Międzynarodowe normy ISO serii 9000

Prezentacja na temat: "Międzynarodowe normy ISO serii 9000"— Zapis prezentacji:

1 Międzynarodowe normy ISO serii 9000

2 Ewolucja systemowych norm jakości
Źródło: Z. Zymonik

3 Struktura pierwszego wydania norm ISO serii 9000 z 1987 r.
Źródło: Z. Zymonik

4 Rodzina norm ISO serii 9000 po nowelizacji w 1994 r.
Źródło: J. Zymonik

5 Najważniejsze opinie krytyczne respondentów:
Ankieta przeprowadzona w 1997 r. przez Komitet Techniczny ISO/TC 176 wśród 1120 organizacji stosujących system jakości wg norm ISO serii 9000 Najważniejsze opinie krytyczne respondentów: wymagania w normach zbyt szczegółowe i trudne do zinterpretowania niecelowe dalsze utrzymywanie trzech modeli systemowych niewielka przydatność zbyt dużej liczby norm arkuszowych (ISO i pochodnych oraz ISO i pochodnych) nadmiernie rozbudowana dokumentacja systemowa słabo zaakcentowana konieczność prowadzenia działań doskonalących brak wymagań odnośnie pomiaru satysfakcji klienta Źródło: J. Zymonik

6 Przyczyny nowelizacji norm ISO serii 9000 w roku 2000:
1. Wyniki ankiety. 2. Konieczność zmiany w dotychczasowym podejściu do systemów jakości ze strony kierownictwa firm. 3. Szybki rozwój konkurencyjnych (w stosunku do norm ISO serii 9000) rozwiązań modelowych; 4. Konieczność uwzględnienia w normach ISO serii 9000 aktualnych kierunków i tendencji występujących w teorii i praktyce organizacji i zarządzania (odejście od taylorowskiego, funkcjonalnego spojrzenia na przedsiębiorstwo i położenie głównego akcentu na przebiegające w nim procesy); 5. Zasada obowiązująca w Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej ISO zgodnie z którą wszystkie normy publikowane przez tę Organizację poddawane są przeglądowi co najmniej raz na 5 lat; 6. Konieczność uwzględnienia w normach ISO serii 9000 w szerszym niż dotychczas zakresie, kryteriów koncepcji TQM, w tym także koncepcji samooceny. Źródło: J. Zymonik

7 Opublikowane normy/dokumenty rodziny ISO 9000
Norma Dokument Polski odpowiednik Tytuł ISO 9000:2005 PN-EN ISO 9000:2001 Systemy zarządzania jakością. Podstawy i terminologia. ISO 9001:2000 PN-EN ISO 9001:2001 Systemy zarządzania jakością. Wymagania. ISO 9004:2000 PN-EN ISO 9004:2001 Systemy zarządzania jakością. Wytyczne doskonalenia funkcjonowania. ISO 19011:2002 PN-EN ISO 19011:2003 Wytyczne dotyczące auditowania systemów zarządzania jakością i/lub zarządzania środowiskowego. ISO 10002:2004 Zarządzanie jakością. Satysfakcja klienta. Wytyczne do postępowania z reklamacjami w organizacjach. Źródło: J. Zymonik

8 Opublikowane normy/dokumenty rodziny ISO 9000 c.d.
Norma Dokument Polski odpowiednik Tytuł ISO 10005:2005 PN-ISO 10005:1998 Systemy zarządzania jakością. Wytyczne dotyczące planów jakości. ISO 10006:2003 PN-ISO 10006:2005 Systemy zarządzania jakością. Wytyczne dotyczące jakości w zarządzaniu przedsięwzięciami. ISO 10007:2003 PN-ISO 10007:2005 Systemy zarządzania jakością. Wytyczne dotyczące zarządzania konfiguracją. ISO 10012:2003 PN-EN ISO 10012:2004 Systemy zarządzania pomiarami. Wymagania dotyczące procesów pomiarowych i wyposażenia pomiarowego. ISO/TR 10013:2001 PKN – ISO/TR 10013:2002 Wytyczne dotyczące dokumentacji systemu zarządzania jakością. Źródło: J. Zymonik

9 Opublikowane normy/dokumenty rodziny ISO 9000 c.d.
Norma Dokument Polski odpowiednik Tytuł ISO/TR 10014:1998 Wytyczne do zarządzania zagadnieniami ekonomicznymi związanymi z jakością. ISO 10015:1999 PN-ISO 10015:2004 Zarządzanie jakością. Wytyczne dotyczące szkolenia. ISO/TR 10017:2003 PKN – ISO/TR 10017:2005 Wytyczne dotyczące technik statystycznych odnoszących się do ISO 9001:2000. ISO 10019:2005 Wytyczne dotyczące wyboru konsultantów systemu jakości i korzystania z ich usług. ISO/TR 13352:1997 Wytyczne interpretujące wymagania norm ISO serii 9000 w przemyśle wydobywczym rud żelaza. Źródło: J. Zymonik

10 Opublikowane normy/dokumenty rodziny ISO 9000 c.d.
Norma Dokument Polski odpowiednik Tytuł ISO 3485:1996 Systemy jakości. Urządzenia medyczne. Szczegółowe wymagania przy stosowaniu ISO 9001. ISO 13485:2003 Urządzenia medyczne. Systemy zarządzania jakością. Wymagania dla celów regulacyjnych. ISO 14964:2000 Wibracje mechaniczne i uderzenia. Wibracje struktur stacjonarnych. Specyficzne wymagania odnośnie zarządzania jakością przy pomiarach i ocenie wibracji. ISO/TR 14969:2004 Urządzenia medyczne. Systemy zarządzania jakością. Wytyczne odnośnie stosowania ISO 13485:2003. ISO/TS 16949:2002 PN ISO/TS 16949 Systemy zarządzania jakością. Szczegółowe wymagania do stosowania ISO 9001: w przemyśle motoryzacyjnym Źródło: J. Zymonik

11 Opublikowane normy/dokumenty rodziny ISO 9000 c.d.
Norma Dokument Polski odpowiednik Tytuł ISO 15161:2001 Wytyczne dotyczące stosowania ISO 9001:2000 przy produkcji żywności i napojów. ISO 22000:2005 Zarządzanie bezpieczeństwem żywności (kompatybilna z ISO 9001:2000). ISO 15189:2003 Laboratoria medyczne. Szczególne wymagania odnośnie jakości i kompetencji. ISO/TS 29001:2003 Przemysł petrochemiczny i gazownictwo. Specyfika systemów zarządzania jakością. Wymagania dla organizacji dostarczających wyroby i usługi. ISO/IEC 90003:2004 Inżynieria oprogramowania. Wytyczne do zastosowania ISO 9001:2000 przy wytwarzaniu oprogramowania komputerowego. Źródło: J. Zymonik

12 Opublikowane normy/dokumenty rodziny ISO 9000 c.d.
Norma Dokument Polski odpowiednik Tytuł IWA 1:2005 Systemy zarządzania jakością. Wytyczne dla procesu doskonalenia w organizacjach służby zdrowia. IWA 2:2003 Systemy zarządzania jakością. Wytyczne do zastosowania ISO 9001:2000 w edukacji. IWA 4:2005 Systemy zarządzania jakością. Wytyczne do zastosowania ISO 9001:2000 w administracji lokalnej. ISO Guide 34:2000 Ogólne wymagania odnośnie kompetencji producentów materiału odniesienia. Broszura, wyd r. Wyd. PKN 2003 r. ISO 9001 dla małych firm; metody postępowania. Poradnik Komitetu ISO/TC 176 Źródło: J. Zymonik

13 Determinanty rozwoju znormalizowanych systemów jakości
1. Konieczność uniwersalizacji wymagań zawartych w systemowej normie modelowej ISO 9001 (możliwość łatwej interpretacji tych wymagań w odniesieniu do organizacji różnego typu – przedsiębiorstw produkcyjnych, usługowych, organizacji sektora publicznego, instytucji edukacyjnych, itp.). Źródło: J. Zymonik

14 Determinanty rozwoju znormalizowanych systemów jakości, cd.
2. Postępująca dywersyfikacja znormalizowanych rozwiązań systemowych w zakresie zarządzania jakością, a także innych systemów zarządzania. Źródło: J. Zymonik

15 Niektóre normy systemowe ukierunkowane sektorowo
Symbol dokumentu Zakres przedmiotowy QS 9000 ISO/TS 16949:2002 System zarządzania jakością u producentów branży motoryzacyjnej (bazuje na ISO 9001) TL 9000 Standard dla przemysłu telekomunikacyjnego (bazuje na ISO 9001) AS 9000 (USA) D (USA) Ocena dostawców dla przemysłu lotniczego (bazuje na ISO 9001) EN seria 46000 Wymagania dotyczące dostawców produktów medycznych (stosowanie łącznie z normami ISO serii 9000) ISO 13485 ISO 13488 Systemy jakości w sektorze medycznym EN 729 System jakości producentów konstrukcji spawanych ISO/IEC 17025 Ogólne wymagania dotyczące kompetencji laboratoriów badawczych i wzorcujących IWA 2:2003 Wytyczne dotyczące zastosowania normy ISO 9001 w edukacji AQAP 2000 Wymagania NATO dotyczące systemu jakości producentów sprzętu wojskowego (bazuje na ISO 9001) Źródło: J. Zymonik

16 Przykładowe obszary zarządzania organizacjami będące przedmiotem rozwiązań znormalizowanych
Symbol dokumentu Zakres przedmiotowy BS 7750 (Wlk.Bryt.) ISO 14001:2004 PN-EN ISO 14001:2005 System zarządzania ochroną środowiska naturalnego BS 8800 (Wlk.Bryt) PN-N 18001:2004 OHSAS 18001 System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy SA 8000 (USA) System zarządzania odpowiedzialnością społeczną w firmie ISO/IEC 17799:2000 PN ISO/IEC 17799:2003 Praktyczne zasady zarządzania bezpieczeństwem informacji BS :2002 PN-I :2004 Systemy zarządzania bezpieczeństwem informacji – specyfikacja i wytyczne stosowania Źródło: J. Zymonik

17 Determinanty rozwoju znormalizowanych systemów jakości, cd.
3. Dążenie do integrowania systemów zarządzania w obszarze jakości, środowiska, bezpieczeństwa pracy i bezpieczeństwa informacji. Źródło: Z. J. Zymonik

18 Korzyści z integracji systemów zarządzania
znacznie łatwiejsze utrzymanie spójności organizacyjnej systemu zintegrowanego niż autonomicznych systemów cząstkowych, uniknięcie problemów kompetencyjnych związanych z nieprecyzyjnym rozgraniczeniem odpowiedzialności za nadzór nad systemami cząstkowymi, zmniejszenie liczby dokumentów systemowych i łatwiejsze ich zharmonizowanie, skrócenie okresu wdrażania w porównaniu z okresem wdrażania każdego systemu cząstkowego oddzielnie, zmniejszenie łącznej liczby konsultacji i szkoleń pracowników, skrócenie czasu potrzebnego na przeglądy systemu i audity wewnętrzne, umożliwienie przeprowadzenia jednej procedury certyfikacyjnej odniesionej do zintegrowanego systemu zarządzania, wystąpienie efektu synergii (korzyści z zintegrowanego systemu zarządzania są większe niż suma korzyści z poszczególnych jego części). Źródło: J. Zymonik

19 Determinanty rozwoju znormalizowanych systemów jakości, cd.
4. Odchodzenie od rozbudowanej biurokracji systemowej z położeniem akcentu na dokumentowanie dowodów działań istotnych z punktu widzenia kształtowania jakości. Źródło: J. Zymonik

20 Formalnie udokumentowane procedury wymagane przez normę PN-EN ISO 9001
Nadzór nad dokumentacją. Nadzór nad zapisami. Audit wewnętrzny. Nadzór nad wyrobem niezgodnym. Działania korygujące. Działania zapobiegawcze. Źródło: J. Zymonik

21 Determinanty rozwoju znormalizowanych systemów jakości, cd.
5. Poszerzające się grono stron zainteresowanych utrzymaniem i rozwojem znormalizowanych systemów jakości (jednostki zajmujące się certyfikacją, akredytacją, konsultingiem, szkoleniami, tworzeniem oprogramowania) Źródło: J. Zymonik

22 Podsumowanie Na ewolucję norm ISO serii 9000 wpływały i nadal wpływają różne czynniki natury organizacyjnej, technicznej, prawnej, ekonomicznej i socjologicznej, które determinują obecny i przyszły kształt tych norm. Nowelizację tych norm można ocenić jako korzystną, umożliwiającą lepsze dostosowanie systemów zarządzania jakością do współczesnych tendencji, rozwiązań i koncepcji wypracowanych przez najnowszą praktykę i teorię organizacji i zarządzania. Pozytywnie należy ocenić postępujący proces konwergencji pomiędzy koncepcją TQM a systemami znormalizowanymi. Dzięki temu dokonuje się stopniowa humanizacja tych systemów, a kryteria TQM stają się bardziej skonkretyzowane. Źródło: J. Zymonik

23 PODSUMOWANIE c.d. Można przypuszczać, że kolejne nowelizacje norm ISO serii 9000 najprawdopodobniej nie wpłyną zasadniczo na zahamowanie procesu dywersyfikacji systemów jakości i powstawanie tak jak dotychczas rozwiązań uwzględniających specyfikę branżową. Niemniej jednak normy ISO serii 9000 powinny nadal pełnić istotną rolę wzorca modelowego. Źródło: J. Zymonik