Prawo karne część II po 1795 r..

Prezentacja na temat: "Prawo karne część II po 1795 r.."— Zapis prezentacji:

1 Prawo karne część II po 1795 r.

2 Źródła prawa do 1932 r. Landrecht Pruski Kodeks karny pruski z 1851 r. Kodeks karny niemiecki z 1871 r. Józefina z 1787 r. Franciszkana z 1803 r. Ustawa karna z 1852 r. Kodeks karzący z 1818 r. Zwód Praw Kodeks Kar Głównych i Poprawczych z 1847 r. Kodeks Tagancewa z 1903 r.

3 Źródła prawa po 1932 r. Prawo polskie: Kodeks karny z 1932 r.
Prawo o wykroczeniach z 1932 r. Mały kodeks karny z 1946 r. Kodeks karny z 1969 r. Kodeks wykroczeń z 1971 r.

4 Landrecht Pruski Część II, tytuł XX, oddział I § 7. Ktokolwiek czynem wolnym wyrządza bezprawnie drugiemu szkodę, ten popełnia występek, staiąc się przez to nie tylko obrażonemu lecz i rządowi, którego doznawał opieki, odpowiedzialnym. § 9. Czyny i zaniechania, nie zakazane ustawami, nie mogą być uważane za właściwe występki, chociażby z nich komukolwiek rzeczywista urość miała szkoda. § 10. (...) Surowość ustaw tego tylko dosięga, kto był winien i w stanie poznać ustawę karzącą.

5 Pan Tadeusz, księga IX – Bitwa
Majorze, mówił Sędzia, choć pozwiesz do prawa, Cóż wygrasz? tu nie zaszła żadna bitwa krwawa, Nie było ran; że zjedli kury i półgąski, Za to wedle statutu zapłacą (...); Ja na pana Hrabiego nie zanoszę skargi, To tylko były zwykłe sąsiedzkie zatargi".

6 Pan Tadeusz, księga IX – Bitwa Apeluję - rzekł Sędzia - do gubernatora
Pan Tadeusz, księga IX – Bitwa Apeluję - rzekł Sędzia - do gubernatora. Apeluj - rzekł Płut - choćby do Imperatora. Wiesz, że gdy Imperator zatwierdza ukazy, Z łaski swej często karę powiększa dwa razy.

7 Zwód Praw 118. Sąd nie może sam z siebie ani zwiększyć, ani zmniejszyć kary przewidzianej przez prawo, za wyjątkiem tych przypadków, kiedy samo prawo go do tego uprawnia. 119. W przypadku, kiedy prawo przewidując karę, określa ją za pomocą ogólnych wyrażeń, takich jak: ukarać, jak karze się przestępcę lub ukarać z całą surowością prawa lub na podstawie prawa, nie określając przy tym ani rodzaju, ani postaci kary albo też jeśli wyznaczając rodzaj kary nie wyznacza jej postaci – wtedy sąd przede wszystkim określa dokładnie istotę przestępstwa, porównuje je z innymi tegoż rodzaju i w swej istocie najbliższymi mu, a następnie proponuje karę za nie i przedstawia ją do zaopiniowania wyższej instancji, zgodnie z hierarchią. Czy przepisy powyższe odpowiadają zasadzie nulla poena sine lege? Na czym polega stosowanie analogii w prawie karnym i w jakim zakresie pozwalają ją stosować powyższe przepisy?

8 Kodeks Karzący (1818 r.) Art. 1. Każdy czyn wolny, ninieyszem prawem zakazany, iest przestępstwem Art.2. Wolne opuszczenie czynu ninieyszem prawem nakazanego iest równie przestępstwem. Kodeks Kar Głównych i Poprawczych (1847 r.) Art. 1. Każde naruszenie ustaw, przez targnięcie się na nietykalnosć praw Władzy najwyższej i władz przez Nią ustanowionych, albo też na prawa lub bezpieczeństwo społeczeństwa i osób szczególnych, jest przestępstwem.

9 Austriacka ustawa karna z 1852 r. : § 1
Austriacka ustawa karna z 1852 r.: § 1. Do zbrodni potrzeba złego zamiaru. Zły zamiar zaś nie tylko wtenczas winę stanowi, gdy złe, które ze zbrodnią jest połączone, przed czynności przedsięwzięciem lub opuszczeniem, albo przy takowem, wprost było zamyślone i postanowiono; lecz także i wtenczas, gdy w innym złym zamyśle, co takiego przedsięwziętem lub opuszczonem zostało, z czego złe, które z tąd powstało, pospolicie następuje, albo przynajmniej łatwo nastąpić może. Kodeks Tagancewa z 1903 r. Art. 48 § 1. Przestępstwo będzie uważane za umyślne nietylko gdy winowajca pragnął jego popełnienia, lecz także gdy świadomie godził się z nastąpieniem skutku, warunkującego przestępność czynu. § 2. Przestępstwo będzie uważane za nieostrożne nietylko gdy winowajca nie przewidział, choć mógł lub powinien był je przewidzieć, lecz także gdy przewidując nastąpienie skutku, warunkującego przestępność czynu, lekkomyślnie przypuszczał, że temu zapobiegnie. Jakimi rodzajami zamiaru posługiwała się austriacka ustawa z 1852 r.? Jakimi rodzajami zamiaru posługiwał się k.k. z 1932 r.? Jaka jest między nimi różnica? Przykład dolus indirectus. Przykład dolus eventualis. Jakie rodzaje nieumyślności wyróżniał k.k. z 1932 r.?

10 Ustawa karna z 1852 r. § Kto przeciw człowiekowi, celem zabicia go, taki czyn popełnia, następstwem którego jest śmierć człowieka tego albo innego, staje się winnym zbrodni morderstwa (…). § Jeżeli czyn, następstwem którego człowiek życie traci (§. 134), wykonanym będzie wprawdzie nie w zamiarze zabicia go, wszelakoż w innym zamiarze nieprzyjacielskim, natenczas jest zbrodnia zabójstwie. Par. 134 o morderstwie a par. 140 o zabójstwie, z których pierwszy wymaga zamiaru bezpośredniego, drugi - pośredniego; różnica ta bynajmniej nie kryje się różnicą między zabiciem w uniesieniu, a zabiciem po rozwadze; można bowiem zabić cum dolo directo i w uniesieniu (O. z 15 grudnia 1905, l Nr. 3135).

11 Ustawa karna z 1852 r. Sprawca odpowiada za wszystkie skutki, które wynikły z czynu jego jako przyczyny działającej, chociażby takowych nie mógł przewidzieć (Orzeczenie Sądu Najwyższego z 10 listopada 1879 r., l nr 211). Dolus superveniens. Czy dolus eventualis jest odmianą dolus directus czy dolus indirectus?

12 Austriacka ustawa karna z 1852 r.
Czyn lub opuszczenie, nie będzie przeto za zbrodnię poczytanem: a) jeżeli sprawca używania rozumu zupełnie jest pozbawionym; b) jeżeli czyn popełnionym został albo w stanie przemijającego chwilami pomieszania zmysłów, w czasie gdy pomieszanie trwało; albo c) w stanie zupełnego pijaństwa, sprowadzonego bez zamiaru popełnienia zbrodni (§§. 236 i 523), albo w innem obłąkaniu zmysłów, w którem sprawca nie wiedział, co czynił; d) jeżeli sprawca czternastu lat wieku swego jeszcze nie skończył (§§.237 i 269); e) jeżeli taki zaszedł błąd, któryby zbrodni w uczynku poznać nie dawał; f) jeżeli złe wyniknęło z przypadku, niedbalstwa lub niewiadomości skutków uczynku; g) jeżeli czyn nastąpił w skutek nieodpornego przymusu lub w wykonaniu sprawiedliwej obrony koniecznej.

13 Kodeks Kar Głównych i Poprawczych
Art. 18. Podług art. 3 niniejszego Kodexu, wszystkie kary za przestępstwa i wykroczenia postanowione, dzielą się na dwa główne rzędy: kary główne i kary poprawcze. Każdy z tych głównych rzędów kar jest podzielony na kilka rodzajów i stopni. Kary główne są następujące: pozbawienie wszelkich praw i kara śmierci, pozbawienie wszelkich praw i zesłanie do ciężkich robót, połączone z piętnowaniem i karą chłosty rózgami: roboty w kopalniach na czas nieograniczony, roboty w kopalniach na czas od 12 do 20 lat, roboty w twierdzach na czas od 8 do 12 lat, roboty w zakładach fabrycznych od 4 do 8 lat, pozbawienie wszelkich praw i zesłanie na osiedlenie na Syberii, zesłanie w bardziej odległe miejsca, zesłanie w mniej odległe miejsca, pozbawienie wszelkich praw i zesłanie na osiedlenie za Kaukazem. Kary poprawcze są następujące: zesłanie do mieszkania na Syberii, zesłanie do innych gubernii, oprócz syberyjskich, czasowe osadzenie w twierdzy, czasowe zamknięcie w domu poprawy, czasowe osadzenie w wieży, areszt, nagana, kary pieniężne,

14 Utrata wszelkich praw

15 Niemiecki kodeks karny z 1871 r.
15. Skazanych na karę (I) więzienia należy przymuszać w zakładzie karnym do robót tam zaprowadzonych. Można ich używać także do robót poza obrębem zakładu, w szczególności do robót publicznych lub dozorowanych przez władzę rządową. Ten sposób zatrudniania jest jedynie wówczas dozwolony, jeżeli więźniów trzyma się oddzielnie od innych robotników będących na wolności. 16. Skazanych na karę (II) więzienia można zatrudniać w zakładzie więziennym w sposób, odpowiadający ich uzdolnieniu i stosunkom i na ich własne żądanie powinno się ich w ten sposób zatrudniać. Poza obrębem zakładu wolno ich zatrudniać tylko za ich zgodą. 17. Kara osadzenia w twierdzy polega na pozbawieniu wolności, połączonem z dozorowaniem zatrudnienia i trybu życia więźniów i wykonuje się ją w twierdzach lub innych pomieszczeniach, do tego przeznaczonych.

16 Kodeks Tagancewa Art. 3 Przestępstwa, za które ustawa przepisuje jako najwyższe kary: karę śmierci albo ciężkiego więzienia – noszą nazwę zbrodni. Przestępstwa, za które ustawa przepisuje jako najwyższe kary: więzienie od roku jednego do lat sześciu, twierdzy lub więzienia – noszą nazwę występków. Przestępstwa, za które ustawa przepisuje jako najwyższe kary: areszt lub grzywnę – noszą nazwę wykroczeń.

17 Kodeks Tagancewa Art.46. Nie będzie uważany za przestępstwo czyn popełniony przy obronie koniecznej przeciw bezprawnemu targnięciu się na dobro osobiste lub majątkowe samego broniącego się lub innej osoby. Przekroczenia granic obrony koniecznej przez jej nadmierność lub niewczesność będzie karane jedynie w przypadkach szczególnie wskazanych w ustawie. Art.47. Nie będzie uważany za przestępstwo czyn, popełniony dla uratowania życia własnego lub życia innej osoby od niebezpieczeństwa, które wynikło wskutek groźby przymusu bezprawnego lub innej przyczyny i którego w tym czasie nie można było w inny sposób odwrócić.

18 Kodeks karny z 1932 r. Art. 23. § 1. Odpowiada za usiłowanie, kto w zamiarze popełnienia przestępstwa przedsiębierze działanie, skierowane bezpośrednio ku urzeczywistnieniu tego zamiaru, lecz zamierzonego przestępstwa nie dokonywa. § 2. Usiłowanie zachodzi także wtedy, kiedy sprawca nie wiedział, że dokonanie jest niemożliwe ze względu na brak przedmiotu, nadającego się do dokonania na nim zamierzonego przestępstwa, lub ze względu na użycie środka, nie nadającego się do wywołania zamierzonego skutku. § 3. Nie odpowiada za usiłowanie, kto tylko z powodu zabobonu lub ciemnoty wierzył w skuteczność swego działania. Wskaż zasady odpowiedzialności karnej za usiłowanie. Na czym może polegać usiłowanie o którym mowa w § 2? Na czym może polegać usiłowanie o którym mowa w § 3? Czy obecnie można ponosić odpowiedzialność karną za usiłowanie z powodu zabobonu lub ciemnoty?

19 Kodeks karny z 1932 r. Art. 82. § 1. Jeżeli czyn pozostaje w związku z nadużywaniem napojów wyskokowych lub innych środków odurzających, sąd może zarządzić, by sprawcę, po ewentualnem odbyciu wymierzonej kary, umieszczono w odpowiednim zakładzie leczniczym na przeciąg 2 lat. § 2. O wcześniejszem zwolnieniu z zakładu rozstrzyga sąd. Art. 83. § 1. Jeżeli czyn pozostaje w związku ze wstrętem do pracy, sąd może zarządzić, by po odbyciu kary umieszczono przestępcę w domu pracy przymusowej na przeciąg lat 5. § 2. Po upływie jednego roku sąd może zarządzić zwolnienie. Art. 84. § 1. Sąd zarządza umieszczenie w zakładzie dla niepoprawnych, po odbyciu kary, przestępcy, u którego stwierdzono trzykrotny powrót do przestępstwa (art. 60 § 1), tudzież przestępcy zawodowego lub z nawyknienia, jeżeli pozostawanie ich na wolności grozi niebezpieczeństwem porządkowi prawnemu. § 2. Zamknięcie w zakładzie trwa w miarę potrzeby, w każdym razie najmniej 5 lat; po upływie każdego pięcioletniego okresu sąd rozstrzyga, czy pozostawienie przestępcy w zakładzie na dalszy okres pięcioletni jest konieczne. Jak nazywają się tego rodzaju środki? Czy współcześnie mogą być stosowane? Środki zabezpieczające są przejawem poglądów której ze szkół prawa karnego? Czy warunkiem ich stosowania było zawinienie? Do kiedy obowiązywał kodeks karny z 1932 r.? Czy odpowiadały warunkom państwa komunistycznego?

20 Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 1952 r
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 1952 r., IV K 19/51 (skład: Cyprian (przew.), Auscaler (spr.), Haber: Umieszczenie przestępców w zakładzie dla niepoprawnych jest zasadniczo sprzeczne z podstawami socjalistycznego prawa karnego. Instytucja ta wywodzi się z tzw. pozytywistycznej szkoły prawa karnego, szkoły, która wyraża interesy imperialistyczne i która tezami swymi o środkach zabezpieczających służy do uzasadnienia faszystowskiego terroru w postaci chociażby obozów koncentracyjnych. Instytucja ta w Polsce Ludowej w żadnym razie nie powinna być stosowana, będąc w zasadniczej sprzeczności z podstawami praworządności socjalistycznej i z naczelną tezą, iż w warunkach państwa ludowego nie może być mowy o przestępcach niepoprawnych, gdyż państwo ludowe w pełni umożliwia włączenie każdego przestępcy - po od byciu przez niego kary - do twórczego wysiłku narodu, przyczyniając się do wychowania przestępcy. Oczywiście w nowym kodeksie karnym Polski Ludowej nie będzie instytucji zakładu dla niepoprawnych. Skoro jednak zastosowano już w konkretnym przypadku na mocy dotychczas obowiązującego k.k. z 1932 r. ten środek, niemniej jednak można poddać kontroli rewizyjnej stosowanie tego środka w trybie art. 371 pkt 4 k.p.k. Twierdzenie bowiem, iż zakład dla niepoprawnych nie jest karą, jest pozbawione wszelkiej podstawy. Orzeczenie o umieszczeniu w zakładzie dla niepoprawnych stanowi niewątpliwie w praktyce niezwykle dotkliwą karę. To daje podstawę do oceny tego środka jako rażąco niewspółmiernego, na co słusznie zwraca uwagę rewizja nadzwyczajna. Kara ta wyrażająca się w pozbawieniu wolności na okres nie krótszy od lat 5-ciu, który może równać się i dożywotniemu pozbawieniu wolności jest oczywiście rażąco niewspółmierna w stosunku do czynów zarzuconych oskarżonemu. Kim jest i jaka jest rola sędziego sprawozdawcy? Kim był Gustaw Auscaler? Sens i bezsens środków zabezpieczających dla niepoprawnych

21 Kodeks karny z 1969 r. Art. 62. § 1. W stosunku do sprawcy skazanego w warunkach określonych w art. 60 § 1 [recydywa specjalna] sąd może orzec nadzór ochronny. § 2. W stosunku do sprawcy skazanego w warunkach określonych w art. 60 § 2 [recydywa specjalna wielokrotna] sąd orzeka nadzór ochronny; jeżeli orzeczenie takiego nadzoru nie jest wystarczające dla zapobieżenia powrotowi do przestępstwa, sąd orzeka umieszczenie skazanego w ośrodku przystosowania społecznego. Art. 65. § 1. Czasu pobytu w ośrodku przystosowania społecznego nie określa się z góry; nie może on jednak być dłuższy niż 5 lat. Co był OPS? Na jak długo mógł być stosowany?

22 Definicja przestępstwa
Kodeks karny z 1932 r. Kodeks karny z 1969 r. Art. 1. Odpowiedzialności karnej ulega ten, kto dopuszcza się czynu, zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia. Art. 1. Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto dopuszcza się czynu społecznie niebezpiecznego, zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jej popełnienia. Kodeks karny z 1932 r. – definicja formalna Kodeks Kar Głównych i Poprawczych – definicja materialna Kodeks karny z 1969 r. – definicja formalno-materialna

23 Kodeks karny z 1969 r. Art. 30. § 1. Karami zasadniczymi są:
1) pozbawienie wolności, 2) ograniczenie wolności, 3) grzywna. § 2. Karą zasadniczą o charakterze wyjątkowym, przewidzianą za najcięższe zbrodnie, jest kara śmierci. § 3. Za przestępstwo zagrożone karą śmierci oraz w innych wypadkach przewidzianych w ustawie można orzec karę zasadniczą 25 lat pozbawienia wolności. Art. 46. § 1. Sąd orzeka konfiskatę całości albo części mienia w razie skazania za zbrodnię: przeciwko podstawowym interesom politycznym lub gospodarczym (…), zagarnięcia mienia społecznego znacznej wartości. § 2. Sąd może orzec konfiskatę całości albo części mienia w razie skazania za inną zbrodnię popełnioną w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Art. 47. § 1. Konfiskata obejmuje mienie należące do sprawcy w chwili wydania wyroku, chociażby nieprawomocnego. Przedmioty i prawa majątkowe wyłączone z konfiskaty określają przepisy o wykonywaniu tej kary. § 2. Mienie objęte konfiskatą przechodzi na rzecz Skarbu Państwa z chwilą uprawomocnienia się wyroku. Z jakiej ustawy pochodzi ten fragment? Czym różni się konfiskata mienia od grzywny i od przepadku? Czy konfiskata jest karą czy środkiem służącym zlikwidowaniu skutków przestępstwa? Czy według przepisów powyższej ustawy można było orzec karę dożywotniego pozbawienia wolności? Jaki jest cel dożywocia w sytuacji kiedy ustawa przewiduje karę śmierci? Kiedy zaprzestano wykonywania kary śmierci w Polsce? A kiedy przestano ją orzekać? Kiedy ją zniesiono? Kiedy zniesiono konfiskatę?

24 Mały kodeks karny Dekret z 1946 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy państwa. Art. 22. Kto rozpowszechnia fałszywe wiadomości, mogące wyrządzić istotną szkodę interesom Państwa Polskiego, bądź obniżyć powagę jego naczelnych organów, podlega karze więzienia do lat 5 lub aresztu. W trakcie rozmowy prowadzonej z kolegami w sypialni internatu wyraził pogląd, że spółdzielnie produkcyjne prowadzą do biedy swoich członków, a najkorzystniejszą formą produkcji rolnej jest gospodarka indywidualna. W dniu 10 września 1959 r. na trasie K.-G., jadąc autobusem, w którym znajdowało się około 50 osób, publicznie rozpowszechniał fałszywe wiadomości, że obecnie nie ma w ogóle wędlin, a ich brak jest wynikiem wizyty w Polsce Premiera Związku Radzieckiego. Organizował zbiorowe słuchanie audycji „Wolnej Europy”. Nazwał film „Matka Joanna od Aniołów” „filmem antyreligijnym”. Otrzymany od W. D. tekst wiersza wulgarnej treści na temat fałszywych wiadomości o sytuacji gospodarczej w kraju dała do przeczytania za pośrednictwem K. B. jego żonie Z. B. Będąc w stanie nietrzeźwości miała powiedzieć do kelnera w restauracji „niedługo waszego, komuniści w Korei jeszcze 2 tygodnie, szlag trafi was i bolszewików w Korei”. Opowiadał znajomym, że w Rosji z Kościołów porobili szkoły i magazyny. W pociągu na trasie Jelenia Góra–Kraków opowiadała nieznanym jej osobom o cudzie w Jeleniej Górze, gdzie jej matka i siostra miały widzieć, jak obraz Matki Boskiej w tamtejszym kościele przewracał oczami. Przestępstwo z art. 22 mkk – tzw. szeptanka. Wszystkie opisy czynów zabronionych są prawdziwe i pochodzą z wyroków skazujących wydanych w latach 40. i 50. XX w.