WYKŁAD 5 TOKSYCZNE DZIAŁANIE ALKOHOLU ETYLOWEGO NA ORGANIZM LUDZKI

WYKŁAD 5 TOKSYCZNE DZIAŁANIE ALKOHOLU ETYLOWEGO NA ORGANIZM LUDZKI

ALKOHOL W LITERATURZE Czyż nam nie miło czas upłynie

ALKOHOL W LITERATURZE

CHARAKTERYSTYKA ALKOHOLU ETYLOWEGO
bardzo silnie działa na organizm człowieka – OUN działa podobne do leków uspokajających i nasennych oraz ogólnie znieczulających działanie odkażające, miejscowe (rozszerzenie naczyń) krwionośnych, przekrwienie skóry) łatwo wchłania się z przewodu pokarmowego, rozprzestrzenia z płynami ciała

bezbarwna, palna ciecz o charakterystycznej woni i piekącym smaku temperatura topnienia -114,2 °C temperatura wrzenia - 78,3 °C gęstość 0,7893 g/cm3 (dotyczy etanolu absolutnego) metabolizm nasilany przez fruktozę, insulinę, tyroksynę, glikokortykosteroidy, witaminę C i B6 szybkość spalania alkoholu zależy od wieku, płci i rasy, a wynosi przeciętnie 100 mg/kg mc./h u mężczyzn i 85 mg/kg mc./h u kobiet

spalanie alkoholu etylowego - wytwarzanie energii (1.0 jednostka alkoholu daje 29,7 kJ), teoretycznie alkohol może pokryć 70% podstawowej przemiany materii, nie jest to jednak pokarm – nie gromadzi się i nie jest wykorzystywany do odbudowy zużytych składników (energia dostarczana przez niego może zostać zużytkowana przez organizm zamiast substancji zapasowych)

OTRZYMYWANIE I ZASTOSOWANIE ALKOHOLU
otrzymywany w wyniku fermentacji – cele spożywcze źródła cukrów – zboża (pszenica, kukurydza, jęczmień), ziemniaki, agawa etanol do celów przemysłowych produkowany poprzez bezpośrednią syntezę z tzw. gazu syntezowego (mieszanina CO, H2 i H2O), tańsza od fermentacji czysty chemicznie etanol etanol – bardzo tani w produkcji surowiec, stosunkowo niegroźny dla środowiska (rozpuszczalnik w przemyśle chemicznym) -

OTRZYMYWANIE I ZASTOSOWANIE ALKOHOLU
wysoka cena prostych napojów alkoholowych (czystych wódek i spirytusu spożywczego) w wielu krajach wynika nie tyle z kosztów jego produkcji, ile z bardzo wysokich podatków nakładanych na nie rzeczywisty koszt produkcji 1 l spirytusu to mniej niż 1,5 USD, gdy jest on otrzymywany przez fermentację i poniżej 1 USD jeśli pochodzi z syntezy bezpośredniej

EFEKTY ALKOHOLU - alkohol etylowy wywołuje zależność psychofizyczną
- zależność psychiczna - trudne do przezwyciężenia dążenie do przyjmowania danej substancji, wynika z tzw. „nagradzających” właściwości alkoholu, wykazuje zatem działanie pozytywnego wzmocnienia, powodując przyjemne, subiektywne odczucia, głównie stan euforii (błogostan), wywołanym przez ten środek zależność fizyczna (zespół neuroadaptacyjny) - przymus pobierania alkoholu w celu niedopuszczenia do wystąpienia zespołu abstynencji po odstawieniu

EFEKTY ALKOHOLU alkohol etylowy wpływa na stan fizykochemiczny błon komórkowych, zwiększając ich „płynność” - zmiany w fosfolipidach błony komórkowej, zmniejszenie nasycenia kwasów tłuszczowych i zmniejszenie ilości cholesterolu w stosunku do fosfolipidów, organizm przeciwstawia się tym efektom - zespół abstynencyjny - przyjęcie alkoholu, układ nerwowy przystosowuje się (adaptuje) do jego obecności, usunięcie tej substancji prowadzi do pojawienia się charakterystycznych i niebezpiecznych dla zdrowia i życia objawów, jest on tym silniejszy, im trudniej organizm adaptuje się do normalnej sytuacji

EFEKTY ALKOHOLU w początkowym okresie nadużywania alkoholu - reakcja autoindukcji - przyspieszenie metabolizmu wskutek indukcji mikrosomalnych enzymów wątrobowych długotrwałe stosowanie - dawki alkoholu niezbędne do utrzymania stanu trwałej intoksykacji zmniejszą się z powodu spowolnienia procesów metabolicznych (m. in. poprzez uszkodzenie wątroby - zjawisko farmakokinetycznego uwrażliwienia (sensytyzacji) - alkohol działa coraz silniej w miarę jego stosowania, uszkodzenie wątroby - uzależniony słabiej metabolizuje alkohol i niższa jego dawka może wywołać stan upojenia, który trwać może dłużej

EFEKTY ALKOHOLU tolerancja krzyżowa – alkoholikom podaje się bardzo wysokie dawki leków stosowanych do uzyskania znieczulenia ogólnego - zależność krzyżowa reakcja alkoholu etylowego podanego wraz z pochodnymi benzodiazepiny, stosowanymi w leczeniu niektórych objawów alkoholizmu

WPŁYW ALKOHOLU NA UKŁADY NEUROPRZEKAŹNIKOWE
alkohol działa na receptory związane z białkami G oraz systemem wewnątrzkomórkowych wtórnych przekaźników alkohol etylowy stymuluje uwalnianie DA uwalnianie na drodze pośredniej – aktywacja receptorów innych neuroprzekaźników – receptorów N-cholinergicznych, 5-HT3 oraz aktywacja układu opioidowego nie w sposób bezpośredni poprzez aktywację neuronów DA uwalnianie DA przez alkohol etylowy stanowi podstawę mechanizmu doprowadzającego do uzależnienia

ZALEŻNOŚĆ JEDNORAZOWE I WIELOKROTNE SPOŻYCIE ALKOHOLU A NEUROPRZEKAŹNIKI
Jednorazowe spożycie alkoholu Długotrwałe stosowanie alkoholu Wzrost uwalniania DA Aktywacja neuronów DA Nadwrażliwość receptorów DA Nasilenie działania GABA na niektóre receptory Zmiana funkcji niektórych receptorów GABA Blokowanie receptora NMDA Wzrost liczby receptorów NMDA Blokada kanałów Ca2+ tylu L Wzrost liczby kanałów Ca2+ tylu L Wzrost działania 5-HT na receptor 5-HT3 Aktywacja receptora N-cholinergicznego Uwalnianie somatostytyny Powstawanie produktów kondensacji Uwalnianie β-endorfiny

POJEDYNCZA DAWKA ALKOHOLU
- nasilenie uwalniania DA - aktywacja neuronów DA Ø osłabienie funkcji receptorów glutamatergicznych typu NMDA oraz pobudzających, napięciowozależnych kanałów wapniowych typu L Ø nasilenie funkcji receptora kwasu –aminomasłowego A (GABAA) Ø wzrost stężenia endorfiny β we krwi - aktywacja endogennego układu opioidowego - efekty te są podstawą ogólnego, hamującego działania alkoholu: uspokajającego, przeciwlękowego i przeciwdrgawkowego, szczególnie w dużych dawkach

DŁUGOTRWAŁE DZIAŁANIE ALKOHOLU
rozwój tolerancji, efekty działania na receptory ulegają odwróceniu Ø wzrost liczby pobudzających receptorów NMDA i kanałów wapniowych typu L Ø spadek oddziaływania receptorów GABAA Ø pobudzenie receptorów 5-HT3 i N-cholinergicznych Ø zwiększenie uwalniania DA i nasilenie neuroprzekaźnictwa DA

DŁUGOTRWAŁE DZIAŁANIE ALKOHOLU
- zmiany te powodują przewagę mechanizmów aktywizujących i ujawniają się w momencie odstawienia alkoholu (zespół abstynencyjny - lęk, niepokój, pobudzenie psychoruchowe, drgawki) - efekty dotyczą struktur mózgu zaangażowanych w regulację procesów motywacyjnych, emocjonalnych i układu nagrody - mechanizm taki ma prawdopodobnie istotne znaczenie dla „wzmacniającego” działania alkoholu - podstawa uzależnienia

METABOLIZM ALKOHOLU ETYLOWEGO
wchłanianie wydalanie - żołądek 20-26% % z moczem - jelito cienkie 75-80% % powietrze - wydychane % parowanie 95% alkoholu metabolizowana jest przez organizm Najważniejszym i najbardziej narażonym na toksyczne działanie produktów rozkładu alkoholu jest wątroba

CYKL PRZEMIAN ALKOHOLU W ORGANIZMIE
alkohol etylowy aldehyd octowy bardzo toksyczny, jest przyczyną zatruć i chorób związanych z nadużywaniem alkoholu kwas octowy szkodliwy tylko w bardzo wysokim stężeniu woda dwutlenek węgla nieszkodliwe

STĘŻENIE ALKOHOLU WE KRWI
Po upływie ok. 1,5 godziny od spożycia, orientacyjny poziom alkoholu we krwi mężczyzny o wadze ok. 70 kg przedstawia się następująco:

Ø układ dehydrogenaz (dehydrogeneza alkoholowa - ADH i dehydrogeneza aldehydowa - ALDH) Ø mikrosomalny system utleniania – MEOS Ø katalaza Ø nieoksydacyjne szlaki metaboliczne Ø oksydaza cytochromowa przyspieszenie metabolizmu alkoholu - większa produkcja aldehydu octowego u osób pijących dużo - aktywacja MEOS oraz zjawisko SIAM (Swift Increase in Alcohol Metabolism) aldehyd jest metabolizowany za pomocą dehydrogenazy aldehydowej (ALDH) - 4 enzymy ALDH, ale istotne są dwa: ALDH 1 (mitochondrialna) i ALDH 2 (cytoplazmatyczna)

SPALANIE ALKOHOLU ETYLOWEGO
Ilość gramów 100% alkoholu, jaka jest spalana w ciągu 1 godziny, wynosi przeciętnie: dla mężczyzn = 0,1 x waga (kg) dla kobiet = 0,1 x waga (kg) - 1

SPALANIE ALKOHOLU ETYLOWEGO

KRZYWA ALKOHOLOWA

WCHŁANIANIE ALKOHOLU

FAZA RÓWNOWAGI

powstają bardzo aktywne biologiczne metabolity: produkty kondensacji aldehydu octowego z DA i innymi aminami biogennymi o charakterze neuroprzekaźników (np. salsolinol) produkty kondensacji niektórych endogennych aldehydów z aminami (pochodne β-karboliny i tetrahydropapaweroliny

głównym metabolit ALDEHYD OCTOWY - powstaje w wyniku aktywności dehydrogenazy alkoholowej w wątrobie, niewielka ilość w mózgu - proces ten potęguje się w miarę długotrwałego stosowania etanolu - aldehyd octowy nie jest odpowiedzialny za wiele niekorzystnych efektów, które mu przypisywano - kondensacja tego związku z aminami biogennymi powoduje wiele efektów niszczących organizm

- salsolinol oraz pochodne β-karboliny wywierają silne działanie ośrodkowe, przypominające działanie opioidów, bądź wiążą się z ich działaniem - podanie zwierzętom doświadczalnym produktów kondensacji nasila spontaniczne picie alkoholu - salsolinol może odgrywać istotną rolę w mechanizmach rozwoju alkoholowej zależności psychicznej - ośrodkowe działanie aldehydu octowego jest kontrowersyjne i kwestionowane

- działanie obwodowe aldehydu („wrażliwość alkoholowa”): Ø rozszerzenie naczyń krwionośnych Ø spadek ciśnienia tętniczego krwi Ø zaczerwienienie twarzy i kończyn wskutek rozszerzenia małych naczyń obwodowych Ø nudności, wymioty Ø uczucie duszności Ø zaburzenia akcji serca Ø rozwój różnych form nowotworów przewodu pokarmowego, górnych dróg oddechowych, może mieć znaczenie w kardiomiopatii, zapaleniu trzustki, uszkodzeniu płodu

ALKOHOL ETYLOWY 1 jednostka Piwo Wino Martini, sherry Wódka
300 ml ml ml ml 3-4% % % % alkoholu

ALKOHOL ETYLOWY

OSTRE ZATRUCIE ETANOLEM
0,3-0,5 promila Nieznaczne zaburzenia równowagi oraz euforia i obniżenie krytycyzmu, upośledzenie koordynacji wzrokowo-ruchowej oraz zaburzenia widzenia: 0,3 promila - oko dostrzega gorzej rodzaj i kształt przedmiotów ukazujących się w głębi pola widzenia, następuje obniżenie zdolności dostrzegania ruchomych źródeł światła; 0,4 promila - czas adaptacji oka do ciemności po olśnieniu wydłuża się o ok. 2/3; 0,5 promila - czas reakcji na nowe bodźce wzrokowe ulega opóźnieniu, zdolność dostrzegania ruchomych świateł obniża się o 1/3, pojawia się również opóźnienie i osłabienie dostrzegania przedmiotów na obwodzie pola widzenia.

0,5-0,7 promila Zaburzenia sprawności ruchowej (niezauważalne osłabienie refleksu) nadmierna pobudliwość i gadatliwość, a także obniżenie samokontroli oraz błędna ocena własnych możliwości, które często prowadzą do fałszywej oceny sytuacji z jaką może spotkać się kierowca; 0,7-2,0 promila Zaburzenia równowagi, sprawności i koordynacji ruchowej, obniżenie progu bólu, spadek sprawności intelektualnej (błędy w logicznym rozumowaniu, wadliwe wyciąganie wniosków itp.) pogłębiający się w miarę narastania intoksykacji alkoholowej; opóźnienie czasu reakcji, wyraźna drażliwość, obniżona tolerancja, zachowania agresywne, pobudzenie seksualne, wzrost ciśnienia krwi oraz przyspieszenie akcji serca.

2,0-3,0 promila Zaburzenia mowy bełkotliwa), wyraźne spowolnienie i zaburzenia równowagi (chód na szerokiej podstawie, chwianie i przewracanie się), wzmożona senność; znacznie obniżona zdolność do kontroli własnych zachowań (w większości przypadków trudno jest mówić o jakimkolwiek prawidłowym samodzielnym działaniu i wykonywaniu skoordynowanych ruchów).

3,0-4,0 promila Spadek ciśnienia krwi, obniżenie ciepłoty ciała, osłabienie lub zanik odruchów fizjologicznych oraz głębokie zaburzenia świadomości prowadzące do śpiączki. ponad 4,0 promile Głęboka śpiączka, zaburzenia czynności ośrodka oddechowego i naczyniowo-ruchowego, możliwość porażenia tych ośrodków przez alkohol. Stan zagrożenia życia

ALKOHOL ETYLOWY Kierowcy powinni przy tej okazji wiedzieć, że ryzyko zagrożenia wypadkiem drogowym w zależności od stężenia alkoholu we krwi zwiększa się (wg Vamosiego):

ALKOHOL ETYLOWY Jednocześnie szacuje się, że w porównaniu z kierowcami, którzy nie pili alkoholu, ryzyko śmiertelnego wypadku u kierowców pijących jest wyższe (Zador 1991):

ZESPÓŁ ABSTYNENCYJNY zespół abstynencyjny (withdrawal syndrome) - zwiększona pobudliwość, odczucie lęku, drżenie mięśni, nasilenie odruchów, podwyższenie temperatury ciała, nudności i wymioty, obfite pocenie, przyśpieszenie czynności serca, zaburzenia psychiczne z omamami, silnym podnieceniem i lękiem, czasem napady drgawkowe, a śmiertelność w tych przypadkach wynosi blisko 30%

PSYCHOZY ALKOHOLOWE Ø majaczenie alkoholowe (majaczenie drżenne, delirium tremens) - w okresie odstawienia, lęk, niepokój, podniecenie, iluzje i omamy wzrokowe, urojenia i inne objawy somatyczne i neurologiczne Ø przewlekła halucynoza alkoholowa (halucynoza Wernickiego) - omamy słuchowe i urojenia prześladowcze Ø paranoja alkoholowa (zespół urojeń niewiary małżeńskiej), dotyka głównie mężczyzn w długim okresie picia Ø psychoza Korsakowa (alkoholowy zespół abstynencyjny Wernickiego i Korsakowa) - zaburzenia pamięci, zapamiętywania, konfabulacje, polineuropatie

PSYCHOZY ALKOHOLOWE - uzależnienie od alkoholu - zaburzenia neurologiczne, psychiczne i emocjonalne zmiany zwyrodnieniowe w układzie nerwowym w bardzo ciężkich przypadkach nawet zanik różnych obszarów mózgu (np. kory czołowej i kory móżdżku) encefalopatia Wernickiego centralna mielinoza mostu

FAZY DZIAŁANIA ALKOHOLU

„POZYTYWNE” DZIAŁANIE ALKOHOLU

PARADOKS FRANCUSKI choroba wieńcowa dotyka Francuzów o 50% rzadziej niż inne nacje europejskie i amerykańskie naukowcy zwrócili uwagę na znane zamiłowanie Francuzów do wina - czyżby właśnie wino chroniło przed miażdżycą?

PARADOKS FRANCUSKI - miażdżyca jest chorobą naczyń krwionośnych

PARADOKS FRANCUSKI molekularny mechanizm powstawania złogów w naczyniach krwionośnych jest złożony i nie do końca poznany, ale wiadomo, że istotną rolę odgrywa w nim cząsteczka o nazwie PDGF

PARADOKS FRANCUSKI przeprowadzono ciekawy eksperyment - komórki szczurze hodowano w obecności wina czerwonego, białego oraz soku z winogron - okazało się, że w komórkach hodowanych z dodatkiem wina czerwonego receptor PDGF nie był aktywowany analiza składu wina czerwonego i białego, a następnie porównanie ich ze sobą – różnice w zawartości katechin - wino czerwone zawierało ich o wiele więcej - katechiny - czynnik hamującym aktywację receptora PDGF - komórki potraktowano wyłącznie czystymi katechinami, bez dodatku wina - wystąpiło podobne zahamowanie jak w przypadku czerwonego wina

PARADOKS FRANCUSKI wino czerwone powstaje w wyniku fermentacji masy utworzonej z owoców zmiażdżonych wraz ze skórkami, nasionami, a nawet resztkami łodyżek wino białe - skórki są usuwane - katechiny znajdują się głównie w skórkach i nasionach błogosławiony wpływ tzw. diety śródziemnomorskiej na zdrowie, a układ krążeniowy w szczególności

PARADOKS FRANCUSKI - katechiny występują nie tylko w czerwonym winie, ale też i owocach i warzywach - kuchnia śródziemnomorska jest bogata w warzywa i owoce, a posiłkom często towarzyszy wino, alkohol pomaga uwolnić się katechinom i działają one na organizm w podwójnej dawce: pochodzącej z wina i posiłku - pijmy czerwone wino i jedzmy dużo warzyw, a wtedy nawet zgrzeszenie od czasu do czasu tłustym mięsiwem ujdzie nam na sucho

ZŁOTA MYŚL NAWET ŻYWIENIOWCY OSTATECZNIE PRZYZNAJĄ

LEKI STOSOWANE W LECZENIU UZALEŻNIENIA OD ALKOHOLU
- leczenie zależności alkoholowej jest bardzo trudne i skomplikowane z uwagi na złożoność samego stanu chorobowego, liczne efekty ośrodkowe i obwodowe, osiągnięcie przez pacjenta stanu trwałej, dobrowolnej abstynencji - efekt ten chorzy uzyskują rzadko - leczenie koncentruje się na zmniejszeniu spożywania alkoholu, poprawie funkcjonowania w społeczeństwie oraz zmniejszeniu zdrowotnych i społecznych konsekwencji choroby

LEKI STOSOWANE W LECZENIU UZALEŻNIENIA OD ALKOHOLU
- skuteczność leczenia alkoholizmu - stosowanie leków (farmakologia) i terapie psychologiczno-socjologiczne Ø terapia poznawczo-behawioralna Ø terapia polegająca na wzmocnieniu motywacyjnym Ø program AA Ø programy dwunastostopniowe - leki stosowane od wielu lat czy „kuracje” trudno uznać za skuteczne czy etyczne - do leczenia klinicznego zostały dopuszczone akamprozat i leki blokujące receptory opioidowe (naltrekson i nalmefen)

GŁÓWNE STRATEGIE W LECZENIU UZALEŻNIENIA OD ALKOHOLU
² leczenie zmierzające do nasilenia efektów awersyjnych alkoholu ² osłabienie działań wzmacniających (nagradzających) tej substancji uzależniającej ² wpływ na mechanizm picia ² osłabienie sygnału różnicującego i jego sprzęgania z sygnałem wzmacniającym ² łagodzenie dysfunkcji układu nagrody

AKAMPROZAT - zarejestrowany pod nazwą Campral
- chemicznie jest solą wapniową N-acetylohomotauryny (strukturalny analog GABA)

AKAMPROZAT oddziałuje z receptorem GABA, ale jego głównym punktem uchwytu jest receptor NMDA normalizuje aktywność układu GABA-ergicznego i glutamatergicznego działanie zależy od stopnia aktywności receptora dobrze tolerowany przez pacjentów nie wykazuje poważniejszych interakcji z alkoholem czy innymi lekami psychotropowymi można go podawać chorym z uszkodzeniem wątroby

AKAMPROZAT związek ten powoduje
Ø podwojenie liczby osób utrzymujących abstynencję Ø znacząco zmniejsza częstość picia oraz ilość wypijanego alkoholu Ø zmniejsza głód alkoholu Ø wydłuża czas do wypicia pierwszego kieliszka Ø skuteczny niezależnie od terapii stosowanej równocześnie z leczeniem farmakologicznym

NALTREKSON antagonista receptora opioidowego, naltrekson, skuteczny w hamowaniu uzależnienia od alkoholu funkcjonuje w lecznictwie pod nazwą ReVia osłabia „nagradzające” działanie alkoholu hamując jego wpływ na uwalnianie DA

NALTREKSON daje bardzo dobre efekty u leczonych alkoholików
Ø zmniejsza głód alkoholu Ø euforię wywoływaną przez niego Ø konsumpcję i częstość nawrotów picia efekty naltreksonu są skorelowane z rolą endogennych opioidów uzależnieniu od alkoholu naltrekson jest skuteczny tylko w niektórych formach psychoterapii jest dobrze tolerowanym lekiem, nie stosuje się go u chorych ze znacznym uszkodzeniem wątroby

DISULFIRAM najstarszy lek
wykorzystywany w najbardziej kontrowersyjnej metodzie leczenia osób uzależnionych od alkoholu stosowany w postaci wszczepianych pod skórę implantów, albo doustnie

DISULFIRAM istota działania disulfiramu – hamowanie enzymatycznego utleniania aldehydu octowego, którego ilość wzrasta po spożyciu alkoholu wywołując objawy zatrucia i wstręt do dalszego picia obecnie nie jest stosowany w leczeniu farmakologicznym nadal budzi zastrzeżenia etyczne – abstynencja wymuszona jest zagrożeniem ciężkimi powikłaniami

DISULFIRAM Objawy niepożądane
Objawy niepożądane Ø może wyzwalać niektóre mechanizmy uzależnienia w wyniku kondensacji aldehydu octowego z metabolitami neuroprzekaźników powstają morfinopodobne związki Ø wykazuje działanie depresjogenne i przez to może powodować zwiększenie picia z powodu obniżonego nastroju badania, w których podaje się disulfiram w celu podniesienia efektywności działania innych leków (akamprozat, fluoksetyna)

LEKI WPŁYWAJĄCE NA AKTYWNOŚĆ UKŁADU DOPAMINOWEGO

NEUROLEPTYKI antagoniści receptorów DA
mało skuteczne - nie odnotowano ich pozytywnego wpływu na picie, były źle tolerowane przez chorych, wykazywały działanie depresjogenne, obniżały próg drgawkowy flupentiksol antagonista receptorów D2 tiapryd - pozytywny wpływ na przebieg alkoholizmu, wydłuża okres abstynencji, zwiększa samoocenę i zadowolenie z życia, zmniejsza spożycie alkoholu, okres hospitalizacji i poziom neurotycyzmu, badań nie kontynuowano - niepożądane efekty uboczne

LEKI ZWIĘKSZAJĄCE NEUROPRZEKAŹNICTWO DA
bromokryptyna - niewielki wpływ na zmniejszenie preferencji do alkoholu i picie, był źle tolerowany (nudności i wymioty) oraz wpływał niekorzystnie na układ endokrynny L-DOPA czy lizurid nie tylko nie wykazywały skuteczności, ale zwłaszcza ten ostatni, nasilały spożycie alkoholu

BROMOKRYPTYNA

ZWIĄZKI POBUDZAJĄCE UKŁAD GABA
wykorzystano tzw. leczenie substytucyjne pochodne GABA – kwas γ-hydroksymasłowy (GHB) lub jego sól sodowa, kwas γ-butyrolakton, kwas γ-winylomasłowy oraz wprowadzony do lecznictwa akamprozat

kwas γ-hydroksymasłowy (GHB) - zbliżone do alkoholu działanie euforyzujące i sedatywne, ale mniej toksyczny, lek utrzymywał abstynencję i zmniejszał głód alkoholowy - problem mała akceptacja społecznej dla tzw. leczenia substytucyjnego

baklofen – agonista receptora GABAB może hamować działanie nagradzające alkoholu - może być wykorzystany jako nowy związek w leczeniu uzależnionych od alkoholu SCH antagonista tego receptora nasila objawy alkoholowego zespołu abstynencyjnego)

LEKI WPŁYWAJĄCE NA UKŁAD SEROTONINOWY

SELEKTYWNE INHIBITORY WYCHWYTU ZWROTNEGO SEROTONINY (SSRI)
zmniejszały aktywność układu 5-HT u części uzależnionych zmniejszały spożycie alkoholu przez zwierzęta laboratoryjne i ludzi zmniejszały euforyzujące działania alkoholu zmniejszały pozytywny wpływ na pewne efekty uboczne ośrodkowe i obwodowe tej substancji (działanie przeciwlękowe, przeciwdepresyjne, anorektyczne, przeciwkompulsywne czy prokognitywne) brak poważnych efektów ubocznych

SELEKTYWNE INHIBITORY WYCHWYTU ZWROTNEGO SEROTONINY (SSRI)
badano właściwie wszystkie leki z grupy SSRI np. citalopram, fluoksetynę, fluwoksaminę, paroksetynę, sertralinę dokładniejsze badania - SSRI tylko w nieznaczny sposób zmniejszały działanie alkoholu i zwykle krótkotrwałe leki wykorzystywane z sukcesem u chorych z zaburzeniami depresyjnymi, u osób z aktualną lub przebytą depresją

TIANEPTYNA powoduje obniżenie spożycia alkoholu u chorych z zaburzeniami depresyjnymi

LIGANDY RECEPTORÓW 5-HT
buspiron - antagonista receptorów 5-HT1A, w klinice wykorzystywany w terapii lęku (anksjolityk); podejrzewano, że może on zmniejszać spożycie alkoholu poprzez obniżenie lęku prowadzącego do „samoleczenia” alkoholem

ondansetron - antagonista receptora 5-HT3 Ø obniżał właściwości wzmacniające alkoholu Ø powodował mniejszą przyjemność i mniejsze subiektywne zapotrzebowanie na alkohol Ø nasilał przykre objawy pozaalkoholowe Ø może być stosowany jedynie pomocniczo w leczeniu alkoholizmu Ø niejednoznaczny sposób jego dawkowania Ø nieznana tolerancja tego leku

ritanseryna - antagonista receptora 5-HT2C - wykazuje działanie przeciwdepresyjne i przeciwlękowe Ø zmniejszał głód alkoholu Ø zmniejszał depresję, lęk oraz długość i jakość snu Ø ma ograniczoną skuteczność w zmniejszaniu picia przez osoby pijące dużo

Ø nie stwierdzono wpływu ritanseryny na podstawowe parametry, które świadczyłyby o możliwości wykorzystania jej jako leku w terapii alkoholowej ü odsetek nawrotów ü czas do pierwszego nawrotu ü głód alkoholu ü ilość i jakość picia po przerwaniu abstynencji

INNE ZWIĄZKI WYKORZYSTYWANE W LECZENIU UZALEŻNIENIA OD ALKOHOLU
ANTAGONIŚCI KANAŁÓW WAPNIOWYCH TYPU L nimodipina, nifedypina hamują picie alkoholu u zwierząt osłabiają objawy zespołu odstawienia nie działają przeciwdrgawkowo wydłużają okres abstynencji

INNE ZWIĄZKI WYKORZYSTYWANE W LECZENIU UZALEŻNIENIA OD ALKOHOLU
memantyna - wymaga dalszych badań klonidyna - agonista receptorów adrenergicznych α2 Ø zmniejszała natężenie zespołu abstynencyjnego Ø rozwój tolerancji Ø stosowany w leczeniu uzależnienia od opioidów Ø osłabiała zwiększoną aktywność neuronów noradrenergicz`nych głównie locus coeruleus obserwowaną zarówno w alkoholizmie, jak i w uzależnieniu opioidowym

PRZYCZYNY NADUŻYWANIA I ZALEŻNOŚCI

alkoholizm - zespół klinicznie i etiologicznie różnorodny, wywołany przez złożone wzajemne oddziaływania czynników genetycznych i środowiskowych składowe uzależnienia alkoholowego (preferencje do alkoholu, wrażliwość, tolerancja, abstynencja) - składowe genetyczne i behawioralne różne geny są odpowiedzialne za zaangażowanie w neurobiologiczne cechy - uzależnienie od alkoholu czy zespół abstynencyjny, nie są związane z jednym genem, a na ustaleniu między nimi genotypowo-fenotypowej zależności

zależność alkoholowa dziedziczona jest wielogenowo – od kilkudziesięciu do kilkuset genów może odpowiadać za tą podatność podatność na uzależnienia - różnice w aktywności neurotransmisji DA - dziedziczona zmienność receptorów D2 w mózgu ludzkim Ø mutacje genu kodującego receptor D2 - w populacji białej związane z podatnością na uzależnienia, częstsze u alkoholików oraz narkomanów stosujących kilka różnych substancji uzależniających Ø u osób z mutacją genu aktywność receptorów DA jest słabsza - większa wrażliwość na nagradzające działanie alkoholu (czy innych narkotyków)

- do badań nad predyspozycją do uzależnienia typowano: Ø receptory DA D1 i D3 Ø gen transportera dopaminowego Ø gen hydroksylazy tyrozynowej Ø gen receptora 5-HT2C Ø gen transportera 5-HT Ø geny kilku podjednostek receptora GABAA (α1, α6, β2 i γ2) zakłóconą podwzgórzową regulację osi przysadka – nadnercza

przyszłość - badania haplotypowe - zależności genotypowo-fenotypowej i badania rodzinne czynniki mające wpływ na nadużywanie i rozwój zależności: Ø substancja uzależniająca Ø sposób jej podawania Ø szybkość wystąpienia intensywnego stanu euforii Ø droga podania Ø czystość związku Ø właściwości osobnicze - osoby o mniejszej wrażliwości są bardziej narażone na nadużywanie alkoholu w przyszłości Ø uwarunkowania indywidualne, psychiczne i społeczne

picia alkoholu uczymy się od innych (ile i jak piją rodzice ma wpływ na dzieci), w grupie młodzieżowej picie alkoholu może być potwierdzeniem przynależności do niej, oznaką dorosłości, upodobnianiem się do idoli interakcja czynników genetycznych i osobowościowych (wewnątrzosobniczych), środowiskowych i właściwości danej substancji uzależniającej pomimo genetycznych predyspozycji do alkoholizmu, rozwój tej choroby nie nastąpi bez wyuczenia się zachowania jakim jest spożywanie alkoholu

inni uważają, że wystąpienie uzależnienia od alkoholu jest czterokrotnie większe u osób których rodzice byli alkoholikami, co potwierdzają badania z dziećmi adoptowanymi (dzieci adopcyjne z rodzin alkoholików wychowywane przez rodziców niepijących wykazywały większe predyspozycje do alkoholu i odwrotnie, dzieci pochodzące od niepijących rodziców a adoptowane przez pijących nie wykazywały tendencji do zwiększonego spożycia alkoholu)

dysfunkcja rodzinna w dzieciństwie może wywrzeć niekorzystny wpływ na późniejsze doświadczenia życiowe i przystosowanie u dorosłych dzieci alkoholików Ø mniejsze zadowolenie z życia Ø poczucie mniejszej kontroli Ø przystosowanie psychologiczne i zasoby adaptacyjne Ø występuje u nich ciągła czujność, skrajna kontrola, trudności z wyrażaniem emocji, lęk i poczucie braku kontroli nad wydarzeniami Ø w ich strukturze osobowości istnieją cechy podobne do nadużywających alkohol rodziców, mimo że same te osoby nie mają problemu alkoholowego

picie alkoholu przez młodzież - problem ze względu na doraźne i odległe konsekwencje takiego zachowania: Ø szkody zdrowotne Ø problemy psychologiczne i egzystencjonalne Ø wypadki mogące prowadzić do tzw. zachowań problemowych - palenie papierosów, branie narkotyków, problemy z prawem, z nauką

jeżeli picie uznaje się za naturalne zachowanie społeczne to jego wyznaczniki, przebieg i konsekwencje w dużej mierze będą zależne od relacji społecznych młodego pijącego zwiększone spożycie alkoholu, głównie piwa - nowa sytuacja gospodarcza, rozwój przemysłu browarniczego i walka o klienta za sprawą reklam choroba – alkoholik przyznaje, że jest chory i wymaga pomocy - istnieją skuteczne terapie i środki pozwalające na kontrolę tego schorzenia

MITY I PRAWDY O ALKOHOLU
Lampka wina, kufel piwa czy "kieliszek" wódki nikomu jeszcze nie zaszkodziły. FAKT: Alkohol, wypijany w niewielkich ilościach i do tego sporadycznie, nie powoduje widocznych zmian w organizmie. Kiedy sięganie po alkohol powtarza się zbyt często lub kiedy organizm jest szczególnie wrażliwy na działanie alkoholu - nawet niewielkie jego ilości muszą, w jakimś momencie, zaszkodzić.

Mężczyzna jest bardziej odporny na alkohol niż kobieta FAKT: Wprawdzie po wypiciu tej samej ilości alkoholu, jego stężenie będzie mniejsze w organizmie mężczyzny niż kobiety, jednak to wcale nie oznacza, że mężczyzna może pić bezkarnie. Zdarza się, że przy bardzo podobnym sposobie picia - zmiany chorobowe pojawiają się u mężczyzny wcześniej niż u kobiety. Sposób reagowania na alkohol zależy bowiem od indywidualnych cech organizmu, stanu zdrowia, sposobu odżywiania się itp.

Alkohol poprawia odporność organizmu FAKT: U osób z podwyższoną ciepłotą ciała i stanami zapalnymi alkohol zmniejsza odporność obronną organizmu poprzez ograniczenie aktywności białych ciałek krwi, których zadaniem jest zwalczanie wszelkich infekcji. Osłabienie systemu odpornościowego pod wpływem alkoholu zwiększa podatność nie tylko na wszelkie infekcje, ale także na wystąpienie choroby nowotworowej.

Alkohol dodaje sił FAKT: Rzeczywiście alkohol może sprawiać takie wrażenie, ponieważ poprzez swoje działanie pobudzające pozwala na krótko zapomnieć o zmęczeniu. Bardziej systematycznie picie alkoholu powoduje jednak uszkodzenie zarówno układu nerwowego jak i mięśniowego, a tym samym osłabienie siły mięśniowej a nawet zaniki mięśni i niedowłady.

Alkohol jest dobrym środkiem "na rozgrzewkę" FAKT: Efekt rozgrzania jest tylko chwilowy. Wypicie alkoholu powoduje bowiem, na krótki czas, poczucie ciepła spowodowane napłynięciem do rozszerzonych naczyń skórnych ciepłej krwi "ze środka" organizmu. Rozszerzone naczynia krwionośne przyśpieszą wymianę ciepła z otoczeniem i tym samym jego utratę. Ochłodzona krew wraca z powrotem "do środka", do narządów wewnętrznych, zaburzając ich funkcjonowanie. Stąd częste przeziębienia (niejednokrotnie zapalenia oskrzeli czy płuc) u osób, które po wypiciu alkoholu starały się gwałtownie ochłodzić na chłodnym powietrzu.

Alkohol zapobiega chorobie wieńcowej i zawałom serca FAKT: Wprawdzie spotykamy badania wykazujące, że picie niewielkich ilości alkoholu wpływa "ochronnie" na serce, jednak należy do tego rodzaju stwierdzeń podchodzić bardzo ostrożnie. Według tych badań "ochronne" działanie alkoholu ma polegać na jego wpływie na gospodarkę tłuszczową i opóźnianie procesu miażdżycowego. Niestety nie jest wiadomo jaki będzie końcowy efekt systematycznego spożywania, niewielkich nawet, ilości alkoholu. Osoby, których organizmy, z przyczyn genetycznych, są mniej odporne na działanie alkoholu mogą bowiem nieświadomie, "podpierając się" badaniami naukowymi, stosunkowo szybko uszkodzić sobie układ nerwowy, wątrobę czy trzustkę, a nawet uzależnić się od alkoholu. Do każdego z nas należy więc wybór czy "chronić" przy pomocy alkoholu swoje serce, czy też ryzykować innymi poważnymi następstwami zdrowotnymi picia alkoholu łącznie z uzależnieniem. Warto jednocześnie wiedzieć, że alkohol i produkty jego przemiany działają bardzo niekorzystnie na mięsień sercowy, prowadząc do jego zwyrodnienia oraz uszkadzają śródbłonek naczyń krwionośnych narażając je tym samym na pękniecie, które może spowodować wylew krwi do mózgu czy zawał.

Alkohol jest lekarstwem "na serce" FAKT: Najnowsze badania wykazały, że u osób z dolegliwościami "sercowymi" subiektywna poprawa samopoczucia następująca po spożyciu "lampki koniaku" jest wynikiem uspokajającego i znieczulającego działania alkoholu, a nie poprawy w ukrwieniu mięśnia sercowego. Naczynia wieńcowe, które odżywiają (dotleniają) mięsień sercowy nie ulegają bowiem rozszerzeniu, a tym samym dopływ krwi do mięśnia nie zwiększa się. Niedotlenienie utrzymuje się. Jednocześnie alkohol powoduje niebezpieczne "skoki" ciśnienia tętniczego krwi, a przy dłuższym jego używaniu uszkodzenie ścianek naczyń krwionośnych i wystąpienie zmian zwyrodnieniowych w mięśniu sercowym, co jest efektem bezpośredniego działania na mięsień - alkoholu i produktów jego przemiany.

Alkohol poprawia sprawność psychofizyczną FAKT: Wykonywane, na niezmiernie czułej aparaturze, badania psychometryczne wykazują, że nawet po niewielkich dawkach alkoholu reakcje kierowców mogą wydłużać się nawet dwukrotnie tzn. o 0,3-0,5 sek. (czas prawidłowej reakcji u trzeźwego i pełnosprawnego kierowcy mieści się na ogół w granicach 0,5 sek.).

Alkohol relaksuje i jest dobrym środkiem na zdenerwowanie FAKT: Chwilowe odprężenie, jakiego doznają niektóre osoby po spożyciu alkoholu, odrywa je na bardzo krótko od problemów życiowych. Problemy pozostają jednak nadal nierozwiązane, nawarstwiają się i często jeszcze bardziej komplikują. Po wytrzeźwieniu powraca się do nich z jeszcze większym napięciem i niepokojem. Dalsze sięganie po alkohol z myślą o zrelaksowaniu się grozi uruchomieniem mechanizmu "błędnego koła", który prowadzi do uzależnienia. Tak naprawdę to negatywny wpływ alkoholu na ośrodkowy układ nerwowy pociąga za sobą jeszcze większą "nerwowość".

Nie jestem alkoholikiem, bo nikt mnie nie widział pijanym FAKT: Upijają się zarówno alkoholicy, jak i nie alkoholicy. Jest wielu alkoholików, którym tylko sporadycznie zdarza się być pijanym, bowiem piją alkohol w niewielkich dawkach i tylko w takiej ilości, aby uzyskać stan lekkiego oszołomienia, a jednocześnie nie dopuścić do wystąpienia bardzo przykrych dolegliwości związanych z zespołem abstynencyjnym. Z kolei stwierdzenie, że ktoś jest pijany nie upoważnia absolutnie do postawienia diagnozy uzależnienia od alkoholu.

UZALEŻNIENIA OD NIKOTYNY ORAZ SPOSOBY JEGO ZWALCZANIA

ZALEŻNOŚĆ OD NIKOTYNY popularność palenia papierosów jest związana z działaniem nikotyny spór czy nikotyna wywołuje zależność fizyczną u niektórych osób odstawienie papierosów powoduje: nadmierną drażliwość agresywność trudność w skupianiu uwagi zaburzenia wegetatywne objawy występują kilka dni, ale nie występują u wszystkich palaczy

ZALEŻNOŚĆ OD NIKOTYNY nikotynizm – najniebezpieczniejsze uzależnienie (zgony z powodu komplikacji naczyniowych i raka płuc) od nikotyny uzależnić można się najłatwiej (ciągły sposób przyjmowania) siła uzależnienia od papierosów zależy od szybkości metabolizmu nikotyny w organizmie im szybszy metabolizm (kobiety, Murzyni) tym szybciej można się uzależnić i słabiej reagować na kurację substytucyjną

ZALEŻNOŚĆ OD NIKOTYNY OBJAWY ABSTYNENCJI :
pojawiają się bardzo szybko (kilka godzin po ostatnim papierosie) nieprzyjemne objawy, którym towarzyszą zmiany fizjologiczne agresywność nerwowość wzrost apetytu niemożliwość koncentracji obniżenie nastroju przemożna chęć zapalenia przemijają w ciągu miesiąca, oprócz wzrostu masy ciała (do 3 miesięcy)

ZALEŻNOŚĆ OD NIKOTYNY abstynencji nikotynowej są głównymi celami
ZALEŻNOŚĆ PSYCHICZNA – craving utrzymuje się przez kilka miesięcy jest coraz rzadsza i mniej intensywna hamowanie tych ataków i zmniejszenie objawów abstynencji nikotynowej są głównymi celami farmakoterapii nikotynizmu

ZALEŻNOŚĆ OD NIKOTYNY FARMAKOTERAPIA NIKOTYNIZMU
do połowy lat 90-tych XX w terapia substytucyjna nikotyną stosowana podskórnie (kataplazmy) doustnie (guma do żucia, inhalatory) spray do nosa

ZALEŻNOŚĆ OD NIKOTYNY Microtab Nicorette należą do grupy leków zastępczej terapii nikotynowej i są nowością wśród preparatów serii Nicorette na polskim rynku. Stosuje się je w celu osłabienia objawów abstynencji, które dokuczają osobom odzwyczajającym się od palenia. Odpowiednia dzienna dawka to 8-12 tabletek. Czas trwania kuracji jest określany w sposób indywidualny, najczęściej jednak trwa co najmniej 2-3 miesiące.

ZALEŻNOŚĆ OD NIKOTYNY

1996 r. przełom – list do redakcji American Journal of Psychiatry bupropion – nietypowy lek inhibitor wychwytu zwrotnego DA i NA ułatwia pacjentom cierpiącym na depresję rzucenie palenia związek pomiędzy nałogiem palenia a depresją BUPROPION I NORTRYPTYLINA

1997 rok – pierwsza skuteczna terapia nikotynizmu nie substytucyjna rejestracja bupropionu SR (o przedłużonym działaniu) pod nazwą Zyban

ZALEŻNOŚĆ OD NIKOTYNY w porównaniu z plastrem nikotynowym skuteczność Zybanu jest dwukrotnie większa lek o wysokim stopniem bezpieczeństwa. może być podawany nie tylko osobom ogólnie zdrowym, ale i chorym na przewlekłe schorzenia układu oddechowego oraz układu sercowo-naczyniowego (np. u pacjentów po przebytym zawale mięśnia sercowego) można go podawać tym osobom, u których powodzenie leczenia choroby przewlekłej uzależnione jest w dużej mierze od rzucenia palenia

ZALEŻNOŚĆ OD NIKOTYNY lek stosowano w dawkach 300 mg/kg dziennie przez
7 lub 9 tygodni zmniejszał liczbę powrotów do nałogu (w porównaniu do placebo i plastrów nikotynowych) łączne podanie bupropionu i plastrów nikotynowych lepsze efekty niż sam Zyban kuracja bupropionem – mniejszy przyrost masy ciała kuracja Zybanem – bez znaczenia na efekty u pacjentów z incydentami depresji lub alkoholizmu

ZALEŻNOŚĆ OD NIKOTYNY Tabex
oryginalny bułgarski preparat pochodzenia roślinnego opracowany na bazie alkaloidu cytyzyny zawartej w Cytisus laburnum L., Akacja żółta największa ilość alkaloidu do 3% w nasionach mechanizm cytyzyny podobny do działania nikotyny

ZALEŻNOŚĆ OD NIKOTYNY Cytyzyna :
Pobudza wegetatywne zwoje nerwowe Wzmaga wydzielanie adrenaliny z nadnercza Stymuluje ośrodek odruchowo-motoryczny Podwyższa ciśnienie tętnicze

ZALEŻNOŚĆ OD NIKOTYNY mocno trująca substancja
badania na toksyczność przewlekłą – doustnie przyjmowany przez mysz, szczury i psy nie wywołuje zmian toksycznych w hemopoezie i narządach wewnętrznych nie zaobserwowano zmian w zachowaniu zwierząt doświadczalnych i w badaniach wskaźnikowych kliniczno-laboratoryjnych histopatologia – zróżnicowanie pod względem stopni zaburzenia wątroby u mysz w dawkach 3.3 mg/kg oraz u psów w dawkach 0.45 mg/kg.

ZALEŻNOŚĆ OD NIKOTYNY Badania kliniczne w Niemczech, Bulgarii i Polsce
wysoki procent odwyku od palenia tytoniu za pomocą preparatu Tabex, wartość dwukrotnie większa i statystycznie wiarygodna w porównaniu z placebo oraz pozostałymi preparatami dobowa dawka terapeutyczna preparatu Tabex wynosi 1.5 do 9 mg na dobę nie stwierdzono działań niepożądanych poprawa ogólnego stanu palaczy po wstrzymaniu palenia, z powodu przewlekłej intoksykacji nikotyną

ZALEŻNOŚĆ OD NIKOTYNY bardzo dobra tolerancja – w dawkach terapeutycznych nie wywołuje zaniku apetytu, nudności i wymiotów Skuteczność kliniczna środek do wyboru na prewencje społecznie znaczących schorzeń, związanych z paleniem tytoniu: zawal serca, stenokardie, obwodowe schorzenia naczyniowe rak płuc, zapalenie tchawicy i oskrzeli i in. nieżyt żołądka, zapalenie błony śluzowej jamy ustnej uzależnienia typu narkomanii

ZALEŻNOŚĆ OD NIKOTYNY wysoki procent (55-76 %) leczonych Tabex rzuciło papierosy dobra tolerancja oraz brak działań niepożądanych w dawkach terapeutycznych dobry efekt na towarzyszące długoletniemu paleniu stany depresyjne oraz przewlekle schorzenia płucne TABEX , STOSOWANY W ODPOWIEDNIM SCHEMACIE UMOŻLIWIA STOPNIOWE ODCHODZENIE OD PALENIA BEZ WYSTEPOWANIA ZJAWISK ABSTYNENCJI

ZALEŻNOŚĆ OD NIKOTYNY Niepożądane działania leku:
zmiany w smaku i apetytu, suchość w ustach, ból głowy, podwyższone rozdrażnienie, nudność, zaparcie, tachykardia, lekki wzrost ciśnienia tętniczego, które zanikają w toku leczenia UWAGA Tabex należy wyznaczać tylko pacjentom o poważnym zamiarze rzucenia palenia tytoniu. Pacjent powinien wiedzieć, że przyjmowanie preparatu Tabex i kontynuacja palenia może doprowadzić do wzmożenia niepożądanych działań nikotyny

WYKŁAD 5 TOKSYCZNE DZIAŁANIE ALKOHOLU ETYLOWEGO NA ORGANIZM LUDZKI

Podobne prezentacje

Prezentacja na temat: "WYKŁAD 5 TOKSYCZNE DZIAŁANIE ALKOHOLU ETYLOWEGO NA ORGANIZM LUDZKI"— Zapis prezentacji:

Podobne prezentacje

О projekcie

Zwrotny adres

Wejść

Zaloguj się poprzez sieć społeczną:

WYKŁAD 5 TOKSYCZNE DZIAŁANIE ALKOHOLU ETYLOWEGO NA ORGANIZM LUDZKI

Podobne prezentacje

Prezentacja na temat: "WYKŁAD 5 TOKSYCZNE DZIAŁANIE ALKOHOLU ETYLOWEGO NA ORGANIZM LUDZKI"— Zapis prezentacji:

Podobne prezentacje

О projekcie

Zwrotny adres