Bezpieczeństwo społeczne

Prezentacja na temat: "Bezpieczeństwo społeczne"— Zapis prezentacji:

1 Bezpieczeństwo społeczne
Wykład 2: CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH ZAGROŻEŃ SPOŁECZNYCH: Patologie społeczne

2 Definicja patologii społecznej/społecznych
Patologie społeczne (pathos – choroba, cierpienie, logos - nauka) to zachowania/zjawiska, które zakłócają równowagę/porządek społeczny. To nieprzestrzeganie ogólnie przyjętych norm i wartości /Marek Borowski, Romuald Dobrzaniecki (red.), Patologie społeczne, Płock – Wyszków 2009/ To „ten rodzaj zachowania, ten typ instytucji, ten typ funkcjonowania jakiegoś systemu społecznego, który pozostaje w zasadniczej nie dającej się pogodzić sprzeczności ze światopoglądowymi wartościami, które w danej społeczności są akceptowane” /Adam Podgórecki, Patologia życia społecznego, Warszawa 1969/

3 Definicja patologii społecznej/społecznych
Patologia społeczna to „ogół przypadków śmierci, obniżenia poziomu moralnego, pogorszenia samopoczucia i strat materialnych spowodowanych naruszeniem reguł prakseologicznych, moralnych, prawnych oraz postępowaniem destruktywnym” /Jan Malec, Patologia społeczna jako zjawisko. Projekt definicji, „Państwo i Prawo” 1986, nr 4/ Aby określić zachowanie/zjawisko jako patologiczne (dewiacyjne) muszą występować dwa elementy: działania podmiotu zachowania - np. przestępcy działania jego otoczenia (w tym instytucji zajmujących się patologią) - w kierunku uznania jego zachowania za dewiacyjne. Pytanie – dlaczego konieczny jest ten drugi czynnik?

4 zjawiska negatywne związane z fizycznym bytem jednostki
Klasyfikacja zjawisk o charakterze patologii społecznej według Antoniego Rajkiewicza zjawiska negatywne związane z fizycznym bytem jednostki zjawiska negatywne związane z życiem rodziny ujemne zjawiska, które powstają lub utrzymują się na tle zorganizowanej działalności gospodarczej lub w określonych grupach społecznych Klasyfikacja zjawisk o charakterze patologii społecznej według Stanisława Kozaka patologie indywidualne patologie rodziny patologie struktur społecznych

5 Wyróżnia się następujące grupy zjawisk patologii społecznej:
uzależnienia alkoholizm narkomania i lekomania elektroniczne środki przekazu zachowania autodestrukcyjne przemoc zaburzenia nerwowe i psychiczne dewiacyjne zachowania seksualne przestępczość inne zachowania dysfunkcyjne wobec istniejącego systemu społecznego, powodujące np. wzrost liczby rodzin rozbitych, rozwodów, skali sieroctwa społecznego…

6 ZESPÓŁ OBJAWÓW UZALEŻNIENIOWYCH:
zachowania realizujące potrzebę uzależnieniową stają się najważniejsze optymalizacja nastroju tylko w czasie zachowania nałogowego znieczulenie na poprzednio wystarczające „dawki”, potrzeba zwiększenia „dawkowania” (to tzw. tolerancja dodatnia: odczuwane działanie środka jest słabsze przy tej samej dawce; występuje potrzeba jej zwiększenia (kokaina, opiaty, amfetamina, także alkohol); UJEMNA – aby uzyskać ten sam efekt wystarczy mniejsza dawka (np. w późniejszych fazach alkoholizmu); ESKALACJA – używanie coraz mocniejszych środków objawy abstynenckie – psychiczne wszędzie takie same, fizyczne w dużym stopniu podobne potrzeby uzależnieniowe zawsze wchodzą w kolizję z najbliższym otoczeniem uzależnionego, burzą jego więzi z innymi każda osoba uzależniona podejmowała nieudane próby zerwania z nałogiem

7 UZALEŻNIENIA - ALKOHOLIZM
Alkohol jest substancją psychoaktywną, która w sposób istotny oddziałuje na sprawność psychofizyczną człowieka.

8 UZALEŻNIENIA - ALKOHOLIZM
Objawy spożycia alkoholu mierzone w promilach godzinę po spożyciu (średnie statystyczne): 0,3 – 0,5 upośledzenie koordynacji wzrokowo-ruchowej, euforia, zaniżenie krytycyzmu 0,5 – 0,7 zaburzenia sprawności ruchowej, nadmierna pobudliwość i gadatliwość, obniżenie samokontroli, błędna ocena własnych możliwości 0,7 – 2,0 zaburzenia równowagi, obniżenie progu bólu, spadek sprawności intelektualnej, wyraźna drażliwość, zachowania agresywne, przyspieszenie akcji serca 2 – 3 zaburzenia mowy, wyraźne spowolnienie i zaburzenia równowagi, wzmożona senność, obniżona zdolność do kontroli własnych zachowań

9 UZALEŻNIENIA - ALKOHOLIZM
3 – 4: spadek ciśnienia krwi, obniżenie ciepłoty ciała, zanik czynności fizjologicznych powyżej 4 – głęboka śpiączka, zaburzenia czynności ośrodka naczyniowo-ruchowego i oddechowego, możliwość podrażnienia tych ośrodków. Stan zagrożenia życia…

10 UZALEŻNIENIA - ALKOHOLIZM
Fazy rozwoju uzależnienia od alkoholu: faza wstępna – powodem do picia są okoliczności zewnętrzne, jednak niektórym alkohol przynosi wyraźną ulgę. Neutralizuje ich wewnętrzne napięcia. Po pewnym czasie wybierają towarzystwo osób z którymi mogliby pić. Piją coraz więcej. faza zwiastunów – zaczyna się od luk w pamięci już po spożyciu niewielkiej ilości alkoholu. Jednostka zdaje sobie sprawę z problemu, więc zaczyna pić w ukryciu. Dołączają się poczucie winy, napady irytacji. Osoba staje się nieprzewidywalna. faza krytyczna – utrata kontroli nad piciem, efekty zatrucia, obniżenie popędu seksualnego, stany zapalne narządów wewnętrznych, halucynoza alkoholowa. faza przewlekła – drżenie rąk, psychozy alkoholowe, obniżenie sprawności intelektualnej, degradacja moralna, czyny naganne.

11 UZALEŻNIENIA - ALKOHOLIZM
Osoby, u których występują różne kategorie problemów alkoholowych (Polska) W mieście z ok. 100 tys. mieszkańców W mieście z ok. 25 tys. mieszkańców W gminie z ok. 10 tys. mieszkańców Liczba osób uzależnionych od alkoholu Ok. 800 tys. Ok. 2000 Ok. 500 Ok. 200 Dorośli żyjący w otoczeniu alkoholika Ok. 1,5 mln Ok. 4000 Ok. 1000 Ok. 400 Dzieci wychowujące się w rodzinach alkoholików Osoby pijące szkodliwie 2 - 2,5 mln Ok

12 UZALEŻNIENIA - ALKOHOLIZM
Powszechnymi konsekwencjami nadużywania alkoholu są zapalenia narządów, przechodzące w zapalenia chroniczne jamy ustnej, przełyku, żołądka, dwunastnicy, wątroby, trzustki. Stany zapalne prowadzą do wyłączenia funkcji poszczególnych organów. Podrażniona wątroba reaguje najpierw stłuszczeniem, następnie zapaleniem, zwłóknieniem i marskością. Najpoważniejsze zmiany dotyczą jednak mózgu, prowadząc do ciężkich zaburzeń psychicznych.

13 UZALEŻNIENIA - ALKOHOLIZM
Podejrzani o popełnienie przestępstwa pod wpływem alkoholu (odsetek nietrzeźwych w stosunku do podejrzanych) - dane dla losowo wybranego roku (chodzi o świadomość kryminogenności alkoholu…) zabójstwo – 54% zgwałcenie – 45% rabunek, wymuszenie rozbójnicze – 32% udział w bójce i pobiciu – 30% uszkodzenie ciała – 28% kradzież z włamaniem – 21%

14 UZALEŻNIENIA - NARKOMANIA
Podział narkotyków: grupa morfinowa – opium, kodeina, morfina, heroina grupa kokainowa – kokaina, crack grupa amfetaminowa – amfetamina i metamfetamina grupa kanabinalowa (canabis) – marihuana, haszysz, olej haszyszowy grupa halucynogenów – LSD, meskalina grupa khat (czuwaliczka jadalna) – o działaniu podobnym do efedryny grupa rozpuszczalników i innych substancji lotnych – azotan amylu, podtlenek azotu marihuana – susz liści, łodyg i kwiatostanów konopi, najczęściej palona a dym ma słodkawy zapach. haszysz – żywica konopi, często łączona z woskiem lub klejami. Występuje w postaci sprasowanych tabliczek, lub grudek. Najczęściej palona w fajkach lub na aluminiowych foliach. olej haszyszowy – gęsty, ciemnobrązowy, dodawany do papierosów, lub podawany w kostkach cukru. skuny – skręty o działaniu dużo silniejszym od marihuany. Roślina uprawiana jest bowiem w wodzie nasączonej innymi narkotykami np. opiatami. LSD „kwas” – rozpowszechniane w postaci znaczków, lub pastylek nasączonych LSD. Jednorazowa dawka niewidoczna gołym okiem. Produkowane ze sporyszu, grzybów pasożytujących na roślinach. meskalina – biały proszek, lub płyn produkowany z meksykańskiego kaktusa. Ma nieprzyjemny, intensywny zapach. bieluń dziędzierzawa – halucynogenne Przede wszystkim nasiona owoców. amfetamina – narkotyk syntetyczny, najczęściej występuje w postaci białego proszku, lub tabletek. heroina – występuje w postaci białego proszku. Crack ma postać brązowych granulek, lub kulek. Soda oczyszczona.

15 NARKOMANIA – FAZY ROZWOJU UZALEŻNIENIA:
faza eksperymentowania – od pierwszego kontaktu z narkotykiem do szukania kontaktu z używką. Skłonność do izolowania się, nadpobudliwość, ospałość , rozszerzone źrenice. faza fascynacji – nauka dawkowania narkotyku, eksperymentowania. Z czasem jednostka oswaja się i zwiększa dawki narkotyku faza przymusu brania – uzależnienie psychiczne i fizyczne. Bezmyślne łączenie różnych środków aby zwiększyć działanie narkotyku. Często mają miejsce zachowania nielegalne. faza przyjmowania, by zachować sprawność – uzależnienie jest tak głębokie, że jednostka nie potrafi funkcjonować bez odurzenia. Organizm jest wycieńczony. Pojawiają się zwidy, psychozy i amnezja. Przyjmowanie narkotyku już nie sprawia przyjemności. Leczenie narkomanii: - doraźna pomoc ambulatoryjna - detoksykacyjna - usuwanie szkodliwych substancji z organizmu - rehabilitacja - zmiany psychiki, nauczanie życia bez narkotyków - readaptacyjna - powrót do normalnego życia w społeczeństwie Przyczyny narkomanii: - ciekawość; - wpływ środowiska rówieśniczego; - ucieczka przed problemami; - przyjemność; - próba poradzenia sobie w ten sposób z problemami; - niski status społeczny; - zaburzenia wzajemnych relacji między rodzicami oraz między rodzicami a dzieckiem; - atmosfera wychowawcza pozbawiona ciepła, a często nasycona niechęcią i wrogością; - rodziny dysfunkcyjne oraz te, w których szerzy się alkoholizm, przestępczość czy inne patologie społeczne;

16 UZALEŻNIENIA – ELEKTRONICZNE ŚRODKI PRZEKAZU
Komputer (gry, przetwarzanie plików) Internet (poszukiwanie informacji, tworzenie informacji, gry interaktywne, fora dyskusyjne, nawiązywanie kontaktów interpersonalnych, hazard, zakupy) automaty do gier telewizja telefony komórkowe

17

18 Przemoc i jej rodzaje Przemoc - wywieranie wpływu na proces myślowy, zachowanie lub stan fizyczny osoby bez jej przyzwolenia. Przemoc fizyczna – działania z użyciem siły, których rezultatem jest nieprzypadkowe zranienie – bicie, popychanie, potrząsanie, kopanie, itp.; Przemoc psychiczna/emocjonalna – krzywdzenie ofiary odbywa się przy pomoc oddziaływań psychologicznych – poniżanie, wyśmiewanie, zawstydzanie, upokorzenie, itp.; W Polsce dopiero od niedawna zaczęto zajmować się przeciwdziałaniem przemocy domowej i znajdujemy się na początku drogi do skutecznego niesienia pomocy jej ofiarom. Do tej pory to policja najczęściej miała do czynienia ze sprawcami i ofiarami przemocy, ale poza interwencjami policyjnymi nie wiele się działo. Sprawcy pozostawali z poczuciem bezkarności, a ofiary z przekonaniem, że są osamotnieni w swojej tragedii i że nikt im naprawdę nie pomaga. Największą wadą dotychczasowej praktyki był brak współpracy pomiędzy policją, a innymi organizacjami winnymi nieść pomoc ofiarom przemocy rodzinie. Działania zwiększające bezpieczeństwo ofiar i rozwijające ich zdolności do samoobrony przed przemocą nie mogą obciążać jedynie służb interwencji policji. Niezbędne wydaje się, więc tworzenie lokalnych koalicji do przeciwdziałania przemocy domowej.

19 Przemoc i jej rodzaje Przemoc seksualna – działania w obszarze zachowań seksualnych – zmuszanie do seksu, do nieakceptowanych form współżycia itp.; Przemoc ekonomiczna – prowadzi do uzależnienia finansowego od partnera - ograniczanie dostępu do pieniędzy, odbieranie zarobionych pieniędzy, zmuszanie do pożyczania itp.; Zaniedbanie – niezaspokajanie potrzeb fizycznych i emocjonalnych - niedożywianie, brud, brak opieki medycznej, chłód emocjonalny, obojętność. Zwykło się sądzić, że przemocy dopuszczają się tylko członkowie rodzin patologicznych. To prawda, że przemoc towarzyszy często alkoholizmowi i prymitywnym obyczajom, ale badania wskazują, że jest to także związane z chłodną atmosferą w domu i złą sytuacją socjalną i ekonomiczną rodziny.

20 Zachowania autodestrukcyjne
Do tego rodzaju zachowań można zaliczyć: używanie substancji psychoaktywnych (nikotyna, alkohol, leki, narkotyki, kleje, rozpuszczalniki itp.), zachowania suicydalne, czyli takie, które bezpośrednio zagrażają życiu (gesty i próby samobójcze oraz dokonane i niedokonane samobójstwa), samouszkodzenia (samookaleczenia, zaniechanie dbałości o zdrowie, odmowa przyjmowania leków, anoreksja i bulimia)...

21 Samobójstwo i jego przyczyny
Samobójstwo (łac. suicidium) – akt celowego, świadomego odebrania sobie życia. Przyczyny: choroba psychiczna; nieporozumienia rodzinne; przewlekła choroba; zawód miłosny; warunki ekonomiczne; nagła utrata źródeł utrzymania; śmierć bliskiej osoby; popełnienie przestępstwa, wykroczenia. problemy szkolne; trwałe kalectwo; niepożądana ciąża

22 ROK OGÓŁEM MĘŻCZYŹNI KOBIETY 2013 6.097* 5.193 903 2012 4.177 3.569 508 2011 3.839 3.294 545 2010 4.087 3.517 570 2009 4.384 3.739 645 2008 3.964 3.333 631 2007 3.530 2.924 606 2006 4.090 3.444 646 2005 4.621 3.885 736 2004 4.893 4.104 789 2003 4.634 3.890 744 2002 5.100 4.215 885 2001 4.971 4.184 787 2000 4.947 857 1999 4.695 3.967 728 1998 5.502 4.591 911 1997 5.614 4.622 992 1996 5.334 4.392 942 1995 5.485 4.465 1.020 1994 5.538 4.541 997 1993 5.569 4.519 1.050 1992 5.453 4.426 1.027 1991 4.159 3.388 771

23 Autoagresja Autoagresja to destrukcyjne działanie podejmowane wobec siebie samego, służące zadawaniu sobie bólu i fizycznego cierpienia, a także każde postępowanie, świadome lub nieświadome, prowadzące do szkodliwych konsekwencji zdrowotnych, emocjonalnych lub związanych z relacjami z innymi ludźmi. Najbardziej widoczna forma autoagresji to samookaleczenia, dokonywane poprzez nacinanie skóry kończyn ostrymi przedmiotami, a także okaleczenia klatki piersiowej, brzucha i pleców…

24 Autoagresja Inne działania, mające podobne konsekwencje, to:
uszkadzanie ciała za pomocą czynnika cieplnego (np. przypalanie żarzącym się papierosem). rozdrapywanie lub rozgryzanie drobnych okaleczeń. wbijanie przedmiotów w ciało. połykanie szkodliwych substancji lub niejadalnych przedmiotów. uderzanie głową lub całym ciałem w twarde powierzchnie (zderzenia ze ścianą, podłogą, rozbijanie o głowę twardych przedmiotów, np. talerzy, szyb, itp.). Autoagresja jest formą zastępczego zaspokojenia nasilonego popędu destrukcyjnego (agresji), służy rozładowaniu skumulowanego napięcia psychicznego. Wiąże się z przeżywaniem uczucia bezsilnej złości i rozpaczy. Autoagresja zawsze jest związana z poważnymi problemami o podłożu psychicznym. W międzynarodowych klasyfikacjach zaburzeń autoagresja nie występuje jako oddzielna jednostka. Może być klasyfikowana jako: Zaburzenie zachowania, wtedy towarzyszy zwykle różnym zachowaniom opozycyjnym i buntowniczym. Może też sygnalizować rozwijającą się depresję lub inną chorobę psychiczną, np. schizofrenię. Z jednej strony zwraca uwagę na występujące problemy emocjonalne, z drugiej – maskuje je.

25 Zaburzenia odżywiania:
Schorzenia, które powstają wówczas, gdy jednostka nadmiernie koncentruje się na jedzeniu. Pożywienie staje się dla niej elementem, któremu podporządkowuje swoje życie, źródłem obsesji, środkiem prowadzącym do patologicznego zaspokojenia własnych potrzeb emocjonalnych. Anoreksja - wstręt do jedzenia, do przyjmowania/konsumowania pokarmów Bulimia - skłonność do objadania się aż do mdłości i wymiotów Anoreksja nervosa  Pojęcie anoreksji powstało przez połączenie greckich słów an (pozbawienie, brak) oraz orexsis (apetyt) i jest ogólnym określeniem braku łaknienia lub awersji do pokarmów. Charakteryzuje się zachowaniami, które mają na celu obniżenie masy ciała co doprowadza do skrajnego wyczerpania. W literaturze psychologicznej anoreksję określa się jako „schorzenie o podłożu psychicznym, którego istotą jest świadome rygorystyczne ograniczenie przyjmowanych pokarmów, silne koncentrowanie się na wyglądzie i masie ciała powiązane z panicznym lękiem przed przybraniem na wadze”. Ludzie z tą chorobą mogą myśleć, że mają nadwagę, nawet wtedy kiedy są bardzo szczupli. Proces jedzenia staje się obsesją, albo czymś o czym nie można przestać myśleć.  Bulimia nervosa               Występuje wtedy, gdy jednostka spożywa skrajne ilości pokarmów a potem wymiotuje, oraz przyjmuje środki farmakologiczne, aby pozbyć się pożywienia z organizmu. Nadmierne uprawianie sportu, wykonywanie ćwiczeń mogą także mieć miejsce w celu upewnienia się, czy nie zwiększyła się waga ciała po obżarstwie.  Podobnie jak osoby z anoreksją, osoby z bulimią   ujawniają skrajny poziom zamartwiania się wobec jedzenia, wagi ciała i sylwetki. Wielu ludzi z bulimią obżera się (często w nocy)  i oczyszcza organizm z pożywienia w tajemnicy. Osoby te zdają sobie sprawę, że coś wymknęło się im spod kontroli. Miedzy okresami obżarstwa próbują przestrzegać diety i opanować żarłoczność, a nawet  głodują, gdyż boją się przybrać na wadze.

26 Zaburzenia psychiczne
Zaburzenia psychiczne to utrudnienia funkcjonowania społecznego i/lub psychicznego jednostki, noszące znamiona cierpienia. Dlaczego mówimy o takich kwestiach na bezpieczeństwie społecznym? Zaburzenie Przykład psychoza schizofrenia psychozy afektywne depresja zaburzenia psychoorganiczne padaczka zaburzenia nerwicowe fobia zaburzenia rozwoju psychicznego ADHD

27 Dewiacje seksualne Dewiacja seksualna, parafilia, trudne do precyzyjnego zdefiniowania i różnie opisywane zaburzenie potrzeby seksualnej (popędu płciowego). Cechą charakterystyczną dewiacji jest wg niektórych autorów swoista dziwaczność potrzeby seksualnej, stałe, bądź okresowo i długotrwale występujące seksualne uzależnienie od czynników niezwykłych albo nie do przyjęcia, np. popęd do dzieci (pedofilia), do zwierząt (zoofilia, sodomia), do rzeczy (fetyszyzm), do obnażania się przed obcymi (ekshibicjonizm), do doznawania cierpienia (masochizm) lub jego zadawania (sadyzm) itd.

28 PEDOFILIA KAZIRODZTWO
Badania pokazują, że co najmniej 25% kobiet i 10% mężczyzn było wykorzystywanych seksualnie przed 16. rokiem życia. Seksuolodzy szacują, że jedynie ok. 1 na 100 przypadków wykorzystywania seksualnego dzieci zostaje ujawniony. KAZIRODZTWO Statystyki sądowe ujawniają jedynie wyroków skazujących rocznie, problem jest jednak znacznie większy. Wg badań prof. Lwa-Starowicza, 10-12% dorosłych kobiet i 7-10% mężczyzn ma doświadczenia kazirodcze. Kazirodztwo w ok. 75% dokonywane jest w diadzie ojciec-córka.

29 Prostytucja Aktualnie prostytucja w Polsce nie jest karalna, ale karalne są wszelkie formy nacisku na uprawianie prostytucji lub czerpanie z niej korzyści przez osoby trzecie… Typologia prostytutek: call girls – najczęściej kobiety młode, wykształcone, znające języki. Specjalizują się w obsłudze klientów zagranicznych i ludzi biznesu. Prostytucja jest ich źródłem utrzymania. kobiety oferujące usługi seksualne w hotelach i nocnych klubach – z klientami nawiązują kontakt najczęściej w tańcu, czasami przysiadają się do stolików. Usługi seksualne świadczą w pokojach klientów. Prostytucja jest ich głównym źródłem dochodu. prostytutki uliczne – bywają otoczone całą grupą osób wciągniętych w proceder. Często prostytucja stanowi dla nich sposób dorobienia, np. prostytutki „wypadające” już z zawodu. W tej grupie wiele prostytutek uzależnionych jest od alkoholu, chorych i zarażonych chorobami przenoszonymi drogą płciową. prostytutki działające w agencjach towarzyskich i salonach masażu erotycznego – często cudzoziemki, dobrze wykształcone. Działają w bezpiecznych warunkach. Mało samodzielne, ale anonimowe. Z danych KGP wynika, że w Polsce działa ok. 840 agencji towarzyskich i ok. 115 salonów masażu erotycznego. kobiety trudniące się nierządem okazjonalnie – Często niezidentyfikowane, uczennice szkół średnich, studentki, urzędniczki, kelnerki.

30 Poziom wykształcenia prostytutek w Polsce
Wykształcenie podstawowe 23% Wykształcenie zawodowe 30% Wykształcenie średnie 37% Wykształcenie wyższe 8% Narodowość prostytutek w Polsce Polska 72% Ukraina 19% Rosja 4% Białoruś

31 PYTANIA?