Motyw cierpienia w literaturze i sztuce

Prezentacja na temat: "Motyw cierpienia w literaturze i sztuce"— Zapis prezentacji:

1 Motyw cierpienia w literaturze i sztuce
Anna Pokorska kl. II e / LO Rok szkolny 2005/2006

2 Spis treści: Motyw cierpienia Cierpienie w literaturze
Mitologia Biblia Średniowiecze Renesans Barok Romantyzm Pojęcia związane z cierpieniem (frazeologizmy) Cierpienie – wyrazy bliskoznaczne Cierpienie w sztuce poprzedni Strona główna następny

3 Motyw cierpienia Cierpienie towarzyszy człowiekowi od początku.
Cierpienie jest wszędzie, jest częścią istnienia, pozwala nam poznać prawdziwe życie. Przyczyny cierpienia mogą być różne: ból, strach, choroba, śmierć kogoś bliskiego, nieszczęśliwa miłość. Cierpi człowiek pokolenie, naród. Literatura od wieków ukazuje swych bohaterów cierpiących oraz przeżywających tragedie. Różne też bywają reakcje na cierpienie, np. bunt przeciw niesprawiedliwości losu, pokora, twierdząc, że cierpienie uszlachetnia. poprzedni Spis treści następny

4 Mitologia Prometeusz Prometeusz jest postacią, która cierpi dla ogółu, dla dobra ludzkości. Wykrada dla nich ogień z Olimpu, dla poprawienia ich bytu, zaś za sprzeniewierzenie się Zeusowi ponosi okrutną karę. Za dobry uczynek, który robi dla ludzi z miłości do nich, jest skazany na wieczne cierpienie. Jest przykuty do skał Kaukazu, a przylatujący codziennie drapieżny ptak wydziobuje mu wątrobę, która z powrotem odrasta. Prometeusz to symbol bezinteresownego poświecenia i samotnego cierpienia, spowodowanego miłością do ludzi. poprzedni Spis treści następny

5 Mitologia Demeter Demeter cierpi, kiedy znikła bez śladu Persefona. Zeus podejmuje decyzję, że dziewczyna będzie przez pół roku przebywała z mężem w Hadesie i przez pół roku z matką na ziemi. Orfeusz i Eurydyka Orfeusz cierpi po śmierci żony. Wyraża swoje uczucia w pieśniach. Jego cierpienie jest tak wielkie, iż udaje się do królestwa Hadesu, by ubłagać boga, żeby przywrócił mu żonę. poprzedni Spis treści następny

6 Mitologia Żona Heraklesa – Dejanira zostaje porwana przez
centaura. Mąż rani go z łuku, ten przed śmiercią podarowuje Dejanirze swą krew, która ma służyć jako środek zapewniający trwałą miłość męża. Wystawiając miłość męża na próbę skazuje ich na cierpienie. Dręczona wyrzutami sumienia popełniła samobójstwo. Odyseusz Odyseusz, dzielny król Itaki. Musi stawić czoło wszystkim cierpieniom napotkanym na drodze. Długie lata tułaczki przyniosły Odyseuszowi smak samotności i niebezpieczeństwa, wielokrotnie musiał stawiać czoło wrogo nastawionym istotom. poprzedni Spis treści następny

7 Stary Testament Hiob Hiob mimo miłości do Boga i głębokiej wiary zostaje wystawiony przez Niego na próbę. Zostaje pozbawiony majątku, traci potomstwo, po czym zostaje dotknięty trądem. Zniósł on te wszystkie cierpienia, nie tracąc wiary i miłości do Boga. Dzięki wytrwałości odzyskał majątek, rodzinę i zdrowie. Dawid Dawid cierpi i rozpacza, kiedy przynoszą mu wieść, że jego zbuntowany syn, Absalom, nie żyje. poprzedni Spis treści następny

8 Nowy Testament Chrystus cierpiał za grzechy wszystkich ludzi.
Modlitwa Chrystusa w Ogrójcu jest wyrazem skrajnego cierpienia psychicznego. Świadom swego losu, Jezus błaga: „Abba, Ojcze, jeśli możliwe oddal ode mnie ten kielich”, by potem zgodzić się z wolą Ojca. Chrystus cierpiał za grzechy wszystkich ludzi. Chrystus znosi straszliwe cierpienia: jest biczowany, poniżany, musi dźwigać krzyż, na którym potem długo umiera. Jego cierpienie ma moc zbawczą. Przez Jego mękę ludzkość zostaje oczyszczona i odkupiona. Zanim umrze, cierpi święty Szczepan, pierwszy męczennik, który zostaje ukamienowany. poprzedni Spis treści następny

9 „Legenda o św. Aleksym” Św. Aleksy, jak wielu świętych i męczenników, cierpiał głód, nędzę i upokorzenia. Sam jednak wybrał takie życie, poświęcając je Bogu, aby dostąpić zbawienia. W oparciu o żywoty świętych takich jak św. Aleksy można stwierdzić , że dążenie do wyznaczonego celu wymaga ofiary, którą może być świadomie przyjęte cierpienie. Rodzice Aleksego cierpią, bo nie wiedzą, co dzieje się z ich synem. Jest to cierpienie dla idei. poprzedni Spis treści następny

10 „Lament świętokrzyski”
Inna nazwa utworu to: „Żale Matki Boskiej pod krzyżem” „Posłuchajcie bracia, miła” Wiersz ma charakter monologu lirycznego. Ukazuje ludzki wymiar cierpienia Matki Boskiej. Jest to uniwersalny i ponadczasowy obraz matki rozpaczającej po śmierci swego dziecka. Maria zwraca się do ludzi, opiewając swój ból. Lament kończy się przejmującym i jakże bolesnym stwierdzeniem: Nie mam ani będę mieć jinego, Jedno ciebie, Synku, na krzyżu rozbitego. poprzedni Spis treści następny

11 Joseph Bedier - „Dzieje Tristana i Izoldy”
Tristan i Izolda cierpią, kiedy są rozdzieleni. Gdy los sprawi, że mogą być razem, cierpienie ich nie opuszcza, ponieważ zdają sobie sprawę, że zdradzają króla Marka, którego oboje kochają i szanują. Król Marek cierpi na myśl, że dwoje ludzi, których najbardziej kocha - Tristan i Izolda - mogą go zdradzić. poprzedni Spis treści następny

12 „Pieśń o Rolandzie” Ronsewal swoich najlepszych rycerzy, a wśród nich
Król Wilki cierpi, widząc ciała zabitych w wąwozie Ronsewal swoich najlepszych rycerzy, a wśród nich Rolanda. Jego cierpienie jest tak wielkie, że płacze i mdleje. poprzedni Spis treści następny

13 Francesco Petrarka- „Sonety do Laury”
Francesco Petrarka – o nim Petrarka opisuje swą nieszczęśliwą miłość do Laury. Poeta stał się piewcą damy swego serca, którą nazywa ”słodką i gorzką przyjaciółką”. Miłość jest u niego potęgą, której nie można się oprzeć, jakkolwiek i ona podlega przemijaniu, jak wszystko, co doczesne. Poeta za wiele lat swej miłości otrzymał tylko łzy i cierpienia. Jednak swe cierpienie nazywa rozkoszą, ponieważ miłość łączy sprzeczne uczucia. poprzedni Spis treści następny

14 Jan Kochanowski - „Treny”
Jan Kochanowski – o nim Kochanowski wyraża ból po stracie ukochanej córeczki – Urszulki. Śmierć dziecka rodzi wielkie cierpienie. Podmiot liryczny trenów, zrozpaczony ojciec, nie potrafi znaleźć wytłumaczenia dla tego, co się stało. Cierpienie powoduje kryzys światopoglądu i wiary w ludzką mądrość. Rodzi też wątpliwości wobec Boga, który w swoim okrucieństwie uderza w człowieka w najmniej spodziewanym momencie. poprzedni Spis treści następny

15 Jan Andrzej Morsztyn - „Do trupa”
J. A. Morsztyn – o nim Trup jest w lepszej sytuacji niż człowiek zakochany. Nie doświadcza już niczego i prochem rozsypie się w małej chwili. Natomiast zakochany nieustannie cierpi w piekielnej śrzeżodze i jest żywiołem wiecznych ogniów. poprzedni Spis treści następny

16 Johann Wolfgang Goethe - „Cierpienia młodego Wertera”
J. W. Goethe – o nim Werter cierpi z powodu nieszczęśliwej miłości do Lotty. Dziewczyna jest narzeczoną innego mężczyzny i miłość Wetera nie może być spełniona. Zrozpaczony, znajdując się w sytuacji bez wyjścia, żegna się z Lottą i odbiera sobie życie strzałem z pistoletu Powodem cierpienia jest również głęboki pesymizm świata. Dręczą go niegodziwe stosunki między ludźmi. Cierpienie duchowe jest tu wynikiem uczucia „bólu istnienia”, niezrozumienia przez innych ludzi. poprzedni Spis treści następny

17 Adam Mickiewicz- „Romantyczność”
Adam Mickiewicz – o nim Romantyczność Adama Mickiewicza określa się mianem poetyckiego manifestu romantycznego. Karusia cierpi, ponieważ jej ukochany Jasieńko umarł i pozostała na świecie sama. Karusia cierpi z osamotnienia i niezrozumienia. Choć tłum, wierzy jej i współczuje to jednak nie zrozumie jej cierpienia. Samotność i niezrozumienie stają się przyczyną obłędu dziewczyny. poprzedni Spis treści następny

18 Adam Mickiewicz - „Dziady cz. II”
Duchy dzieci nie mogą trafić do nieba, ponieważ nigdy nie zaznały cierpienia, które jest elementem pełnej ludzkiej egzystencji Zły Pan musi po śmierci znosić straszliwe cierpienia wiecznego głodu, szarpany przez ptaki, bo nigdy nie był człowiekiem, nigdy nie okazał serca swoim poddanym. Zosia cierpi, miotana wiatrem między niebem i ziemią, bo nigdy nikogo nie kochała. Uczy nas, że przestrzeganie zasad moralnych , szacunek dla drugiego człowieka jest miarą naszego człowieczeństwa. poprzedni Spis treści następny

19 Adam Mickiewicz - „Dziady cz. III”
Cierpi Konrad, bo widzi cierpienia swojego narodu. Jako poeta-wieszcz skupia je w sobie (Nazywam się Milion, bo za miliony kocham i cierpię katusze). To cierpienie rodzi bunt przeciw Bogu, którego Konrad oskarża o nieczułość i brak miłości. Cierpienia Polski mają równie głęboki sens jak cierpienia Chrystusa, bo są niejako przygotowaniem do zmartwychwstania w chwale. Przez owe cierpienia Polska staje się Mesjaszem narodów. Cierpi pani Rollison, bo nie zna losu swojego uwięzionego syna. Cierpienie matki staje się symbolem cierpienia wszystkich matek-Polek, których synowie zostali uwięzieni przez Rosjan, bo nie godzili się na los niewolników. poprzedni Spis treści następny

20 Adam Mickiewicz - „Dziady cz. IV”
Gustaw cierpi z powodu nieszczęśliwej miłości. Kobieta, którą kochał, poślubiła innego mężczyznę. Cierpienie Gustawa pogłębia jeszcze samotność i niezrozumienie przez ludzi. Wspomina godzinę rozpaczy, poświęconą rozpamiętywaniu przeżyć po rozstaniu z ukochaną. Gustaw buntuje się przeciw bogactwu, dzięki któremu jego rywal zdobył ukochaną. Pod wpływem obłąkania i rozpaczy popełnia samobójstwo. poprzedni Spis treści następny

21 Adam Mickiewicz - „Pan Tadeusz”
Jacek Soplica cierpi, kiedy Stolnik daje mu do zrozumienia, że nie ma co liczyć na rękę Ewy. Próbuje leczyć swój ból alkoholem i małżeństwem z inną kobietą. Ale nie jest to lekarstwo skuteczne i cierpienie popycha Jacka do zabójstwa Horeszki. Gerwazy cierpi, widząc śmierć swojego ukochanego pana. Owo cierpienie przeradza się w nienawiść do Sopliców, których będzie teraz prześladował. poprzedni Spis treści następny

22 Juliusz Słowacki - „Kordian”
Juliusz Słowacki – o nim Kordian cierpi, bo nie może znaleźć celu w życiu. Jest świadomy bezsensu życia i niemożliwości dokonania wielkich czynów. Cierpienie Kordiana powoduje także odrzucenie jego miłości przez Laurę, która traktuje go jak dziecko, nieświadome jeszcze tego, czym jest uczucie. Na górze Mont Blanc traci wiarę we wszystko w co dotychczas wierzył, wszystko okazało się mrzonką. Samotny i opuszczony porywa się na cara. Niestety jego zamach nie powiódł się, a sam bohater ginie przed plutonem egzekucyjnym. poprzedni Spis treści następny

23 Zygmunt Krasiński - „Nie – boska komedia”
Hrabia Henryk cierpi, pędząc nudne i monotonne życie u boku Marii. Rozczarował się małżeństwem. Jego dusza romantycznego poety nie może znieść egzystencji, w której najważniejszą kwestią staje się znalezienie mamki (kobieta karmiąca piersią cudze dziecko) dla mającego się urodzić dziecka. Maria cierpi, bo hrabia Henryk porzucił ją i syna. To cierpienie staje się przyczyną jej obłędu i śmierci. poprzedni Spis treści następny

24 Francesco Petrarka Twórca wywodzący się z Włoch.
Urodził się 20 lipca 1304 roku w Arezzo, natomiast zmarł 19 lipca 1374 roku. Twórca wywodzący się z Włoch. Pisał również po łacinie. Studiował w Bolonii i w Montpelier prawo. Za wzór stawiał sobie twórczość Horacego, Cycerona i Owidiusza. Powrót

25 Jan Kochanowski Urodził się w 1530 roku w Scynie, natomiast zmarł nagle w Lublinie w 1584 roku. Pochowany został w Zwoleniu, gdzie znajduje się nagrobek z jednym z dwóch zachowanych wizerunków poety. Wychował się w rodzinie ziemiańskiej. Od 1544 studiował w Akademii Krakowskiej, później w Królewcu i Padwie. Wiele podróżował po Europie, gdzie nawiązał kontakty z przedstawicielami europejskiej literatury i humanistyki. Powrót

26 Jan Andrzej Morsztyn Żył w latach 1613 – 1693.
Czołowy przedstawiciel polskiego baroku. Przedstawiciel trendu poetyckiego zwanego marinizmem. Tworzył poezję dworską, opartą na formie. Od 1683 roku mieszkał we Francji. Powrót

27 Johann Wolfgang Goethe
Urodził się 28 sierpnia 1749 roku we Frankfurcie nad Menem. Był synem radcy cesarskiego i córki burmistrza Frankfurtu. Wykształcenie pobierał najpierw w domu, później na uniwersytecie w Lipsku (prawo, wykłady literatury, malarstwo). Ostatnie lata życia to czas największej sławy. Umiera 22 III 1832 w Weimarze. Powrót

28 Adam Mickiewicz Urodził się 24 grudnia 1798 r. w Zaosiu niedaleko Nowogródka.. Ukończył Uniwersytet Wileński. Brał udział w związkach filomatów i filaretów. Przeżywa nieszczęśliwą miłość do Maryli Wereszczakówny.. Nie brał udziału w powstaniu listopadowym. Umiera w Konstantynopolu w 1855 roku. Powrót

29 Juliusz Słowacki Urodził się 4 września 1809 roku w Krzemieńcu, a zmarł 3 kwietnia 1849 roku w Paryżu. Był jednym z najwybitniejszych poetów polskich doby romantyzmu Obok Mickiewicza i Krasińskiego nazywany wieszczem narodowym. Powrót

30 Pojęcia związane z cierpieniem
- frazeologizmy weltschmerz - dosłownie ból świata, depresja, smutek, apatia spowodowana myślami o niedoskonałości świata; sentymentalny pesymizm, chandra, spleen. hiobowa wieść - zła, katastrofalna, tragiczna wiadomość. pocieszyciel Hioba - przyjaciel, który pocieszając nas w nieszczęściu, stara się nam udowodnić, że jest ono wynikiem naszej winy i tym samym przyprawia nas o tym większą zgryzotę. prometeizm - postawa poświęcenia dla narodu, społeczeństwa. poprzedni Spis treści następny

31 Cierpienie – wyrazy bliskoznaczne
dolegliwość, przykrość, męka, męczarnia, ból, boleść, udręka, utrapienie, katusza, niemoc, żałość, męczeństwo, martyrologia. poprzedni Spis treści następny

32 Cierpienie w sztuce „Hiob i żona” – A. Durer
„Prometeusz skowany” – Rubens „Sąd Ostateczny” – tryptyk Boscha „Sąd ostateczny” – Hans Memling poprzedni Spis treści następny

33 Cierpienie w sztuce „Rozstrzelanie powstańców madryckich”
– Francisco Goya „Guernica” – Pablo Picasso „Cierniem koronowanie” – Caravaggio poprzedni Spis treści następny

34 Cierpienie w sztuce „Opłakiwanie Chrystusa” - Giotto
„Pieta” – Leonardo da Vinci „Zdjęcie z krzyża” – Rogier van der Weyden poprzedni Spis treści następny

35 Muzą prezentacji była…
Barbara Słodka  Powrót