Działanie prokuratury i orzecznictwo sądów powszechnych

Prezentacja na temat: "Działanie prokuratury i orzecznictwo sądów powszechnych"— Zapis prezentacji:

1 Działanie prokuratury i orzecznictwo sądów powszechnych
Ministerstwo Sprawiedliwości Przemoc w rodzinie Działanie prokuratury i orzecznictwo sądów powszechnych oraz działania Ministerstwa Sprawiedliwości w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w tym dotyczące ochrony osoby pokrzywdzonej oraz oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla sprawców tego typu przestępstw. Warszawa, dnia 28 stycznia 2014 roku Departament Współpracy Międzynarodowej i Praw Człowieka Wydział ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie

2 Akty prawne dotyczące przemocy w rodzinie
Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z roku; Nowela do w/w ustawy z roku; Rozporządzenia w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta”; Rozporządzenie w sprawie SOW i programów k-e; Ustawa o pomocy społecznej (art. 46a i 48a); Kodeksy (Kk, Kpk, Kkw, Kpc, Kro); Rozporządzenie w sprawie wykonywania obowiązków i uprawnień przez kuratorów sądowych w sprawach karnych wykonawczych; Wytyczne PG; Pozostałe – strona internetowa MS -

3 Definicja przemocy w rodzinie
Przemoc w rodzinie - jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą (art. 2 pkt 2 ustawy).

4 Kodeks karny Przestępstwa opisane w części szczególnej kodeksu karnego, gdzie znamieniem ustawowym jest przesłanka przemocy, dotyczą głównie przemocy fizycznej. Niektóre przestępstwa opisane w części szczególnej kodeksu karnego, gdzie przemoc charakteryzuje działanie sprawcy, zawierają elementy przemocy psychicznej, zwłaszcza art. 207 § 1 k.k. (także m.in. art. 190 § 1 k.k. - groźba, 191a § 1 k.k. – stalking).

5 Przemoc w rodzinie w statystykach sądowych – „rodz”
art. 148 § 1-4 kk - zabójstwo; art. 156 § 1-3 kk - spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu człowieka; art. 157 § 1-2 kk - spowodowanie średniego i lekkiego uszczerbku na zdrowiu człowieka; art. 189 kk - pozbawienie wolności; art. 190 kk - groźba bezprawna; art. 190a § 1-3 kk - stalking, podszywanie się i wykorzystywanie wizerunku lub danych; art. 191 kk - przemoc lub groźba bezprawna w celu zmuszenia do określonego zachowania; art. 191a kk - utrwalanie i rozpowszechnianie wizerunku nagiej osoby; art. 197 § 1-3 kk - zgwałcenie; art. 198 kk - współżycie płciowe z osobą w stanie ograniczonej poczytalności; art. 199 kk - wymuszenie współżycia płciowego na osobie podległej, w krytycznym położeniu; art. 200 § 1-2 kk - pedofilia - uprawianie, prezentowanie treści; art. 201 kk - kazirodztwo; art. 202 § 1-4b kk - prezentowanie treści pornograficznych; art. 203 kk - doprowadzenie przemocą innej osoby do uprawiania prostytucji; art. 207 § 1-3 kk - znęcanie się nad osoba najbliższą art. 208 kk - rozpijanie małoletnich.

6 Przestępstwo z art. 207 § 1 kk Znamiona ustawowe typu podstawowego – art. 207 § 1 kk : Znęcanie się fizyczne lub psychiczne; Nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy; Nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, Sankcja: kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

7 Znamiona ustawowe przestępstwa kwalifikowanego –art. 207 § 2 kk:
Znęcanie się fizyczne lub psychiczne , jak powyżej; Stosowanie szczególnego okrucieństwa; Sankcja: kara pozbawienia wolności od roku do lat 10. Znamiona ustawowe przestępstwa kwalifikowanego – art. 207 § 3 kk Znęcanie się fizyczne lub psychiczne określone w § 1 lub 2; Targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie w następstwie powyższego; Sankcja: kara pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

8 Pojęcie „Znęcania” „Znęcanie się” – działanie lub zaniechanie polegające na umyślnym zadawaniu bólu fizycznego lub dotkliwych cierpień moralnych, powtarzających się w czasie albo jednorazowym, lecz intensywnym i rozciągniętym w czasie (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 1976 roku (VI KZP 13/75; OSNKW 1976, nr 7-8, poz. 86).

9 Znęcanie fizyczne – może polegać m.in. na
biciu; rzucaniu przedmiotami; głodzeniu; odmawianiu pożywienia czy napojów; zmuszania do przebywania w zimnie; poleceniu wykonywania upokarzających czynności; wyrzucaniu z domu; wyrywaniu włosów; przypalaniu papierosem*, etc. * - zob. [w:] M. Mozgawa (red.) Kodeks karny. Komentarz praktyczny, Ofizyna, 2007 II wyd. Komentarz do art kk

10 Znęcanie psychiczne – może polegać m.in. na
lżeniu; wyszydzaniu; upokarzaniu; znieważaniu; straszeniu; grożeniu; sprowadzaniu do mieszkania osób nieakceptowanych przez domowników; uniemożliwianiu spoczynku nocnego; złośliwym budzeniu; odmowie opuszczenia pomieszczenia; niepokojeniu przez telefony i sms’y np. w miejscu pracy; złośliwym chowaniu dokumentów, kluczy; etc.

11 Wnioski Zakres pojęciowy przestępstwa przemocy w rodzinie się jest szerszy od przestępstwa znęcania się z art. 207 kk. Zjawisko przemocy w rodzinie opisują różne przepisy części szczególnej Kodeksu karnego Trudności z oceną zjawiska przemocy w rodzinie w kontekście oddziaływania ze strony sądów i prokuratur.

12 1. Orzecznictwo ogólne. W roku w Sądach Rejonowych w Polsce skazano ogółem: ( , , ) osób. Z tego wymierzono: kar grzywny (samoistnych) 21,4% z warunkowym zawieszeniem wykonania - 2,1 % kar ograniczenia wolności 13,4 % z warunkowym zawieszeniem wykonania - 2,7 % kar pozbawienia wolności 65,1 % z warunkowym zawieszeniem wykonania. 83,5%

13 Stosunek procentowy rodzajów kar orzekanych w Sądach Rejonowych w Polsce w 2013 roku

14 Skazani nieprawomocnie w sądach I instancji – za wszystkie przestępstwa w latach 1999 - 2013

15 Liczba przestępstw na 100 tys. mieszkańców (dane za 2007 r.)
Dane policyjne wg European Sourcebook of Crime and Criminal Justice Statistics – 2010

16 Wskaźnik prizonizacji w wybranych krajach Europy– styczeń 2014
Dane International Centre for Prison Studies -

17 Liczba skazanych objętych nadzorem służb probacyjnych na 100 tys
Liczba skazanych objętych nadzorem służb probacyjnych na 100 tys. mieszkańców (dane na koniec 2009 r.) Wyliczono na podstawie raportu Council of Europe Annual Penal Statistics SPACE II 2009

18 Orzeczenia sądów skutkujące pozbawieniem wolności w 2013 r.

19 Zakres oddziaływania wymiaru sprawiedliwości na przemoc w rodzinie
207 kk Przestępstwa przemocy wobec najbliższych Akty oskarżenia skierowane do sądu Wszczęte postępowanie przygotowawcze Wszczęta procedura „Niebieskie Karty” Szara strefa przemocy niezdiagnozowanej

20 Efekt „góry lodowej”

21 2. Orzecznictwo w zakresie art. 207 § 1 kk
1. W 2013 roku w Sądach Rejonowych w Polsce osądzono z art. 207 § 1 kk ogółem: (2012 – , , ) osób. Z tego: skazano; 403 - uniewinniono; warunkowo umorzono postępowanie; 634 - umorzono postępowanie; 712 - tymczasowo aresztowano.

22 Stosunek procentowy rodzajów orzeczeń Sądów Rejonowych w zakresie art
Stosunek procentowy rodzajów orzeczeń Sądów Rejonowych w zakresie art. 207 § 1 kk

23 165 - kary grzywny (samoistnych); 473 - kar ograniczenia wolności;
2. W 2013 roku w Sądach Rejonowych w Polsce skazano z art. 207 § 1 kk ogółem: ( , , , ) osób. Z tego wymierzono: kary grzywny (samoistnych); kar ograniczenia wolności; kar pozbawienia wolności; bezwzględnych; z warunkowym zawieszeniem wykonania.

24 Stosunek procentowy rodzajów kar orzekanych w Sądach Rejonowych w Polsce z art. 207 § 1 kk

25 Skazani nieprawomocnie w sądach I instancji – za przestępstwo z art
Skazani nieprawomocnie w sądach I instancji – za przestępstwo z art. 207 § 1 kk w latach 1999 – 2013

26 Stosunek procentowy wymiaru kary pozbawienia wolności orzekanej w Sądach Rejonowych w Polsce w 2013 roku z art. 207 § 1 kk

27 Kara pozbawienia wolności (bezwzględna)
wykonywana na podstawie art. 207 kk w dniu 31 grudnia 2013 roku w jednostkach penitencjarnych przebywało osadzonych sprawców przemocy w rodzinie, z tego: kara pozbawienia wolności, tymczasowe aresztowanie.

28 Z skazanych z art. 207 § 1 kk na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania pod dozór kuratora oddano osoby – 72,4% ( ,2%, ,7%, %, %) Szacunkowo w danej chwili pod dozorem kuratorów sądowych przebywa ok sprawców przemocy w rodzinie). Wśród osób pokrzywdzonych przestępstwem z art. 207 § 1 kk było małoletnich, kobiet oraz mężczyzn. Z art. 335 § 1 kpk skazano 3.256, a z art. 387 § 1 kpk – 2.585, co łącznie stanowi – 49,1%, (2012 – 48,7%, %, %, %); wszystkie przestępstwa w 2012 – 53,7%, a sam art. 335 § 1 kpk – 42% skazań.

29 Osoby pokrzywdzone przestępstwem z art. 207 kk - 19
Osoby pokrzywdzone przestępstwem z art. 207 kk osób w 2013 roku

30 Orzeczenia Sądów Rejonowych z art
Orzeczenia Sądów Rejonowych z art. 207 § 1 kk uwzględniające wnioski prokuratora z art. 335 § 1 kpk oraz wnioski z art. 387 § 1 kpk

31 3. Środki izolacji sprawcy od pokrzywdzonego
w postępowaniu karnym - na etapie postępowania przygotowawczego, zatrzymanie przed wszczęciem postępowania, środki zapobiegawcze w czasie postępowania karnego; po zakończeniu postępowania karnego – środki karne lub probacyjne, orzekane w orzeczeniu kończącym; w postępowaniu wykonawczym – środki probacyjne w trakcie wykonywania kary wolnościowej, zarządzenie wykonania kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem bądź odwołanie warunkowego zwolnienia; w postępowaniu cywilnym, niezależnie od postępowania karnego (np. przed wszczęciem postępowania).

32 a) Środki izolacji sprawcy od pokrzywdzonego w postępowaniu karnym
Zatrzymanie (nowe podstawy) art. 15a ustawy o Policji - Funkcjonariusz Policji ma prawo zatrzymania sprawców przemocy w rodzinie stwarzających bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego w trybie określonym w art. 15 (ogólne podstawy zatrzymania). art. 244 § 1a kpk - Policja ma prawo zatrzymać osobę podejrzaną, jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że popełniła ona przestępstwo z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej, a zachodzi obawa, że ponownie popełni przestępstwo z użyciem przemocy wobec tej osoby, zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa grozi. art § 1b kpk Policja zatrzymuje osobę podejrzaną, jeśli przestępstwo, o którym mowa w § 1a, zostało popełnione przy użyciu broni palnej, noża lub innego niebezpiecznego przedmiotu, a zachodzi obawa, że ponownie popełni ona przestępstwo z użyciem przemocy wobec osoby wspólnie zamieszkującej, zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa grozi.

33 a) Środki izolacji sprawcy od pokrzywdzonego w postępowaniu karnym c.d.
Zatrzymanie c.d. zatrzymanie stosuje się do ustania przyczyny zatrzymania, nie dłużej aniżeli 48h - w tym czasie prokurator może zastosować środki zapobiegawcze lub przekazać podejrzanego do dyspozycji sądu wraz z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania. czas zatrzymania wydłuża się od tego momentu o 24h – aby sąd mógł wniosek rozpoznać i zastosować tymczasowe aresztowanie bądź wniosku nie uwzględnić (natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego).

34 a) Środki izolacji sprawcy od pokrzywdzonego w postępowaniu karnym c.d.
Środki zapobiegawcze po zatrzymaniu osoby podejrzanej i ewentualnym postawieniu zarzutów popełnienia przestępstwa (np. z art. 207 § 1 kk), prokurator może zastosować środki zapobiegawcze (za wyjątkiem TA). celem zastosowania środków zapobiegawczych jest: zabezpieczenie prawidłowego toku postępowania wyjątkowo - zapobiegnięcie popełnienia przez podejrzanego nowego, ciężkiego przestępstwa. środki te, zwłaszcza na późniejszym etapie, może stosować także sąd.

35 a) Środki izolacji sprawcy od pokrzywdzonego w postępowaniu karnym c.d.
Środki zapobiegawcze c.d. Rodzaje: Tymczasowe aresztowanie – stosuje wyłącznie sąd (art. 258 kpk) – liczba złożonych wniosków do sądu w sprawach przemocy w rodzinie (2012 – 1.745, 2011 – 2.002, ), liczba uwzględnionych przez sąd (2012 – 1.679, 2011 – 1.895, ); Dozór Policji (art. 275 kpk); Dozór Policji z obowiązkiem opuszczenia lokalu mieszkalnego (art. 275 § 3 kpk) Nakaz opuszczenia lokalu mieszkalnego przez sprawcę (art. 275a kpk)

36 a) Środki izolacji sprawcy od pokrzywdzonego w postępowaniu karnym c.d.
Dozór Policji obowiązek podejrzanego zgłaszania się w określonych terminach do jednostki Policji, celem udzielenia informacji i wykonywaniu nałożonych obowiązków Obowiązki: zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu, zgłaszania się do organu dozorującego w określonych odstępach czasu, zawiadamianie organu o zamierzonym wyjeździe i terminie powrotu, zakaz kontaktowania się z pokrzywdzonym, zakaz przebywania w określonych miejscach, inne ograniczenia swobody (np. zakaz zbliżania się na określoną odległość, program korekcyjno-edukacyjny).

37 a) Środki izolacji sprawcy od pokrzywdzonego w postępowaniu karnym c.d.
Dozór Policji z zakazem kontaktowania się z pokrzywdzonymi lub innymi osobami (art. 275 § 2 kpk) (2012 – 1.412, – 1.280, )

38 Dozór Policji z zakazem kontaktowania się z pokrzywdzonym w latach 2009 - 2013 roku

39 a) Środki izolacji sprawcy od pokrzywdzonego w postępowaniu karnym c.d.
Dozór Policji oddanie pod dozór w miejsce niezastosowanego tymczasowego aresztowania, pod warunkiem opuszczenia lokalu przez sprawcę w wyznaczonym terminie i określenia przez niego miejsca swojego pobytu (art. 275 § 3 kpk) (2012 – 627, 2011 – 505, 2010 – 337, )

40 Dozór Policji z obowiązkiem opuszczenia lokalu mieszkalnego (art
Dozór Policji z obowiązkiem opuszczenia lokalu mieszkalnego (art. 275 § 3 kpk) w latach roku

41 Nakaz opuszczenia lokalu mieszkalnego
a) Środki izolacji sprawcy od pokrzywdzonego w postępowaniu karnym c.d. Nakaz opuszczenia lokalu mieszkalnego (275a kpk) przez podejrzanego wspólnie zamieszkującego z pokrzywdzonym; przesłanka – uzasadniona obawa, że oskarżony ponownie popełni przestępstwo z użyciem przemocy, zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa groził; środek ten stosuje się na okres nie dłuższy niż 3 miesięcy z możliwością przedłużenia przez sąd na dalsze okresy, nie dłuższe niż 3 miesiące (może być ich więcej niż jeden); oskarżonemu, na jego wniosek można wskazać miejsce pobytu w placówkach zapewniających miejsca noclegowe.

42 a) Środki izolacji sprawcy od pokrzywdzonego w postępowaniu karnym c.d.
Nakaz opuszczenia lokalu mieszkalnego zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym (art. 275a kpk) – (2012 – 1.241, , )

43 Liczba zastosowanych środków zapobiegawczych w postaci nakazu opuszczenia lokalu mieszkalnego w latach

44 b) Środki izolacji sprawcy od pokrzywdzonego po zakończeniu postępowania karnego
Środki karne środki karne orzeka sąd w wyroku kończącym sprawę karną; środki karne orzeka się w latach od 1 roku do 10, a czasami 15 lat; niektóre środki karne mogą być połączone z obowiązkiem zgłaszania się do Policji lub innego organu w określonych odstępach czasu. Środki probacyjne środki probacyjne sąd w wyroku kończącym sprawę karną; środki probacyjne orzeka się w okresie próby w latach od 2 do 5 lat; przesłanka – orzeczenie w postaci warunkowego zawieszenia wykonania kary (zwykle kary pozbawienia wolności), ewentualnie warunkowego umorzenia postępowania.

45 Zakaz zbliżania się do pokrzywdzonego w latach stosowany przez sąd w wyroku jako środek probacyjny bądź karny

46 Nakaz opuszczenia lokalu przez sprawcę stosowany przez sąd w wyroku jako środek probacyjny bądź karny w latach

47 d) Środki izolacji sprawcy od pokrzywdzonego w postępowaniu cywilnym
Zobowiązanie do opuszczenia mieszkania orzekane na wniosek przez sąd cywilny (niezależnie od postępowania karnego); uprawnienie do złożenia wniosku przysługuje osobie dotkniętej przemocą, wspólnie zamieszkującej ze sprawcą – członkiem rodziny (wpis – 40 zł), przesłanką jest czynienie szczególnie uciążliwym wspólnego zamieszkiwania poprzez zachowanie polegające na stosowaniu przemocy, termin do rozpoznania sprawy – 1 miesiąc, wykonalność orzeczenia – z chwilą ogłoszenia, nowe uregulowania prawne (1046 kpc) – skuteczna egzekucja bez konieczności zapewnienia pomieszczenia tymczasowego zmiana orzeczenia możliwa w razie zmiany okoliczności (zmiana lub uchylenie).

48 Zobowiązanie do opuszczenia mieszkania orzekane na wniosek przez sąd cywilny
w 2012 roku wpłynęły (2012 – 730, , ) wnioski, z czego w co najmniej 387 (2012 – 268, , ) żądanie uwzględniono; żądanie oddalono w 118 (2012 – 74, , ) . Reszta spraw pozostawała w toku. Stosunek spraw, w których żądanie uwzględniono do spraw załatwionych w 2013 roku wyniósł 44% , czyli był zbliżony do roku 2012 (43,23%, a w %).

49 4. Oddziaływania korekcyjno-edukacyjne
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 lutego 2011 r. w sprawie standardu podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, kwalifikacji osób zatrudnionych w tych ośrodkach, szczegółowych kierunków prowadzenia oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie oraz kwalifikacji osób prowadzących oddziaływania korekcyjno-edukacyjne

50 Oddziaływania korekcyjno-edukacyjne
Cel (§ 4): Powstrzymanie osoby stosującej przemoc w rodzinie przed dalszym stosowaniem przemocy; Rozwijanie umiejętności samokontroli i współżycia w rodzinie; Kształtowanie umiejętności w zakresie wychowywania dzieci bez używania przemocy w rodzinie; Uznania przez osobę stosującą przemoc w rodzinie swojej odpowiedzialności za stosowanie przemocy; Zdobycie i poszerzenia wiedzy na temat mechanizmów powstawania przemocy w rodzinie; Zdobycie umiejętności komunikowania się i rozwiązywania konfliktów w rodzinie bez stosowania przemocy; Uzyskanie informacji o możliwościach podejmowania działań terapeutycznych.

51 Oddziaływania korekcyjno-edukacyjne
Adresaci (§ 5): osoby skazane za czyny związane ze stosowaniem przemocy w rodzinie, odbywające karę pozbawienia wolności w zakładach karnych albo wobec których sąd warunkowo zawiesił wykonanie kary, zobowiązując je do uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych; osoby stosujące przemoc w rodzinie, uczestniczące w terapii leczenia uzależnienia od alkoholu lub narkotyków, lub innych środków odurzających, substancji psychotropowych albo środków zastępczych, dla których oddziaływania korekcyjno-edukacyjne mogą stanowić uzupełnienie podstawowej terapii; osoby, które w wyniku innych okoliczności zgłoszą się do uczestnictwa w programie korekcyjno-edukacyjnym.

52 Nowe podstawy do orzekania programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych
Zmiana w Kodeksie karnym (nowelą do ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie – od roku) – art. 72 § 1 pkt 6a kk – nałożenie obowiązku uczestnictwa skazanego w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych bez jego zgody (art. 74 § 1 kk); Zmiana w Kodeksie karnym (nowelą do ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii – od roku) – art. 67 § 3 kk) – nałożenie w/w obowiązku przy warunkowym umorzeniu postępowania.

53 Liczba orzeczonych środków probacyjnych w postaci programów korekcyjno-edukacyjnych w latach

54 Za znęcanie się nad członkami rodziny z art
Za znęcanie się nad członkami rodziny z art. 207 kk w ostatnim dniu roku 2013 w zakładach karnych przebywało ogółem osadzonych (2012 – 8.412, , osadzonych). W jednostkach penitencjarnych w 2012 roku zrealizowano ogółem 242 edycji programów edukacyjno-korekcyjnych (2012 – 243, , edycji), w których uczestniczyło ogółem skazanych z art. 207 kk ( , , ). większość skazanych z art. 207 kk, osadzonych w jednostkach penitencjarnych, zostało poddanych oddziaływaniom korekcyjno-edukacyjnym , natomiast skazani pozostający na wolności są poddawania takim programom bardzo rzadko bądź wcale.

55 Sposoby zwiększenia liczby osób kierowanych z sądów na programy oddziaływań k-e
Zwiększenie liczby wniosków prokuratora z art. 335 § 1 kpk zawierających propozycję zastosowania wobec oskarżonego obowiązku uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych, Uzależnianie uwzględnienia przez sąd wniosku oskarżonego z art. 387 kpk, od jego uczestnictwa w tego typu oddziaływaniach, Zwiększenie liczby wniosków kuratorów sądowych do sądu w toku postępowania wykonawczego o orzeczenie takiego obowiązku probacyjnego, Uzależnianie uwzględnienia przez sąd penitencjarny zgody na warunkowe zwolnienie od umieszczenia we wniosku dyrektora zakładu karnego lub samego skazanego w/w obowiązku probacyjnego, Poszerzenie wiedzy sędziów na temat konkretnych programów stosowanych w obszarze właściwości sądu.

56 a) Wnioski prokuratora
Wytyczne Prokuratora Generalnego z dnia 1 kwietnia 2014 roku dotyczące zasad postępowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. pkt 20 – należy wnosić o orzeczenie właściwych obowiązków określonych w art. 72 kk (w tym pkt 6a – uczestnictwo w programach korekcyjno-edukacyjnych); pkt 26 – w postępowaniu wykonawczym należy składać wnioski o nałożenie na skazanych obowiązku uczestnictwa w oddziaływaniach k-e. ustalenie podmiotów realizujących programy k-e na terenie właściwości prokuratury/sądu.

57

58 c) Wnioski kuratorów sądowych
Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało dla kuratorów sądowych wzory wniosków w postępowaniu wykonawczym o nałożenie na skazanego obowiązku uczestnictwa w programach oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych przy: warunkowym umorzeniu postępowania; warunkowym zawieszeniu wykonania kary; warunkowym przedterminowym zwolnieniu

59

60 d) Działania sądu penitencjarnego i dyrektorów ZK
Jeżeli dyrektor ZK wnosił o warunkowe przedterminowe zwolnienie: „na podstawie art. 161 § 2 kkw, w związku z art. 159 § 1 kkw oraz art. 72 § 1 pkt 6a kk wnoszę o nałożenie na skazanego Jana Kowalskiego w okresie próby obowiązku uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych tj. programie oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych, realizowanym przez Ośrodek Pomocy Społecznej w Legnicy, przy ul. pl. Słowiański 1, Legnica).” Jeżeli skazany wnosił o warunkowe przedterminowe zwolnienie, a dyrektor nie sprzeciwia się wnioskowi. „na podstawie art. 162 kkw (wysłuchanie przedstawiciela administracji zakładu karnego), w razie uwzględnienia przez sąd wniosku skazanego o udzielenie warunkowego przedterminowego zwolnienia, wnoszę o nałożenie na skazanego Jana Kowalskiego w okresie próby obowiązku uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych tj. programie oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych, realizowanym przez Ośrodek Pomocy Społecznej w Legnicy, przy ul. Pl. Słowiański 1, Legnica). Na dzień 31 grudnia 2013 roku sądy penitencjarne uwzględniły 350 ( ) wniosków

61 e). Poszerzenie wiedzy sędziów nt
e) Poszerzenie wiedzy sędziów nt. podmiotów realizujących programy k-e na terenie właściwości Opracowanie i aktualizacja, przy udziale kuratorów sądowych, list podmiotów realizujących na terenie poszczególnych sądów rejonowych (okręgowych) programy oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych. Udostępnienie list sędziom, prokuratorom, poprzez przedstawienie w/w list „na biurko”, a także za pośrednictwem stron internetowych.

62

63

64

65 Projektowane zmiany w KPPPwR na lata 2014-2020:
Ewidencjonowanie instytucji rządowych i samorządowych, podmiotów oraz organizacji pozarządowych, które realizują oferty dla osób stosujących przemoc w rodzinie, a w szczególności realizujących programy korekcyjno-edukacyjne Realizatorzy zadania: minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, jednostki samorządu terytorialnego – szczebel powiatowy we współpracy z organizacjami pozarządowymi. Wskaźniki: corocznie aktualizowane na stronach internetowych Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej bazy teleadresowe podmiotów realizujących programy oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie, corocznie aktualizowane na stronach internetowych powiatów bazy teleadresowe podmiotów oraz organizacji pozarządowych realizujących oddziaływania wobec osób stosujących przemoc w rodzinie, liczba informatorów opracowanych przez jednostki samorządu terytorialnego zawierających dane teleadresowe podmiotów oraz organizacji pozarządowych, a także zakres realizowanych przez nie oddziaływań w szczególności korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie. Przesyłanie zaktualizowanych informatorów z danego powiatu, o których mowa w pkt właściwym miejscowo prezesom sądów rejonowych, prokuratorom rejonowym, komendantom powiatowych/miejskich Policji oraz wchodzącym w obręb powiatu gminom do dnia 15 lipca każdego kolejnego roku Realizatorzy zadania: jednostki samorządu terytorialnego – szczebel powiatowy. przekazanie w/w podmiotom aktualnego informatora w wersji papierowej lub elektronicznej. Rozpowszechnienie informatorów, przez podmioty o których mowa w pkt w podległych im pionach organizacyjnych Realizatorzy zadania: prezesi sądów rejonowych, prokuratorzy rejonowi, komendanci powiatowi/miejscy Policji, organy samorządu terytorialnego - szczebel gminny. liczba przekazanych w/w podmiotom aktualnych informatorów w wersji papierowej lub elektronicznej, umieszczenie informatorów na stronach internetowych w/w podmiotów do dnia 15 sierpnia każdego kolejnego roku.

66

67 3. Środki izolacji sprawcy od pokrzywdzonego w postępowaniu wykonawczym
Postępowanie wykonawcze rozpoczyna się po uprawomocnieniu orzeczenia; W razie orzeczenia kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania sprawca przemocy w rodzinie pozostaje na wolności (najczęściej przebywa nadal z osobą pokrzywdzoną) i pozostaje w okresie próby (od 2 do 5 lat), często (69%) pod dozorem kuratora; W tym okresie sąd może zmieniać lub nakładać nowe obowiązki probacyjne, w tym zmierzające do izolacji sprawcy; W okresie próby skazanemu nie wolno naruszać porządku prawnego w żaden sposób, pod rygorem zarządzenia wykonania kary pozbawienia wolności i skierowania do zakładu karnego do jej odbycia.

68 Środki izolacji sprawcy od pokrzywdzonego w postępowaniu wykonawczym c
Środki izolacji sprawcy od pokrzywdzonego w postępowaniu wykonawczym c.d. Nowa podstawa dla sądu do zarządzenia wykonania kary pozbawienia wolności z art. 75 § 1a kk – w razie ponownego stosowania przez skazanego sprawcę przemocy wobec osoby najbliższej - w 2012 roku liczba postanowień sądu wyniosła 1.228, z czego zarządzono wykonanie wobec 992 osób (2012 – 1.231, 2011 – 771, 2010 – 70) Nowa podstawa do odwołania warunkowego przedterminowego zwolnienia z art. 160 § 2 kkw – w 2012 roku liczba postanowień sądu wyniosła 144, z czego zarządzono wykonanie wobec 110 osób (2012 – 148, 2011 – 86, 2010 – 17)

69 Środki izolacji sprawcy od pokrzywdzonego w postępowaniu wykonawczym c
Środki izolacji sprawcy od pokrzywdzonego w postępowaniu wykonawczym c.d. Wprowadzenie specjalnej, szybkiej procedury dotyczącej osadzenia sprawcy przemocy w wyniku naruszenia warunków probacyjnych: wniosek kuratora sądowego o zarządzenie wykonania warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności albo o odwołanie warunkowego zwolnienia; zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie skazanego na termin posiedzenia; nowa podstawa do obligatoryjnego zarządzenia albo odwołania w postaci stwierdzenia ponownego używania przemocy wobec osoby najbliższej zamieszkującej wspólnie ze sprawcą; postanowienie wydane przez sąd podlega wykonaniu z chwilą jego wydania.

70 Policja Kurator zawodowy Sąd Zakład karny
Informacja o zdarzeniu 112 997 Policja Kurator zawodowy wniosek Nakaz zatrzymania i doprowadzenia Sąd Zakład karny Posiedzenie natychmiastowa wykonalność

71 Porozumienie – MS, KGP, PARPA, dot
Porozumienie – MS, KGP, PARPA, dot. telefonu interwencyjno-informacyjnego wobec osób skazanych uprzednio za czyn przemocy w rodzinie; aneks – obowiązuje do roku Procedury - współpracy służby kuratorskiej oraz funkcjonariuszy Policji w stosunku do skazanych w związku z popełnieniem czynów karalnych polegających na stosowaniu przemocy lub groźby bezprawnej Policja Kurator sądowy

72

73 Z danych statystycznych za 2013 rok wynika, że kuratorzy zawodowi na podstawie art. 12d ustawy złożyli wnioski, z czego z rozpatrzonych sąd uwzględnił – 72,5%. Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało dla kuratorów sądowych wzory wniosków w tego typu sprawach (wnioski są do pobrania na stronie internetowej MS:

74 Liczba złożonych oraz uwzględnionych wniosków kuratorów zawodowych z art. 12d ustawy w II półroczu

75

76 4. Procedura „Niebieskie Karty”
Zespół interdyscyplinarny, w tym udział prokuratora; Karty A, B, C i D; Wszczęcie procedury (okoliczności, podmioty uprawnione) – działania prokuratora; Grupa robocza (skład, kompetencje); Przebieg (zaproszenie osoby pokrzywdzonej, wezwanie sprawcy); Indywidualny plan pomocy; Zakończenie procedury; Znaczenie procedury dla postępowania przygotowawczego.

77 5. Współpraca z organizacjami powołanymi do pomocy pokrzywdzonym; instytucje pomocowe.

78 Specjalistyczne Ośrodki Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie
W całej Polsce funkcjonuje 35 SOW ( osób (5.934 kobiet, 882 mężczyzn, dzieci)) – baza SOW na stronie MS i MPiPS. SOW udzielają pomocy ofiarom przemocy w rodzinie w zakresie: Interwencyjnym: zapewnienie schronienia do 3 miesięcy i ochronę; pomoc psychologiczna, prawna, medyczna; rozpoznanie sytuacji i ocena ryzyka w zakresie zagrożenia; Terapeutyczno-wspomagającym: diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie; indywidualny plan pomocy ofierze; poradnictwo: medyczne, psychologiczne, prawne, socjalne; prowadzenie grup wsparcia oraz terapii, pomoc medyczna; ocena sytuacji dzieci oraz konsultacje wychowawcze; Potrzeb bytowych: całodobowy okresowy pobyt; pomieszczenia do spania, łazienki, pralnia i suszarnia, miejsce do zabaw i nauki; wyżywienie, odzież, obuwie, środki higieny i czystości.

79 Jednostki specjalistycznego poradnictwa
Ustawa o pomocy społecznej – wojewoda opracowuje i publikuje na stronie internetowej urzędu wykaz jednostek specjalistycznego poradnictwa – art. 46a. Jednostki specjalistycznego poradnictwa – podmioty i placówki świadczące poradnictwo specjalistyczne (prawne, psychologiczne, rodzinne, etc.) osobom i rodzinom, które mają trudności lub wykazują potrzebę wsparcia w rozwiązywaniu swoich problemów życiowych, bez względu na posiadany dochód, w tym m.in. dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie – art. 46.

80 Sieć Pomocy Ofiarom Przestępstw 16 Ośrodków Pomocy dla Osób Pokrzywdzonych Przestępstwem

81 Ministerstwo Sprawiedliwości w porozumieniu z MPiPS, KGP i PG przygotowało Bazę danych osób nadzorujących lub koordynujących pracę służb realizujących zadania z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Baza ta została rozesłana do wszystkich urzędów oraz reprezentujących je osób znajdujących się w tejże. Została także umieszczona na stronach internetowych urzędów centralnych. W chwili obecnej baza jest systematycznie aktualizowana.

82

83 Projektowane zmiany w KPPPwR na lata 2014-2020:
Ewidencjonowanie istniejącej infrastruktury instytucji rządowych i samorządowych, a także podmiotów oraz organizacji pozarządowych udzielających pomocy osobom dotkniętym przemocą w rodzinie Realizatorzy zadania: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, wojewodowie. Wskaźniki: corocznie aktualizowane na stronach internetowych Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej bazy teleadresowe podmiotów realizujących zadania zlecone z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, corocznie aktualizowane na stronach internetowych bazy teleadresowe podmiotów oraz organizacji pozarządowych świadczących usługi dla osób i rodzin dotkniętych przemocą w rodzinie wojewodów, corocznie aktualizowanie rejestru placówek zapewniających miejsca noclegowe oraz rejestru specjalistycznego poradnictwa. Przesyłanie zaktualizowanych baz danych z danego województwa, prezesowi sądu apelacyjnego, prokuratorowi apelacyjnemu, komendantowi wojewódzkiemu Policji, kuratorowi oświaty oraz organom samorządu terytorialnego do dnia 15 lipca każdego kolejnego roku Realizatorzy zadania: wojewodowie. liczba przekazanych w/w podmiotom aktualnych baz danych w wersji papierowej lub elektronicznej. Rozpowszechnienie baz danych, przez podmioty o których mowa w pkt  w podległych im pionach organizacyjnych Realizatorzy zadania: prezesi sądów apelacyjnych, prokuratorzy apelacyjni, komendanci wojewódzcy Policji, kuratorzy oświaty.

84 5. Wybrane działania MS na rzecz osób dotkniętych przemocą w rodzinie
Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało także dla kuratorów sądowych wzór informatora dla pokrzywdzonego przestępstwem przemocy w rodzinie (wnioski są do pobrania na stronie internetowej MS: lub poprzez kliknięcie na obraz wniosku w prezentacji). Wzory w/w wniosków, jak i informatora, zostały wysłane do wszystkich sądów i kuratorów sądowych z poleceniem ich stosowania.

85

86

87

88

89

90

91

92 Strona www.pokrzywdzeni.gov.pl
W 2011 roku w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego „Kapitał Ludzki” projekt „Ułatwianie dostępu do wymiaru sprawiedliwości” została zmodernizowana strona której nadano bardziej interaktywny i „przyjazny odbiorcy” charakter. Na stronie tej osoby zainteresowane mogą zapoznać się z „Informatorem dla pokrzywdzonego”, w którym przystępnym językiem zostały opisane ich prawa i obowiązki w procesie karnym. Ponadto mogą skorzystać ze wzorów pism procesowych, a także zapoznać się aktami prawnymi niezbędnymi w dochodzeniu swoich praw w postępowaniu karnym i cywilnym. Na stronie znajduje się także lista Ośrodków Pomocy dla Osób Pokrzywdzonych Przestępstwem z danymi kontaktowymi oraz baza innych organizacji społecznych, które prowadzą różnorodną działalność pomocową. Zamieszczone są także informacje o bieżących działaniach podejmowanych na rzecz pokrzywdzonych przestępstwem.

93 Strona www.pokrzywdzeni.gov.pl

94 Koniec Prezentację opracował: Michał Lewoc – sędzia
Naczelnik Wydziału ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie Departament Współpracy Międzynarodowej i Praw Człowieka Ministerstwo Sprawiedliwości Al.. Ujazdowskie 11 Warszawa telefon: (022)