lek. med., mgr prawa Tomasz Jurek

Prezentacja na temat: "lek. med., mgr prawa Tomasz Jurek"— Zapis prezentacji:

1 lek. med., mgr prawa Tomasz Jurek
Katedra Medycyny Sądowej Akademii Medycznej we Wrocławiu ZAKŁAD PRAWA MEDYCZNEGO lek. med., mgr prawa Tomasz Jurek Zasady odpowiedzialności prawnej i zawodowej lekarza. Przewinienie zawodowe.

2 Istota odpowiedzialności karnej:
Art. 1. § 1. Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia. § 2. Nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma. § 3. Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu.

3 Podstawy odpowiedzialności
Karnej: Kodeks Karny Zawodowej: Ustawy: Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 26 września 1990 r w sprawie postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy (Dz.U ) o zawodzie lekarza, o izbach lekarskich, Kodeks Etyki Lekarskiej, Inne ustawy tworzące prawo medyczne Pośrednio przepisy Kodeksu Karnego (podwójna odpowiedzialność)

4 Istota odpowiedzialności zawodowej: zachodzi gdy lekarz dopuszcza się naruszenia obowiązków składających się na treść i społeczną funkcję zawodu albo postępuje niezgodnie z zasadami deontologii i etyki zawodowej, uchybiając godności zawodu tzn narażając na szwank dobre imię medyków i podważając zaufanie do zawodu lekarskiego, działa sprzecznie ze społeczna funkcją zawodu lub w sposób nie do pogodzenia z powołaniem zawodu lekarza.

5 Odpowiedzialność zawodowa:
niedopełnienie obowiązku zawodowego, naruszenie zasadom etyki i deontologii lekarskiej (godności zawodu), złamanie przepisów związanych z wykonywaniem zawodu, nieprzestrzeganie uchwał władz i organów samorządów lekarzy. Zakres odpowiedzialności zawodowej wykracza poza ramy odpowiedzialności karnej (odpowiedzialność wzmocniona).

6 Możliwy zakres odpowiedzialności zawodowej:
wyłącznie czyny popełnione w związku z wykonywaniem zawodu, także inne przestępstwo pod warunkiem, że uchybiono godności zawodu lekarza lub przez jego popełnienie doszło do obniżenia publicznego zaufania do zawodu, również każde poważniejsze przestępstwo popełnione przez lekarza, niezależnie od charakteru okoliczności czynu

7 Przewinieniem zawodowym jest albo:
a) postępowanie sprzeczne z zasadami etyki i deontologii zawodowej b) naruszenie przepisów o wykonywaniu zawodu lekarza

8 Wzajemny stosunek odpowiedzialności karnej i zawodowej:
nie wolno karać za ten sam czyn dwukrotnie ? (tym bardziej wielokrotnie), przestępstwo jest równoznaczne z przewinieniem zawodowym, a zatem skazanie w procesie karnym rodzi obowiązek postępowania dyscyplinarnego, skazanie lekarza prawomocnym wyrokiem w procesie karnym nie stoi na przeszkodzie do wszczęcia postępowania zawodowego

9 Lekarz ponosi odpowiedzialność zawodową niezależnie od odpowiedzialności wynikającej z innych przepisów np. postępowania karnego. Sprawa może ulec zawieszeniu do czasu ukończenia postępowania karnego i odwrotnie ( art. 48 ust. o Iz.Lek.) Członkowie Sądów Lekarskich, w zakresie orzekania są niezawiśli i podlegają tylko ustawom oraz obowiązkowym zasadom etyki i deontologii zawodowej (art. 54 us. o Iz.Lek.) Może dojść do różnej oceny postępowania lekarza, np. skazanie w postępowaniu karnym, uznanie za niewinnego w postępowaniu zawodowym. Czy jest to pozytywne dla odbierania przez społeczeństwo zawodu lekarza ? Komisja dyscyplinarna dla nauczycieli akademickich ma takie same uprawnienie, jednakże wiąże ją prawomocny wyrok sądowy

10 Kto podlega odpowiedzialności:
karnej: każda osoba fizyczna a zatem także lekarz, zawodowej: aktualni członkowie samorządu lekarzy a zatem każdy lekarz posiadający aktualne prawo wykonywania zawodu (zatem lekarz praktykujący bez posiadania aktualnego prawa wykonywania zawodu nie podlega odpowiedzialności zawodowej).

11 ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA
Art. (KODEKS KARNY) 32. Karami są: 1) grzywna, 2) ograniczenie wolności, 3) pozbawienie wolności, 4) 25 lat pozbawienia wolności, 5) dożywotnie pozbawienie wolności. Art. 39. Środkami karnymi są: 1) pozbawienie praw publicznych, 2) zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej, 3) zakaz prowadzenia pojazdów, 4) (1) przepadek, 5) obowiązek naprawienia szkody, 6) nawiązka, 7) świadczenie pieniężne, 8) podanie wyroku do publicznej wiadomości. .

12 Kary w postępowaniu w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej:
upomnienie, nagana, zawieszenie prawa wykonywania zawodu, pozbawienie prawa wykonywania zawodu.

13 Sąd Rejonowy/ Okręgowy/Sąd Najwyższy
PROCEDURY Postępowanie karne Sąd Rejonowy/ Okręgowy/Sąd Najwyższy Postępowanie zawodowe Sąd Okręgowy/ Apelacyjny Naczelny Sąd Lekarski Sąd Najwyższy

14 Wszczęcie postępowania zawodowego :
rzecznik odpowiedzialności zawodowej wszczyna postępowanie wyjaśniające, jeżeli uzyskał wiarygodna informację o przewinieniu z zakresu lekarskiej odpowiedzialności zawodowej. Postępowanie wyjaśniające: Karne: prokurator – lekarz - pokrzywdzony świadek podejrzany ( w sprawie) (przeciwko) akt oskarżenia Zawodowe: rzecznik odpowiedzialności zawodowej - lekarz - pokrzywdzony lekarz którego postępowanie dotyczy obwiniony wniosek o ukaranie

15 Uprawnienia pokrzywdzonego w postępowaniu:
karnym : bardzo szerokie- prawa strony procesu zawodowym ograniczone: zgłaszanie wniosków dowodowych, - wniesienie zażalenia na postanowienie rzecznika --odpowiedzialności zawodowej o odmowie wszczęcia postępowania wyjaśniającego umorzeniu postępowania, -wniesienie odwołania od orzeczenia sadu lekarskiego ( z ograniczeniami), -przeglądanie akt sprawy ( z ograniczeniami).

16 Uzasadnienie powyższego (prof. E. Zielińska):
„...postępowanie zawodowe jest nastawione bardziej na ochronę interesu zbiorowego przed nieprzestrzeganiem standardów zawodowych, przed uchybianiem godności zawodu niż ochronę interesu indywidualnego jednostki, której dobra zostały bezpośrednio naruszone...” Jawność rozpraw w postępowaniu: karne: regułą jest jawność, poza określonymi wyjątkami. zawodowe: rozprawa przed sądem lekarskim jest jawna dla członków samorządu lekarskiego (adwokat?, a gdy pokrzywdzonym jest lekarz?)

17 Przedawnienie w postępowaniu : Karnym:
Art. 101. § 1. Karalność przestępstwa ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło lat: 1)30 - gdy czyn stanowi zbrodnię zabójstwa, 2)20 - gdy czyn stanowi inną zbrodnię, 3)10 - gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata, 4)5 - gdy czyn jest zagrożony karą pozbawienia wolności nie przekraczającą 3 lat, 5)3 - gdy czyn jest zagrożony karą ograniczenia wolności lub grzywną. § 2. Karalność przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego ustaje z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa, nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu jego popełnienia. § 3. W wypadkach przewidzianych w § 1 lub 2, jeżeli dokonanie przestępstwa zależy od nastąpienia określonego w ustawie skutku, bieg przedawnienia rozpoczyna się od czasu, gdy skutek nastąpił. Art. 102. Jeżeli w okresie przewidzianym w art. 101 wszczęto postępowanie przeciwko osobie, karalność popełnionego przez nią przestępstwa ustaje z upływem 5 lat od zakończenia tego okresu. …. Zawodowym : przedawnienie ścigania 3 lata od chwili popełnienia czynu. Jeżeli czyn ten zawiera znamiona przestępstwa , przedawnienie zawodowe następuje nie wcześniej niż przedawnienie karne. Każda czynność rzecznika przerywa bieg przedawnienia. Przedawnienie karalności („ karalność przewinienia ustaje”) następuje po upływie 5 lat od czasu popełnienia zawinienia

18 Uprawnienia osoby, której postępowanie dotyczy:
Karne – podejrzany/oskarżony (kpk) -składanie wyjaśnień -odmowa składania wyjaśnień -składanie wniosków o dokonanie czynności i obecność przy tych czynnościach -korzystanie z pomocy obrońcy Zawodowe - lekarz którego postępowanie dotyczy/ obwiniony: prawo odmowy złożenia wyjaśnień i udzielania odpowiedzi na pytania, prawo do składania wyjaśnień, ważnych zdaniem lekarza dla sprawy, ustanowienie obrońcy spośród lekarzy lub adwokatów, zgłaszanie wniosków dotyczących przesłuchania świadków, powołania biegłych oraz przeprowadzenia innych dowodów, dobrowolny udział w rozprawach , prawo czynnego udziału w rozprawach -, zadawanie pytań świadkom i biegłym. wnoszenie odwołań.

19 Czy odpowiedzialność zawodowa nie powinna się skupić nie tylko na sprawach merytorycznych ( prawidłowość leczenia) lecz także na sprawach dotyczących: nieprawidłowego prowadzenia dokumentacji lekarskiej, nieprawidłowego postępowania w razie śmierci człowieka ( wystawiania kart zgonu, kierowanie na sekcje patomorfologiczne), łamania praw pacjenta, uzależniania czynności zawodowych od światopoglądu lekarza (postępowanie wykraczające poza klauzulę sumienia), problemów alkoholowych, grzecznościowych zaświadczeń lekarskich, jakości komunikowania się, ochrony danych medycznych.

20 Odpowiedzialność karna lekarza regulowana jest związana z :
*popełnieniem błędu lekarskiego (medycznego), *innymi czynami, popełnionymi w związku z wykonywaniem zawodu lekarza

21 Według M. Filara odpowiedzialność karna w ogóle uzależniona jest od trzech głównych elementów:
wyczerpania przez sprawcę jego czynem tzw. ustawowych znamion czynu zabronionego zawartych w określonej normie prawnokarnej oraz posiadanej przez ten czyn oceniany jako całość stosownego ładunku społecznej szkodliwości, istnienia przypisywanego związku przyczynowego między tym czynem a określoną zmianą w świecie zewnętrznym, następującą po dopuszczeniu się takiego czynu jako skutku, istnienia po stronie sprawcy winy (zawinienia).

22 Przesłanki odpowiedzialności karnej za błąd medyczny:
nieprawidłowe postępowanie lekarskie związek przyczynowy pomiędzy postępowaniem medycznym a skutkiem wina

23 Wina (zawinienie) jest subiektywną przesłanką odpowiedzialności i realizuje się poprzez zarzucany, z punktu widzenia ustawy karnej stosunek psychiczny sprawcy do popełnianego przez niego czynu. Wina występuje w dwóch formach : umyślności i nieumyślności. Art. 9. k.k.: § 1.Czyn zabroniony popełniony jest umyślnie, jeżeli sprawca ma zamiar jego popełnienia, to jest chce go popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia, na to się godzi. § 2. Czyn zabroniony popełniony jest nieumyślnie, jeżeli sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia, popełnia go jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo, że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał albo mógł przewidzieć. § 3. Sprawca ponosi surowszą odpowiedzialność, którą ustawa uzależnia od określonego następstwa czynu zabronionego, jeżeli następstwo to przewidywał albo mógł przewidzieć.

24 Działanie to podejmowanie czynności, albo niezgodnych z wynikających z sytuacji zdrowotnej wymogami albo zgodnych ale nie wystarczających. Zaniechanie działania powoduje tylko w pewnych sytuacjach prawnych odpowiedzialność karną. Sytuacje takie określa: Art. 2. k.k.: Odpowiedzialności karnej za przestępstwo skutkowe popełnione przez zaniechanie podlega ten tylko, na kim ciążył prawny, szczególny obowiązek zapobiegnięcia skutkowi. Na lekarzu spoczywa taki obowiązek przy wynikających z zatrudnienia kontaktach z pacjentem, jednakże w określonej sytuacji zagrożenia życia i poważnego zagrożenia zdrowia człowieka zgodnie z ustawą o zawodzie lekarza (art.30) każdy lekarz jest obowiązany przeciwdziałać zagrożeniu a zatem podjąć działania zmierzające do uchylenia tego zagrożenia

25 Prof. M. Filar: Lekarz popełnia błąd gdy: -leczy nie tak jak powinien -leczy choć nie powinien -nie leczy choć powinien

26 Definicja błędu lekarskiego – medycznego proponowana przez prof. dr hab. Bolesława Popielskiego: „Błędem lekarskim jest postępowanie (działanie bądź zaniechanie) wbrew podstawowym, powszechnie uznawanym zasadom współczesnej (aktualnej) wiedzy lekarskiej.”

27 Kwalifikacja karna skutków błędu lekarskiego:
Skutkami błędu lekarskiego, którego popełnienie staje się przestępstwem materialnym są: nieumyślne spowodowanie śmierci, spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, spowodowanie naruszenie czynności narządu ciała bądź rozstroju zdrowia, narażenie na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. .

28 Nieumyślne spowodowanie śmierci:
Art. 155 k.k.: Kto nieumyślnie powoduje śmierć człowieka, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Jest to niewątpliwie najcięższy zarzut, jaki może być postawiony lekarzowi. Biorąc pod uwagę specyfikę błędu lekarskiego zarzut taki może być zasadny tylko w wyjątkowych sytuacjach. Lekarz zazwyczaj ma bowiem do czynienia z człowiekiem chorym lub w stanie pourazowym, które same przez się powodują zagrożenie dla zdrowia i życia.

29 Statystyczne traktowanie takich zagrożeń (pytanie o statystykę np
Statystyczne traktowanie takich zagrożeń (pytanie o statystykę np. umieralność konkretnej sytuacji zdrowotnej jest często zadawane przez strony na salach sądowych) – moim zdaniem nie ma znaczenia lekarskiego a nie powinno mieć także znaczenia prawnego. Każdy przypadek musi być bowiem indywidualizowany i uogólnianie nie powinno mieć miejsca. Jeżeli konkluzją opinii, po wskazaniu nieprawidłowości w postępowaniu lekarza, jest stwierdzenie, że sam stan chorobowy powodował zagrożenie życia i nie da się ustalić czy prawidłowe postępowanie uratowałoby życie pacjenta, brak jest podstaw do postawienia lekarzowi zarzutu nieumyślnego spowodowania śmierci. Taki zarzut jest uzasadniony tylko wówczas gdy nieprawidłowe postępowanie (zawinione) lekarza w stosunku do pacjenta w stanie zdrowotnym nie powodującym zagrożenia życia skutkowało śmiercią.

30 Przykłady z praktyki: uszkodzenie dużego naczynia krwionośnego podczas laparotomii zwiadowczej z następowym śmiertelnym wykrwawieniem, złe prowadzenie porodu prowadzące do pęknięcia macicy i wykrwawienia, nieprawidłowe prowadzenie znieczulenia ogólnego. W praktyce dość często, w sprawach, w których doszło do śmierci pacjenta, prawne skutki błędu lekarskiego określane są w aktach oskarżenia jako nieumyślne spowodowanie śmierci. Taka kwalifikacja jest zazwyczaj nieuzasadniona, a nie zawsze zdają sobie sprawę z tego oskarżony i jego obrońca

31 Spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu:
Art. 156 § 1. Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci : pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia, innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej lub znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. § 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. § 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w par. 1 jest śmierć człowieka, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

32 Kwalifikacja skutków błędu lekarskiego z powyżej przytoczonego artykułu jest rzadka, aczkolwiek ze względu na konkretność określeń zdrowotnych, ustalenie czy doszło do ich powstania jest zazwyczaj dość łatwe. Przykłady: - długotrwałe leczenie gentamycyną, bez kontroli słuchu, z następową obustronną głuchotą ( przypadek dotyczył studenta V roku medycyny, który zgłaszał odnotowywane przez lekarza narastające kłopoty ze słyszeniem), - nieprawidłowe prowadzenie porodu doprowadzające do porażenia dziecięcego u dziecka, - nierozpoznanie ciała obcego w gałce ocznej z następową ślepotą oka ( inne ciężkie kalectwo), - nieprawidłowe zaopatrzenie ortopedyczne złamania kończyny z nierozpoznanymi objawami ostrego niedokrwienia, doprowadzające do jej utraty.

33 Naruszenie czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia:
Art. 157 k.k. § 1 . Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia inny niż określony w art.156 par.1 1. podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. § 2. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. § 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w par.1 lub 2 dzieła nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

34 Kwalifikacja karna skutków błędu lekarskiego z tego artykułu jest jeszcze rzadsza aniżeli z omówionego powyżej. Praktycznie dotyczy ona § 1 (przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego). Powyższe mogą realizować następujące sytuacje zdrowotne: - podjęcie leczenia zachowawczego złamania kończyny mimo istnienia wskazań do leczenia operacyjnego, skutkujące znacznym przedłużeniem czasu wyłączenia funkcji kończyny, - nie zastosowanie mimo wskazań antybiotykoterapii, co przedłużyło czas trwania procesu chorobowego, zakażenie wirusowym zapaleniem wątroby. Przyjęcie powyższego skutku przez biegłego może nastręczać trudności, gdyż wyjątkowo można ustalić w sposób pewny przebieg stanu chorobowego czy pourazowego i wykluczyć możliwość wystąpienia powikłań przy prawidłowym postępowaniu lekarskim.

35 Narażenie życia i zdrowia:
Art. 160 §1. Kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. § 2. Jeżeli na sprawcy ciąży obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. § 3.Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. § 4.Nie podlega karze za przestępstwo określone w § 1-3 sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo. § 5.Ściganie przestępstwa określonego w §.3 następuje na wniosek pokrzywdzonego

36 Zarzut wypełnienia swym czynem warunków § 3 art. 160 k. k
Zarzut wypełnienia swym czynem warunków § 3 art. 160 k.k. to najczęstsze przestępstwo przypisywane lekarzom za popełnienie zawinionego błędu lekarskiego. Jest to przestępstwo skutkowe (materialne) a skutkiem czynu zabronionego staje się tu narażenie życia i zdrowia o stopniu wyrażonym w § 1. Narażenie to nie musi się zrealizować (przy realizacji spełnione są kryteria innej kwalifikacji karnej), musi jednak, z punktu widzenia medycznego nastąpić lub spotęgować się stan niebezpieczeństwa. Dotyczyć może sytuacji, gdy stan zdrowia pacjenta nie stwarzał powyższego zagrożenia a zagrożenie takie spowodowało błędne postępowanie lekarza, albo sytuacji gdy pacjent znajdował się już w sytuacji określonego zagrożenia a błąd zagrożenie to powiększał. W opiniach sądowo-lekarskich wskazówką na możliwość zastosowania takiej kwalifikacji jest przyjęcie, że nieprawidłowe postępowanie lekarskie zniweczyło bądź znacząco zmniejszyło szansę na uratowanie życia pacjenta przy podkreśleniu braku możliwości ustalenia czy prawidłowe postępowanie zapobiegłoby zejściu śmiertelnemu.

37 Bezpośrednie narażenie ma miejsce wtedy gdy potencjalny skutek (utrata życia lub ciężki uszczerbek na zdrowiu): jest wysoce prawdopodobny może nastąpić w najbliższym czasie jest kolejnym ogniwem ciągu zdarzeń.

38 Przykłady: nieuzasadnione opóźnienie zabiegu operacyjnego, brak niezbędnej w określonej sytuacji zdrowotnej ścisłej obserwacji stanu chorego, nie wykonanie niezbędnych badań dodatkowych i konsultacji. Sytuacja prawna o której mowa wymaga złożenia w prokuraturze wniosku o ściganie sprawcy – wniosek taki może złożyć pokrzywdzony, a zatem sam pacjent, lub w razie jego śmierci członkowie rodziny. Samo zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa, niezależnie przez kogo zostało złożone nie wszczyna postępowania karnego.

39 Odpowiedzialność karna lekarza za inne niż błąd lekarski czyny, związane z wykonywaniem zawodu lekarza. Powyższe realizować się może w dwu sytuacjach, gdy: czyn lekarza jest ściśle, merytorycznie związany z zawodem, tj. obowiązkiem ratowania życia i zdrowia, czyn lekarza związany jest z innymi niż rozpoznawanie, leczenie i zapobieganie chorobom czynnościami zawodowymi (czynności formalne).

40 Obowiązek ratowania życia:
to niewątpliwie jedno z najważniejszych zadań lekarza, które zgodnie z art. 30 ustawy o zawodzie lekarza (Dz.U r, nr.28 poz. 152) nie podlega żadnej względności. Art. 30: Lekarz ma obowiązek udzielać pomocy lekarskiej w każdym przypadku, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia, oraz w innych przypadkach nie cierpiących zwłoki

41 Wykonanie zabiegu leczniczego bez zgody pacjenta.
Art. 192: § 1. Kto wykonuje zabieg leczniczy bez zgody pacjenta, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. § 2 . Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego. Ratowanie życia bez dokonywania zabiegów leczniczych nie jest możliwe, należy zatem przed ich podjęciem uzyskać stosowną zgodę.

42 Lekarz musi wypełniać wymogi obu tych przepisów, co w wielu sytuacjach zdrowotnych nie jest możliwe np. podjęcie zabiegów ratujących życie u pacjenta nieprzytomnego, który przed utratą przytomności sprzeciwiał się takim zabiegom. Lekarz ma wówczas do czynienia z dwoma najwyższymi dobrami – wolną wolą pacjenta (prawem do samostanowienia) i prawem do życia, którego ratowanie jest jego zawodowym obowiązkiem. Nie może uszanować obu tych praw, jedno musi poświęcić by uratować drugie. Dla mnie jako lekarza wyższym dobrem jest życie, ale dla wielu prawników wyższym dobrem jest wolna wola. Każda decyzja lekarza w omawianej sytuacji może spowodować odpowiedzialność karną. Albo określoną w art. 192 k.k., związaną z dokonaniem zabiegów leczniczych wbrew woli pacjenta albo określoną w art. 162 k.k. i będąca sprzeniewierzeniem się art. 30 ustawy o zawodzie lekarza.

43 Nie udzielenie pomocy lekarskiej:
Art § 1. Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na utratę życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. § 2.Nie popełnia przestępstwa, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu albo w warunkach, którym możliwa jest niezwłoczna pomoc ze strony instytucji lub osoby do tego powołanej.

44 Przestępstwo nieudzielania pomocy dotyczy wszystkich obywateli i można je popełnić wyłącznie z winy umyślnej. Oznacza to zaniechanie jakiegokolwiek działania po stwierdzeniu bezpośredniego zagrożenia życia człowieka. Lekarz zatem taki stan musi rozpoznać i mimo to nie podejmować działań ratunkowych. Może to być ale nie musi związane z wyrażaną wcześniej wolą pacjenta Wydaje się, że ratowanie życia człowieka jest sensem zawodu lekarza i jest ono dla lekarza najwyższym dobrem. Biorąc natomiast pod uwagę prawny aspekt problemu, mniejsza kara przewidziana jest za dokonanie zabiegów leczniczych bez zgody pacjenta od kary przewidzianej za umyślne nieudzielanie pomocy lekarskiej.

45 Odpowiedzialność karna lekarza związana z czynnościami formalnymi wynikającymi z wykonywania zawodu lekarza. Są to czyny zabronione z wykorzystaniem kompetencji i zakresu obowiązków zawodowych lekarza. Są zatem wyjątkowo naganne i z tych powodów niejednokrotnie w razie skazania lekarza, oprócz kary zasadniczej orzekane są przez sąd kary dodatkowe – zazwyczaj okresowe pozbawienie prawa wykonywania zawodu albo zajmowania kierowniczego stanowiska np. ordynatora oddziału .

46 Odpowiedzialność karna lekarza związana z czynnościami formalnymi wynikającymi z wykonywania zawodu lekarza. nie dopełnienie obowiązku zawiadomienia, odmowa współpracy z policją, polegająca na nieuzasadnionej odmowie przeprowadzenia badania osoby zatrzymanej lub pobrania krwi na zlecenie funkcjonariusza policji, wystawienie dokumentu, poświadczającego w nim nieprawdę co do okoliczności mającej znaczenie prawne czyli wystawienie fałszywego zaświadczenia – jest to przestępstwo umyślne. W praktyce dotyczy to zazwyczaj zaświadczeń stanowiących usprawiedliwienie niestawiennictwa na wezwanie prokuratury lub sądów uczestników postępowania karnego, zaświadczeń określających niepełnosprawność względnie skutki np. wypadku,

47 Odpowiedzialność karna lekarza związana z czynnościami formalnymi wynikającymi z wykonywania zawodu lekarza. podrabianie, niszczenie i uszkadzanie dokumentacji lekarskiej czyn ten można popełnić wyłącznie z winy umyślnej. Nieprawidłowe prowadzenie dokumentacji lekarskiej (przeróbki, nieczytelność, brak chronologii) naruszają ścisłe w tym względzie przepisy zawarte w stosownych rozporządzeniach, jednakże, na szczęście dla lekarzy nie rodzi to odpowiedzialności karnej, składanie fałszywych zeznań, uzyskanie korzyści majątkowej lub jej obietnicy, zwane obecnie korupcją, a uzyskane w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych, przekroczenie uprawnień lub nie dopełnienie obowiązków przez funkcjonariusza publicznego a zatem lekarza będącego zarazem np. dyrektorem szpitala.

48 Problem medialny: w obowiązującym nowym kodeksie karnym nie uwzględniono art. 147 § 2 „starego kodeksu”, który obejmował odpowiedzialność karną za „pełnienie w stanie nietrzeźwości czynności zawodowych, których pełnienie w takim stanie może narażać na bezpośrednie niebezpieczeństwo życie lub zdrowia ludzkie”. W uzasadnieniu tej zmiany Komisja Kodyfikacyjna podała, że „zrezygnowano z karalności sądowej wykonywania w takim stanie (nietrzeźwości) innych czynności zawodowych, przesuwając ją do dziedziny wykroczeń i prawa zawodowego. Przepis ten bowiem w zasadzie nie był stosowany”.

49 Obecna sytuacja prawna powoduje, że lekarz wykonujący obowiązki zawodowe w stanie nietrzeźwości karany jest tylko wówczas, gdy jego działanie w takim stanie spowoduje określone negatywne skutki dla pacjenta np. narażenie życia lub zdrowia. Wykonywanie zawodu lekarza w stanie nietrzeźwym samo przez się nie powoduje odpowiedzialności karnej (nie ma takiego przestępstwa formalnego). Moim zdaniem przepis ten winien zostać przywrócony.