Iura in re aliena.

Prezentacja na temat: "Iura in re aliena."— Zapis prezentacji:

1 iura in re aliena

2 typy servitutes (służebności tzw. gruntowe)
ususfructus, usus, habitatio, opera servorum & animalium (tzw. służebności osobiste) Ius in agro vectigali, ius perpetuum, emphituesis, superficies fiducia cum creditore contracta/pignus & hypotheca

3 PODSTAWOWE CECHY ochrona skuteczna (w zasadzie) erga omnes
służebności nie powstają nigdy same z siebie: zawsze konieczny akt woli właściciela rzeczy obciążonej

4 Sposoby ustanowienia służebności & ususfructus
Mancipatio & mancipatio rei excepta servitute (lex mancipi) In iure cessio Dlaczego nie traditio? legatum per vindicationem adiudicatio pacta & stipulationes Czy można zasiedzieć służebność? (problem lex Scribonia)

5 CAIUS AQUILIUS IUDEX ESTO
CAIUS AQUILIUS IUDEX ESTO. SI PARET AULO AGERIO IUS ESSE PER FUNDUM QUO DE RE AGITUR IRE AGERE NEQUE EA RES ARBITRIO C. AQUILII IUDICIS AULO AGERIO RESTITUETUR, QUANTA EA RES ERIT, TANTAM PECUNIAM CAIUS AQUILIUS IUDEX NUMERIUM NEGIDIUM AULO AGERIO DIES MILIA SESTERIUM CONDAMNATO, SI NON PARET ABSOLVITO. Caius Aquilius niech będzie sędzią. Jeśli się okaże, że Aulus Agerius ma prawo przechodu przez grunt o który toczy się spór,i rzecz ta nie zostanie zwrócona na wezwanie sędziego Aulusowi Ageriusowi,niech sędzia zasądzi, ile byłby wart ten spór od Na Na dla aulusa Ageriusaa. Jeśli nie okaże, niech uwolni!

6 służebności gruntowe: podziały (kryterium: cel a nie miejsce!)
służebności gruntów wiejskich służebności gruntów miejskich

7 służebności gruntowe: przykłady
iter, via, aquaeductus, aquae haustus, ius pacendi, ius calcis coquendae servitus altius non tollendi, ne luminibus, ne prospectus officiatur

8 zasady podstawowe Jakie jest ich znaczenie?
służebność musi być wykonywana oględnie musi przynosić gruntowie władnącemu stałe korzyści servitus in faciendo consitere nequit (wyjątek: servitus oneris ferendi) vicinitas nie może istnieć ususfructus na służebności nie można mieć służebności na własnej rzeczy

9 Aulus ustanowił służebność polegającą na prawie kopania gliny ze swojego gruntu dla Quintusa, swojego sąsiada. Quintus wykopaną glinę przerabiał w swojej cegielni, a cegły sprzedawał, a po 10 latach umarł. czy spadkobierca Quintusa, któremu syn Aulusa nie pozwala korzystać z gliny może wytoczyć actio confessoria.

10 zasady podstawowe Jakie jest ich znaczenie?
vicinitas : sąsiedztwo (praedia debent esse vicina) B C A

11 ochrona vindicatio servitutis (actio confessoria)
vindicatio ususfructus (usus) Sędzią niech będzie Titius. O ile się okaże, że wedle prawa Kwirytów Aulus Agerius ma prawo przechodu przez grunt należący do Numeriusa Negidiusa, i rzecz ta nie zostanie zwrócona na wezwanie sędziego Aowi Aowi, niech sędzia zasądzi, ile byłby wart ten spór od Na Na dla Aa Aa. Jeśli nie okaże, niech uwolni!

12 ususfructus geneza cel ochrona właściciela: cautio usufructuaria !

13 cautio usufructuaria cuius rei usus fructus testamento Lucii Titii tibi legatus est, ea re boni viri arbitratu usurum fruiturum te et, cum usus fructus ad te pertinere desinet, id quod inde exstabit restitutum iri dolumque malum abesse afuturumque esse SPONDES? SPONDEO Został ci zapisany ususfructus tej rzeczy na podstawie testamentu Luciusa Titiusa, czy przysięgasz, że będziesz go wykonywał tak jak się należy, a kiedy ususfructus się skończy, że oddasz to co, ze niego zostanie bez żadnego złego podstępu w przyszłości? Przysięgam.

14 D. 7. 1. 68 pr. –2: Ulpian, kom. do Sabinusa ks
D pr.–2: Ulpian, kom. do Sabinusa ks. 17: dawno spierano się, czy płód (niewolnicy) przynależy się usufruktariuszowi. Lecz przeważyło zdanie Brutusa, że pobierania pożytków w tym przypadku nie ma miejsca: człowiek nie może być bowiem pożytkiem z innego człowieka. Z tej przyczyny usufrukturiusz nie może czerpać pożytków z dziecka. A co jeśli zapisano by w testamencie ususfruktrus płodu? czy będzie (legatariusz) miał na nim ususfructus? skoro zaś można zapisać płód, można i jego ususfructus. 1. Płódy zaś owiec przynależą usufrutuariuszowi, jak mówili Sabinus i Cassius. 2. Z pewnością, jeśli zapisano ususfructus stada, usufruktuariusz powinien uzupełniać stado, to znaczy inne zwierzęta w miejsce zdechłych D (Pomponius) lub nieużytecznych dać.

15 Seius otrzymał ususfructus niewolnicy Aulusa
Seius otrzymał ususfructus niewolnicy Aulusa. Ta urodziła dziecko, a następnie zbiegła. Niewolników złapał Pomponius: komu przysługują i jakie środki ochrony? czy sytuacja by się zmieniła, gdyby legat brzmiał tak: Seiusowi daję zapisuję ususfructus niewolnicy, Septimusowi ususfructus jej dzieci.

16 W testamencie Septimusa ususfructus niewolnika Stichusa zapisano Aulusowi, a jego własność Sextusowi. Sextus wydał Aulusowi Stichusa. Pewnego dnia Aulus odkrykł, że Stichus skradł mu wazę, wytoczył zatem przeciw Sextusowi actio furti noxalis. Załóżmy, że Sextus dokonał noxae datio. Następnego dnia jednak niewolnik zbiegł, złapał go Decimus. Jakie środki ochrony przysługują Aulusowi?

17 prawa chroniĄce wierzytelności
FIDUCIA CUM CREDITORE CONTRACTA PIGNUS & HYPOTHECA

18 Zasady dot. Zastawu Niepodzielność
Akcesoryjność? (jako pewien paradygmat, a nie dogmat). Prior tempore potior iure: i spłata poprzedników

19 OCHRONA interdictum Salvianum actio Serviana
actio Serviana utilis (od czasów Juliana) Vindicatio pignoris/actio pigneraticia in rem/actio hypothecaria

20 CAIUS AQUILIUS IUDEX ESTO
CAIUS AQUILIUS IUDEX ESTO. SI PARET INTER AULUM AGERIUM ET LUCIUM TITIUM CONVENISSE UT EA RES QUA DE AGITUR A. AGERIO PIGNORI ESSET PROPTER PECUNIAM DEBITAM EAMQUE REM TUNC CONVENIEBAT IN BONIS L. TITII FUISSE EAMQUE PECUNIAM NEQUE SOLUTAM NEQUE EO NOMINE SATISFACTUM ESSE NEQUE PER A. AGERIUM STARE MINUS SOLVATUR NEQUE EA RES ARBITRIO C. AQUILII IUDICIS AULO AGERIO RESTITUETUR, QUANTI EA RES ERIT, TANTAM PECUNIAM CAIUS AQUILIUS IUDEX NUMERIUM NEGIDIUM AULO AGERIO DIES MILIA SESTERIUM CONDAMNATO, SI NON PARET ABSOLVITO.

21 CAIUS AQUILIUS NIECH BĘDZIE SĘDZIĄ
CAIUS AQUILIUS NIECH BĘDZIE SĘDZIĄ. JEŚLI SIĘ OKAŻE, ŻE AULUS AGERIUS POROZUMIAŁ SIĘ Z LUCIUSEM TITIUSEM, ŻEBY TA RZECZ, O KTÓRĄ TOCZY SIĘ SPÓR BYŁA ZASTAWEM NA RZECZ AULUSA AGERIUSA, I RZECZ TA, KIEDY SIĘ POROZUMIANO BYŁA W DOBRACH L. TITIUSA, A TE PIENIĄDZE NIE ZOSTAŁY ODDANE, ANI Z TEJ PRZYCZYNY NIE ZASPOKOJONO WIERZYCIELA, ANI TEŻ NIE Z POWODU AULUSA AGERIUSA ICH NIE ODDANO,I RZECZ TA NIE ZOSTANIE ZWRÓCONA NA WEZWANIE SĘDZIEGO AULUSOWI AGERIUSOWI,NIECH SĘDZIA ZASĄDZI, ILE BYŁBY WARTA TA RZECZ OD NUMIERIUSA NEGIDIUSAA DLA AULUSA AGERIUSAA. JEŚLI NIE OKAŻE, NIECH UWOLNI!

22 sposoby realizacji lex commissoria
pactum de vendendo [naturalium negotii umowy zastawu w czasach klasycznych] pactum antichreticum

23 Dłużnik dał wierzycielowi w zastaw (pignus) wołu
Dłużnik dał wierzycielowi w zastaw (pignus) wołu. Następnie zaś, wykorzystał nadarzającą się okazję i zabrał wołu z pastwiska wierzyciela. Dzień później sprzedał go na targu. Oceń sytuację prawną nabywcy wołu, czy — jako posiadacz — nabywca może dokonać zasiedzenia? oraz wierzyciela (por. D. 41,3,4,21 ).

24 Septimus wynajął łaźnie od Caiusa od 1 lipca
Septimus wynajął łaźnie od Caiusa od 1 lipca. Na poczet czynszu ustanowił zastaw na niewolniku łaziebnym Erosie. 15 czerwca pożyczył natomiast 300 od Quintusa pod zabezpieczeniem tego samego Erosa. Który z wierzycieli pierwszy zrealizuje swój zastaw? (D pr) Co by się stało, gdyby niewolnika wydano już Caiusowi, a Quintus wytoczył actio hypothecaria in rem?

25 Aulus pożyczył 100 pod zastaw pola od Quintusa
Aulus pożyczył 100 pod zastaw pola od Quintusa. Następnie pożyczył 200 od Aulusa, do umowy dodano następujące porozumienie: “kiedy zwolni się hipoteka na rzecz Quintusa, zwrot 200 będzie zabezpieczony przez hipotekę na tym samym polu”. Po jakimś czasie - ale przed spłatą 1 długu - znów pożyczył pieniądze, tym razem od Septimusa i już bezwarunkowo ponownie obciążył to samo pole. Jak będzie wyglądać realizacja zastawu? (D )

26 Aulus pożyczył Seiusowi pewną sumę pod zastaw domu
Aulus pożyczył Seiusowi pewną sumę pod zastaw domu. Następnie Seius pożyczył od Septimusa 50 pod zastaw różnicy między wierzytelnością Aulusa a wartością domu. W końcu Aulus pożyczył ponownie Seiusowi, tym razem 40. Jak będzie realizowany zastaw? co jeśli Septimus zaoferuje, że spłacić 1 wierzytelność Aulusa?

27 Aulus na poczet zastawu dał Quintusowi dwie niewolnice
Aulus na poczet zastawu dał Quintusowi dwie niewolnice. Po spłacie połowy zażądał zwrotu jednej z nich czy wygra?

28 Aulus na poczet zabezpieczenie pożyczki dał Quintusowi złoty pierścień
Aulus na poczet zabezpieczenie pożyczki dał Quintusowi złoty pierścień. Po jej spłacie Quintus nie oddał pierścienia twierdząc, że dalej będzie on zabezpieczał wcześniejszy dług Aulusa. Czy ma rację?

29 Prawo Poklasyczne Ius in agro vectigali
superficies (przełamanie zasady: superficies solo cedit) emphyteusis (§mfÊteusiw) & ius perpetuum: cel i geneza.