„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego.

Prezentacja na temat: "„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego."— Zapis prezentacji:

1 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Nowoczesne zarządzanie stadem bydła mięsnego Organizacja opasu bydła w oparciu o krzyżowanie rasami mięsnymi Uniwersytet Przyrodniczy w LUBLINIE Dr hab. Witold Chabuz, Dr inż Piotr Stanek

2 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Jakie czynniki decydują o efektywności produkcji wołowiny???????????

3 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Czynniki wpływające na efektywność użytkowania mięsnego bydła Genetyczne –Rasa –Krzyżowanie towarowe –Wartości osobnicze

4 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Czynniki wpływające na efektywność użytkowania mięsnego bydła Środowiskowe –Żywienie - System opasu Intensywny Półintensywny Ekstensywny –Rozród Systemy Krycia Model produkcyjny –System Utrzymania –Wiek –Płeć

5 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi ROZRÓD I ORGANIZACJA ROZRODU – decyduje w ok. 60% o opłacalności produkcji: Cechy macierzyńskie – opiekuńczość i mleczność matek Cechy macierzyńskie – opiekuńczość i mleczność matek Techniki krycia – naturalnego, inseminacji i transferu zarodków Techniki krycia – naturalnego, inseminacji i transferu zarodków Technologie odchowu cieląt przy matkach Technologie odchowu cieląt przy matkach

6 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi TECHNOLOGIA CHOWU I PRODUKCJI – decyduje w ok. 30% o wyniku ekonomicznym: Żywienie i pasze (w tym dobre urodzajne pastwisko, technologie wypasu) Żywienie i pasze (w tym dobre urodzajne pastwisko, technologie wypasu) Utrzymanie i pielęgnacja (proekologiczne technologie utrzymania zimowego, pomieszczenia itp.) Utrzymanie i pielęgnacja (proekologiczne technologie utrzymania zimowego, pomieszczenia itp.)

7 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi GENOTYP RASOWY – decyduje w ok. 10% o opłacalności produkcji: Wybór rasy bydła mięsnego – w oderwaniu od środowiska hodowlanego Wybór rasy bydła mięsnego – w oderwaniu od środowiska hodowlanego Poubojowa wartość rzeźna i cechy kulinarne mięsa Poubojowa wartość rzeźna i cechy kulinarne mięsa Wartość przerobowa produktów poubojowych Wartość przerobowa produktów poubojowych

8 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Charakterystyka ras W 2009 roku zarejestrowane było już 13 ras bydła mięsnego przy czym dominującą rolę odgrywa tu rasa Limousin o udziale 56,38% w krajowej populacji oraz charolaise z 16,91% udziałem.

9 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Charolaise Pochodzenie Francja. Powszechnie uznawane za najlepsza rasę mięsną. Rasa późno dojrzewająca o umaszczeniu żółtobiałym, beżowym lub białym. Wysokość w kłębie buhajów wynosi 150 cm a krów 140 cm. Samce - 1100-1400 kg, natomiast krowy 700-900 kg. Pierwsze wycielenia w wieku 25 miesięcy. Cielęta ważą od 45-48 kg. Obecnie około 10% krów ma trudne porody. Wysokie przyrosty masy ciała. Wydajność rzeźna do 70% przy niski otłuszczeniu. Średnia wydajność mleczna matek na poziomie 3900 kg mleka przy zawartości t tłuszczu 3,9% i białka 3,2%. Rasa najczęściej używana do krzyżowania towarowego.

10 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Simental W Polsce jako rasa dwukierunkowa – mięsno-mleczna. Wywodzi się ze Szwajcarii i południowych Niemiec. Zwierzęta dużego kalibru, szerokie i pojemne, dobrze rozwinięte partie mięśni. Umaszczenie tej rasy to kolor od słomkowego do ciemnej wiśni z licznymi białymi łatami. Masa ciała do 1200 kg u samców do 750 kg u samic. Średnia wysokość w kłębie do 150 cm. Rasa późnodojrzewająca dostosowana do trudnych warunków utrzymania. Jałówki cielą się w wieku około 28 miesięcy a przebieg porodu łatwy /tylko 10% trudnych Masa ciała cieląt do 44 kg. Rasa o dobrej wartości rzeźnej i wysokiej mlecznością mamek. Z powodzeniem stosowane do krzyżowania z bydłem HF.

11 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Rasa belgijska o umaszczeniu od błękitnego do białego lub czarnego. Wysokość w kłębie buhaje 150 cm, krowy 134 cm, masa ciała odpowiednio 1100-1400 kg i 600-900 kg. Wydajność rzeźna 65%. Wydajność mleka 3500 kg. Masa ciała cieląt 44-48 kg Blanc-Bleu Belga

12 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

13 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Limousine Kraj pochodzenia – Francja. Rasa wcześnie dojrzewająca, długowieczna, płodna z łatwymi wycieleniami. Wysokość w kłębie do 143 cm a krów 137 cm. Masa ciała 1000-1200 kg u buhajów i 650-800 kg u krów. Wysokie przyrosty do 1200-1350 g. Wydajność rzeźna do 65-70%. Mięso o bardzo dobrych walorach kulinarnych i smakowymi. Wysoką mleczność do 4 tys. litrów mleka o zawartości 3,8% tłuszczu i 3,1% białka. Pierwsze wycielenia w wieku 30 miesięcy, łatwe. Masa przy urodzeniu 36-39 kg. Łagodny temperament. Mieszańce / lm x cb/ uzyskują o 50 g wyższe przyrosty masy niż czystorasowe limousine. Bardzo dobre parametrach jakościowo mięso.

14 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Blonde d’Aquitaine Średnio dojrzewająca rasa z Francji. Kaliber do 147 cm w kłębie /samice – 140 cm/ o jasnym, beżowym umaszczeniu. Budowa ciała mocna, dobrze umięśniona. Waga do 1200 kg a samice do 750 kg. Pierwsze wycielenia w wieku 32-33 miesięcy. Cielęta przy urodzeniu uzyskują wagę do 44-48 kg w zależności od płci. Dobra płodność, łatwe porody. Rasa wskazana w intensywnym opasie bez ryzyka zatuczenia. Wydajność rzeźna na poziomie 62-66%. Mieszańce F1 o dobrej zdolności opasowej i wysokiej wartości rzeźnej.

15 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Piemontese Włoska rasa o umaszczeniu beżowym lub siwym. Bardzo popularna na świecie. Średnio wcześnie dojrzewająca, kaliber do 145 cm w kłębie. Masa ciała 900-1100 kg a samic do 600 kg. Przyrosty dobowe do 1000 g. Pierwsze wycielenia w wieku 30 miesięcy. Średnia masa cieląt – 39-42 kg. Krowy produkują do 2000 kg mleka o wysokiej zawartości białka /szczególnie kazeiny/. Bardzo dobre umięśnienie, dwupośladkowość, wysoka wydajność rzeźną do 60-70%. Buhaje bardzo dobrze wykorzystują paszę odkładając małe ilości tłuszczu w tuszy. Mięso chude o wysokich walorach dietetycznych z niską zawartością cholesterolu.

16 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Chianina Włoska rasa bydła mięsnego. Charakterystyczne umaszczenie w kolorze białym na ciemnej skórze. Szeroki zad, dobrze uwypuklone uda i pośladi. Cielęta rodzą się o żółtym umaszczeniu, zmieniając je wraz z wiekiem. Średni wiek pierwszego ocielenia 32 miesiące a średni okres międzyocieleniowy około 24 miesiące. Porody łatwe pomimo, masy cieląt do 50-60 kg. Bardzo dobrym potencjał wzrostu do 2 kilogramów. Masa ubojowa około 600-700 kg w wieku 15-18 miesięcy. Wydajność rzeźna na poziomie 65% a masa dorosłych osobników do 1000 kg u buhajów i 800 kg u krów.

17 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Marchigiana Włoska rasa, wcześnie dojrzewająca. Zwierzęta o okrywie białej jedynie samce z możliwością odcienia szarego. Dobrze rozwinięte tylne partie ciała zwłaszcza pośladki i udźce. Średni wiek pierwszego ocielenia to 31 miesięcy a średni okres międzyocieleniowy to 14 miesięcy. Porody łatwe a cielęta ważą około 40-50 kg. Możliwość /jak poprzednia rasa/ osiągania przyrostów dobowych nawet do 2 kilogramów. Krowy ważą około 700- 900 kg a buhaje od 1200 do 1500 kg. Optymalny okres uboju to 15-16 miesięcy, kiedy osiągają masę 650- 700 kg. Wydajność rzeźna na poziomie 67%. Demy Marcos, Executive & Marketing Department- ABCMarchigiana, Av. Fco. Matarazzo, 455 - Agua Branca, 05001-900 Sao Paulo/SP - Brasil,

18 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Aberden Angus Wcześnie dojrzewająca rasa bydła mięsnego pochodząca ze Szkocji. Niski kaliber – do 140 cm, o szeroki i głębokim tułowiu w kształcie prostokąta. Umaszczenie /kolor czarny lub czerwony/, bezrożne o łagodnym temperamencie. głębokiej klatce piersiowej. Dorosłe osobniki osiągają masę ciała do 1000 kg a krowy do 600 kg. Pierwsze wycielenia następują w 27 miesiącu życia. Porody łatwe, cielęta o wadze do 35 kg. Bydło mało wybredne, bardzo dobrze wykorzystuje pasze objętościowe. Średnie przyrosty od 900 do 1000 gram. Wydajność rzeźna opasów do 60-70%. Mięso dobrej jakości, soczyste, drobnowłókniste z wyraźną marmurkowatością. Rasa nie przeznaczona do krzyżowania towarowego.

19 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Hereford Rasa pochodząca z Anglii. Umaszczenie intensywnie czerwone z białą głową, podbrzuszem i kiścią ogona. Czasami biały pas na grzbiecie. Występuje w formie rogatej i bezrożnej. Średni kaliber, tułów głęboki, masywny. Wysokość w kłębie buhajków –134 cm, krów zaś 127-130 cm. Masa ciała 600 kg u krów i 900 kg u buhajków. Rasa średnio wcześnie dojrzewająca. Pierwsze krycia w wieku około 14-15 miesięcy przy masie 300-400 kg. Porody łatwe a cielęta ważą 35-40 kg. Żywotność cieląt bardzo wysoka. Odsetek trudnych porodów około 3%. Zwierzęta doskonale znoszą niekorzystne warunki środowiskowe, niewybredne w żywieniu. Wydajność rzeźna do 65%, mięso odznacza się większym otłuszczeniem niż rasa limousine. Dobre przyrosty do 1000 g.

20 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Salers Francuska rasa bydła o umaszczeniu jednolicie ciemnobrązowym. Wysoki kaliber do 154 cm, przy masie ciała 1200 kg. Krowy 142-144 cm i masa 650 - 850 kg. Rasa wcześnie dojrzewająca o 96% łatwych porodów. Cielęta rodzą w wadze 36-38 kg. Rasa mało wymagająca, dobrze aklimatyzującą się w trudnych warunkach środowiskowych. Bydło o dużej długowieczności i zdrowotności. Mleko od krów wykorzystuje się do produkcji serów lub odchowu większej ilości cieląt.

21 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Welsh Black Rasa angielska bydła mięsnego, Umaszczenie ciemno- brunatne lub całkowicie czarne. Kaliber do 142 cm u buhajów i 132 cm u jałówek. Masa ciała pomiędzy 700- 1000 kg. Bardzo dobrze przystosowane do warunkach podgórskich i górskich. Wcześnie dojrzewające o wysokiej płodności i dobrej długowieczności. Łatwe porody a krowy odznaczają się dużą opiekuńczością. Krowy o wydajności około 2500 kg mleka. Wydajność rzeźna na poziomie 55%. Potomstwo z kojarzeń z bydłem mlecznym charakteryzuje się dobrymi przyrostami. W porównaniu z mieszańcami i nnych ras uzyskują niższą końcową masę ciała i większe zużycie paszy na 1 kg przyrostu.

22 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Dobór i zasady krzyżowania ras

23 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Jaki jest cel hodowli ??? Materiał zarodowy Produkcja mięsa

24 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi - Import zasobów genetycznych - Krzyżowanie wypierające - Krzyżowanie przemienne -Krzyżowanie towarowe /przemysłowe/ -Zarodki -Nasienie seksowane Pochodzenie materiału genetycznego

25 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

26 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Krzyżowanie przemienne Krowa rasy limousine ♀x♂buhaj rasy hereford Jałówki mieszańce F1♀x♂buhaj rasy charolaise Jałówki mieszańce F2♀x♂buhaj rasy limousine Jałówki mieszańce F3♀x♂buhaj rasy hereford Jałówki mieszańce F4 ♀x♂buhaj rasy charolaise

27 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Krzyżowanie towarowe /przemysłowe/ Krowa rasy np. PHF ♀x♂buhaj rasy np. charolaise mieszańce F1 ♀♂

28 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Zalety krzyżowania towarowego: Wyższe tempo wzrostu 5% Lepiej wykorzystują pasze Mniejsze zużycie składników na kg. przyrostu Większa masa ciała 15-20 kg Wyższa wydajność rzeźna 4% Więcej mięsa w tuszy 15%

29 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Cechy Krzyżówka cb x ch cb x sim cb x lim cb x piem cb x her cb x angus Łatwość ocieleń-- 0-00 Masa końcowa+++ +++00 Umięśnienie+++ ++ Wydajność rzeźna++ +++ Mięso w tuszy++ +++ 00 Tłuszcz w tuszy------ ++ Kości w tuszy00-- -- Smakowitość++++

30 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Wyniki oceny opasowej i rzeźnej buhajków mieszańców pochodzących po buhajach ras mięsnych. /wg. Choroszy i wsp. 1995/. Genotyp Średni dobowy przyrost /g/ Wydajność rzeźna /%/ Produkcja mięsa w stosunku do grupy kontrolnej cb – kontrolna cb x simental cb x piemontese cb x charolaise cb x limousin 1132 1259 1244 1291 1147 57,81 58,47 61,98 60,88 61,51 100,0 115,9 131,4 128,4 113,1 pc- kontrolna pc x simental pc x charolaise pc x piemontese pc x limousine 1123 1253 1231 1181 1117 57,54 56,87 58,16 60,22 59,65 100,0 107,1 117,3 126,8 100,0

31 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Wyniki oceny wartości opasowej i rzeźnej mieszańców Hf z rasami mięsnymi. /wg. Kaczmarka 2001 na podstawie Romita i wsp. 1991/ Rasa dzienne przyrosty /g/ wydajność rzeźna /%/ Wyniki dysekcji /%/ mięsokości tłuszcz międzymięśniowy Charolaise Limousin Piemontese Holsztyno-fryz 1149 1072 1110 1118 64,6 64,7 66,2 62,1 68,3 69,7 73,3 66,7 17,8 16,8 16,2 19,3 8,01 7,86 5,78 8,28

32 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Wyniki krzyżowania towarowego bydła rasy piemontese z bydłem cb. /wg. Rosochowicz i wsp. 1979/ Cechacb cb x piemontese różnice Przyrost masy ciała od urodzenia do uboju /g/ Masa tuszy ciepłej /kg/ Wydajność rzeźna netto /%/ Odwód udźca /cm/ Powierzchnia przekroju MLD /cm 2 / W 5 wyrębach: - mięso /%/ - tłuszcz /%/ - kości /%/ 790 258,6 55,5 109,0 84,8 70,6 16,4 12,8 774 305,2 59,2 116,7 113,6 76,7 14,0 9,16 65 46,6 3,7 7,6 28,8 6,1 2,4 3,6

33 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi TECHNOLOGIA CHOWU I PRODUKCJI – decyduje w ok. 30% o wyniku ekonomicznym: Żywienie i pasze (w tym dobre urodzajne pastwisko, technologie wypasu) Żywienie i pasze (w tym dobre urodzajne pastwisko, technologie wypasu) Utrzymanie i pielęgnacja (proekologiczne technologie utrzymania zimowego, pomieszczenia itp.) Utrzymanie i pielęgnacja (proekologiczne technologie utrzymania zimowego, pomieszczenia itp.)

34 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi ZAPOTRZEBOWANIE POKARMOWE OPASANYCH ZWIERZĄT

35 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Nowoczesne systemy opasania bydła bazują na młodych – rosnących zwierzętach, charakteryzujących się wysokim tempem wzrostu i intensywnym odkładaniem białka w dziennym przyroście masy ciała. Poziom żywienia powinien umożliwić optymalne wykorzystanie potencjału wzrostowego zwierzęcia w celu uzyskania odpowiedniego przyrostu tkanki mięsnej. Największe tempo wzrostu występuje w okresie poprzedzającym uzyskanie dojrzałości płciowej (tj. przed ukończonym 12 mies. życia). Wzrost masy ciała bydła (Kolb i Grutler)

36 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Czynniki wpływające na efektywność opasu i skład ciała Zwierzęta o dużym potencjale genetycznym wzrostu (np. rasy mięsne średnio lub późnodojrzewające lub typu mięsnego), mogą syntetyzować więcej białka w jednostce czasu, a towarzyszący temu proces odkładania tłuszczu jest mniej intensywny niż u zwierząt o niższym potencjale wzrostu (np. rasy cb). genetycznie uwarunkowany potencjał syntezy białka intensywność żywienia Na przebieg opasania i skład chemiczny ciała wpływają dwa czynniki:

37 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi SYSTEMY OPASANIA MŁODEGO BYDŁA RZEŹNEGO

38 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi W zależności od możliwości paszowych gospodarstwa oraz opłacalności produkcji i wymagań rynku, wyróżnia się trzy zasadnicze systemy opasania bydła ras mlecznych, mięsnych i mieszańców:  intensywny (alkierzowy)  półintensywny (z jednym sezonem pastwiskowym)  ekstensywny (z dwoma sezonami pastwiskowymi)

39 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Systemy opasu system opasu przyrosty doboweżywienie System utrzymania intensywnyśrednio 1200dodatek pt. 50-60%alkierzowy półintensywny800-900dodatek pt. 30%mieszany ekstensywny500-600dodatek pt. max 10%pastwiskowy

40 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Systemy opasania bydła (na przykładzie rasy Charolais) - Intensywny ( alkierzowy ) - półintensywny ( z jednym sezonem pastwiskowym ) - ekstensywny ( z dwoma sezonami pastwiskowymi ) (Micol i Beranger, 1984)

41 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Masa ciała (kg) Przyrost m.c (g/dz.) Zapotrzebowanie JPŻBTJ (g) ZPP JWB GED JPŻ/JWB BTJ/JPŻ (g) 1000 1200 1000 1200 1400 150 300 500 3,2 3,6 4,8 5,3 5,8 6,9 7,7 9,3 380 425 505 550 590 650 685 715 4,2 6,3 8,6 0,76 0,86 0,76 0,84 0,92 0,80 0,90 0,99 118,7 118,0 105,2 103,8 101,7 94,2 89,0 76,9 Zapotrzebowanie na składniki pokarmowe dla opasanych buhajków (IZ-INRA,2001) U młodszych zwierząt (do około 300 kg MC) potrzeby białkowe są większe niż u starszych. W miarę zwiększania się przyrostów MC rośnie zapotrzebowanie na energię (JPM), białko (BTJ) i zwiększa się gęstość energetyczna dawki (GED).

42 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi W opasie intensywnym zwierzęta są utrzymywane alkierzowo. Do intensywnego opasania nadają się buhajki ras mięsnych, mleczno-mięsnych lub mieszańce z rasami mięsnymi, których dzienne przyrosty masy ciała powinny wynosić powyżej 1000 g/dzień, przy zużyciu około 1 - 1,2% paszy treściwej/100 kg MC. Stosuje się go w opasaniu buhajków od masy ciała 200 -250 do 400- 450 kg, uzyskanej w wieku 10 -12 miesięcy życia lub w opasaniu buhajków do masy ciała 500 - 600 kg, uzyskanej w wieku 14 - 18 miesięcy życia. Opas intensywny

43 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Te systemy stosuje się zwykle przy opasie wolców lub jałówek ras mięsnych i mieszańców z rasami mięsnymi w rejonach o dużym udziale trwałych użytków zielonych. W zależności od zastosowanego systemu opasania wykorzystuje się jeden lub dwa sezony pastwiskowe w lecie oraz kiszonki z traw i ziarno zbóż w okresie zimowym. Opasanie półintensywne i ekstensywne z wykorzystaniem pastwiska

44 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Przy stosowaniu ekstensywnego systemu opasania - z wykorzystaniem dwóch sezonów pastwiskowych, zwierzęta przeznacza się na ubój w wieku 24 - 30 miesięcy przy masie ciała około 600-650 kg, względnie w wieku 33 -36 miesięcy przy masie ciała około 675 kg. Zasadą jest, aby zarówno przy półintensywnym jak i ekstensywnym systemie opasania, zwierzęta w okresie żywienia pastwiskowego uzyskiwały dobre przyrosty masy ciała (w granicach 800 g/dzień), a w okresie żywienia zimowego (alkierzowego) niższe (400-600 g/dzień). Po drugim sezonie pastwiskowym zwierzęta przeznacza się na ubój, żywiąc je intensywnie pod koniec opasania kiszonką z traw i paszą treściwą zbożową. W półintensywnym systemie opasania - z wykorzystaniem jednego sezonu pastwiskowego, zwierzęta po zejściu z pastwiska żywi się alkierzowo kiszonką z traw (5 - 6 kg/100 kg masy ciała), sianem łąkowym (1 - 2 kg dziennie/sztukę) i gniecionym lub śrutowanym jęczmieniem (0,6 kg/ 100 kg masy ciała). Po zakończeniu opasania, w wieku około 18 miesięcy życia, wolce uzyskują masę ciała około 520 kg, a jałówki około 450 kg.

45 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Czynniki determinujące rodzaj opasu 1.System utrzymania 2.Wielkość przyrostów 3.Rodzaj żywienia 4.Struktura gruntów 5.Rasa 6.Rynek ekonomiczny

46 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi PASZE OBJĘTOŚCIOWE STOSOWANE W OPASIE

47 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Dobra jakość pasz objętościowych  gwarantuje prawidłowe funkcjonowanie żwacza  przeciwdziała schorzeniom metabolicznym  pozytywnie wpływa na zdrowie i płodność

48 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Wymagania stawiane produkowanym paszom dla bydła Produkowane pasze powinny: W możliwie największym stopniu pokrywać zapotrzebowanie zwierząt na energię, białko, sole mineralne i witaminy skarmiane zestawy pasz powinny gwarantować prawidłowy przebieg procesów rozrodczych oraz dobry stan zdrowia zwierząt, Być możliwie tanie (koszt paszy to 50-80% wszystkich kosztów) Dawać wysoki plon z jednostki powierzchni Umożliwiać zastosowanie pełnej mechanizacji Charakteryzować się wysoką strawnością, aby ilość odchodów była możliwie najmniejsza (środowisko)

49 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Plon składników pokarmowych z 1 ha przy intensywnej produkcji plon ekwiwalent ziarna pasza zielonki JPM b.og energia białko q tys. q q q Mieszanka traw 500 10 13 83 108 Lucerna 500 9 18 75 150 Kukurydza (30% s.m.) 650 25 11 208 92 Buraki półcukrowe 500 8 3 66 25

50 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Plon jednostek skrobiowych z 1 ha kukurydzy w zależności od stadium dojrzałości Od siewu do kwitnienia 88 dni – 3400 j. skrob. Od kwitnienia do dojrzałości woskowej 55 dni – 6400 j. skrob.

51 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Skład chemiczny i wartość pokarmowa traw z I-szego pokosu faza wegetacji przed początek początek koniec kłoszeniem kłoszenia kwitnienia kwitnienia Sucha masa,% 17 18 21 23 Białko og.,% 19,5 17,0 14,5 12,1 Włókno, % 20,5 23,8 27,2 31,1 Strawność, % 80 75 67 61 MJ NEL/kg s.m. 6,85 6,34 5,52 4,92

52 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Zawartość białka w zielonce pastwiskowej w zależności od terminu koszenia

53 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Zawartość włókna (g/kg sm) w zielonce pastwiskowej w zależności od terminu koszenia

54 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Sezon letni to głównie pastwisko Wypas bydła zapobiega sukcesji roślin (zarastaniu) -wypas wolny (bezplanowy) - straty masy roślinnej są duże i w zależności od obsady i czasu użytkowania mogą wynosić 40 - 50 %; - wypas na uwięzi (palikowanie) zaleca się tylko na małych pastwiskach, jeżeli stado jest niewielkie - kilka sztuk. - wypas kwaterowy - w ciągu sezonu kwatera jest wypasana 4 - 6 razy, a czas przebywanie zwierząt na kwaterze to 2,3 dni; - wypas dawkowany - zapewnia lepsze wyjadanie runi nawet starszych roślin, a przez to efektywniejsze wykorzystanie pastwiska. - wypas zintegrowany z konserwacją pasz - ten sposób użytkowania zwiększa produktywność pastwiska, przeciętnie o 30% i pozwala na zachowanie w runi traw wysokich oraz ogranicza rozwój chwastów światłolubnych.

55 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi W takim razie jakimi paszami żywić bydło mięsne ???!!!!

56 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Charakterystyka ważniejszych pasz objętościowych stosowanych w opasie bydła Kiszonka z kukurydzy Najwartościowsza pasza pod względem koncentracji energii i chęci pobierania. Zawiera wysoko strawne cukry i skrobię. Uboga w białko i składniki mineralne KK GPS Kiszonka z Nieco niższa wartość energetyczna niż kisz. z kukurydzy wyższa zaw. białka ogólnego wyrównany BTJN i BTJE Kiszonka z traw KT Podstawowa pasza w rejonach o dużym udziale TUZ, wyższa niż w/w zawartość białka ogólnego Kiszonka z prasowanych wysłodków buraczanych KPW Przydatna po uzupełnieniu dodatkiem siana i kisz. z kukurydzy, wysoka koncentr. energii i białka w kg SM Zróżnicowana wartość pokarmowa w zależności od jakości porostu i stadium wegetacji Pastwisko P

57 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Zapotrzebowanie na pasze objętościowe, treściwe i słomę ściołową oraz przewidywana powierzchnia paszowa dla krowy – mamki z cielęciem rasy mięsnej średniego kalibru (jednostki krowa-cielę) w różnych typach gospodarstw produkujących żywiec wołowy w cyklu zamkniętym; sezon ocieleń krów: późno-zimowy do wczesno-wiosennego Typ gospo- darstw a System utrzymani a zwierząt Pasze Zapotrzebowanie paszy Powie- rzchnia paszow a (ha) 2 Dziennie, kg Roczni e z rezerw ą, q 1 Zima 200 dni Lato 165 dni A Wolno- stanowi- skowy, ściołowy kiszonka z trawy,30% SM15-360,146 kiszonka z kukurydzy,30% SM 17-40,80,129 siano łąkowe3-6,60,09 zielonka pastwiskowa-40790,225 zielonka koniczyny białej z trawami -30590,169 słoma zbożowa2280,229 treściwe zbożowe0,50,752,35 3 - treściwe wysokobiałkowe1,2-1,6Zakup słoma ściołowa3-6,60,19 Ogółem powierzchnia uprawna, ha1,179 W tym trwałych użytków (TUZ), ha0,461 TUZ, %39,1

58 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi 2. ZASADY ŻYWIENIA I UKŁADANIA DAWEK POKARMOWYCH

59 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Przykłady dawek pokarmowych dla buhajków opasanych intensywnie paszami gospodarskimi ( Strzetelski i Osięgłowski, 2004 ) Kiszonka z kukurydzy (34%SM) Siano łąkowe Mieszanka treściwa 1 Śruta rzepakowa poekstrakcyjna Pasze Masa ciała (kg) 210390 450 510270330 Ilość paszy (kg/dzień) 10 1,0 0,5 1,2 12 1,0 0,7 0,9 15 0,5 1,2 0,8 16 0,5 1,6 0,8 18 - 2,1 0,7 21 - 2,5 0,5 Nr dawki Przewidywane przyrosty m.c.(g/dzień) 1250 1350 1350 1350 1350 1250 Kisz.z przewiędniętych traw (34%SM) Śruta jęczmienna Poekstr.śruta rzepakowa Mieszanka mineralna 8 1,0 1,4 0,01 10 1,4 1,2 0,01 11 1,9 0,8 0,01 12 3,2 0,6 0,02 13 4,0 0,4 0,03 14 4,5 0,4 0,04 Przewidywane przyrosty m.c.(g/dzień)1200 1200 1200 1 2 1 śruta pszenna 57,5%, otręby pszenne 24,5%,śruta sojowa poekstr. 15%,miesz.min.2,0%,kreda past.1,9%

60 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Przykładowy skład procentowy mieszanek treściwych dla młodego bydła opasowego (IZ-INRA, 2001) Śruta jęczmienna Śruta owsiana Śruta z pszenżyta Śruta żytnia Śruta kukurydziana Otręby pszenne Poekstrakcyjna śruta rzepakowa Mieszanka mineralno-witaminowa Lub Premix Kreda pastewna Komponenty paszowe Skład mieszanek ( % ) 123 W 1kg: JPŻ BO,g BTJN,g BTJE,g 25 20 13 14 2 1 30 12 10 15 2 120 20 10 17 2 1 0,87 143 92 88 0,92 147 96 95 0,96 152 97

61 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Żywienie i dawki pokarmowe dla krów mamek ras mięsnych W cyklu produkcyjnym stada krów mamek wyróżnia się następujące stany fizjologiczne, które wiążą się z zapotrzebowaniem zwierząt na składniki pokarmowe (Petit i Agabriel, 1993): okres okołoporodowy (3 tygodnie przed i po wycieleniu); początek karmienia cieląt i wczesny okres laktacji; okres krycia i zacielenia; środkowy okres laktacji (od 4 do 6 miesiąca); okres późnej laktacji (od 7 do 9 miesiąca); okres późnej laktacji (od 7 do 9 miesiąca). W zależności od pory roku, w którym występują wycielenia, poszczególne stadia laktacji przypadają na okres żywienia zimowego lub pastwiskowego. Poziom żywienia krów mamek ras mięsnych wiąże się ściśle z okresem wycielenia, stanem fizjologicznym oraz kondycją krów.

62 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Ocena kondycji krów mamek Kondycja dla poszczególnych faz cyklu rozrodu: odsadzenie cieląt - najlepsza kondycja 4 pkt zejście z pastwiska otłuszczona jesień i zima - krowy tracą na kondycji 3 pkt (50 -75 kg) hodowlana po urodzeniu cieląt, 2,0 - 1,5 pkt 3-4 miesiące karmienia - dalsze schudnięcie o 50 kg chudźcowa w okresie kojarzeń 2,5 - 3 pkt żywienie oszczędne średnia energetycznie

63 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Przykładowe dawki pokarmowe dla stada krów mamek rasy Limousin w okresie zimowym ( Strzetelski i Osięgłowski, 2004) Stan kondycji (BCS,pkt.) Masa ciała (kg) Okres cyklu produkcyjnego Rodzaj paszy Poekst. śruta rzepakowa Ilość paszy ( kg/dzień ) Reprodukcja Pełna laktacja Koniec laktacji Reprodukcja Pełna laktacja Koniec laktacji 32,5 31,8 29,4 29,7 28,8 26,5 2,0 1,3 0,7 1,7 1,0 0,4 0,60 - 0,50 - Kiszonka z traw Słoma jęczmienna Śruta jęczmienna 1,5 3,5 570 650 Krowy utrzymywane luzem, na ściółce ze słomy, wydajność mleka – 6,2 kg/dzień, masa ciała cielęcia -36kg. 1 1

64 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Systemy utrzymania grup technologicznych Przy wyborze systemu utrzymania bydła mięsnego należy kierować się głównie względami ekonomicznymi: wielkością stada środkami finansowymi, które zostaną przeznaczone na modernizację lub budowę pomieszczeń

65 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Wyróżnia się dwa podstawowe systemy utrzymania bydła mięsnego:  w oborach wolnostanowiskowych (dla większych stad)  w oborach uwięziowych, tradycyjnych (w małych gospodarstwach)

66 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Obory wolnostanowiskowe  mogą to być nowo wybudowane obory, proste i tanie  po adaptacji innych budynków np. szop, wiat, stodół lub pustych obór po krowach mlecznych  z głęboką ściółką lub obory boksowe

67 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Modernizacja wiaty na oborę wolnostanowiskową z głęboką ściółką poprzez dobudowę strefy karmowej i adaptacje wnętrza wiaty -wariant II

68 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Stodoła zmodernizowana na oborę z głęboką ściółką, w oborze uwięziowej po modernizacji – sektor doju Sektor obory dla młodzieży obora z poprzecznym sektorem doju

69 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Obora uwięziowa ściołowa ze stanowiskami długimi przed modernizacją na oborę boksową - wariant III Modernizacja wnętrz obory: demontaż żłobów Zamontowanie boksów Zainstalowanie poideł

70 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Modernizacja obory uwięziowej na oborę wolnostanowiskową boksową 2 – rzędową poprzez dobudowę strefy karmowej i adaptację wnętrza obory – wariant III Przekrój poprzeczny A- stół paszowy B- korytarz karmowy C- boksy z korytarzem spacerowym

71 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi ROZRÓD I ORGANIZACJA ROZRODU – decyduje w ok. 60% o opłacalności produkcji: Cechy macierzyńskie – opiekuńczość i mleczność matek Cechy macierzyńskie – opiekuńczość i mleczność matek Techniki krycia – naturalnego, inseminacji i transferu zarodków Techniki krycia – naturalnego, inseminacji i transferu zarodków Technologie odchowu cieląt przy matkach Technologie odchowu cieląt przy matkach

72 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Kiedy i jak zacielać krowy mięsne?

73 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Model produkcyjny zimowywiosennyletni termin wycieleniaXII-IIII-IVV-VII termin zacieleniaIII-VV-VIIVIII-X termin odsadzeniaX-XI masa ciało odsadków300-350250-300200-250

74 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Trzyletni cykl produkcyjny (wg. Dobickiego 2007). WyszczególnienieCykl produkcyjny zimowywiosenny I rok Termin kryciaIV-VVI-VII Termin ocieleniaI-IIIII-IV Waga cieląt przy wejściu na pastwisko100-120 kg30-60 kg Termin odsadzeniaXX Waga odsadzonych cieląt245-280 kg185-215 kg II rok I krycie w wieku ok. 15 miesięcyIV-VVI-VII Masa ciała na 31.XII (kg)500460 III rok Termin I ocielenia w wieku 24 miesięcyI-IIIII-IV Masa ciała przed ocieleniem (kg)515505 Masa ciała cieląt po odsadzeniu na 30.X.(m-ce)235-250/8,5185-200/6,5 Masa ciała cieląt na 30.X wieku (m-ce)490/32, 5450/30,5

75 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Krycie naturalne z ręki, haremowe czy może wolne Co wybrać???!!!!!!

76 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.” Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 -Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi A może inseminacja??? Nowoczesne techniki rozrodu