Socjolingwistyka Podstawowe terminy i pojęcia dr Monika Rymaszewska

Prezentacja na temat: "Socjolingwistyka Podstawowe terminy i pojęcia dr Monika Rymaszewska"— Zapis prezentacji:

1 Socjolingwistyka Podstawowe terminy i pojęcia dr Monika Rymaszewska
w oparciu o: N. Shumarowa (2004) Podstawy socjolingwistyki

2 Początki Rozwój socjolingwistyki (gł. USA, lata XX w.): D. Hymes, Cz. Ferguson, W. Labov, J.A. Fishman Niemiecki uczony W. von Humboldt (XIX w.), uznany za prekursora współczesnego językoznawstwa: języko rozwijają się tylko w społeczeństwie. Lingwistyka: gł. Ferdinand de Saussure – język jest zjawiskiem społecznym Labov: język jest zawsze fenomenem społecznym, bez społeczeństwa nie może istnieć; lingwistyka ma w swojej istocie charakter społeczny (czyżby zatem termin „socjolingwistyka” był zbędny?)

3 Wpływ innych dyscyplin naukowych
Także: inne dyscypliny lingwistyczne (dialektologia, stylistyka, pragmatyka, leksykologia etc). Duży wpływ etnografii, antropologii kultury, psychologii, filozofii, historii. W wyniku nakładania się zjawisk: Socjologia języka Socjolingwistyka Pragmalingwistyka Etnolingwistyka Antropolingwistyka Lingwistyka antropologiczna Lingwistyka kulturowa

4 Mowa i język jako fenomen społeczny
Socjolingwistyka jako odrębna dziedzina nauki – specyficzny przedmiot badań: mówienie jako reprezentacja języka w określonej ludzkiej społeczności Mowa odzwierciedla indywidualność jednostki, poziom jej kultury, sferę działalności, zainteresowania; a także osobliwość językowej komunikacji jednostki w zależności od jej wieku, wykształcenia, zawodu, warstwy społecznej, płci itp.

5 Kierunki badań socjolingwistycznych
Podejście synchroniczne i diachroniczne. Badanie procesów w rozwoju historycznym; dynamicznie; pokrywa się z obszarem badań historii języka literackiego. S.D. bada historię powstawania języka w relacji do rozwoju społeczeństwa, zmian społeczno-ekonomicznych, zmieniającej się sytuacji politycznej, historycznej, kulturowej narodu Badanie określonych zjawisk w jednej określonej epoce; w statyce; w określonym czasie i miejscu

6 Aparat pojęciowy socjolingwistyki
Sytuacja językowa- całokształt istnienia jednego języka (formy literackiej, społecznych i terytorialnych dialektów) Style funkcjonalne (naukowy, publicystyczny, urzędowy, mowa potoczna etc.) Żargon (także grypsera), dialektyzmy, socjolekt, profesjolekt, gwara, slang, surżyk

7 Aparat pojęciowy socjolingwistyki
Kod językowy Dyglosja, bilingwizm, Przełączanie kodów Wspólnota językowa Środowisko językowe Socjogrupa Norma językowa Uzus języka Odmiana języka (warianty językowe)

8 Aparat pojęciowy socjolingwistyki
Polityka językowa jest częścią polityki narodowej i jest związana ze świadomym wpływem władzy i grup nacisku na język (porównaj: propaganda; program działania naukowców, dziennikarzy, pisarzy) Planowanie językowe Pakiety praw, postanowień, rozporządzeń odnoszących się do problematyki stosowania języka/ów w sferze kultury, nauki, wykształcenia itp.

9 Aparat pojęciowy socjolingwistyki
regulowanie języka Regulowanie języka w celu podtrzymania stabilności w społeczeństwie, sprzyja zachowaniu narodowo-kulturowych wartości. Unikanie „egoizmu językowego” (może doprowadzić do politycznego podziału państwa, por. francuskojęzyczny Quebec w anglojęzycznej Kanadzie).

10 Kompetencja językowa Noam Chomsky: Wiedza językowa (competence) – znajomość gramatyki; wrodzone schematy, struktury Stosowanie języka/wykonanie (performance) Chomsky nie uwzględnił procesów socjalizacji, społecznych czynników determinujących formowanie się osobowości jako członka społeczności. D. Hymes: władanie językiem to nie tylko gramatyka, ale znajomość warunków, w jakich odbywa się komunikacja Kompetencja komunikacyjna

11 Zadanie Na podstawie dowolnych materiałów, proszę przygotować praktyczne przykłady dla pojęć omówionych w prezentacji (slajdy 6-9).