Dwa życia w jednym ciele…

Prezentacja na temat: "Dwa życia w jednym ciele…"— Zapis prezentacji:

1 Dwa życia w jednym ciele…

2 Dziedzina biologii, która zajmuje się pasożytami to parazytologia.
Pasożytem nazywamy organizm (np. roślinny, zwierzęcy) żyjący i rozwijający się, czasowo lub stale, na innym lub w innym organizmie, który jest jego żywicielem i któremu przynosi szkodę. Dziedzina biologii, która zajmuje się pasożytami to parazytologia.

3 ŻYWICIEL: organizm zwierzęcy lub roślinny, na którym (lub, w którym) bytuje organizm pasożytniczy należący do innego gatunku.

4 CECHY PASOŻYTÓW: pasożyt jest mniejszy od swojego żywiciela i często w (na) jednym żywicielu żyje ich dużo; żyje kosztem żywego, zwykle jednego, organizmu; osłabiając go, może doprowadzić do śmierci; pasożyt jest zwykle wyspecjalizowany, związany z konkretnymi gatunkami żywicieli.

5 żerują postacie larwalne
ŻYWICIEL ŻYWICIEL POŚREDNI żywiciel, u którego żerują postacie larwalne nie osiągające dojrzałości płciowej. ŻYWICIEL OSTATECZNY żywiciel w którym pasożyt osiąga dojrzałość płciową i rozmnaża się.

6 Do pasożytów zaliczamy:
niektóre wirusy, wiele bakterii; niektóre grzyby; niektóre rośliny kwiatowe; niektóre bezkręgowce; wiele pierwotniaków; niektóre ryby.

7 Pasożytów jest wiele rodzajów - od najbardziej popularnych tasiemców osiągających długość 10 lub więcej metrów, poprzez owsiki, aż do małych organizmów widocznych tylko pod mikroskopem. Owsiki Tasiemiec

8 Ze względu na ilość żywicieli pasożyty dzielimy na:
JEDNODOMOWE bytują tylko u jednego żywiciela, np.: owsiki glista ludzka WIELODOMOWE zmieniają żywicieli, np. : tasiemiec uzbrojony motylica wątrobowa

9 Występowanie Najnowsze opracowania naukowe na temat pasożytów, wykazują że w organizmach 95% dorosłych ludzi żyjących w dużych miastach zamieszkuje od 1 do 5 gatunków pasożytów. Według statystyk mamy 9 na 10 szans na zarażenie się pasożytami. To nieprawda, że pasożyty żyją jedynie w naszym jelicie grubym, można je również odkryć w każdej części naszego organizmu: w płucach, mięśniach, stawach, wątrobie, przełyku, krwi, oczach, a także w mózgu.

10 Sposoby Zakażenia pasożytami
spożycie zakażonej wody i żywności ukąszenie kocie i psie pchły przenoszą jajeczka glist - zwierzęta rozgryzając je połykają jajeczka i poprzez swój wilgotny oddech rozsiewają je na odległość do 5m

11 Sposoby Zakażenia pasożytami
często „łapiemy” je podczas kąpieli w zbiornikach słodkowodnych coraz częstsze są również zarażenia noworodków jeszcze w łonie matki zarazić można się przez brudne ręce i to nie tylko swoje, ale i sprzedawców, kucharzy, kelnerów;

12 Sposoby Zakażenia pasożytami
jajeczka pasożytów podróżują na pieniądzach i poręczach środków transportu publicznego wysokie stężenie pasożytów obserwuje się w takich produktach żywnościowych jak bekon, wędzona kiełbasa, szynka, parówki, wieprzowina w  każdej formie, wołowina, baranina, drób; również jaja kurze są często nimi zarażone.

13 Pasożyty Praktycznie wszystkie pasożyty lubią witaminy, mikroelementy, szczególnie żelazo i hormony, białkowo-węglowodanowe pożywienie i cukier. Pożerają one to wszystko i wydzielają toksyny, pochłaniając erytrocyty i osłabiając odporność. A to jeszcze nie wszystko. Osiągając określone stadium rozwoju, po prostu blokują układ immunologiczny, upośledzając tym samym tkanki narządów.

14 Tasiemce - występowanie
Dorosłe formy ponad tysiąca gatunków tasiemców (Cestoda) pasożytują w przewodach pokarmowych (najczęściej w jelitach) wszystkich rodzajów kręgowców, nie wyłączając człowieka. Choroby wywoływane przez nie nazywają się tasiemczycami (cestodozami).

15 Tasiemce- występowanie
Tasiemiec uzbrojony to groźny pasożyt człowieka występujący na całej kuli ziemskiej, najczęściej w Afryce, Ameryce Południowej i Azji, rzadziej w Europie. W Polsce spotykany jest sporadycznie. To parazyt dwudomowy; żywicielem pośrednim jest świnia lub dzik, a żywicielem ostatecznym jest człowiek.

16 Tasiemce Pasożyty te są długimi, płaskimi zwierzętami (długość ciała dorosłego pasożyta może wynosić 2 do 7m, ale najczęściej dochodzi do 4m) przypominającymi wyglądem tasiemkę; są wysokiej klasy specjalistami przystosowanymi do pasożytniczego trybu życia.

17 Morfologia i anatomia Ciało tasiemców nosi nazwę strobilum (strobila). Strobilum zbudowane jest z główki; czyli czerwiocha (scolex), szyjki i członów (proglotydy). Strobila może mieć do 1000 członów, chociaż najczęściej spotykana jest w liczbie 400.

18 Morfologia i anatomia Skolex wyposażony jest w narządy czepne (bruzdy przyssawkowe, haki, przyssawki).

19 Główka szerokości około 1-1,5 mm, długość ciała 2-3m, wyposażona jest
Morfologia i anatomia Główka szerokości około 1-1,5 mm, długość ciała 2-3m, wyposażona jest w 4 przyssawki i wieniec haczyków (22-32 sztuk). W szyjce powstają nowe człony (strefa wzrostu). Ostatnie człony, zwane macicznymi wypełnione są zapłodnionymi jajami i odrywają się od strobili. W członach dojrzałych następuje wytwarzanie komórek płciowych. W członach dojrzewających zachodzi rozwój narządów rozrodczych.

20 Mikrokosmki zwiększają efektywnie powierzchnię chłonną ciała tasiemca.
Morfologia i anatomia Ciało tasiemca okryte jest oskórkiem, pod którym leży nabłonek wora skórno - mięśniowego. Na powierzchni ciała znajdują się kosmki, pełniące czynności absorpcyjne w stosunku do pokarmu Mikrokosmki zwiększają efektywnie powierzchnię chłonną ciała tasiemca.

21 Morfologia i anatomia U tasiemców zanikły niektóre narządy. Ponieważ pobierają one pokarm całą powierzchnią ciała wprost z jelita żywiciela, zanikła u nich gęba i układ pokarmowy.

22 Ponadto nie posiadają narządów zmysłów ani mózgu.
Morfologia i anatomia Brak też układu krążenia. Oddychają beztlenowo (fermentacja) ponieważ tasiemce mają utrudniony dostęp do tlenu. Ponadto nie posiadają narządów zmysłów ani mózgu.

23 Układ rozrodczy Człony maciczne mają szerokość około 6mm a długość 12mm. Segmenty te odrywają się kolejno od ciała tasiemca i wraz z kałem opuszczają organizm żywiciela ostatecznego Tasiemce są hermafrodytami; obojnakami. Każdy segment (proglotyd) jest kompletną maszyną rozrodczą, wyposażoną w narządy męskie i żeńskie, produkującą do 100 tys. jaj. Człony są zróżnicowane wiekowo – najmłodsze powstają ciągle w rejonie tak zwanej szyjki, natomiast najdalej umiejscowione od główki zawierają dojrzałe jaja Te segmenty tasiemca, które są  najdalej odsunięte od główki, zwane są macicznymi i zawierają dojrzałe jaja.

24 Cykl rozwojowy Wydalenie członu wypełnionego jajami przez żywiciela ostatecznego – człowieka. Zjedzenie jaja przez żywiciela pośredniego – świnię; pasze zanieczyszczone odchodami ludzkimi z jajami pasożyta są źródłem zakażenia zwierząt. W przewodzie pokarmowym żywiciela pośredniego z jaj wydostaje się onkosfera – larwa, która zaopatrzona jest w 6 haczyków. Larwa przebija ścianki jelita, dostaje się do naczyń krwionośnych i z krwią wędruje do mięśni. W mięśniach osadza się, otorbia i osiedla się w formie finny – wągra typu cysticercus - postać, którą zaraża się człowiek.

25 Cykl rozwojowy Po zjedzeniu mięsa z wągrami przez żywiciela ostatecznego - człowieka, w jego przewodzie pokarmowym następuje rozpuszczenie otoczki, a uwolniona główka tasiemca przyczepia się do ścianki jelita i rozpoczyna przyrost. Po dwóch miesiącach wągier przekształca się w jelicie cienkim w dojrzałego tasiemca.

26 Cykl rozwojowy

27

28

29 Wągier świński jest zdolny do zarażenia w ciągu około 42 dni.
Sposoby zarażenia Zakażenie dzików i świń następuje wskutek nawożenia pól uprawnych fekaliami ludzkimi (z szamba) i osadami z oczyszczalni ścieków. Wągier świński jest zdolny do zarażenia w ciągu około 42 dni. W zapobieganiu wągrzycy znaczenie ma także staranne mycie rąk przed posiłkami oraz dokładne mycie jarzyn i owoców przed spożyciem Dopiero gotowanie w odkrytych naczyniach kawałków mięsa zabija larwy w ciągu 2 godzin

30 Sposoby zarażenia Człowiek może stać się również żywicielem pośrednim, eliminując etap pośredni rozwoju tasiemca w organizmie świni. Drogą „brudnych rąk” znajdujące się w środowisku jaja tasiemca mogą przedostać się do żołądka człowieka. Typowe inne źródła zakażeń to nie myte jarzyny, owoce, itp.

31 OBJAWY ZAKAŻENIA TASIEMCEM UZBROJONYM
U osób dorosłych zarażenie się tasiemcem uzbrojonym przebiega najczęściej w sposób bezobjawowy. Czasami pojawia się: niedokrwistość (anemia), awitaminoza – polegająca na całkowitym braku w organizmie witaminy lub ich zestawu; powoduje różnorodne zakłócenia przemiany materii z objawami charakterystycznymi dla poszczególnych witamin. uczucie ogólnego osłabienia, bóle brzucha, pobolewanie i zawroty głowy, utrata apetytu, nudności, chudnięcie.

32 Tasiemce żyją około 20 lat!!!

33 Glista ludzka (Ascaris lumbricoides)
Jest to jeden z najczęstszych pasożytów człowieka. Zarażona jest nim ¼ całej ludzkości. Postać dorosła pasożytuje w jelicie cienkim ludzi, larwy przeważenie w układzie krążenia i różnych narządach. Pasożyt jest bardzo pospolity i występuje na wielu kontynentach. Samice osiągają przeciętnie około 30 cm długości, samiec jest o 1/3 krótszy. SKUPISKO GLIST LUDZKICH

34 Możemy zarazić się przez:
Sposoby zarażania się Zarażanie następuje przez spożycie pokarmów lub wody zanieczyszczonych jajami inwazyjnymi. Możemy zarazić się przez: jedzenie warzyw obłożonych jajami glist, wiąże się to z nawożeniem fekaliami i wodą ściekową, w której stwierdzono dużą ilość jaj glist; kąpieliska, jeżeli w zbiorniku wodnym stwierdzi się istnienie jaj glist; skażoną jajami glist ziemię; kał zainfekowany jajami glist. JAJO GLISTY LUDZKIEJ

35 Cykl rozwojowy Z jaja inwazyjnego po wniknięciu do przewodu pokarmowego uwalniają się larwy, przenikają przez ścianę jelita i dostają się do układu krwionośnego. Do dalszego rozwoju potrzebują tlenu. Z prądem krwi trafiają do wątroby. Następnie w dalszym ciągu drogą krwionośną po przejściu prawego przedsionka serca trafiają do płuc, gdzie dostają się do pęcherzyków płucnych. Larwy po przebiciu się do dróg oddechowych mogą drażnić gardło i krtań powodując odruchowe ich połknięcie. Larwy w ten sposób ponownie dostają się do przewodu pokarmowego, gdzie osiągają dojrzałość płciową. Samica w ciele człowieka w ciągu doby może wytworzyć 200 tys. jaj, które wydalane są z kałem na zewnątrz.

36

37

38 INWAZJA GLIST LUDZKICH W JELICIE
OBJAWY U chorego zarażonego glistnicą występują najróżniejsze zmiany, mianowicie: nieokreślone, wracające bóle brzucha,mdłości,sporadycznie wymioty; brak łaknienia,apatia,lub nadmierne pobudzenie ruchowe,zaburzenia snu (zgrzytanie zębami); zmiany skórne; zapalenie spojówek i obrzęk powiek; nieżyt nosa; stany skurczowe jelit; w cięższych przypadkach może dojść do niedrożności górnych dróg oddechowych. INWAZJA GLIST LUDZKICH W JELICIE

39

40

41 Zapobieganie dokładne płukanie owoców i warzyw przed ich spożyciem;
Jest wiele sposobów, dzięki którym możemy uniknąć zarażenia jajami glisty ludzkiej. Są to m.in.: dokładne płukanie owoców i warzyw przed ich spożyciem; mycie rąk przed każdym posiłkiem; mycie rąk po skorzystaniu z toalety; kąpanie się w dużych zbiornikach wodnych, gdzie istnieje małe prawdopodobieństwo istnienia jaj glist; zachowywanie ostrożności przy pracy w ziemi ( np. prace w ogródku).

42 Włosień spiralny ( Trichinella spiralis )
Włosień jest tak zwanym pasożytem bezwzględnym, prowadzącym we wszystkich stadiach swego rozwoju pasożytniczy tryb życia. Cykl ten odbywa się tylko w dwóch narządach zwierząt i ludzi – w przewodzie pokarmowym i w mięśniach prążkowanych ( włosień nie osadza się tylko w mięśniu sercowym). Larwy w stanie życia utajonego, po zamknięci się w kapsułach w mięśniach żywiciela mogą nie tracić żywotności i zdolności do zakażenia innych przez wiele lat. Samica osiąga kilka mm długości, samiec jest przeważnie o połowę mniejszy. Przód ciała mają węższy niż tył. Otwór płciowy samicy położony jest mniej więcej w odległości ¼ od przodu ciała, samiec nie ma szczecinek kopulacyjnych. Cysty włośnia krętego Larwy włośnia krętego

43 Sposoby zarażania się 1. Zarażenie następuje wyłącznie przez zjedzenie wraz z mięsem inwazyjnej larwy osadzonej w mięśniach prążkowanych. Człowiek zaraża się, jedząc surową lub niedogotowaną, zakażoną larwami wieprzowinę lub dziczyznę, a także jedząc wędliny wędzone w zbyt niskiej temperaturze. 2. Mięso zwierząt najczęściej zarażone włosieniem spiralnym: w Polsce to mięso świń i dzików; w Niemczech i Szwajcarii - mięso psów i nutrii; w Ameryce Północnej – mięso z borsuków i niedźwiedzi; DZIK

44 Cykl rozwojowy W żołądku człowieka, pod wpływem enzymów trawiennych, otorbione larwy (znajdujące się wcześniej w mięśniach zwierzęcia) wydostają się z otoczki, i wędrują do jelita cienkiego, gdzie w ciągu 2-3 dni osiągają dojrzałość płci i rozmnażają się. Samce giną, a samice rodzą żywe larwy. Nowo narodzone larwy dostają się do krwi, a wraz z nią do mięśni poprzecznie prążkowanych. Gdy wnikną już do włókna mięśniowego zwijają się w spiralę i otorbiają. Niektóre giną, inne zachowują zdolność do zarażania nawet do 50 lat.

45

46 Zapobieganie zarażeniu
Szerzeniu się włośnicy zapobiega: przeprowadzenie badań trychinoskopowych, czyli badań na obecność włośni, przed wypuszczeniem mięsa na rynek; kupowanie mięsa pochodzącego z pewnego źródła, kupowanie w sklepach; nie nabywanie mięsa z niepewnego źródła np. z bazaru (dostawcy bazarowi nie zawsze legitymują się zaświadczeniem badania poubojowego); unikanie mięsa i przetworów mięsnych niedogotowanych, surowych np. befsztyku tatarskiego; szybkie mrożenie mięsa w temperaturze od -25 do -30 stopni Celsjusza; gotowanie (czas gotowania minimum 30 minut na 1 kg masy poszczególnych kawałków mięsa) , smażenie i pieczenie mięsa. SMAŻONE MIĘSO

47 Owsik ludzki ( Enterobius vermicularis)
Pasożytuje w jelicie grubym człowieka i rozpowszechniony jest częściej u dzieci niż u dorosłych. Występuje na wszystkich kontynentach, ale pospolicie w strefie klimatu umiarkowanego. Wielkość samicy wynosi około cm, samiec jest o 1/3 krótszy. JAJCZKA OWSIKA LUDZKIEGO OWSIKI

48 TOI TOI NIE ZAWSZE CZYSTE
Sposób zarażania się Przy braku przestrzegania higieny zarażenie jest bardzo łatwe (następuje w wyniku połknięcia jaj pasożyta). Źródłem zakażenia są: niedezynfekowane ustępy; zanieczyszczone warzywa; baseny kąpielowe; samozakażenie. Zarażeniu sprzyjają brudne ręce, ssanie palców, obgryzanie paznokci, brak nawyków higienicznych oraz zarażone przedmioty (ręczniki, bielizna, produkty żywnościowe, kurz). TOI TOI NIE ZAWSZE CZYSTE

49 Cykl rozwojowy Z połkniętych jaj uwalniają się larwy, które dojrzewają w jelicie cienkim, a następnie wędrują do jelita grubego. Samice składają jaja w pobliżu odbytu w ilości ok W przypadku kobiet – niekiedy w przedniej części pochwy. Chorzy dotykając palcami okolic krocza, odbytu i bielizny osobistej zbierają na swoje ręce jajeczka. Znajdują się one również w pościeli, co zagraża innym członkom rodziny. Jeżeli nie są przestrzegane zasady higieny cykl życiowy zamknie się nowa generacją osobników i ponownym samozakażeniem pierwotnego nosiciela. Pełny cykl rozwojowy owsika, tzn. od chwili połknięcia jajeczka aż do złożenia nowych jaj przez dojrzałe samice, trwa 3 – 4 tygodnie.

50

51 OBJAWY Objawy owsicy zależą od intensywności inwazji, czasu jej trwania i indywidualnej wrażliwości osoby zarażonej: najczęściej występuje swędzenie okolic odbytu, szczególnie w nocy (tam składane są jaja owsików, co wywołuje świąd), niepokój bez powodu i podniecenie (zgrzytanie zębów), bezsenność, brak apetytu; niekiedy w okolicach odbytu występują swędzące zmiany wypryskowe i uszkodzenia naskórka; u dzieci owsica może być przyczyną niepokoju i podniecenia ruchowego .

52 Sposoby zapobiegania zarażeniu
Ważnym sposobem zapobiegania owsicy jest przestrzeganie higieny: częste mycie rąk; zmiana bielizny osobistej; mycie zabawek dziecka; dezynfekowanie przedmiotów codziennego użytku; gotowanie pościeli i ręczników; obcinanie krótko paznokci. CZĘSTE MYCIE RĄK

53 Motylica wątrobowa należy do przywr.
Jest groźnym pasożytem ssaków m.in. bydła. Czasami można ją spotkać u człowieka. ssak jest żywicielem ostatecznym motylicy, a żywicielem pośrednim  ślimak – błotniarka stawowa. osiąga długość ok. 2 cm.

54

55 OBJAWY ZARAŻENIA Najważniejsze uszkodzenia spowodowane przez pasożyty polegają na mechanicznym zaczopowaniu przewodów żółciowych wątroby, na drażnieniu i niszczeniu miąższu wątroby, zbliznowaceniach powodujących w końcu ciężkie schorzenie tego ważnego narządu i na stratach krwi żywiciela. Wprawdzie bowiem ilość pobieranej przez pasożyty krwi służącej im za pokarm nie jest zbyt znaczna, ale robaki przebijając się przez naczynia krwionośne mogą spowodować ciężkie krwotoki wewnętrzne. Poza tym należy też wspomnieć o wydzielaniu przez pasożyty trujących produkty.

56 PIERWOTNIAKI PASOŻYTNICZE
Świdrowiec gambijski jest przenoszony przez muchy tse-tse i wywołuje u ludzi ciężką chorobę – śpiączkę afrykańską Zarodziec malarii przenoszony jest przez komara widliszka, pasożytuje w czerwonych krwinkach krwi Toksoplazma główną drogą zarażeń jest spożycie surowego lub niedogotowanego mięsa zawierającego cysty

57

58 OBJAWY Gorączka, obrzęk węzłów chłonnych, objawy grypopodobne, zapalenie mózgu i opon mózgowych, dolegliwości stawowe, zmiany pozapalne zajętych narządów.

59 przystosowania pasożytów do pasożytnictwa
Ciało płaskie lub obłe, często zaopatrzone w różne narządy czepne (haczyki, przyssawki) np. u tasiemców Zanik lub zredukowanie narządów ruchu i innych narządów wewnętrznych np. przewodu pokarmowego czy oddechowego np. u tasiemca Zwielokrotnienie narządów rozrodczych i ogromna produktywność

60 Gruby oskórek chroniący przed działaniem enzymów żywiciela
Zdolność do oddychania beztlenowego Zdolność do produkcji enzymów rozpuszczających tkanki żywiciela i ułatwiających wnikanie do jego

61 Przygotuj notatkę, która obejmuje:
Pojęcie pasożyta Pojęcie żywiciela, z podziałem na żywiciela pośredniego i ostatecznego Cechy pasożytów Podział pasożytów ze względu na czas pasożytowania oraz ilość żywicieli Ogólne przystosowania pasożytów do pasożytniczego trybu życia Sposoby zarażania się pasożytami Sposoby zapobiegania zarażeniu się pasożytami

62 Dziękuję za uwagę