Koncpecja Brennera – elementy wspólne i zmiany do koncepcji Hartmana cd
Psychiczne poziomy wg. teorii Hartmana - wszystkie zachowane (kierowanie, ego, superego, zewnętrzna rzeczywistość) – ale znacząco zmienione w: - funkcjonowaniu i strukturze - z odrzuceniem punktu skupienia na wolnym od konfliktów obszarze w funkcjonowaniu ego - wyjaśnieniu wzajemnego oddziaływania aspektów metapsychologicznych (od założeń” psychologii jednej osoby” Hartmana, Rapaporta, Gilla do interaktywnego widzenia analitycznej sytuacji dwóch osób u Brennera, Schafera)

108 Podsumowanie - od ery Hartmana do dzisiejszej psychologii ego
Podsumowanie - od ery Hartmana do dzisiejszej psychologii ego. Rozprawa Schafera „In the wake of Heinz Hartmann”(1995) - Główna teza: „ psychologowie ego założyli, że prymitywność i uszkodzenie musi być definiowane przez „inność od normy” (1995, str. 244) Ta „inność” odnosi się do „dwoistości” czy interakcji z inną osobą lub z większą, nieosobową jednostką (zewnętrzną rzeczywistością, do której jednostka się adaptuje). Jest to koncepcja adaptacji( centralna w myśleniu Hartmanna), którą Schafer widzi jako prowadzącą nieuchronnie do nowoczesnych koncepcji dialogu (a nawet intersubiektywności) Wg. Schafera nawet koncepcja tożsamości jest oparta na różnicy od innych. Jeżeli ktoś mówi „Ja jestem tym” to znaczy „Nie jestem tamtym”

109 Podsumowanie – próba łączenia głównych kierunków Amerykańskiej psychologii ego, w jednolitą strukturę - Roy Schafer Stanowisko dialogu i intersubiektywności musi być wzięte za pewnik (mówiący lub piszący w imieniu jest obiektywnym obserwatorem, który może polegać na dawaniu raz na zawsze ostatecznej relacji pacjentowi, analitykowi i procesowi analitycznemu) Systematyzacja nasuwa wniosek przywileju protagonisty, który jest kompetentny do toczenia sporu wyższości dialogu i intersubiektywnej pozycji. Jest to ukryty powrót i zależność do odrzuconego pozytywizmu

110 Podsumowanie – w USA istnieją różne, przeciwstawne koncepcje w praktyce w terapii psychoanalitycznej
Istnieje i jest stosowanych wiele perspektyw psychoanalizy (główne to: jednej osoby lub dwóch osób) Funkcjonuje nadal specyficzna sprzeczność między - psychologią ego, rozwiniętą od czasu Hartmana (jako wciąż jasno popędową) strukturalną perspektywą osadzoną w psychologii jednej osoby - a perspektywą relacji z obiektem - osadzoną w psychologii dwóch osób (Greenberg i Mitchel 1983 r.) Psychologie Ego -teoria kompleksowa, sumująca wszystkie inne perspektywy psychoanalityczne – L. Rangell

111 Podsumowanie – poglądy L. Rangell’a na paradygmat psychologii ego
Leo Rangell (1988) - adwokat kontynuacji badań psychologii ego jako nauki, zainicjowanych przez Freuda i kontynuowanych przez A. Freud, Hartmana, Fenichela, aż do Arlowa i Brennera L. Rangell „Moje teoretyczne spojrzenie to obecność i pożądane istnienie czegoś, co nazywam ‘całkowicie złożoną teoria psychoanalityczną, wliczając w to wszystkie metapsychologiczne punkty widzenia, osiągające punkt kulminacyjny w teoriach strukturalnych” Pojęcia: self, obiekt, interpersonalność, preedypalność i wszystkie elementy, które są podawane, jako kluczowe punkty teorii alternatywnych, wchodzą w skład całościowej, jednolitej teorii, natomiast odwrotność jest nieprawdą - ponieważ inne teorie self, obiektu, M.Klein i inne eliminują zmienne elementy rozwiniętej, zasadniczej teorii psychoanalitycznej” (str )

112 Podsumowanie - Otto Kernberg i Joseph Sandler
Otto Kernberg i Joseph Sandler (inni przestawiciele : Merton Gill, Nancy Chodorow, Loewald) przeciwko spojrzeniu Greenberga i Mitchela, połączyli wysiłki - twórcza fuzja – pozornie różnych: metapsychologii psychologii ego i teorii relacji z obiektem Przekształcenie tradycyjnego freudowskiego paradygmatu popędowo – strukturalnego do modelu opartego na relacji z obiektem, ekonomicznych i dynamicznych wartościach zmiennych stanów uczuciowych, osadzonych w zinternalizowanych relacjach z obiektem Zachowanie założeń o instynktualnej gratyfikacji i frustracji (ważne balansowanie ego pomiędzy zagrożeniem, a bezpieczeństwem i adaptacyjna regulacja jego zmieniających się stanów emocjonalnych)

113 Podsumowanie – inni, wcześniejsi przedstawiciele myśli łączenia psychologii ego i relacji z obiektem to Merton Gill(1994)- w swojej końcowej książce przedstawił całościową konceptualizację perspektywy jedno- i dwu-osobowego procesu psychoanalitycznego) Nancy Chodorow (1999) -połączenie ścieżek w kierunku syntezy psychoanalitycznych perspektyw: psychologii ego (jednoosobowej) i relacji z obiektem (dwóch osób) Loewald

114 Podsumowanie -Współczesna Psychologia Ego w USA
Psychologia jednoosobowa- paradygmat popędowo – strukturalnego rozumienia rozwoju aparatu psychicznego (koncepcja H. Hartmana) Przedstawiciele: Rapaport G. Klein, K. Eisller, Greenber, Ch. Brenner A. Arlow Psychologia dwóch osób nacisk na relację perspektywa rozwojowa- relacja z obiektem Przedstawiciele: R. Schafer, L. Loewald, L. Rangell J. Sandler, A. Goldberg J. Stone, J. Gedo, M.Gill N. Chodorow, J. E.Zetzel