Grupa Formacji Liturgicznej

Prezentacja na temat: "Grupa Formacji Liturgicznej"— Zapis prezentacji:

1 Grupa Formacji Liturgicznej
Dobro Liturgii Grupa Formacji Liturgicznej ANNA I JACEK GRYCH Liturgia godzin

2 Wstęp "W ramach wychowania do modlitwy zachęcam również do praktykowania Liturgii Godzin, poprzez którą Kościół uświęca poszczególne godziny dnia i upływający czas podzielony według okresów roku liturgicznego”. [z listu Mane nobiscum Domine, JP II] Liturgia Godzin, nazywana potocznie brewiarzem, to nic innego jak codzienna modlitwa Kościoła. Jest zadośćuczynieniem słowom Chrystusa: "Zawsze trzeba się modlić i nie ustawać" (Łk 18, 1). Liturgia godzin (łac. Liturgiae Horarum) ma na celu uświęcenie czasu w ciągu całego dnia. W „Ogólnym Wprowadzeniu do Liturgii Godzin” (OWLG) czytamy: "Słusznie zalicza się publiczną i wspólną modlitwę Ludu Bożego do głównych powinności Kościoła. Już od samych jego początków ci, którzy zostali ochrzczeni, "trwali w nauce Apostołów i we wspólnocie, w łamaniu chleba i w modlitwie" (Dz 2, 42). Dzieje Apostolskie wspominają wielokrotnie jednomyślną modlitwę wspólnoty chrześcijańskiej.

3 wstęp Najstarsze opisy dotyczące modlitwy Żydów znajdujemy w Księdze Wyjścia. Modlitwy te odpowiadały dwóm ofiarom, składanym każdego dnia w świątyni: „A oto z czego będziesz składał ofiarę: dwa roczne baranki codziennie i ustawicznie. Jednego baranka ofiarujesz rano, a drugiego baranka ofiarujesz o zmierzchu” /Wj 29, 38-39/. Jezus był wierny tradycji swego narodu. Zachowywał modlitwę poranną: „Nad ranem, gdy jeszcze było ciemno, wstał, wyszedł i udał się na miejsce pustynne i tam się modlił” /Mk 1, 35/ i wieczorną: „Gdy rozstał się z nimi, odszedł na górę, aby się modlić. Wieczór zapadł...” /Mk 6, 46/. On sam modlił się i do modlitwy zachęcał. „Powiedział im też przypowieść o tym, że zawsze powinni się modlić i nie ustawać” / Łk 18,1/. W Ewangelii odnajdujemy wiele przykładów na to, kiedy, gdzie i jak modlił się Syn Boży, a także tekst najdoskonalszej modlitwy, której On sam nas nauczył, czyli „Ojcze nasz”.

4 Wstęp Kościół pierwszych wieków, wierny słowom Pana, w Dziejach Apostolskich szukał wskazówek, co do praktykowania nieustannej modlitwy i tam też wskazówki takie odnalazł. Z biegiem czasu uświęcano wspólną modlitwą także inne godziny dnia kierując się tym, co wyczytywano w Dziejach Apostolskich. Ukazują one uczniów zgromadzonych na modlitwie o godzinie: Trzeciej: „Ci ludzie nie są pijani, jak przypuszczacie, bo jest dopiero trzecia godzina dnia” /Dz 2,15/; Szóstej: „(…) wszedł Piotr na taras, aby się pomodlić. Była mniej więcej szósta godzina.” (Dz 10, 9); Dziewiątej: „Gdy Piotr i Jan wchodzili do świątyni na modlitwę o godzinie dziewiątej (…)” (Dz 3, 1); „O północy Paweł i Sylas modlili się, śpiewając hymny Bogu” (Dz 16, 25). Należy tu dodać, że poszczególne godziny znalazły odzwierciedlenie w nazwach liturgicznych –tercja (3), seksta (6), nona (9) – co naszej rachubie czasu odpowiada godzinom: dziewiątej, dwunastej, piętnastej.

5 Wstęp Brewiarz nie od razu był taki, jakim dziś go znamy. Przechodził dłuższy rozwój historyczny, aż doszedł do formy dzisiejszej. Historię brewiarza możemy podzielić na trzy okresy: Starożytność (aż do Grzegorza Wielkiego - ok. r. 600); Średniowiecze (do roku 1520); Czasy nowsze (od Piusa V do Piusa XII).

6 Starożytność Świadectwo modlitwy odmawianej trzy razy dziennie znajdujemy w "Didaché" (I wiek), poleca ona wiernym odmawiać trzy razy dziennie Ojcze nasz, ale tu chodzi raczej o modlitwę prywatną. Obok modlitwy prywatnej wiernych występuje modlitwa publiczna Kościoła. Pliniusz Młodszy (około 110 roku) wspomina w liście do cesarza Trajana, że chrześcijanie mają zwyczaj zbierać się w ustalonym dniu przed wschodem słońca i śpiewać pieśń Chrystusowi jako Bogu Na początku III stulecia mamy już w chrześcijaństwie modlitwę nocną, ranną i wieczorną oraz godziny w ciągu dnia (tercja, seksta i nona). Możemy stwierdzić, że dawne zwyczaje żydowskie i rzymskie przyczyniły się do rozwoju trzech godzin dziennych. Natomiast godziny wieczorne, nocne i poranne są raczej pochodzenia chrześcijańskiego. Należy zaznaczyć, że w życiu żydowskim nocna modlitwa była ona zupełnie nieznana i jest to zupełnie nowa modlitwa Kościoła męczenników. Niewątpliwie prześladowania przyczyniły się do jej rozwoju, gdyż chrześcijanie nie mogli się zbierać na modlitwę za dnia, dlatego przenieśli modlitwę i ofiarę eucharystyczną na godziny nocne. „Didaché” albo „Nauka dwunastu apostołów” (Nauka Pana), którą dwunastu Apostołów przekazało narodom. Jest to dzieło anonimowe, które powstało w I wieku n.e. na terenie Syrii, zaliczane do pism Ojców Apostolskich.

7 Starożytność Na początku IV wieku w klasztorach pojawiły się jeszcze dwie godziny kanoniczne dotąd nieznane: Pryma (pierwsza godzina dnia, liczona od wschodu słońca) Kompleta (modlitwa na zakończenie dnia). Po Edykcie Mediolańskim /313 r./, kiedy możliwe było już publiczne wyznawanie wiary, od wieku IV do V, nieustanną wspólną modlitwę praktykowano w dwojaki sposób: a) wspólnoty gromadzące się wokół swego biskupa przy kościołach katedralnych, b) wspólnoty zakonne .

8 Szczególny wpływ na Liturgię godzin miał św. Benedykt.
Starożytność Szczególny wpływ na Liturgię godzin miał św. Benedykt. Wprowadził pięć zasad, które stały się normą dla oficjum rzymskiego: 1) Co tydzień należało recytować cały psałterz, a w rok przeczytać całe Pismo św. 2) W oficjum nocnym przestrzegać uświęconej liczby 12 psalmów (zasada, która w brewiarzu rzymskim przetrwała aż do reformy Piusa X). 3) Podczas dnia i latem krótsze preces, w niedzielę i podczas nocy dłuższe preces. 4) Nie należy zbytnio przedłużać oficjum nocnego. (Dlatego też Benedykt przeniósł Nieszpory na porę dzienną, a czas poprzedzający pójście na spoczynek przeznaczył na Kompletę). 5) Każda godzina kanoniczna powinna tworzyć harmonijną całość, co osiąga się przez odpowiedni podział psalmów, hymnów i modlitw. Oficjum - zbiór modlitw odmawianych w różnych porach dnia

9 Starożytność Oprócz św. Benedykta decydujący wpływ na formowanie się oficjum rzymskiego mieli św. Ambroży i św. Damazy papież. Św. Ambroży, przeniósł ze Wschodu na Zachód tzw. śpiew antyfonalny (w dwóch chórach) psalmów, a także hymny, które sam układał. Przyczynił się do wzbogacenia oficjum. Św. Damazy czynnie współdziałał przy układaniu oficjum brewiarzowego. Prawdopodobnie on pierwszy przeprowadził w rzymskim oficjum podział psalmów na cały tydzień. Z biegiem czasu powstał zwyczaj zobowiązujący duchownych do odmawiania godzin kanonicznych. Do tego zwyczaju nawiązał cesarz Justynian, gdy w roku 528 ustawą nałożył na kler obowiązek odmawiania oficjum nocnego, rannego i wieczornego. Okres starożytności kończy się na Grzegorzu Wielkim. On dał liturgii rzymskiej formę, która zachowała się z małymi zmianami do dnia dzisiejszego. W VII wieku zatwierdził tzw. oficjum rzymskie i oficjum klasztorne.

10 Średniowiecze Średniowiecze nic istotnego nie dodało, co by mogło służyć do wzbogacenia treści lub do rozwoju formy. W tym okresie wprowadzono większość hymnów. W średniowieczu rozwinęły się szczególnie uroczystości Świętych Pańskich i powstała większa część ich oficjów i kalendarium brewiarzowe znacznie się rozszerzyło. Niezwykle ważne jest to, że średniowiecze stworzyło brewiarz w dzisiejszym znaczeniu. Dotąd bowiem do recytowania lub odśpiewania oficjum służył cały szereg ksiąg (Psałterz, Biblia, teksty Ojców Kościoła, księgi z Hymnami). Długość lekcji nie była zwykle ustalona, zależało to raczej od woli przełożonego lub przewodniczącego chóru. Wtedy opracowano w Rzymie tom zawierający wszystkie części oficjum złączone w jedną całość; księgę tę nazwano "breviarium secundum consuetudinem Romanae curiae". Lekcje zostały tu ściśle określone i bardzo skrócone w porównaniu z dotychczasowym oficjum rzymskim. Tu pojawia się brewiarz /z łac. breviarium – skrót/. Księga ta była przeznaczona jednak tylko do prywatnego użytku, podczas gdy w chórze posługiwano się jeszcze długo poszczególnymi tomami. Synod w Trewirze w 1227 roku nakazał, by wszyscy kapłani posiadali własne brewiarze. W 1241 roku papież Grzegorz IX pozwolił, by wszyscy zakonnicy mogli korzystać z Brewiarza rzymskiego.

11 Czasy nowsze W ciągu średniowiecza zakradły się do brewiarza pewne nieścisłości. Liczne uroczystości Świętych Pańskich złamały starą zasadę, według której co tydzień recytowano cały psałterz, a co rok czytano wszystkie księgi Pisma św. Taki stan rzeczy wywołał przy końcu XV stulecia pragnienie reformy. Sobór Trydencki podjął się tego zadania. Owocem zabiegów był brewiarz wydany w roku 1568 przez papieża Piusa V (Breviarium Pianum). Nowy brewiarz trzymał się ściśle dawnej tradycji: Uroczystości Świętych zostały zredukowane. Wrócono do starej zasady odmawiania całego psałterza w ciągu tygodnia oraz czytania wszystkich ksiąg Pisma św. w ciągu roku. Jednak pojawia się tu nowe podejście do modlitwy brewiarzowej – modlitwa indywidualna jest normą, a wspólnotowa – wyjątkiem. Od czasów papieża Piusa V do pontyfikatu papieża Piusa X następuje ponowna rozbudowa brewiarza (rozbudowa uroczystości Świętych Pańskich).

12 Czasy nowsze Na początku XX wieku papież Pius X zreformował brewiarz Piusa V, a papież Pius XII w 1945 roku wprowadził nowe tłumaczenie psalmów, uprościł rubryki, całość skrócił. Papież Jan XXIII uzupełnił reformy Piusa XII. Kolejny papież – Paweł VI, stosując się do dokumentów Soboru Watykańskiego II, wprowadził postanowienia szczegółowe zawarte w Konstytucji o Liturgii Świętej /Sacrosanctum Concilium/ i w 1971 roku opublikował odnowioną Liturgię Godzin w duchu Soboru Watykańskiego II. Brewiarz przedsoborowy (1962 r.)

13 Czasy nowsze Wydanie łacińskie ukazało się w latach Na język polski Liturgia godzin była tłumaczona w latach , drugie wydanie typiczne ogłoszono w 1985 roku. Brewiarz obejmuje cztery tomy, w kolejności okresów liturgicznych: I. Adwent i Okres Bożego Narodzenia II. Wielki Post i Okres Wielkanocy. III. Okres Zwykły (od 1 do 17 niedzieli). IV. Okres Zwykły (od 18 niedzieli do końca roku kościelnego)

14 współczesność II Sobór Watykański w Konstytucji dogmatycznej o Kościele podkreśla, iż ośrodkiem całego życia Kościoła, źródłem i szczytem jest Eucharystia. Z nią to w różny sposób łączą się wszelkie działania Kościoła, a szczególnie trzy elementy: celebracja Słowa Bożego, Liturgia Godzin rok liturgiczny. Liturgia Godzin odnowiona przez II Sobór Watykański jest modlitwą Kościoła, która przez uwielbienie, dziękczynienie i błagania uświęca cały bieg godzin dnia i całą działalność ludzką. Przez nią dokonuje się uwielbienie Boga i uświęcenie człowieka. Liturgia Godzin najlepiej przygotowuje kapłanów, a także i katolików świeckich do owocnego sprawowania i przeżywania Eucharystii.

15 współczesność Obowiązek sprawowania liturgii godzin mają osoby, które przyjęły święcenia (diakoni, prezbiterzy, biskupi) albo złożyły śluby wieczyste (zakonnicy i siostry zakonne). Zachęca się do niej także osoby świeckie. Na jeden dzień składają się następujące godziny kanoniczne: Jutrznia, Godzina Czytań, Modlitwa w ciągu dnia, Nieszpory, Modlitwa na zakończenie dnia Liturgia Godzin Wydanie Skrócone

16 Jutrznia … Dziękujemy za uwagę ☺
Jutrznia to poranna modlitwa Kościoła. Ale o tym następnym razem… Dziękujemy za uwagę ☺