Natalia Kotsyba Zebranie naukowe IS PAN 2.XII.2008

Prezentacja na temat: "Natalia Kotsyba Zebranie naukowe IS PAN 2.XII.2008"— Zapis prezentacji:

1 Natalia Kotsyba Zebranie naukowe IS PAN 2.XII.2008
PolUKR Polsko-Ukraiński Korpus Równoległy … Natalia Kotsyba Zebranie naukowe IS PAN 2.XII.2008

2 Czy można mówić o lingwistyce korpusowej?
Metodologia, a nie osobna branża lingwistyki Rodzaje korpusów: „surowy/łysy” – adnotowany: morfosyntaktycznie, semantycznie, banki drzew (składnia) jednojęzyczny - dwu-/wielojęzyczne równoległe - porównawcze korpus referencyjny (benchmark korpus): BNC, ?IPI PAN

3 Czym jest korpus równoległy?
Zbiór par tekstów (eng. bitexts) w dwóch językach Запропонована модель виглядає доволі переконливо... Proponowany model wygląda dość przekonująco...

4

5 Czemu służy korpus równoległy
baza danych odpowiedników słów i wyrażeń oraz ich kontekstów dla tłumaczy baza danych dla konfrontatywnej analizy lingwistycznej punkt wyjścia do konstrukcji wiarygodnych słowników dwujęzycznych

6 Statystyki ogółem polskie ukraińskie Teksty 70 35 Wyrazy 359 926
Znaki kilobajty 3941 1492 2439

7

8

9 Wyszukiwanie (obecnie)
Aktualny sposób wyszukiwania bazuje na wyrażeniach regularnych PERL Poszukiwany ciąg należy ująć w znaki "/". Np.: /zimna wojna/ znajdzie wyłącznie akapity zawierające dokładnie tę frazę. Aby uelastycznić kryteria wyszukiwania, można skorzystać z następujących znaków specjalnych: . odpowiada każdemu znakowi (z wyjątkiem znaku nowej linii) І alternatywa; ) koniec fragmentu ciągu [ i ] początek i koniec oznaczania klasy znaków ? 1 albo 0 wystąpień; * 0 albo więcej wystąpień + 1 albo więcej wystąpień \s dowolny znak spacji, interpunkcji \w dowolna litera, liczba, znak podkreślenia \b koniec wyrazu, \ escape

10 Przykłady formuł wyszukiwania
/jako/  „jako” /jako\s/  „jako, niejako, dwojako” /\bjako/  „jakość’ /norma\./  „norma” przed kropką

11

12

13

14

15 Metodologia tworzenia korpusu
zbieranie tekstów (Katarzyna Kotyńska, Anna Łazar, Helena Krasowska) jeżeli są w postaci papierowej, to: skanowanie, czyszczenie skanów od obrazków i czarnych pasków, numeracji stron; OCRowanie, redakcja poOCRowa; konwertowanie do tekstowego formatu (FineReader --> Word); wyrównywanie kolumn, wyczyszczenie od znaków podziałów stron, przypisów dolnych, znaków przeniesienia wyrazów; jeszcze raz wyczytywanie błędów (FineReader wyświetla tylko miejsca, które są "podejrzane" dla niego samego); sprawdzenie podziału na akapity (czy w ogóle są, czy nie są podwójne); konwertowanie czcionek do wspólnego formatu (przyjęliśmy Unicode/UTF-8); konwertowanie z MSWord .doc na .txt dodawanie metadanych (tytuł, autor, tłumacz, rok napisania, rok i miejsce wydania oryginału, gatunek literacki, itd. ok. 20 pozycji); konwertowanie z .txt do .xml dodawanie do serwera

16 Co się dzieje na serwerze
Metadane są wpisywane automatycznie do bazy danych MySQL i potem pobierane z niej przy korzystaniu z korpusu Wyrównywanie tekstów na poziomie akapitów, oznaczonych w tekstach <p>-</p> Dynamicznie, zakładając, że ilość akapitów w tekstach jest jednakowa i każdy akapit w tekście oryginalnym ma odpowiednik w tekście tłumaczonym Oprogramowanie: Magdalena Turska

17 W opracowywaniu: a) Dodawanie informacji gramatycznych polski
ukraiński sprowadzanie do wspólnego formatu metadanych gramatycznych (tagset) NB: stopnie porównania dla przymiotników i przysłówków ukraińskich b) Wyrównanie na poziomie zdań problem podziału na zdania (skróty) demonstracja programu Text Align Hunalign (wymaga słownika oraz lematyzacji dla w miarę akceptowalnych wyników)

18 Źródła informacji morfosyntaktycznej
Język polski: tager TаKIPI, IPI PAN + Politechnika Wrocławska, ok. 200 tys. słów (Marcin Woliński, Adam Radziszewski i in.) Lematyzator, morfologiczny analizator, ujednoznaczniacz (dezambiguator) Język ukraiński: słownik gramatyczny ULIF NANU, 250 tys. słów (Igor Szewczenko, Ołeksandr Rabulec) Lematyzator, morfologiczny analizator, brak ujednoznacznienia (dezambiguacji)

19

20 Ukraiński tekst nietagowany
Львів розташований на етнічних українських землях і є одним з головних нервових вузлів ук­раїнського народу, найважливішим клапаном його серця, вічним збудником честолюбства, гордості й потягу до волі.

21 Ukraiński: tagi wejściowe z lematami
Львів<JDJAJIJK><Львів 0|Львів 0|Лев 1|Лев 1|> розташований<BDBAV?><розташований 0|розташований 0|розташувати 0|> на<N0N0Z0PF><на 4|на 3|на 2|на 1|> етнічних<AVATAX><етнічний 0|етнічний 0|етнічний 0|> українських<AVATAXJIGIJKGKJMGM><український 0|український 0|український 0|Український 0|Український 0|Український 0|> землях<FM><земля 2|> і<SSSCN0Z0><і 1|і 3|і 2|> є<UPUOUNUKUMUL><бути 0|бути 0|бути 0|бути 0|бути 0|бути 0|> одним<HUHQHERQRERU><один 0|один 0|один 0|оден 0|оден 0|оден 0|> з<PE><з 0|> головних<AVATAX><головний 0|головний 0|головний 0|> нервових<AVATAX><нервовий 0|нервовий 0|нервовий 0|> вузлів<MIMI><вузол 2|вузол 1|> українського<ANADABJDJBKB><український 0|український 0|український 0|Український 0|Український 0|Українське 0|> народу<MBMCMBMC><народ 0|народ 0|нарід 0|нарід 0|>, найважливішим<AQAEAU><найважливіший 0|найважливіший 0|найважливіший 0|> клапаном<ME><клапан 0|> його<FGODOBODOB><йога 0|воно 0|воно 0|він 0|він 0|> серця<NKNHNBNN><серце 0|серце 0|серце 0|серце 0|>, вічним<AQAEAU><вічний 0|вічний 0|вічний 0|> збудником<MEME><збудник 1|збудник 2|> честолюбства<NB><честолюбство 0|>, гордості<FCFBFF><гордість 0|гордість 0|гордість 0|> й<SSSCZ0><й 1|й 2|> потягу<MFMCMGMBMCMFMGFDGD><потяг 2|потяг 2|потяг 2|потяг 1|потяг 1|потяг 1|потяг 1|потяга 0|Потяга 0|> до<NGNFNENDNCNBNANHNINJNKNLNMNNPB><до 2|до 2|до 2|до 2|до 2|до 2|до 2|до 2|до 2|до 2|до 2|до 2|до 2|до 2|до 1|> волі<UOFCFBFFGCGBGFGFGCGBGHGNNFMF><воліти 0|воля 0|воля 0|воля 0|Воля 2|Воля 2|Воля 2|Воля 1|Воля 1|Воля 1|Воля 1|Воля 1|воло 0|віл 0|>.

22 Przykłady kodów gramatycznych ULIF (384)
Znaczenie gramatyczne Kod (tag) Przykład Czasownik, bezokolicznik, aspekt dokonany, strona czynna VA прочитати Imiesłów przymiotnikowy, rodzaj męski, liczba pojedyncza, mianownik, aspekt dokonany, czas przeszły, czynny BA зрослий Przymiotnik niezmienny AZ ультра Rzeczownik, ogólny, rodzaj żeński, liczba pojedyncza, celownik FC квітці Predykatyw (słowo orzeczeniowe) X0 слід

23 Polski tekst nietagowany
W dzisiejszym posiedzeniu komisji uczestniczy ekspert komisji pan profesor Jan Gajewski.

24

25

26