Koncepcje rozwoju człowieka

Prezentacja na temat: "Koncepcje rozwoju człowieka"— Zapis prezentacji:

1 Koncepcje rozwoju człowieka

2 Co różnicuje poszczególne koncepcje?
Natura zjawiska, Mechanizm powstawania zmiany rozwojowej.

3 Natura zjawiska Jeżeli mówimy o naturze zjawiska rozwoju, to odnosimy się do następujących kwestii: Zmiany ilościowe (nieukierunkowane), czy zmiany jakościowe (ukierunkowane)? Zmiany zachodzą w sposób ciągły (brak stadiów), czy skokowy (stadialny)?

4 Natura rozwoju psychicznego według Helen Bee – pięć typów teorii
Teorie typu A – stadia rozwoju, zmiana ukierunkowana; Teorie typu B – stadia rozwoju, zmiana nieukierunkowana; Teorie typu C – brak stadiów, zmiana ukierunkowana; Teorie typu D – brak stadiów, zmiana nieukierunkowana; Teorie typu E – mieszane.

5 Teorie typu A – modele fazowe
Zakładają, że rozwój jest długotrwałym procesem kierunkowych zmian struktury i jej funkcji, zmierzającym ku określonym stanom końcowym lub celom, które z reguły są wartościowane pozytywnie.

6 Teoria psychoanalityczna Sigmunda Freuda
Zachowanie ludzkie wyznaczane jest przez nieuświadamiane procesy; Rozwój psychiczny człowieka składa się z rozwoju osobowości i rozwoju psychoseksualnego.

7 Teoria psychoanalityczna Sigmunda Freuda
ID – konstrukt psychiczny będący źródłem pierwotnych pragnień (libido) i związanych z nimi napięć, które są rozładowywane poprzez maksymalizację przyjemności – obecny w ludzkiej psychice od momentu narodzin.

8 Teoria psychoanalityczna Sigmunda Freuda
Ego – czerpie energię z ID, będąc jednocześnie na jego usługach, zaspokaja pierwotne pragnienia ID w sposób świadomy, zależny od zastanej rzeczywistości – pojawia się około 2 roku życia.

9 Teoria psychoanalityczna Sigmunda Freuda
Superego – jest zbiorem przyswojonych przez człowieka reguł moralnych, rozumiane może być jako sumienie lub obraz „ja” idealnego – pojawia się w wieku przedszkolnym (4-6 lat)

10 Teoria psychoanalityczna Sigmunda Freuda
Stadia (fazy) rozwoju osobowości: Faza oralna, Faza analna, Faza falliczna, Faza latencji, Faza genitalna.

11 Teoria psychoanalityczna Erika Eriksona
Teoria ta odwołuje się do zasady epigenezy, która zakłada, że wszystko to, co wzrasta, wzrasta zgodnie z podstawowym planem powstawania części, z których każda wykształca się w specyficznym dla siebie czasie i dominuje tak długo, dopóki nie powstaną pozostałe części, aby utworzyć funkcjonalną całość.

12 Teoria psychoanalityczna Erika Eriksona
Erikson wyodrębnił osiem stadiów życia człowieka. Każdy z nich charakteryzuje się tym, że wywołuje u jednostki inny, specyficzny dla siebie konflikt.

13 Teoria psychoanalityczna Erika Eriksona
Okresy (stadia) życia wg Eriksona: Niemowlęctwo – od 0 do 1 r.ż. – konflikt: ufność-nieufność, osiągnięcie zaufania do matki lub innego opiekuna, Wczesne dzieciństwo – od 2 do 3 r.ż. – konflikt: autonomia-wstyd i zwątpienie, osiągnięcie samokontroli i poczucia własnej odrębności,

14 Teoria psychoanalityczna Erika Eriksona
Wiek zabaw – od 4 do 5 r.ż. – konflikt: inicjatywa-poczucie winy, ukształtowanie orientacji na cele i inicjatywność w działaniu, Wiek szkolny – od 6 do 12 r.ż. – konflikt: pracowitość-poczucie niższości, osiągnięcie poczucia własnych kompetencji,

15 Teoria psychoanalityczna Erika Eriksona
Adolescencja – od 13 do 18 r.ż. – konflikt: tożsamość-rozproszenie tożsamości, osiągnięcie odpowiedzi na pytanie „kim jestem?” i „kim mogę być?” oraz wierność sobie, Wczesna dorosłość – od 19 do 25 r.ż. – konflikt: intymność-izolacja, osiągnięcie zdolności do miłości bez utraty poczucia własnej tożsamości

16 Teoria psychoanalityczna Erika Eriksona
Dorosłość – od 26 do 40 r.ż. – konflikt: generatywność-stagnacja, potrzeba opiekowania się młodymi ludźmi i troska o los młodszej generacji, Dojrzałość – powyżej 41 r.ż. – konflikt: integralność ego-rozpacz, osiągnięcie mądrości życiowej w wyniku pozytywnego bilansu życia.

17 Teoria poznawczo-rozwojowa Jeana Piageta
Według tej teorii, istotą rozwoju psychicznego jest rekonstrukcja i reintegracja struktur poznawczych. Mechanizmem tak rozumianego rozwoju jest dążenie systemu poznawczego do zrównoważenia, u którego podstaw leżą dwa, powiązane ze sobą, procesy – asymilacja i akomodacja.

18 Teoria poznawczo-rozwojowa Jeana Piageta
Asymilacja – włączanie struktur zewnętrznych do już ukształtowanych struktur poznawczych. Akomodacja – proces polegający na dostosowaniu struktur wewnętrznych do struktur asymilowanych, w wyniku czego dochodzi do ich przekształceń.

19 Teoria poznawczo-rozwojowa Jeana Piageta
Równowaga między asymilacją a akomodacją oznacza adaptację, czyli stan równowagi.

20 Teoria poznawczo-rozwojowa Jeana Piageta
Stadia rozwoju poznawczego: Inteligencja sensomotoryczna – od 0 do 2 r.ż. – ćwiczenie ruchów i manipulacji podtrzymujących lub powtarzających interesujące dziecko doznania (główne osiągnięcie – stałość przedmiotu),

21 Teoria poznawczo-rozwojowa Jeana Piageta
Inteligencja przedoperacyjna – od 2 do 6 r.ż. – celowe eksperymentowanie na przedmiotach, coraz bardziej świadome planowanie działań oparte na reprezentacjach przedmiotów (główne osiągnięcia – czynności symboliczne wraz z mową, zdolność do zachowywania stałości cech takich jak barwa, kształt a także rozumowanie transdukcyjne),

22 Teoria poznawczo-rozwojowa Jeana Piageta
Operacje konkretne – od 6 do 12 r.ż. – coraz bardziej odwracalne manipulacje na reprezentacjach konkretnych przedmiotów, decentracja umożliwiająca uwzględnienie w rozważaniach wielu własności przedmiotu w tym samym czasie (główne osiągnięcia – zdolność do zachowania ilości, np.. Masy, czy objętości, a także rozumowanie sylogistyczne),

23 Teoria poznawczo-rozwojowa Jeana Piageta
Operacje formalne – od 12 do 15 r.ż. – w pełni odwracalne operacje umysłowe (główne osiągnięcia – myślenie abstrakcyjne i hipotetyczno-dedukcyjne, rozumowanie logiczne, logika zdań).

24 Teorie typu B – modele cykliczne
Brak ukierunkowania na osiąganie coraz bardziej złożonych stanów umysłu, Rozwój jako cykl zmian stadialnych, wyznaczanych zmianami fizjologicznymi (dojrzewanie płciowe, menopauza).

25 Teorie typu B – modele cykliczne
Proces rozwoju rozumiany jest jako cykl równowartościowych zmian stadialnych: pojawienie się określonej zmiany, specyficznej dla danego odcinka cyklu, jest tak samo konieczne lub ważne jak inna zmiana, specyficzna dla innego stadium.

26 Stadia rozwoju moralnego – teoria L. Kohlberga
I Poziom moralności przedkonwencjonalnej Moralność unikania kary – podmiot uzasadnia sądy z punktu widzenia irracjonalnego strachu przed karą. Moralność własnego interesu – podmiot uzasadnia sądy z punktu widzenia nagród i przewidywanych korzyści osobistych.

27 Stadia rozwoju moralnego – teoria L. Kohlberga
II Poziom moralności konwencjonalnej Moralność harmonii interpersonalnej – podmiot uzasadnia sądy z punktu widzenia przewidywanego braku aprobaty ze strony osób pozostających w bezpośrednich relacjach oraz na podstawie wyobrażeń o „znaczących” i „grzecznych” osobach.

28 Stadia rozwoju moralnego – teoria L. Kohlberga
Morlaność prawa i porządku – podmiot uzasadnia sądy z punktu widzenia uznanych autorytetów, obowiązujących norm i pełnionych ról społecznych.

29 Stadia rozwoju moralnego – teoria L. Kohlberga
III Poziom moralności pokonwencjonalnej Moralność umowy społecznej – podmiot uzasadnia sądy z punktu widzenia ogólnych norm, które są uznane i zweryfikowane przez ogół członków społeczeństwa przy uwzględnieniu relatywnej wartości osobistych opinii jednostki.

30 Stadia rozwoju moralnego – teoria L. Kohlberga
Moralność uniwersalnych zasad etycznych – podmiot uzasadnia sądy z punktu widzenia ustalonych i uogólnionych przez siebie zasad etycznych.

31 Teorie typu C – modele sekwencyjne
Odrzucenie pojęcia stadiów rozwojowych, Przyjęcie koncepcji rozwoju jako ukierunkowanych zmian strukturalnych (jakościowych).

32 Teorie typu C – modele sekwencyjne
Zmiany rozwojowe tworzą nie tyle sekwencję stadiów związanych z wiekiem, ile sekwencję stopniowych przekształceń związanych głównie z doświadczeniem człowieka. Rozwój traktowany jest w tych teoriach jako zależna od doświadczenia indywidualnego sekwencja stopniowych przekształceń jakościowych struktury psychicznej.

33 Humanistyczna teoria Abrahama Maslowa
Maslow przyjmuje, że człowiek rodzi się z wrodzonym planem kształcenia się i motywacji, czy też potrzeb tworzących hierarchię. Zaspokojenie potrzeb podstawowych pozwala na próby zaspokojenia potrzeb wyższych.

34 Humanistyczna teoria Abrahama Maslowa
Maslow wyróżnia dwa typy motywacji: Motywacja niedoboru – wynika z niedoboru trzech pierwszych kategorii potrzeb, Motywacja wzrostu – obecna na poziomie dwóch ostatnich potrzeb.

35 Humanistyczna teoria Abrahama Maslowa
Potrzeby: Fizjologiczne (głód, pragnienie, potrzeba snu, oddychanie), Bezpieczeństwa (pewność jutra, stabilność, wolność od strachu), Przynależności i miłości (czułość, bycie z innymi),

36 Humanistyczna teoria Abrahama Maslowa
Szacunku (osiągnięć, uznania, szacunku do siebie), Samoaktualizacji (realizowanie swoich możliwości, samorozwój).

37 Teorie typu D – modele liniowe
Odrzucenie koncepcji zmian stadialnych i jakościowych w rozwoju człowieka, Zmiany mają charakter ciągłych zmian ilościowych.

38 Teorie typu D – modele liniowe
Rozwój rozpatrywany jest liniowo jako ciągły proces nabywania/kumulowania doświadczeń i/lub radzenia sobie z nimi, podporządkowany stale tym samym prawom uczenia się lub regułom przystosowania się do otoczenia, niezależnie od wieku i treści doświadczeń.

39 Teoria społecznego uczenia się Alberta Bandury
Założenie, że człowiek, a szczególnie dziecko, uczy się za pomocą imitowania zachowań innych. I tak, Bandura wyróżnił trzy rezultaty uczenia się przez imitowanie: Efekt facylitacji, Wzmocnienia zastępcze, hamujące lub odhamowujące reakcję, Uczenie się obserwacyjne.

40 Teorie typu E – modele mieszane
Odrzucenie jednowymiarowych i jednokierunkowych modeli zmian rozwojowych.

41 Teorie typu E – modele mieszane
Rozwijający się system jest wielozmienny i elastyczny, to jest że zmiany dokonują się raczej selektywnie i zmierzają w kierunku wielu możliwych punktów końcowych ontogenezy.