Zagrożenia ekologiczne a bezpieczeństwo na poziomie lokalnym

Prezentacja na temat: "Zagrożenia ekologiczne a bezpieczeństwo na poziomie lokalnym"— Zapis prezentacji:

1 Zagrożenia ekologiczne a bezpieczeństwo na poziomie lokalnym
P_U01: …student potrafi interpretować wybrane zjawisko społeczne identyfikując jego związek z problematyką zagrożeń dla bezpieczeństwa społeczności lokalnej Urszula Binduga, Leszek Baran Fot., rys. za pośrednictwem: Gazeta.pl, Google

2 Co to ekologia, ekologiczny?
Ekologia (gr. aikos = dom, gospodarstwo = środowisko, miejsce życia; logos = słowo, opowieść, nauka) Ekologia to zatem nauka o zależnościach między istotami żywymi oraz nimi a ich środowiskiem – ożywionym i nieożywionym) Ekologiczny to: dotyczący środowiska, związków organizmów z ich środowiskiem, ale – przyjęło się – także przyjazny środowisku.

3 Co to zagrożenie ekologiczne?
Zagrożenia ekologiczne należy zatem rozumieć jako zjawiska, zdarzenia niebezpieczne dla środowiska, dla ekosystemu, dla elementów go współtworzących Ekosystem = wyodrębniony obszar i występujące na nim żywe i nieożywione elementy środowiska wzajem na siebie oddziałujące i w ścisłej zależności od siebie Katastrofa ekologiczna to zjawisko, które polega na zmianie środowiska przyrodniczego gatunku/populacji, nieodwracalnej w naturalny sposób Skala oddziaływania człowieka na przyrodę jest zaś taka, że sama natura nie jest w stanie się obronić; Wg ekologów, całej planecie grozi katastrofa ekologiczna

4 Malejąca bioróżnorodność na Ziemi i jej miary. Fot
Malejąca bioróżnorodność na Ziemi i jej miary Fot. Nielegalna wycinka drzew w Kongo; Wskaźnik życia planety (Living Planet Index): wskaźnik ogólnego stanu ekosystemów naturalnych, służący ilustrowaniu procesu zmniejszania się bioróżnorodności na Ziemi i określany w oparciu o stan ok. 8 tys. populacji i ponad 2,5 tys. gatunków kręgowców na świecie Wg Living Planet Report dla World Wide Fund for Nature: w latach świat stracił 30% zasobów naturaln. populacje gatunków zwierząt żyjących w lasach równikowych zmniejszyły się w ciągu ostatnich 40 lat o 60%, Lasy tropikalne (deszczowe równikowe) to zaledwie 6% powierzchni Ziemi, ale aż 80% wszystkich żyjących na świecie organizmów i tzw. płuca świata (kluczowy dostarczyciel tlenu)

5

6 Malejąca bioróżnorodność na Ziemi i jej miary Edyta Wiszniewska, Zagrożenia ekologiczne, (ten i następny slajd) Ślad ekologiczny/stopy (Ecological Footprint) drugi wskaźnik uwzględniony w Living Planet Report obliczany jako wielkość naszej konsumpcji w przeliczeniu na powierzchnię obszarów biologicznie produktywnych, inaczej: ile trzeba ha lądu i morza do zrekompensowania zasobów skonsumowanych i poświęconych na absorpcję odpadów wyrażany jest w globalnych hektarach (gha) na osobę Obecnie potrzebujemy półtorej kuli ziemskiej na odtworzenie tego, co rocznie zużywamy (inaczej - aby odtworzyć to, co z zasobów ziemskich zużywamy w rok, Ziemia potrzebuje 1,5 roku); w 2030 mogą to być dwie, a w trzy kule ziemskie (trzy lata…), jeśli nic się nie zmieni…

7 Największy narodowy ślad ekologiczny mają USA oraz Chiny
Największy narodowy ślad ekologiczny mają USA oraz Chiny. Każde z tych państw konsumuje 1/5 zasobów Ziemi. Jednak gdy ślad ekologiczny dla mieszkańca Chin wynosi średnio 2,1 gha, to dla mieszkańca USA ponad 9 gha. Ślad ekologiczny mieszkańca Kongo, które ma siódmą najwyższą zdolność biologiczną na świecie, czyli odtworzeniową (13.9 gha/os.), wynosi zaledwie 0.5 gha/os. W przypadku Polski jest to 3,3 gha na mieszkańca (przez ostatnie 20 lat spadł o 0,6 gha).

8 Mapa świata wg śladu ekologicznego Mitygacja wydaje się wręcz niezbędna… /Jakob Arnoldi, Ryzyko, Sic!, Warszawa 2011/

9 Rodzaje zanieczyszczeń
Zanieczyszczenia środowiska są to substancje ciekłe, ciała stałe, gazy lub energia, które wprowadzone do powietrza, wody, gruntu wpływają ujemnie na środowisko. Istnieją rożne podziały zanieczyszczenia środowiska. Jednym z nich jest podział na to, co zostało zanieczyszczone i przez co.

10 Rodzaje zanieczyszczeń – co?
Zanieczyszczenie powietrza, czyli występowanie w atmosferze różnych substancji, które nie wchodzą w skład mieszaniny powietrza, mających szkodliwy wpływ dla zdrowia ludzi i innych organizmów, lub też wpływają negatywnie na obiekty nieożywione. Zanieczyszczenie wody - jest spowodowane zmianami cech fizycznych, chemicznych lub biologicznych wody. Uniemożliwia wykorzystanie wody do celów spożywczych lub gospodarczych. John Travolta w filmie „Adwokat”, „A Civil Action”

11 Rodzaje zanieczyszczeń – co?
Grunt: może dojść również do zanieczyszczenia gruntu, które skutkuje uniemożliwieniem odpowiedniego wykorzystania tego elementu środowiska. „Zanieczyszczenie krajobrazu” - przez zmniejszenie wartości estetycznej otoczenia. Zanieczyszczenia krajobrazu to przede wszystkim wszechobecne śmieci, składowiska odpadów, wysypiska, hałdy i zniszczenia powstające w wyniku eksploatacji złóż kopalnych, a więc wszystko to, co w znaczny sposób obniża walory estetyczne otoczenia i niejednokrotnie przyczynia się do destrukcji okolicznych ekosystemów.

12 Rodzaje zanieczyszczeń…
„Zanieczyszczenie hałasem”, które powoduje właśnie emisja hałasu, a także… „Zanieczyszczenie światłem” (nadmierne oświetlenie nocne), które z kolei powoduje emisja światła: utrudnia funkcjonowanie gatunkom przystosowanym do życia w ciemności obserwowanie astronomom nieba Oznacza nadmierną eksploatację energii. Skażenie promieniotwórcze – może występować w powietrzu, wodzie czy glebie i powstaje pod wpływem substancji promieniotwórczych.

13 Efekt cieplarniany Efekt cieplarniany - wzrost temperatury planety spowodowany zwiększoną koncentracją dwutlenku węgla (lub innych gazów nieprzezroczystych dla podczerwonego promieniowania - tzw. gazów cieplarnianych), jeden z negatywnych skutków zanieczyszczenia środowiska naturalnego.

14 Globalne ocieplenie Globalne ocieplenie to zjawisko polegające na wzroście średnich temperatur na powierzchni Ziemi. Dotyczy ono całej naszej planety (występuje więc w skali globalnej): zarówno atmosfery, jak i wód powierzchniowych. Za główne przyczyny globalnego ocieplenia klimatu uważa się: znaczne nasilenie efektu cieplarnianego, uniemożliwiającego wypromieniowywanie gromadzonego na Ziemi ciepła zmianę albedo [białość], czyli współczynnika odbijania światła słonecznego (stosunek ilości promieniowania odbitego do padającego); to zjawisko jest skutkiem zmniejszania się lądolodu, powierzchni ośnieżonych (jasnych), oraz obszarów leśnych, głównie w wyniku ich karczowania i wypalania przez człowieka (kwestia absorpcji CO2)

15 Globalne ocieplenie Podstawowym skutkiem globalnego ocieplenia może być diametralna zmiana warunków klimatycznych. Wskazują na to już obserwowane zmiany - w postaci postępującego wzrostu średnich rocznych temperatur, podnoszenia się stanu wód na skutek topnienia lodowców, przesuwających się stref klimatycznych. Od dłuższego czasu obserwuje się również nasilenie ekstremalnych zjawisk pogodowych. Na skutek zmian klimatycznych zagrożone są duże obszary zielone - wysychają lub są zalewane wodą, a żyjące tam zwierzęta zmuszane są do migracji lub wymierają; topnieją górskie lodowce, co wpływa na obieg wody w przyrodzie i jest zagrożeniem dla lokalnych ekosystemów.

16 Globalne ocieplenie, lokalne konsekwencje…
Wskutek topnienia lądolodów zagrożony może być Golfsztrom - ciepły prąd oceaniczny ogrzewający Europę. Jego zatrzymanie lub zmiana toru może doprowadzić do drastycznego oziębienia klimatu lub całkiem innych, trudnych do określenia, skutków Kadr z filmu „Pojutrze” fot. Stopklatka

17 Zjawisko smogu Smog jest powodowany przez emisję spalin i pyłów do atmosfery przez samochody oraz zakłady przemysłowe w sytuacji niekorzystnych warunków atmosferycznych: znacznej wilgotności powietrza i braku wiatru. Smog powoduje niszczenie budynków czy zwiększenie zachorowalności mieszkańców. Jego konsekwencją zdrowotną bywają: astma, niewydolność oddechowa, reakcje alergiczne

18 Według Światowej Organizacji Zdrowia - WHO stężenie szkodliwych zanieczyszczeń (m.in. kurzu, smogu, dymów fabrycznych) nie powinno przekraczać 50 mikrogramów na metr sześcienny. W Pekinie odnotowano 755 cząsteczek zanieczyszczeń większych niż 2,5 mikrometra na metr sześcienny powietrza. Według pomiarów prowadzonych przez ambasadę USA stężenie zanieczyszczeń osiągnęło w wtedy 900 mikrogramów. Już 100 mikrogramów jest szkodliwe dla zdrowia, a powyżej 300 zaleca się, by dzieci i osoby starsze nie wychodziły z domów!!! Z prasy… (gazeta.pl)

19 „W ubiegłej dekadzie Pekin zatruwały przede wszystkim zakłady działające w środku miasta i małe kotłownie węglowe ogrzewające osiedla. Jednak przed Igrzyskami Letnimi w 2008 r. rząd, który obiecał kibicom i sportowcom bezchmurne niebo, usunął brudny przemysł ze stolicy (gdzie ulokowano go w latach 50.) do sąsiedniej prowincji Hebei i kazał zamknąć część kotłowni. Na czas igrzysk ograniczono znacznie ruch samochodowy”: kierowcy wyjeżdżali co drugi dzień, na zmianę. „Obecnie większość zanieczyszczeń pochodzi z emisji spalin samochodowych. Po 20-milionowym Pekinie (…) jeździ już 5 milionów samochodów, w tym wiele służbowych. (…) W dodatku wielu ludzi nadal opala mieszkania węglem, a tegoroczna zima należy do wyjątkowo mroźnych. W smogu nad stolicą, którą zbudowano w kotlinie, znajdują się też cząstki piasku znad Pustyni Gobi”.

20 Smog wisi nad Krakowem, a gdzie informacja o nim? Fot. Gazeta.pl
Gazeta.pl Kraków, Dominika Wantuch, O 400, 600, a nawet 800 procent przekroczony w grudniu 2012 r. poziom stężenia szkodliwego pyłu PM10 w powietrzu. Rekord padł, gdy stężenie PM10 wyniosło 804 proc. normy, czyli 402 mikrogramy na metr sześcienny. Jak działać w takich przypadkach?

21 Kwaśne deszcze Kwaśne deszcze to efekt zanieczyszczenia powietrza związkami chemicznymi, które w wyniku zachodzących tam reakcji tworzą kwasy, a te, łącząc się w atmosferze z parą wodną, zanieczyszczają opady. to opad o znacznie niższym ph, zanieczyszczony nie tylko kwasem węglowym, ale i innymi dużo groźniejszymi kwasami, między innymi: siarkowym, azotowym i solnym. Są one, w przeciwieństwie do kwasu węglowego, silnie żrącymi substancjami: kwas siarkowy spala ludzką skórę i wszelkie związki organiczne (związki węgla), kwas azotowy powoduje poważne oparzenia, a solny, w niewielkim stężeniu występujący w naszych sokach trawiennych, rozpuszcza metale (po wymieszaniu z kwasem azotowym nawet złoto i platynę). Większość emitowanych do atmosfery związków siarki i azotu to efekt korzystania, w różnego rodzaju procesach, z energii paliw kopalnych, jak węgiel, ropa naftowa czy gaz ziemny. Dodatkowym czynnikiem zakwaszającym są związki organiczne i nieorganiczne zawarte w spalinach samochodowych + paleniska domowe.

22 Kwaśne deszcze występują w postaci suchej (pyły i gazy) lub mokrej (deszcz, mgła, śnieg itp.). Suche opady są głównie zagrożeniem lokalnym. Kwaśne pyły spadają zazwyczaj blisko źródeł zanieczyszczeń. Mokre z kolei są bardziej mobilne - kwaśny deszcz może spaść nawet w odległości km od źródła, które wyemitowało zanieczyszczenia. Zakwaszone chmury, które z czasem pokonują spore odległości, są o tyle groźniejsze, że kumulowane w nich zanieczyszczenia ulegają ciągłym reakcjom chemicznym, w wyniku czego powstają coraz to nowe, szkodliwe substancje.

23 Kwaśne deszcze oddziałują praktycznie na wszystko:
na środowisko i infrastrukturę, na nas Lasy cierpią od nich w całej Europie. Już w 1985 roku stwierdzono uszkodzenia w ponad połowie lasów w RFN, w niewiele mniejszym stopniu uszkodzone zostały obszary leśne Holandii, 1/3 areałów leśnych Szwajcarii, Czech i Słowacji również obumiera pod wpływem kwaśnych opadów. Kwaśne deszcze wpływają destrukcyjnie na całe ekosystemy. Naukowcy biją na alarm, że wkrótce w samej Ameryce Północnej około 50 tys. jezior całkowicie umrze biologicznie. Wody skażone kwasami stają się jałowe, brak w nich pożywienia dla żyjących tam organizmów. Giną nie tylko jeziora, ale wszystkie organizmy uzależnione od danego zbiornika wodnego - ptaki gnieżdżące się w pobliżu zakwaszonych jezior przestają się rozmnażać, zwierzęta w zdegradowanych lasach są zagrożone utratą pożywienia. To jeden wielki łańcuch przyczynowo – skutkowy.

24 Przypadek Gór Izerskich… Takie przypadku skłaniają do pytania o sposoby przeciwdziałania… Jak je nazwać?

25 Dziura ozonowa… Dziura ozonowa jest to zjawisko polegające na zmniejszaniu się ilości ozonu w ozonosferze (część stratosfery o podwyższonej ilości ozonu). Powstaje wskutek nadmiernej emisji tlenków azotu i freonów (pochodzenia także naturalnego) i rozbijania cząstek ozonu przez freony.

26 Dokładniej: freony są to związki chemiczne, które w wyniku promieniowania ultrafioletowego rozkładają się na węgiel, fluor i chlor. Chlor wchodzi następnie w reakcję z ozonem prowadząc do tworzenia się tlenków i zwykłego tlenu. Tlenki chloru łączą się z kolei w dwutlenki chloru i uwalniają pojedyncze atomy chloru, które rozbijają cząsteczki ozonu. Szacuje się, iż rocznie zawartość ozonu spada od ok. 0,2% nad równikiem do ok. 0,4 - 0,8 w szerokościach umiarkowanych. Jednak najszybciej ilość ozonu maleje nad biegunem południowym. Od czasu odkrycia dziury ozonowej w r. jej powierzchnia nad Antarktydą powiększyła się o 15%.

27 W atmosferze wieją wiatry, które roznoszą zanieczyszczone gazami, w tym freonami, powietrze po całej kuli ziemskiej, także nad obszary Antarktydy, mimo iż znajduje się ona najdalej od terenów będących źródłem emisji (USA, Europa). Kiedy na biegunie południowym zapada noc polarna formuje się nad nim bardzo stabilny i regularny wir (polarny), który trwa pół roku. To wir nie tyle zasysający, ile uniemożliwiający dopływ świeżego powietrza z dużą zawartością ozonu znad obszarów okołorównikowych. Stąd nad Antarktydą reakcje niszczenia ozonu zachodzą intensywniej niż jego tworzenia. Na biegunie północnym w okresie trwania nocy polarnej również obserwuje się zjawisko dziury ozonowej, nie jest ono jednak tak duże, jak na biegunie południowym. Dzieje się tak, ponieważ na półkuli północnej masy powietrza równikowego łatwiej docierają na obszary okołobiegunowe, co jest spowodowane ich mniejszą izolacją niż kontynentu Antarktycznego.

28 Zmniejszenie się ilości ozonu w atmosferze może mieć poważne konsekwencje dla życia na Ziemi. Jest on odpowiedzialny za pochłanianie promieniowania ultrafioletowego, bardzo szkodliwego dla wszelkich organizmów żywych. UV Prowadzi do uszkodzeń komórek (oparzenia, starzenie się). Może powodować zmiany w ich materiale genetycznym i wywoływać tym samym choroby nowotworowe (m.in. czerniaka). Nadmiar promieniowania UV przyczynia się także do osłabienia odporności organizmów, a w konsekwencji zwiększenia ryzyka zarażenia chorobami wirusowymi i pasożytniczymi. Jest również niebezpieczny dla oczu - może być przyczyną m.in. zaćmy. Wzrost promieniowania UV może prowadzić do uszkodzeń wielu gatunków roślin żywieniowych, co z kolei może wpłynąć na zmniejszenie produkcji i pogorszenie jakości żywności. Zanik ozonu prowadzi także do zmian klimatycznych na Ziemi.