Barbara Rusinek brusinek@pcen.pl Dostosowanie wymagań edukacyjnych do potrzeb ucznia w kształceniu zawodowym Barbara Rusinek brusinek@pcen.pl.

Prezentacja na temat: "Barbara Rusinek brusinek@pcen.pl Dostosowanie wymagań edukacyjnych do potrzeb ucznia w kształceniu zawodowym Barbara Rusinek brusinek@pcen.pl."— Zapis prezentacji:

1 Barbara Rusinek brusinek@pcen.pl
Dostosowanie wymagań edukacyjnych do potrzeb ucznia w kształceniu zawodowym Barbara Rusinek

2 Przebieg zajęć Powitanie i przedstawienie przebiegu i celów zajęć
Pojęcia podstawowe Kształcenie integracyjne, czynniki zwiększające jego efektywność Nauczyciel zawodu w przygotowaniu zawodowym niepełnosprawnych Podsumowanie

3 Podstawowe pojęcia Edukacja włączająca jest realizacją idei pełnego udziału dzieci z niepełnosprawnością w sferze edukacji. Edukacja włączająca jest okazją do uczenia się normalności, ważny jest proces integracji społecznej. Inkluzja społeczna - dziecko z niepełnosprawnością powinno mieć dostęp do edukacji w swoim środowisku lokalnym- na poziomie gminy czy powiatu. Bo dzieci ze specjalnymi potrzebami rozwojowymi czy niepełnosprawnością są w naszym otoczeniu i warto ciągle się uczyć nawiązywania relacji z nimi, mądrze udzielać pomocy, wspierać a nie wyręczać, mądrze odczytywać ich potrzeby. Wytłumaczyć trudniejsze rzeczy, zachęcić do współpracy, zatrzymać się nad innością drugiego. Wzajemne obcowanie jest naturalną sytuacją do uczenia się siebie, lepszego poznania swoich mocnych i słabych stron. Dla wszystkich uczestników tego procesu włączania nie będzie to jednorazowy gest, akt, działanie, ale szansa na wzrastanie w człowieczeństwie.

4 Podstawowe pojęcia Niepełnosprawność w procesie edukacji nie powinna być rozumiana jako rezultat uszkodzenia ciała, zmysłów czy choroby, ale raczej jako wynik barier społecznych, ekonomicznych, fizycznych, psychicznych, jakie dziecko napotyka w środowisku

5 Podstawowe pojęcia Niepełnosprawność intelektualna  obniżenie poziomu rozwoju intelektualnego, któremu towarzyszy deficyt w zakresie zachowań  adaptacyjnych (w szczególności niezależności i odpowiedzialności) Poniżej 69 – 55 punktów  IQ Wechslera niepełnosprawność intelektualna – w stopniu lekkim: poziom intelektualny charakterystyczny dla roku życia. Dziecko z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim mające orzeczenie może uczyć się do 21 roku życia WHO World Health Organization -światowa organizacja zdrowia Według definicji WHO: istotne obniżenie ogólnego poziomu funkcjonowania intelektualnego, oraz trudności w zachowaniu przystosowawczym, występujące przed 18 rokiem życia. ustaleniem zasad, celów i przebiegu procesów kształcenia osób z niepełnosprawnością intelektualną zajmuje się ortodydaktyka

6 SYSTEMY KSZTAŁCENIA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POLSCE
Istnieją dwa równolegle systemy kształcenia: 1. system kształcenia specjalnego, 2. system kształcenia integracyjnego.

7 Charakterystyka systemu kształcenia integracyjnego
Integracyjny system kształcenia i wychowania określają rozwiązania organizacyjno-prawne, które pozwalają na maksymalne włączenie osób niepełnosprawnych w nurt edukacji w placówkach masowych.

8 Wady i zalety kształcenia integracyjnego
stwarzanie możliwości zdobywania wielu zróżnicowań doświadczeń i kompetencji społecznych, pozostawienie dziecka w jego naturalnym otoczeniu: w rodzinie oraz w społeczności lokalnej, umożliwienie mu uczestniczenia w głównym nurcie życia społecznego, poszerzanie kontaktów społecznych, kształtowanie adekwatnej samooceny. Wady i zagrożenia: zagrożenie codziennym doświadczeniem inności, słabości i mniejszej wartości, zagrożenie izolowaniem i marginalizowaniem.

9 Czynniki zwiększające efektywność kształcenia integracyjnego
Czynniki związane z dzieckiem niepełnosprawnym: - wczesna diagnoza i rehabilitacja, - trening umiejętności codziennych, - odpowiedni poziom dojrzałości społecznej, - samowiedza i samoświadomość, - zaopatrzenie i umiejętne korzystanie z pomocy technicznych, - dystans wobec własnej niepełnosprawności, - możliwości korzystania ze wsparcia, - okres wstępny, umożliwiający poznanie struktury placówki i zasad jej funkcjonowania.

10 Ćwi Ćwiczenie Proszę podać jakie czynniki związane z nauczycielem i środowiskiem szkolnym zwiększają efektywność kształcenia integracyjnego? Ćwiczenie w grupach- czas 15minut postawa, wiedza, działania

11 Czynniki zwiększające efektywność kształcenia integracyjnego
Czynniki związane z nauczycielem - postawa tolerancji i otwartości wobec inności i słabości, - wiedza o osobach niepełnosprawnych, metodach ich usprawniania, instytucjach udzielających pomocy im i ich opiekunom, - znajomość regulacji prawnych, mechanizmów modyfikujących procesy integracji społecznej w klasie szkolnej, - korzystanie ze wsparcia zespołu specjalistów , - współdziałanie z rodzicami ucznia niepełnosprawnego, - stosowanie zasady indywidualizacji nauczania i egzekwowania wiedzy od uczniów,

12 Czynniki zwiększające efektywność kształcenia integracyjnego
Czynniki związane ze środowiskiem szkoły: - zapewnienie środka transportu, eliminacja barier architektonicznych w szkole i poza nią, -wyposażenie szkoły w pomoce techniczne umożliwiające pobieranie nauki dzieciom niepełnosprawnym. Czynniki związane z dziećmi pełnosprawnymi: - przekazywanie wiedzy o zróżnicowaniu ludzi pod względem poziomu sprawności, - informowanie o różnych sposobach udzielania pomocy osobom potrzebującym ze względu na konsekwencje chorób, wad wrodzonych, nieszczęśliwych wypadków.

13 OPINIA A ORZECZENIE Opinia psychologiczna pomaga nam ocenić, jakie deficyty rozwojowe utrudniają dziecku funkcjonowanie w szkole, jakie ma ono trudności, ograniczenia i możliwości. Opinia jest bardzo pomocna w takim ułożeniu indywidualnej strategii rozwoju dla każdego dziecka, tak by mogło ono w pełni wykorzystać swój potencjał intelektualny. Tylko orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego jest dokumentem, na podstawie którego rodzic może i powinien starać się o zapewnienie specjalnych warunków edukacyjnych dla dziecka w szkole. Są one dokładnie opisane w części orzeczenia zwanej "zalecenia".

14 Uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi
Uczniowie: niesłyszący i niedosłyszący, niewidomi, słabowidzący, Niepełnosprawność intelektualna, ruchowa Autyzm, Zespół Aspergera NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ Zagrożenie niedostosowaniem, Zaburzenia zachowania i emocji NIEDOSTOSOWANIE SPOŁECZNE SZCZEGÓLNE UZDOLNIENIA Niepowodzenia edukacyjne Zaburzenia sprawności językowych SPECYFICZNE TRUDNOŚCI W UCZENIU SIĘ Sytuacje kryzysowe, Zaniedbania środowiskowe Trudności adaptacyjne CHOROBA PRZEWLEKŁA

15 Dostosowanie procesu edukacji do indywidualnych potrzeb uczniów
Wymaga odpowiedniej organizacji warunków technicznych, metod i środków stosowanych w procesie dydaktycznym, kształtowania relacji społecznych i współpracy ze środowiskiem rodzinnym. Organizacja przestrzeni (miejsce ucznia w klasie, kolega w ławce) Organizacja pracy ucznia (zmiana formy aktywności, praca indywidualna, zespołowa, grupowa) Tempo uczenia się oraz stopień trudności materiału Styl pracy ucznia, jego preferencje modalne, profil inteligencji Metody nauczania i środki dydaktyczne – stosowanie indywidualnych kart pracy Ocenianie – wartość informacji zwrotnej Rozwijanie i wzmacnianie zainteresowań ucznia

16 Ćwi Ćwiczenie Proszę podać przykłady dostosowania wymagań edukacyjnych do potrzeb i możliwości ucznia na wybranym przedmiocie postawa, wiedza, działania

17 PRZYKŁAD Uczeń ze sprzężeniem niepełnosprawności intelektualnej w stopniu lekkim i obustronną głęboką wadą słuchu ma kłopoty ze rozumieniem samodzielnie czytanego tekstu Dostosowanie w tym zakresie wymagań edukacyjnych np. poprzez: stosowanie pomocy wizualnych (tabelek, wykresów, rysunków, zdjęć, filmów), wydłużenie czasu pracy, dostosowanie treści tekstów (np. eliminacja zdań złożonych, zdania proste, słownictwo potoczne i precyzyjne), wspieranie w rozumieniu treści zadań i poleceń pisemnych, pomoc w wyselekcjonowaniu najistotniejszych informacji w tekście (zakreślanie, pogrubianie), przekazywanie rodzicom z kilkudniowym lub jednodniowym wyprzedzeniem tekstu, który wymaga wcześniejszego opracowania w domu. Wszyscy pracujący z uczniem nauczyciele i specjaliści muszą mieć to na uwadze, Każdy nauczyciel i specjalista w ramach realizacji swych zadań indywidualizuje pracę z uczniem w zakresie ustalonym przez zespół. Dla dobra dziecka należy stwarzać sytuacje edukacyjne, w których odniesie ono sukces i jeśli zespół wspólnie wypracuje zasadę: „nie oceniamy rozumienia samodzielnie czytanych tekstów” – to powinien dostosować się do tego zalecenia każdy nauczyciel pracujący z uczniem (nie tylko polonista, ale i matematyk, fizyk, historyk oraz inni

18 Organizacja warunków kształcenia specjalnego - IPET
Stworzenie dla dziecka z niepełnosprawnością Indywidualnego Programu Edukacyjno-Terapeutycznego (IPET) w szkole czy placówce i realizacja działań z niego wynikających. IPET opracowujemy dla dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego (z niepełnosprawnością, z niedostosowaniem społecznym lub zagrożonych niedostosowaniem społecznym). IPET powinien uwzględniać zalecenia zawarte w orzeczeniu oraz powinien być dostosowany do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych dziecka/ucznia.

19 INDYWIDUALNY PROGRAM EDUKACYJNO--TERAPEUTYCZNY POZIOM DIAGNOSTYCZNY
Nauczyciele i specjaliści pracujący z uczniem dokonują diagnozy funkcjonalnej ucznia. Na diagnozę funkcjonalną składają się: zestaw umiejętności, które dziecko przejawia w życiu codziennym i które bezpośrednio wpływają na zwiększenie jego niezależności i poprawę jakości życia, obrazuje tempo, rytm i dynamikę rozwoju dziecka; analiza wszystkich wytworów dziecka; obserwowanie zachowań dziecka w różnych sytuacjach zadaniowych i społecznych ( umiejętności w sferze emocjonalno-społecznej, poznawczej, ruchowej w zakresie samoobsługi); rozmowy z dzieckiem; wywiad z rodzicami; Bardzo ważnym elementem diagnozy funkcjonalnej jest sporządzenie: spisu rzeczy i czynności lubianych i nieakceptowanych przez dziecko; listy sposobów okazywania przez nie aprobaty i dezaprobaty. obserwacja poszczególnych sfer jego rozwoju:• umiejętności w sferze emocjonalno-społecznej – współdziałanie i podejmowanie inicjatywy w zabawie, umiejętności organizacyjne, koleżeńskość, podporządkowanie się regułom, samodzielność w pracy, skupienie się na wykonywaniu zadania, dążenie do ukończenia zadania, tempo psychomotoryczne dziecka, poziom aktywności w zabawie, na którym jest dziecko umiejętności w sferze poznawczej- spostrzeganie, uwaga, pamięć, mowa, myślenie;• umiejętności w sferze ruchowej- pozycja i postawa ciała, lokomocja i koordynacja;• umiejętności w zakresie samoobsługi- ruch, jedzenie, picie, toaleta, rozbieranie się i ubieranie

20 Obserwacja sfer rozwoju ucznia
Umiejętności w sferze emocjonalno-społecznej – współdziałanie i podejmowanie inicjatywy w zabawie, umiejętności organizacyjne, koleżeńskość, podporządkowanie się regułom, samodzielność w pracy, skupienie się na wykonywaniu zadania, dążenie do ukończenia zadania, tempo psychomotoryczne, poziom aktywności Umiejętności w sferze poznawczej- spostrzeganie, uwaga, pamięć, mowa, myślenie; Umiejętności w sferze ruchowej- pozycja i postawa ciała, lokomocja i koordynacja Umiejętności w zakresie samoobsługi- ruch, jedzenie, picie, toaleta, rozbieranie się i ubieranie

21 Ćwiczenie Proszę sformułować pytania do ucznia oraz pytania do rodzica, pomocne w dokonaniu diagnozy funkcjonalnej ucznia pod kątem prowadzonych przez państwa zajęć.

22 Nauczyciel zawodu w przygotowaniu zawodowym niepełnosprawnych

23 Cele kształcenia Przekazanie wiadomości o świecie z uwzględnieniem potrzeb i prognoz rozwojowych jednostek upośledzonych. Wyrobienie umiejętności i sprawności potrzebnych w życiu społecznym oraz zawodowym Korekta zaburzeń rozwojowych oraz wyrównanie deficytów Wszystkie te cele zmierzają do głównego celu: kształcenia jednostek zmierza do optymalnego rozwoju oraz do jak najlepszego przygotowania tych osób do pracy zawodowej, do życia w środowisku normalnym.

24 Zasady ortodydaktyki według Lipkowskiego
zasada życzliwej pomocy, zasada kształtowania pozytywnej atmosfery pracy, zasada aktywności w nauce, zasada dominacji wychowania, zasada indywidualizacji, zasada treści kształcących (dostosowanie treści kształcących do typu psychicznego ucznia).

25 Zasady ortodydaktyki wg. Lipkowskiego:
Życzliwej pomocy – pomoc dziecku przezwyciężaniu niewiary we własne siły, w pokonywaniu trudów pracy szkolnej, uzyskaniu lepszego samopoczucia i pewności siebie, w przyjęciu postawy czynnej wobec zadań szkolnych i obowiązków pozaszkolnych Kształtowanie pozytywnej atmosfery pracy – wzywanie uczniów po imieniu, nagradzanie, życzliwość Aktywności w nauce – aktywny udział ucznia w procesie nauczania, który ma przyczynić się do rozwoju zainteresowań, ułatwia zrozumienie treści programowych, powoduje łatwiejsze i trwalsze zapamiętywanie przekazywanych informacji

26 Zasady ortodydaktyki wg. Lipkowskiego:
Dominacji wychowania – oznacza wychowywanie w każdym momencie, prowadzone zajęcia przedlekcyjne, międzylekcyjne i pozalekcyjne Indywidualizacji – zmierza do rozwoju i wzmocnienia pozytywnych i wartościowych cech osobowości dziecka; ważna jest znajomość dziecka, jego zainteresowań, doświadczeń Treści kształcących - treści nauczania uwzględniają materiał konkretny, przystępny, użyteczny w życiu społecznym i przyszłej pracy zawodowej; powinny być związane z typem psychicznym dziecka np. w przypadku nadpobudliwości (treści uspokajające, łagodzące, odprężające ruch; dziecku apatycznemu, biernemu (treści pobudzające, aktywizujące, ruchowe)

27 Wskazówki dla nauczyciela
Dokładnie zapoznać się z orzeczeniem o dysfunkcji, poznać jakie uczeń ma trudności, sprawdzić co jest w orzeczeniu, czy uczeń: ma cechy autyzmu, zespołu Aspergera, nie ma niedosłuchu, niedowidzenia, nie ma padaczki. Orzeczenia są wydawane na dany etap edukacyjny, uczeń może go nie mieć na etapie ponadgimnazjalnym. Przeprowadzić rozmowę z rodzicami pod kątem obaw, umiejętności, zainteresowań (co uczeń lubi, a co nie). Sporządzić notatki.

28 Wskazówki dla nauczyciela
Dokonać indywidualnej diagnozy pod względem wykonywania czynności na stanowisku pracy, Nauczyciel praktycznej nauki zawodu jest jedynym, który widzi ucznia w realnym środowisku Obserwacja wstępna, dostosowanie stanowiska pracy do potrzeb i możliwości psychofizycznych ucznia Ważne - stworzenie swojego obrazu ucznia: - jak reaguje na pochwały, krytykę, na nauczyciela, na innych uczniów, - czy nie podejmuje zachowań ryzykownych. Zachowania ryzykowne- zagrożenie dla siebie i innych, sfera emocjonalna jest zaburzona, uczeń nie potrafi opanować emocji

29 Współpraca z rodzicami
Pozyskanie przez nauczyciela zaufania i sympatii rodziców poprzez prezentowanie postawy akceptacji dla ich dziecka i wskazywanie potencjalnych możliwości rozwojowych. Zasięganie opinii rodziców na temat działania szkoły i ich oczekiwań. Systematycznie, indywidualnie kontaktować się z rodzicami ucznia (określić częstotliwość spotkań, zeszyt do korespondencji). Zasady jakich ma przestrzegać uczeń muszą być jednakowe w szkole i w domu.

30 Osoby niepełnosprawne intelektualnie w stopniu lekkim
Poziom intelektualny charakterystyczny dla roku życia. Osoby takie są samodzielne i zaradne społecznie, nie powinny jednak wykonywać zawodów wymagających podejmowania decyzji, ponieważ nie osiągnęły etapu myślenia abstrakcyjnego w rozwoju poznawczym. Życie rodzinne przebiega bez trudności. W socjalizacji  mogą nabywać zaburzeń osobowościowych, ze względu na atmosferę otoczenia i stosunek innych (trudności w relacjach interpersonalnych i w funkcjonowaniu społecznym) Przy intensywniejszym treningu poznawczym w dłuższym czasie osoby z upośledzeniem w stopniu lekkim osiągają podobne wyniki co osoby z przeciętnym ilorazem inteligencji IQ. Socjalizacja (łac. socialis = społeczny) – proces (oraz rezultat tego procesu) nabywania przez jednostkę systemu wartości, norm oraz wzorów zachowań, obowiązujących w danej zbiorowości. Zaburzenie osobowości  – zaburzenie psychiczne, którego istotnymi cechami są głęboko zakorzenione, trwałe, nieprzystosowawcze wzorce relacji ze środowiskiem, myślenia o nim i postrzegania go, ukonstytuowane tak dalece, że powodują trudności w funkcjonowaniu społecznym i behawioralnym ( dysfunkcji behawioralnych – pierwsza związana jest z funkcjonowaniem z relacjach interpersonalnych, druga zaś z radzeniem sobie z ważnymi rolami społecznymi.

31 Osoby niepełnosprawne intelektualnie w stopniu lekkim
Zaniżona samoocena Brak krytycyzmu- dotyczy własnych możliwości Strefa emocjonalno społeczna Jest zaburzona (brak wiary w swoje możliwości) Nie jest zaburzona ale uczeń ma trudności z pisaniem, czytaniem, ma wadę wymowy Jeżeli zaburzony jest krytycyzm, „filozofowanie” ja to będę lekarzem, będę dużo zarabiał, występuje prymitywizm, nie możemy się obrażać. Dlatego ważna jest indywidualizacja. Musimy się nauczyć inaczej myśleć pracując z takim uczniem

32 Osoby niepełnosprawne intelektualnie w stopniu lekkim
Brak umiejętności przewidywania skutków zachowania i działania, cały czas zwracać uwagę co uczeń robi(„ czuwać”). Myślenie na poziomie konkretnym. Myślenie symboliczne może być zaburzone- problem ze zrozumieniem co oznaczają dane symbole. Ważne jest motywowanie ucznia- podkreślanie konkretnie wykonywanych czynności i zwracanie uwagi jaki mogą mieć one skutek. Np. każemy mu wyrównać powierzchnię drewna , struga ( hebluje) aż całkiem zniszczy należy zwracać uwagę gdzie to jest ważne. NP. BHP – obsługa wiertarki. Pokazać ostre wiertło, konieczność odpowiedniej obsługi, skutki nie wyłączenia z prądu itp. Uczenie w taki sposób aby uczeń rozumiał przawa rządzące przyrodą- np. taczki na pochylni same mogą zjechać. Np.. Symbol nie można używać ognia…itp. (motywowanie np. jak będziesz robił to dokładnie np. umyjesz od razu wiadro to ono nie zaschnie i nie będziesz musiał je potem długo czyścić Dobry pracownik na budowie, nie można wymagać wykonania odpowiedzialnego zadania

33 Osoba niepełnosprawna intelektualnie w stopniu lekkim
Inteligencja praktyczna (rozwój inteligencji oparty na praktyce). Uczeń nie rozumie poleceń złożonych, jest niepewny tego co czyta. Zapisy muszą być proste, korzystne jest wsparcie instrukcji zdjęciem, filmem, modelem. Wydając polecenia- mówić prostymi zdaniami. Należy nie tylko omówić instrukcję, ale trzeba też pokazać poszczególne czynności. Nikt nie nauczył się sam jeździć na rowerze, musi sam usiąść i spróbować Proste zdania- weź to wiadro, przenieś te cegły itp…… Powtórz co powiedziałem- sprawdzić czy i jak rozumie polecenie

34 Ćwiczenie Proszę podać przykład dotyczący wykonania czynności zawodowej przez ucznia niepełnosprawnego intelektualnie w stopniu lekkim, możliwości popełnienia przez niego błędów wykonawczych i ich skutków. Proszę przedstawić sposób instruowania ucznia w celu prawidłowego wykonania zadania Ćwiczenie w grupach- czas 15minut Np. wykonaj zaprawę gipsową do uzupełnienia ubytku w ściance działowej……. Zaprawę przygotowywać objętościowo….

35 Autyzm Uczniowie z autyzmem dobrze funkcjonujący mogą uczęszczać do klas integracyjnych i szkół publicznych W okresie szkolnym brak wyraźnych postępów w rozwoju, zaburzenia w sferze kontaktów społecznych i w sferze komunikacji Stereotypowe zabawy lub zainteresowania (ograniczone do wąskiego wycinka wiedzy) Postrzeganie fragmentaryczne, skupianie się na szczegółach, a nie na całości Trudności w planowaniu, tworzeniu nowych pomysłów, utrzymaniu koncentracji Opór przed zmianami (brak zdolności do zmiany kierunku uwagi) skłonność do zachowań rutyny i rytuałów

36 Autyzm Niedostosowanie do zasad panujących w grupie młodzieżowej
Może występować brak dbałości o higienę i wygląd Dobra lub ponadprzeciętna pamięć mechaniczna Uzdolnienia do zadań wymagających umiejętności wzrokowo- przestrzennych Niektórzy mogą przejawiać wybiórcze talenty muzyczne i plastyczne, Potrafią wykonywać skomplikowane obliczenia matematyczne Bardzo szybko uczą się czytać

37 Autyzm Cechy autyzmu , które mogą uczniowi utrudnić pracę zawodową:
Współpraca z innymi Relacje interpersonalne Schematyzm (nie należy z nim walczyć, bo daje uczniowi poczucie bezpieczeństwa) Nadwrażliwość na bodźce (dotyk, światło, zapach) Nie walczyć ze schematyzmem- np. wychodząc będzie przekładał wiadro w to samo miejsce. Nie chce zakładać rękawic gumowych, dać mu inne

38 Zespół Asperegera Najłagodniejsza forma całościowych zaburzeń neurorozwojowych (specyficzne trudności szkolne oraz specyficzne zaburzenia rozwoju funkcji ruchowych). Nauczanie może odbywać się w szkole ogólnodostępnej lub integracyjnej, nie wskazane nauczanie indywidualne w domu (może pogłębiać zaburzenia w sferze społecznej) W rozmowie uczeń opowiada na interesujący go temat stereoptypowo, wraca do niego nie uwzględniając potrzeb osoby z którą rozmawia Brak znajomości konwenansów społecznych, etykieta „źle wychowany” (nie rozumie co wypada, a co nie, brak dystansu od rozmówcy, dotyka go staje za blisko), zanim zostanie zdiagnozowany może być odrzucany, karany, nieustannie krytykowany Nadmierna bezpośredniość, prawdomówność, niestosowne komentarze. Drobiazgowe przestrzeganie regulaminów (jeżeli dorośli nie przestrzegają przepisów, lub zmieniają reguły osoby z Aspergerem wprost o tym mówią) Z powodu prostoduszności mogą być ofiarami manipulacji Przeciwskazane jest naucznie indywidualne na terenie domu , bo może pogłębiac zaburzenia w sferze społecznej Etykieta żle wychowanych, dziwaków dlatego zanim zostaną zdiagnozowane mogą być odrzucane, karane, nieustannie krytykowane .

39 Zespół Aspergera Trudności w rozumieniu sytuacji społecznych
Problemy w adaptacji do nowych sytuacji Trudności z użyciem mowy w celu komunikacji (wysokość głosu, intonacja, akcent, rytm wypowiedzi) Trudności ze zrozumieniem słów wieloznacznych, przenośni, przysłów, ironii, żartów Słabe rozumienie czytanego tekstu Trudności gdy w rozmowie uczestniczą więcej niż dwie osoby (frustracja, gniew) Prowokacje i zaczepki innych osób powodują agresję Nie potrafią rozpoznać kiedy mogą się odezwać, przerywają innym osobom, nie posługują się slangiem młodzieżowym Najłatwiej nawiązać kontakt w sytuacji 1 na 1

40 Zespół Aspergera Mimika – może cały czas uśmiechać się nieadekwatnie do sytuacji, mieć „ twarz pokerzysty” Iloraz inteligencji w normie lub wyższy Dobra pamięć mechaniczna (dotycząca faktów) Słaby poziom myślenia abstrakcyjnego (nie potrafi rozwijać pojęć, wnioskować, osądzać) Rozległa wiedza na interesujący go temat ( może być na poziomie akademickim) Zdolności do nauk ścisłych ( matematyka, informatyka) Nie potrafi rozwijać pojęć, wnioskować, wydawać osąd. Wiedza może być na poziomie akademickim

41 Zespół Aspergera Problemy w koordynacji ruchowej (niezgrabność ruchowa) Trudności z nauką czynności związanych z samoobsługą (higiena, sprzątanie itp.) Zaburzenia sensoryczne (np. słuchowe, wzrokowe, dotykowe, zapachowe, smakowe) Dodatkowo mogą mieć nadpobudliwość ruchową, deficyt uwagi (ADHD) Nie rozumieją potrzeby wykonywania czynności związanych np. z sprzątaniem – należy ukazywać skutki W opinii unikać uogólniania i etykietowania, przydatne są szczegółowe informacje dotyczące mocnych i słabych stron, przykłady i zapisy zachowań w kontaktach z rówieśnikami, nauczycielami

42 Ćwiczenie Proszę opracować ogólne wskazówki dla nauczyciela w pracy z dzieckiem z zespołem Aspergera Ćwiczenie wykonać w zespole 4 osobowym, Zaprezentować wszystkim przyjęte rozwiązanie Czas wykonania ćwiczenia 15 minut

43 Wskazówki dla nauczyciela
Dostosuj do indywidualnych potrzeb ucznia miejsce nauki i proces nauczania Pomóż mu w nabywaniu umiejętności w zakresie „funkcji wykonawczych” (umiejętności organizacyjne, uczenia się), Wspomagaj rozwój umiejętności komunikacyjnych (słownictwo, rozumienie) Stosuj model edukacji opartej na doświadczeniu (informacje słowne poprzyj tekstem, obrazem, ilustracją, filmem, modelem) Przedstawiaj nowe pojęcia, materiał abstrakcyjny w sposób konkretny

44 Wskazówki dla nauczyciela
Pozwól uczniowi na własny słownik pojęć i nowych terminów, wyjaśniaj wyrazy wieloznaczne Używaj prostego i jednoznacznego języka, Posługuj się ilustrowanym tekstem Nie zakładaj, że uczeń zrozumiał to, co przeczytał, sprawdzaj zadając dodatkowe pytania (np. kiedy, co, dlaczego?) Dopilnuj aby uczeń niezbędne informacje zapisał w zeszycie Jeżeli ma trudność w pisaniu preferuj odpowiedzi ustne Gdy ma trudności w pisaniu pozwól na korzystanie z edytora tekstu, rozważ możliwość, by ucvzeń dyktował a kto inny zapisywał jego odpowiedź.

45 Wskazówki dla nauczyciela
Gdy uczeń jest impulsywny, bardzo aktywny, wzywaj go do odpowiedzi w pierwszej kolejności Podczas dyskusji wskazuj kto ma zabrać głos, przypominaj obowiązujące zasady: „ Na lekcji mówimy, gdy jesteśmy poproszeni przez nauczyciela”, „ Kiedy mówi nauczyciel uważnie słuchamy” Ucz zwrotów inicjujących i podtrzymujących rozmowę.

46 Wskazówki dla nauczyciela
Gdy uczeń nie reaguje na polecenia wydane całej klasie, zwróć się do niego bezpośrednio po imieniu, powtórz polecenie, sprawdź czy wie co ma robić i poczekaj aż rozpocznie pracę Podziel zadanie wieloetapowe na krótsze części Wyznacz jednorazowo mniejszą ilość zadań do wykonania, wydłuż czas pracy Pamiętaj o trudnościach ucznia w odczytywaniu sygnałów pozawerbalnych- każdy wyraz twarzy i gest powinien być poparty informacją słowną

47 Wskazówki dla nauczyciela
Wykorzystaj zainteresowania ucznia, jeśli to możliwe łącz nowe zagadnienia z jego zainteresowaniami Pracuj w oparciu o tzw. pozytywne wzmocnienia- pochwały (podkreśl co zrobił dobrze), nagradzanie, buduj pozytywną więź z uczniem Wdrażaj i oczekuj od ucznia przestrzegania zasad panujących w szkole Pomóż mu w sytuacjach stresu poprzez przewidywanie, zapobieganie, rozumienie przyczyn i rozwiązywanie stresujących sytuacji

48 Wskazówki dla nauczyciela
Unikaj dotykania gdy jest nadwrażliwy na dotyk Gdy źle znosi hałas minimalizuj dźwięki, posadź z dala od źródeł dźwięku, zaproponuj stopery Przy nadwrażliwości na zapachy, dobrze gdy uczeń ma kawałek materiału nasączony ulubionym zapachem, Zadbaj aby w otoczeniu było jak najmniej bodźców rozpraszających (wzrokowych, słuchowych)

49 Wskazówki dla nauczyciela
Wspieraj i umożliwiaj uczniowi kontakty społeczne W ocenianiu oddzielaj te obszary, w których trudności wynikają z zaburzeń Nie karz ucznia za objawy choroby Chroń ucznia przed przemocą rówieśników Pamiętaj, nie ma potrzeby wspierania go w sferach w których radzi sobie dobrze (stopniowo ograniczaj w nich udzielanie pomocy)

50 Wskazówki dla nauczyciela
Dokładnie zapoznaj ucznia z topografią szkoły, pracowni Ważny jest schemat pracy i stałość działań Informuj wcześniej o przewidywanych zmianach (Uczniowie lepiej funkcjonują gdy znają plan zajęć i nie są zaskakiwane zmianami) Pomóż w rozważnym doborze kolegów, Wspieraj i zachęcaj ucznia do zajęć grupowych Obserwuj i pomagaj w przypadku trudności w kontaktach społecznych, omawiaj sytuacje, wskazuj zachowania właściwe

51 Postawa nauczyciela Konsekwentny, przewidywalny, wspierający, życzliwy i kreatywny Tolerancyjny, wyrozumiały, akceptujący konieczność większego wsparcia ucznia niepełnosprawnego w procesie dydaktycznym, Stosujący metody nauczania adekwatne do potrzeb ucznia Dobrze współpracujący z rodzicami ucznia Dbający o integrację społeczną, ochronę ucznia przed odrzuceniem, przemocą ze strony rówieśników

52 Podsumowanie Dla ucznia niepełnosprawnego intelektualnie w stopniu lekkim nauka w szkole zawodowej jest szansą, żeby się czegoś nauczył w sytuacji kontrolowanej (w szkole może się czuć bezpiecznie) Wzrasta poczucie własnej wartości-uczeń niepełnosprawny może czuć się tak jak inni uczniowie (jest ważny) Uczeń nabywa umiejętności interpersonalnych (współpracuje z innymi przy wykonywaniu czynności zawodowych- podaj, potrzymaj….) W gimnazjum uczeń tylko czytał, pisał a w szkole zawodowej wykonuje konkretne czynności, zadania Po co ten uczeń tu jest?

53 Podsumowanie Emocjonalna postawa nauczyciela wpływa w sposób niezamierzony i bezwiedny na usposobienie i zachowanie ucznia Nauczyciel zawodu może być dla ucznia niepełnosprawnego największym autorytetem, bo pokazuje konkretną „rzecz”, umiejętności, których kształcenie dla ucznia jest dostępne, uczeń wie, że potrafi je wykonać i wie po co ma je wykonać Nauczyciel, który ukierunkuje rozwój ucznia niepełnosprawnego, będzie go wspierał i pomoże w przezwyciężaniu trudności na długo pozostanie w jego pamięci Dzieci z zespołem Aspergera często wykazują wrażliwość na osobowość nauczyciela. Mogą być nauczane,ąle jedynie przez tych którzy okażą im życzliwość i co ważne poczucie humoru..

54 „Im większe w człowieku wewnętrzne rozbicie, poczucie słabości, niepewność i lęk, tym większa tęsknota za czymś co go z powrotem scali, da pewność i wiarę w siebie”  (A. Kępiński, 1973r.).

55 Barbara Rusinek brusinek@pcen.pl
Dziękuję za uwagę Barbara Rusinek