Katedra Prawa Finansowego

Katedra Prawa Finansowego
Kontrola podatkowa dr Tomasz Nowak Katedra Prawa Finansowego pokój 3.91 dyżur: poniedziałki

Ramowy plan wykładu Pojęcie kontroli podatkowej
Zagadnienia systemowe kontroli podatkowej: regulacje prawne, w tym charakter prawny przepisów o kontroli podatkowej kontrola podatkowa w systemie wymiaru zobowiązań podatkowych rodzaje kontroli w sprawach podatkowych kontrola podatkowa a inne rodzaje postępowań w sprawach podatkowych organy prowadzące kontrolę podatkową Przebieg kontroli podatkowej: wszczęcie zasady gromadzenia materiałów prawa i obowiązki kontrolowanego i kontrolujących czas prowadzenia kontroli zakończenie kontroli Funkcje kontroli podatkowej

Literatura H. Dzwonkowski, Z. Zgierski, Procedury podatkowe, Warszawa 2006 A. Mariański, D. Strzelec, Aspekty prawne kontroli podatkowej przedsiębiorców, Warszawa 2012 M. Münnich, Kontrola podatkowa. Geneza i rozwój procedury, Lublin 2010 komentarze do Ordynacji podatkowej

Pojęcie kontroli podatkowej - czego dotyczy konwersatorium? (1)
prima facie - kontrola związana z obowiązkami wynikającymi z prawa podatkowego; kontrola wykonywania obowiązków ciążących na określonych podmiotach na gruncie przepisów prawa podatkowego w przepisach prawa - tytuł działu VI Ordynacji podatkowej - to procedura uregulowana w dziale VI Ordynacji podatkowej ⇒ tego dotyczy konwersatorium

Pojęcie kontroli podatkowej - czego dotyczy konwersatorium? (2)
Kontrola podatkowa w ujęciu szerokim - wszelkie procedury, zmierzające do sprawdzenia, czy podmiot zobowiązany na gruncie przepisów prawa podatkowego wywiązuje się na nałożonych na niego przez te przepisy obowiązków Kontrola podatkowa w ujęciu wąskim - postępowanie, o którym mowa w dziale VI Ordynacji podatkowej → tego dotyczy konwersatorium

Pojęcie kontroli kontrola ⇒ porównanie stanu rzeczywistego ze stanem wzorcowym według określonych kryteriów Na kontrolę składają się 4 „zasadnicze” rodzaje czynności: ustalenie stanu obowiązującego (wyznaczenie) ustalenie stanu rzeczywistego (wykonanie) porównanie wykonań z wyznaczeniami wyjaśnienie przyczyn stwierdzonej niezgodności Kontrola ⇒ brak jakichkolwiek elementów decyzji oraz brak elementów władczych Zadania kontroli (finansowej): ustalenie zgodności / niezgodności pomiędzy stanem rzeczywistym a stanem obowiązującym dostarczenie informacji w formie wyników kontroli tym jednostkom, które są powołane do podejmowania konkretnych decyzji, zmierzających do usunięcia skutków odchyleń wykonań od wyznaczeń i zapobieganiu wystąpienie tych zjawisk w przyszłości

Pojęcie, zakres i cel kontroli podatkowej (1)
art. 281 § 2 Op: „Celem kontroli podatkowej jest sprawdzenie, czy kontrolowani wywiązują się z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego”. wyznaczenia - (wszelkie) obowiązki wynikające z przepisów prawa podatkowego wykonania - sposób realizacji tych obowiązków przez podmioty, na których ciążą („ czy kontrolowani wywiązują się z…”)

Z art. 281 § 2 Op wynika, że chodzi o wszelkie obowiązki wynikające z przepisów prawa podatkowego. Formalnie może chodzić o kontrolę realizacji wypełniania obowiązków w zakresie: 1) powstawania obowiązku podatkowego (np. obowiązek rejestracji) 2) wymiaru zobowiązań podatkowych (np. złożenie deklaracji z prawidłowo wykazaną kwotą podatku) 3) wykonania zobowiązań podatkowych (przede wszystkim - zapłata podatku). W praktyce procedurę, o której mowa w dziale VI Op, wykorzystuje się do kontroli prawidłowości samowymiaru (samoobliczenia). Sposób uregulowania tej procedury również potwierdza jego wymiarowy charakter, przy czym chodzi o samowymiar (samoobliczenie), w którym na podatnika zostały nałożone najdalej idące obowiązki.

Wyłącznie weryfikacja stanu rzeczywistego ze stanem prawidłowym Celem bezpośrednim - na gruncie obowiązujących przepisów - nie jest wymiar Pośrednio stanowi instrument wymiaru: może zweryfikować pozytywnie (tj. stwierdzić brak nieprawidłowości) = potwierdzenie prawidłowości samowymiaru może stanowić podstawę autokorekty lub wszczęcia postępowania podatkowego i następnie wydania decyzji na podstawie art. 21 § 3 Op („Jeżeli w postępowaniu podatkowym organ podatkowy stwierdzi, że podatnik, mimo ciążącego na nim obowiązku, nie zapłacił w całości lub w części podatku, nie złożył deklaracji albo że wysokość zobowiązania podatkowego jest inna niż wykazana w deklaracji, organ podatkowy wydaje decyzję, w której określa wysokość zobowiązania podatkowego”).

Regulacje prawne dotyczące kontroli podatkowej (1)
art (dział VI) Ordynacji podatkowej ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (j.t. Dz.U. z 2016, poz. 1829)

Dział VI Ordynacji podatkowej „podstawowa” regulacja kontroli podatkowej określa: zasady wszczęcia, zasady prowadzenia, prawa i obowiązki kontrolowanego i kontrolujących, zasady gromadzenia dowodów i informacji, sposoby zakończenia uwzględnia uregulowania ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie kontroli podatkowej przedsiębiorców znajduje również „odpowiednie” zastosowanie do kontroli celno-skarbowej → art. 94 ust. 1 ustawy o KAS: „W zakresie nieuregulowanym do kontroli celno-skarbowej przepisy art. 3e, art. 12, art. 102 § 3, art. 135, art. 138, art. 139 § 4, art. 140 § 2, art , art. 165b, art. 165c, art , rozdziałów 1, 2, 3a, 5, 6, 10 i 11, z wyjątkiem art , art § 3, art. 190 § 1, art. 193 § 6-8, art. 198 i art. 200, rozdziałów 14, 16, 22 i 23 działu IV, działu VI, z wyjątkiem art. 282b, art. 282c, art. 283 § 1-3, art. 284a § 1, art. 284b, art. 285a, art. 286 § 1 i 2, art. 287 § 1 pkt 1 i 2 oraz § 3-5, art. 288, art. 290 § 1 i § 2 pkt 1-7, art. 290b, art. 291, art. 291c i art. 292, oraz działu VII Ordynacji podatkowej stosuje się odpowiednio”

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej rozdział V: „Kontrola działalności gospodarczej przedsiębiorcy” (art d) Art. 77 ust 1: „Kontrola działalności gospodarczej przedsiębiorców przeprowadzana jest na zasadach określonych w niniejszej ustawie, chyba że zasady i tryb kontroli wynikają z bezpośrednio stosowanych przepisów powszechnie obowiązującego prawa wspólnotowego albo z ratyfikowanych umów międzynarodowych”. 1a. (...) ust. 2: „W zakresie nieuregulowanym w niniejszym rozdziale stosuje się przepisy ustaw szczególnych”. ust. 3: „Zakres przedmiotowy kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy oraz organy upoważnione do jej przeprowadzenia określają odrębne ustawy”. dotyczy: kontroli u „przedsiębiorców”, zaś kontrola podatkowa może być prowadzona wobec jakiegokolwiek podatnika (choć w praktyce głównie przedsiębiorców) Założenie tej regulacji: przeciwdziałać skutkom prowadzenia kontroli, które utrudniają bieżące prowadzenie działalności gospodarczej

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej zawiera następujące uregulowania w zakresie kontroli (odnoszą się również do kontroli podatkowej i są częściowo powielone regulacji zawartej w dziale VI Ordynacji podatkowej): zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli wykazywanie uprawnień do kontroli przez osoby kontrolujące sposób uczestnictwa kontrolowanego w toku kontroli miejsce prowadzenia kontroli prowadzenie książki kontroli niedopuszczalność kontroli równoległych niedopuszczalność ponownej kontroli czas trwania kontroli środki prawne przysługujące kontrolowanemu

Uzupełniająco: ustawa z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz.U. z 2016 r., poz ze zm.) Ustawa o KAS reguluje kontrolę „celno-skarbową”, a nie „podatkową” Art. 54 ust. 1 tej ustawy: „Kontroli celno-skarbowej podlega przestrzeganie przepisów: 1) prawa podatkowego w rozumieniu art. 3 pkt 2 Ordynacji podatkowej; 2) prawa celnego oraz innych przepisów związanych z przywozem i wywozem towarów w obrocie między obszarem celnym Unii Europejskiej a państwami trzecimi, w szczególności przepisów dotyczących towarów objętych ograniczeniami lub zakazami; 3) regulujących urządzanie i prowadzenie gier hazardowych, o których mowa w ustawie z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 471), a także zgodność tej działalności ze zgłoszeniem, udzieloną koncesją lub zezwoleniem oraz zatwierdzonym regulaminem; 3a) w zakresie posiadania automatów do gier hazardowych; 4) prawa dewizowego w zakresie ograniczeń i obowiązków określonych dla rezydentów i nierezydentów oraz warunków udzielonych na ich podstawie zezwoleń dewizowych, a także warunków wykonywania działalności kantorowej”. w zakresie zapewnienia skuteczności poboru podatków: → te same cele kontroli celno-skarbowej i kontroli podatkowej

dział V rozdział 3 ustawy o KAS: „Kontrola celno-skarbowa” art. 94 ust. 1 ustawy o KAS: „W zakresie nieuregulowanym do kontroli celno-skarbowej przepisy art. 3e, art. 12, art. 102 § 3, art. 135, art. 138, art. 139 § 4, art. 140 § 2, art , art. 165b, art. 165c, art , rozdziałów 1, 2, 3a, 5, 6, 10 i 11, z wyjątkiem art , art. 189 § 3, art. 190 § 1, art. 193 § 6-8, art. 198 i art. 200, rozdziałów 14, 16, 22 i 23 działu IV, działu VI, z wyjątkiem art. 282b, art. 282c, art. 283 § 1-3, art. 284a § 1, art. 284b, art. 285a, art. 286 § 1 i 2, art. 287 § 1 pkt 1 i 2 oraz § 3-5, art. 288, art. 290 § 1 i § 2 pkt 1-7, art. 290b, art. 291, art. 291c i art. 292, oraz działu VII Ordynacji podatkowej stosuje się odpowiednio”. kontrola celno-skarbowa → odrębna procedura kontrolna, w której odpowiednie zastosowanie znajdują również przepisy o postępowaniu podatkowym wg działu IV Ordynacji podatkowej oraz przepisy o kontroli podatkowej wg działu VI Ordynacji podatkowej art. 83 ust. 1 zd. 1 ustawy o KAS: „W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w zakresie, o którym mowa w art. 54 ust. 1 pkt 1, zakończona kontrola celno-skarbowa przekształca się w postępowanie podatkowe, jeżeli kontrolowany nie złożył korekty deklaracji, o której mowa w art. 82 ust. 3, albo organ nie uwzględnił złożonej korekty deklaracji. (…)” art. 94 ust. 2 ustawy o KAS: „W zakresie nieuregulowanym do postępowania podatkowego, o którym mowa w art. 83 ust. 1, przepisy Ordynacji podatkowej, z wyjątkiem art. 165, stosuje się odpowiednio” kontrola celno-skarbowa może „przekształcić się” w postępowanie podatkowe, w którym odpowiednie zastosowanie znajdują również przepisy o postępowaniu podatkowym wg działu IV Ordynacji podatkowej

Charakter prawny przepisów o kontroli podatkowej
prawo podatkowe materialne formalne (procesowe) ustrojowe

Kontrola podatkowa w systemie wymiaru i poboru zobowiązań podatkowych
wymiar decyzyjny samowymiar (samoobliczenie) pobór płatniczy pobór przez inkasenta obowiązek zgłoszenia zdarzeń podatkowych obowiązek zadeklarowania podatku obowiązek obliczenia, poboru i odprowadzenia podatku obowiązek poboru i odprowadzenia podatku KONTROLA PODATKOWA

Kontrola podatkowa przy wymiarze decyzyjnym
wszczęcie postępowania podatkowego powstanie obowiązku podatkowego realizacja obowiązku zgłoszenia zdarzenia i danych niezbędnych wszczęcie postępowania podatkowego kontrola podatkowa decyzja nie ma formalnych przeszkód do prowadzenia kontroli podatkowej w zakresie zobowiązań wymierzanych decyzyjnie

Kontrola podatkowa przy samowymiarze
w Polsce samowymiar dominuje - niewielka ilość zobowiązań wymierzanych decyzyjnie w systemie samowymiaru rośnie rola kontroli podatkowej (przy wymiarze decyzyjnym organ odpowiada za wymiar, w związku z czym prowadzi postępowanie dowodowe z własnej inicjatywy, gdyż leży to również w jego interesie) przekształcenie funkcji administracji podatkowej z kompetencji wymiarowych na kompetencje do kontroli

Kontrola podatkowa przy samowymiarze
wszczęcie postępowania podatkowego niezłożenie deklaracji czynności sprawdzające powstanie obowiązku podatkowego złożenie deklaracji z wykazanym podatkiem do zapłaty wszczęcie postępowania podatkowego czynności sprawdzające decyzja tzw. określająca (art. 21 § 3 Op) lub o umorzeniu (art. 208 § 1 Op) kontrola podatkowa ten diagram nie uwzględnia dopuszczalności złożenia autokorekty

Rodzaje kontroli/postępowań w sprawach podatkowych
kontrola podatkowa (dział VI Op) czynności sprawdzające (dział V Op) postępowanie podatkowe (dział IV Op) kontrola celno-skarbowa (dział V ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej: „Kontrola celno-skarbowa, audyt, czynności audytowe, urzędowe sprawdzenie oraz szczególne uprawnienia organów Krajowej Administracji Skarbowej oraz funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowej”)

Czynności sprawdzające
procedura uregulowana w dziale V Ordynacji podatkowej formalnie - odrębna procedura od kontroli podatkowej oraz postępowania podatkowego najczęściej poprzedza kontrolę lub postępowanie podatkowe w tej procedurze znajdują zastosowanie zasady ogólne postępowania podatkowego (stosuje się je i w postępowaniu podatkowym, i w kontroli podatkowej) ➞ nie ma ograniczenia gwarancji procesowych ➞ nie ma obniżonych standardów czynności sprawdzających

Cel czynności sprawdzających
Art. 272 Op: „Organy podatkowe pierwszej instancji, z zastrzeżeniem art. 272a, dokonują czynności sprawdzających, mających na celu: 1) sprawdzenie terminowości: a) składania deklaracji, b) wpłacania podatków, w tym również pobieranych przez płatników oraz inkasentów; 2) stwierdzenie formalnej poprawności dokumentów wymienionych w pkt 1; 3) ustalenie stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami; 4) weryfikację poniesionych przez podatnika wydatków i uzyskanych przychodów (dochodów) opodatkowanych lub przychodów (dochodów) nieopodatkowanych - w zakresie niezbędnym do ujawnienia podstawy opodatkowania z tytułu przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych; 5) weryfikację danych i dokumentów przedstawionych przez podatników dokonujących rejestracji podatkowej”.

Cel czynności sprawdzających (2)
ograniczony cel czynności sprawdzających ➞ ani nie jest to wymiar, ani pełna kontrola wymiaru (jak w przypadku kontroli podatkowej), choć występują elementy występujące w toku kontroli lub postępowania podatkowego zasadniczo tylko kontrola o charakterze formalnym (sprawdzanie, czy podatnik złożył deklarację ➞ pkt 1, sprawdzenie, czy deklaracja została wypełniona zgodnie z zasadami jej sporządzania ➞ pkt 2) poza zakresem czynności sprawdzających zasadniczo pozostaje badanie prawidłowości wymiaru ➞ cel, o którym mowa w pkt 3, jest realizowany tylko w zakresie, w jakim przepisy regulujące postępowanie dowodowe w czynnościach sprawdzających umożliwiają przeprowadzenie dowodów (art Op) lub żądanie wyjaśnień (art. 274a § 2 Op)

Cel czynności sprawdzających (3)
to postępowanie o najmniej sformalizowanym charakterze (niesformalizowane uruchomienie procedury, niesformalizowane zakończenie prowadzenia procedury) niektórzy nazywają je „wstępną kontrolą podatkową o charakterze formalnym” (choć nie tylko elementy formalne podlegają „kontroli” - art. 272 pkt w związku z art. 274a § 2 oraz art Op) → o „wstępnym” charakterze świadczy to, że nie dokonuje się kompletnych ustaleń faktycznych, zaś dowody gromadzi się tylko w ograniczonym zakresie założenie: nie ma potrzeby prowadzić pełnego postępowania lub pełnej kontroli, jeśli już w trybie mało sformalizowanym można dokonać weryfikacji prawidłowości niektórych elementów deklaracji podatkowej

Przesłanki i forma wszczęcia czynności sprawdzających
brak regulacji brak przesłanek określonych prawem brak sformalizowanej czynności wszczęcia „sprawdzany” może w ogóle nie wiedzieć, że taka procedura jest/była wobec niego prowadzona dowiaduje się dopiero z wezwania, które może być podjęte przez organ dla zrealizowania zamierzonego celu prowadzonych czynności sprawdzających

Czynności sprawdzające - zakres postępowania dowodowego
w zależności od celów, które organ zamierza zrealizować tylko w zakresie, w jakim przepisy działu V Op to określają ➞ nie stosuje się przepisów działu IV rozdział 11 „Dowody” ➞ ograniczone postępowanie dowodowe w toku czynności sprawdzających (co do rodzaju środka dowodowego i co do ustaleń faktycznych dokonywanych przy jego wykorzystaniu)

Czynności sprawdzające - zakres postępowania dowodowego (2)
w zakresie sprawdzenia, czy deklaracja została złożona: Art. 274a. § 1 Op: „Organ podatkowy może zażądać złożenia wyjaśnień w sprawie przyczyn niezłożenia deklaracji lub wezwać do jej złożenia, jeżeli deklaracja nie została złożona mimo takiego obowiązku”.

w zakresie poprawności formalnej złożonej deklaracji (2 sposoby działania organu podatkowego): Art. 274. § 1 Op: „W razie stwierdzenia, że deklaracja zawiera błędy rachunkowe lub inne oczywiste omyłki bądź że wypełniono ją niezgodnie z ustalonymi wymaganiami, organ podatkowy w zależności od charakteru i zakresu uchybień: 1) koryguje deklarację, dokonując stosownych poprawek lub uzupełnień, jeżeli zmiana wysokości zobowiązania podatkowego, kwoty nadpłaty, kwoty zwrotu podatku lub wysokości straty w wyniku tej korekty nie przekracza kwoty zł; 2) zwraca się do składającego deklarację o jej skorygowanie oraz złożenie niezbędnych wyjaśnień, wskazując przyczyny, z powodu których informacje zawarte w deklaracji podaje się w wątpliwość”. art. 274a § 2 Op: „W razie wątpliwości co do poprawności złożonej deklaracji organ podatkowy może wezwać do udzielenia, w wyznaczonym terminie, niezbędnych wyjaśnień lub uzupełnienia deklaracji, wskazując przyczyny podania w wątpliwość rzetelności danych w niej zawartych”.

w zakresie zgodności danych w deklaracji ze stanem faktycznym (cel wskazany w art. 272 § 3 Op): wezwanie do wyjaśnienia wątpliwości co do rzetelności danych zawartych w deklaracji sprawdzenie ulg sprawdzenie wydatków mieszkaniowych (ulgi, zwroty podatku lub koszty podatkowe) tzw. kontrola krzyżowa

wezwanie do wyjaśnienia wątpliwości co do rzetelności danych zawartych w deklaracji: art. 274a § 2 Op: „W razie wątpliwości co do poprawności złożonej deklaracji organ podatkowy może wezwać do udzielenia, w wyznaczonym terminie, niezbędnych wyjaśnień lub uzupełnienia deklaracji, wskazując przyczyny podania w wątpliwość rzetelności danych w niej zawartych”. przesłanka wezwania ➞ powstanie po stronie organu podatkowego wątpliwości do rzetelności danych oraz wskazanie tych wątpliwości w wezwaniu sposób zadośćuczynienia wezwaniu ➞ wyjaśnienie w zakresie przedstawionych przez organ podatkowy wątpliwości do rzetelności danych

sprawdzenie ulg Art. 275 Op: § 1. Jeżeli ze złożonej deklaracji wynika, że podatnik skorzystał z przysługujących mu ulg podatkowych, organ podatkowy może zwrócić się do niego o okazanie dokumentów lub o złożenie fotokopii dokumentów, których posiadania przez podatnika, w określonym czasie, wymaga przepis prawa. § 2. Banki, na żądanie naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celnego, są obowiązane do sporządzania i przekazywania informacji o zdarzeniach stanowiących podstawę do skorzystania przez podatnika z ulg podatkowych, jeżeli zostały wykazane w deklaracji złożonej przez podatnika. § 3. Przepis § 2 stosuje się również do zakładów ubezpieczeń, funduszy inwestycyjnych i dobrowolnych funduszy emerytalnych, w zakresie prowadzonych indywidualnych kont emerytalnych i indywidualnych kont zabezpieczenia emerytalnego, oraz do domów maklerskich, banków prowadzących działalność maklerską, towarzystw funduszy inwestycyjnych i spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych. § 4. Do informacji, o których mowa w § 2 i 3, przepis art. 82 § 4 stosuje się odpowiednio.

sprawdzenie wydatków mieszkaniowych (ulgi, zwroty podatku lub koszty podatkowe): Art. 276 Op: § 1. Organ podatkowy, za zgodą podatnika, może dokonać oględzin lokalu mieszkalnego lub części tego lokalu, jeżeli jest to niezbędne do zweryfikowania zgodności stanu faktycznego z danymi wynikającymi ze złożonej przez podatnika deklaracji oraz z innych dokumentów potwierdzających poniesienie wydatków na cele mieszkaniowe. § 2. W przypadku określonym w § 1 pracownik organu podatkowego, w porozumieniu z podatnikiem, ustala termin dokonania oględzin. Podpisaną przez podatnika adnotację o ustaleniu terminu oględzin zamieszcza się w aktach sprawy. § 3. W razie nieudostępnienia lokalu mieszkalnego w uzgodnionym terminie organ podatkowy może wyznaczyć nowy termin przeprowadzenia oględzin. § 4. Pracownik organu podatkowego sporządza protokół przeprowadzonych oględzin, który dołącza do akt sprawy. § 5. Przepisy § 1-4 stosuje się odpowiednio w przypadku skorzystania przez podatnika z ulg inwestycyjnych.

kontrola krzyżowa Art. 274c Op: § 1. Organ podatkowy, w związku z postępowaniem podatkowym lub kontrolą podatkową, może zażądać od kontrahentów podatnika wykonujących działalność gospodarczą: 1) przedstawienia dokumentów, w zakresie objętym postępowaniem lub kontrolą u podatnika, w celu sprawdzenia ich prawidłowości i rzetelności; 2) przekazania, za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub na informatycznym nośniku danych, wyciągu z ksiąg podatkowych i dowodów księgowych zapisanego w postaci elektronicznej odpowiadającej strukturze logicznej, o której mowa w art. 193a § 2, jeżeli kontrahent podatnika prowadzi księgi podatkowe przy użyciu programów komputerowych; przepis art. 168 § 3a pkt 1 stosuje się odpowiednio. § 1a. Z czynności sprawdzających u kontrahenta podatnika sporządza się protokół. § 2. Jeżeli miejsce zamieszkania, siedziba lub miejsce wykonywania działalności kontrahenta podatnika znajdują się poza obszarem działania organu prowadzącego postępowanie lub kontrolę, czynności sprawdzających, o których mowa w § 1, na zlecenie tego organu może także dokonać organ właściwy miejscowo.

Czynności sprawdzające - obowiązki „sprawdzanego”
obowiązek zadośćuczynieniu wezwaniom podejmowanym na podstawie przepisów działu V Ordynacji podatkowej niezrealizowanie tych obowiązków może skutkować odpowiedzialnością karną skarbową: art. 83 KKS: „Kto osobie uprawnionej do przeprowadzenia czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, kontroli skarbowej lub czynności kontrolnych w zakresie szczególnego nadzoru podatkowego udaremnia lub utrudnia wykonanie czynności służbowej, w szczególności kto wbrew żądaniu tej osoby nie okazuje księgi lub innego dokumentu dotyczącego prowadzonej działalności gospodarczej lub księgę lub inny dokument niszczy, uszkadza, czyni bezużytecznymi, ukrywa lub usuwa, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych”.

Czynności sprawdzające - forma zakończenia
brak regulacji o sposobie i formie zakończenia czynności sprawdzających z poszczególnych czynności należy sporządzić protokół ➞ art. 172 § 1 Op (znajduje zastosowanie w czynnościach sprawdzających na podstawie art. 280 Op, w myśl którego w czynnościach sprawdzających znajdouje odpowiednie zastosowanie rozdział 9 działu IV Op): „Organ podatkowy sporządza zwięzły protokół z każdej czynności postępowania mającej istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, chyba że czynność została w inny sposób utrwalona na piśmie”. „sprawdzany” nie otrzymuje żadnej formalnej informacji o sposobie zakończenia czynności sprawdzających dowiaduje się pośrednio ➞ przez dalsze działania organu, tj. wszczęcie lub niewszczęcie kontroli podatkowej/postępowania podatkowego

Czynności sprawdzające - forma zakończenia i jego konsekwencje (2)
wezwanie do udzielenia wyjaśnień w sprawie niezłożenia deklaracji podatnik wyjaśnia, że nie dopełnił obowiązku podatnik wyjaśnia, że nie miał tego obowiązku organ nie uznaje tych wyjaśnień złożenie deklaracji organ uznaje te wyjaśnienia - brak kontroli lub postępowania wszczęcie kontroli lub postępowania

wezwanie do udzielenia wyjaśnień w związku z wątpliwościami co do rzetelności deklaracji podatnik wyjaśnia, że w istocie dane w deklaracji są nierzetelne podatnik wyjaśnia, że wątpliwości organu są nieuzasadnione złożenie deklaracji korygującej organ nie uznaje tych wyjaśnień organ uznaje te wyjaśnienia - brak kontroli lub postępowania wszczęcie kontroli lub postępowania

sprawdzenie uprawnienia do ulgi brak dokumentów przedstawienie tych dokumentów przez podatnika organowi podatkowemu organ stwierdza, że dokumenty przedstawione przez podatnika nie są wystarczające złożenie deklaracji korygującej organ stwierdza, że dokumenty potwierdzają prawo do ulgi - brak kontroli lub postępowania wszczęcie kontroli lub postępowania

kontrola krzyżowa podatnik nie przedstawia dokumentów podatnik przedstawia dokumenty przekazanie protokołu do akt kontroli u kontrolowanego kontrahenta podatnika wątpliwości organu przekazanie protokołu do akt kontroli u kontrolowanego kontrahenta podatnika poza kontrolą krzyżową wszczęcie czynności sprawdzających, kontroli lub postępowania

Postępowanie podatkowe
postępowanie uregulowane w dziale IV Ordynacji podatkowej postępowanie jurysdykcyjne, zmierzające do wydania decyzji wymiarowej (na podstawie art. 21 § 1 pkt 2 Op, art. 21 § 3 Op, art. 21 § 3a Op, art. 24 Op)

Postępowanie podatkowe - przesłanki i forma wszczęcia
wymiar decyzyjny samowymiar brak regulacji przesłanek wszczęcia ≈ uzyskanie przez organ informacji o powstaniu obowiązku podatkowego (z informacji podatkowych, czynności sprawdzających, kontroli podatkowej) brak regulacji przesłanek wszczęcia ≈ „podejrzenie” nieprawidłowości samowymiaru (z informacji podatkowych, czynności sprawdzających, kontroli podatkowej) złożenie deklaracji informującej o powstaniu obowiązku podatkowego postanowienie o wszczęciu postępowania podatkowego z urzędu postanowienie o wszczęciu postępowania podatkowego

Postępowanie podatkowe - obowiązki strony
te wskazane w dziale IV Op: obowiązek udzielania wyjaśnień (art. 155 Op) obowiązek udostępnienia przedmiotu oględzin (art Op) przesłuchanie strony (art. 199 Op) ➞ tylko za zgodą strony zobowiązanie do przedstawienia dowodu (art. 189 Op) - brak sankcji za nieprzedstawienie dowodu, leży to w interesie strony

Postępowanie podatkowe - zakres postępowania dowodowego
rozdział 11 działu IV Ordynacji podatkowej postępowanie dowodowe w pełnym zakresie dopuszczalne wszelkie środki dowodowe

Postępowanie podatkowe - formy zakończenia
decyzja - zawsze! wymiarowa - określenie/ustalenie wysokości zobowiązania podatkowego - określenie zwrotu podatku - określenie straty podatkowej o umorzeniu postępowania jako bezprzedmiotowego - brak podstaw do wymiaru podatku proces wymiar został zakończony

Kolejność podejmowania procedur
obowiązek złożenia deklaracji czynności sprawdzające kontrola podatkowa postępowanie podatkowe

Kolejność podejmowania procedur (2)
obowiązek złożenia deklaracji czynności sprawdzające kontrola podatkowa postępowanie podatkowe

Kontrola celno-skarbowa - regulacja prawna i charakter procedury
kontrola celno-skarbowa została uregulowana w ustawie z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz.U. z 2016 r., poz ze zm.) - w jej dziale V rozdziale 1 pt: „Kontrola celno- skarbowa” to procedura prowadzona przez naczelników urzędów celno-skarbowych to procedura, której celem jest zarówno weryfikacja wykonania obowiązków przez podatnika, ale jednocześnie zmierza ona do wydania decyzji wymiarowej (czy na podstawie art. 21 § 1 pkt 2 Op, art. 21 § 3 Op, art. 21 § 3a Op, art. 24 Op ? to nie zostało jednoznacznie przesądzone w przepisach prawa) ➞ elementy i kontroli, i wymiaru

Naczelnik urzędu celno-skarbowego jako organ Krajowej Administracji Skarbowej
Art. 11 ust. 1 ustawy o KAS: „Organami KAS są: 1) minister właściwy do spraw finansów publicznych; 2) Szef Krajowej Administracji Skarbowej; 3) dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej; 4) dyrektor izby administracji skarbowej; 5) naczelnik urzędu skarbowego; 6) naczelnik urzędu celno-skarbowego”.

Naczelnik urzędu celno-skarbowego jako organ Krajowej Administracji Skarbowej (2)
Art. 33 ust. 1 ustawy o KAS: „Do zadań naczelnika urzędu celno- skarbowego należy: 1) wykonywanie kontroli celno-skarbowej, z wyłączeniem kontroli, o której mowa w art. 54 ust. 2 pkt 9; 2) ustalanie i określanie podatków, opłat i niepodatkowych należności budżetowych oraz innych należności na podstawie odrębnych przepisów; 3) rozstrzyganie w drugiej instancji w sprawach, o których mowa w art. 83 ust. 1; 4) prowadzenie urzędowego sprawdzenia; 5) obejmowanie towarów procedurami celnymi oraz wykonywanie innych czynności przewidzianych przepisami prawa celnego; 6) wymiar należności celnych i podatkowych oraz innych opłat, związanych z przywozem i wywozem towarów; 7) prowadzenie w pierwszej instancji postępowań w sprawach celnych przewidzianych przepisami prawa celnego oraz w sprawach podatkowych związanych z przywozem lub wywozem towarów; 8) rozpoznawanie, wykrywanie i zwalczanie przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych, zapobieganie tym przestępstwom i wykroczeniom oraz ściganie ich sprawców, w zakresie określonym w Kodeksie karnym skarbowym; 9) rozpoznawanie, wykrywanie i zwalczanie przestępstw określonych w ustawie z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, zapobieganie tym przestępstwom oraz ściganie ich sprawców; (…)”.

Kontrola celno-skarbowa - przesłanki i forma wszczęcia
brak regulacji przesłanek Art. 58 ust. 1 ustawy o KAS: „Kontrole celno-skarbowe, inne niż kontrole losowe lub wynikające z przepisów prawa, powinny uwzględniać ryzyko wystąpienia nieprawidłowości oraz ustalenie i ocenę środków niezbędnych do jego ograniczania” wszczęcie kontroli celno-skarbowej ➞ art. 62 ust ustawy o KAS: „ (1) Wszczęcie kontroli celno-skarbowej następuje z urzędu, na podstawie upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej udzielonego kontrolującemu. (2) Datą wszczęcia kontroli celno-skarbowej jest dzień doręczenia upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej. (3) W przypadku podejrzenia, że nie są przestrzegane przepisy oraz okoliczności faktyczne uzasadniają niezwłoczne przeprowadzenie kontroli celno-skarbowej, jest ona wszczynana na podstawie okazywanej legitymacji służbowej” ➞ tryb zbliżony do wszczęcia kontroli podatkowej brak regulacji o zawiadomieniu o zamiarze wszczęcia kontroli celno- skarbowej - zawiadomienie to nie jest wymagane w tej procedurze ( por. również: art. 93 ustawy o KAS: „Do kontroli celno-skarbowej nie stosuje się przepisów rozdziału 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2016 r. poz. 1829)” )

Kontrola celno-skarbowa - obowiązki strony
ten sam - bardzo szeroki - zakres co w toku kontroli podatkowej zostaną omówione oddzielnie - w porównaniu z katalogiem uprawnień i obowiązków kontrolujących i kontrolowanych w toku kontroli podatkowej prowadzonej na podstawie przepisów działu VI Op

Kontrola celno-skarbowa - zakres postępowania dowodowego
rozdział 11 działu IV Ordynacji podatkowej postępowanie dowodowe w pełnym zakresie dopuszczalne wszelkie środki dowodowe

Kontrola celno-skarbowa - formy zakończenia (1)
art. 82 ust ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej: „1. Po zakończeniu czynności kontrolnych dokonywanych w czasie kontroli celno-skarbowej prowadzonej w zakresie, o którym mowa w art. 54 ust. 1 pkt 1, sporządza się wynik kontroli. Doręczenie wyniku kontroli kończy kontrolę celno-skarbową. 2. Wynik kontroli zawiera w szczególności: 1) oznaczenie organu; 2) wskazanie kontrolowanego; 3) datę wydania; 4) zakres kontroli celno-skarbowej; 5) informację o stwierdzonych nieprawidłowościach lub ich braku; 6) pouczenie o prawie złożenia korekty deklaracji; 7) podpis naczelnika urzędu celno-skarbowego lub osoby zastępującej naczelnika urzędu celno- skarbowego. 3. W terminie 14 dni od dnia doręczenia wyniku kontroli kontrolowany może skorygować w zakresie objętym kontrolą celno-skarbową uprzednio złożoną deklarację podatkową. Korekta deklaracji złożona po upływie tego terminu, a przed doręczeniem postanowienia, o którym mowa w art. 83 ust. 3, nie wywołuje skutków prawnych. 4. Uprawnienie do skorygowania deklaracji przysługuje nadal po zakończeniu kontroli celno-skarbowej, jeżeli w wyniku tej kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości albo organ uwzględnił złożoną korektę, o której mowa w ust. 3. (…)”

ustawa o KAS nie przewiduje możliwości wniesienia zastrzeżeń lub wyjaśnień → w toku kontroli celno-skarbowej nie ma możliwości wzruszenia ustaleń dokonanych w toku tej procedury to jedna z różnic w porównaniu do kontroli podatkowej

art. 83 ust ustawy o KAS: „1. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w zakresie, o którym mowa w art. 54 ust. 1 pkt 1, zakończona kontrola celno-skarbowa przekształca się w postępowanie podatkowe, jeżeli kontrolowany nie złożył korekty deklaracji, o której mowa w art. 82 ust. 3, albo organ nie uwzględnił złożonej korekty deklaracji. Przepisy art. 81b § 1 pkt 1 w części dotyczącej postępowania podatkowego oraz art. 81b § 1 pkt 2 lit. b Ordynacji podatkowej stosuje się odpowiednio. 2. W przypadku gdy organ uwzględnił złożoną przez kontrolowanego korektę deklaracji, o której mowa w art. 82 ust. 3, kontrolowanemu doręcza się zawiadomienie o uwzględnieniu korekty deklaracji. 3. Przekształcenie, o którym mowa w ust. 1, następuje z dniem doręczenia kontrolowanemu postanowienia o przekształceniu, na które nie służy zażalenie. 4. Naczelnik urzędu celno-skarbowego, który sporządził wynik kontroli celno- skarbowej, jest właściwy do przeprowadzenia postępowania podatkowego i wydania decyzji. (…)”

art. 83 ust ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej stwierdzono nieprawidłowości Nie stwierdzono nieprawidłowości Dokonanie korekty Brak korekty Przekształcenie kontroli w postępowanie podatkowe decyzja wymiarowa - określenie/ustalenie wysokości zobowiązania podatkowego - określenie zwrotu podatku - określenie straty podatkowej wynik kontroli proces wymiar został zakończony

Rodzaje postępowań - porównanie
postępowanie podatkowe czynności sprawdzające kontrola podatkowa kontrola celno-skarbowa cel wymiar sprawdzenie niektórych obowiązków formalnych sprawdzenie wszelkich obowiązków + wymiar zakres postępowania dowodowego pełny ograniczony zakres (jak w postępowaniu podatkowym) zakres uprawnień kontrolujących ograniczony do wskazanych w dziale IV Op ograniczony do wskazanych w dziale V Op najszerszy

Organy prowadzące kontrolę podatkową
Art. 281 § 1 Op: Organy podatkowe pierwszej instancji, z zastrzeżeniem § 3, przeprowadzają kontrolę podatkową u podatników, płatników, inkasentów oraz następców prawnych, zwanych dalej "kontrolowanymi". organy „kontroli podatkowej” = organy podatkowe zasadniczo to organy 1szej instancji

Organy podatkowe i ich właściwość
Art. 13 Op: § 1. Organem podatkowym, stosownie do swojej właściwości, jest: 1) naczelnik urzędu skarbowego, naczelnik urzędu celno-skarbowego, wójt, burmistrz (prezydent miasta), starosta albo marszałek województwa - jako organ pierwszej instancji; 1a) naczelnik urzędu celno-skarbowego jako organ odwoławczy w zakresie decyzji, o których mowa w art. 83 ust. 4 i 5 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. poz. 1947); 2) dyrektor izby administracji skarbowej - jako: a) organ odwoławczy odpowiednio od decyzji naczelnika urzędu skarbowego albo naczelnika urzędu celno-skarbowego, z zastrzeżeniem pkt 1a, b) organ pierwszej instancji, na podstawie odrębnych przepisów, c) organ odwoławczy od decyzji wydanej przez ten organ w pierwszej instancji; 3)samorządowe kolegium odwoławcze - jako organ odwoławczy od decyzji wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starosty albo marszałka województwa.. § 2. Szef Krajowej Administracji Skarbowej jest organem podatkowym - jako: 1) organ pierwszej instancji w sprawach stwierdzenia nieważności decyzji, wznowienia postępowania, zmiany lub uchylenia decyzji lub stwierdzenia jej wygaśnięcia - z urzędu; 2) organ odwoławczy od decyzji wydanych w sprawach, o których mowa w pkt 1; 3) organ właściwy w sprawach porozumień dotyczących ustalenia cen transakcyjnych 4) organ właściwy w sprawach dotyczących interpretacji przepisów prawa podatkowego, o których mowa w art. 14b § 1, w zakresie określonym w art. 14e § 1; 5) organ właściwy w sprawach informacji przekazywanych przez banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe o założonych i zlikwidowanych rachunkach bankowych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej; 6) organ właściwy w sprawach opinii zabezpieczających; 7) organ pierwszej instancji w sprawach, o których mowa w art. 119g § 1. (…) § 3. Organami podatkowymi wyższego stopnia są organy odwoławcze.

Organy podatkowe i ich właściwość (2)
Art. 16 Op Właściwość rzeczową organów podatkowych ustala się według przepisów określających zakres ich działania. Naczelnik Urzędu Skarbowego: podatek od towarów i usług podatek akcyzowy podatek dochodowy od osób fizycznych podatek dochodowy od osób prawnych podatek od czynności cywilnoprawnych podatek od spadków i darowizn podatek tonażowy podatek od niektórych instytucji finansowych podatek od wydobycia niektórych kopalin specjalny podatek węglowodorowy Naczelnik Urzędu Celno-Skarbowego: podatek od towarów i usług od importu towarów podatek akcyzowy (w zakresie akcyzy z tytułu importu i eksportu, z wyłączeniem poboru, oraz w zakresie wydania decyzji w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w wyniku kontroli celno-skarbowej) podatek od gier Wójt, burmistrz (prezydent): podatek od nieruchomości podatek rolny podatek leśny podatek od środków transportowych

Art. 17 § 1 Op Jeżeli ustawy podatkowe nie stanowią inaczej, właściwość miejscową organów podatkowych ustala się według miejsca zamieszkania albo adresu siedziby podatnika, płatnika, inkasenta lub podmiotu wymienionego w art § 2. Przykłady, gdy przepisy stanowią inaczej (przykłady): VAT - miejsce wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu (art. 3 ust. 1 ustawy o VAT) jako zasada w tym podatku akcyza - miejsce wykonania czynności lub wystąpienia stanu faktycznego, podlegających opodatkowaniu akcyzą, z zastrzeżeniem odrębnych przepisów ustawy o podatku akcyzowym (art. 14 ust. 3 ustawy o podatku akcyzowym) podatek od gier - miejsca lokalizacji ośrodka gier albo miejsca eksploatacji urządzenia do gier podatek od nieruchomości, podatek rolny, podatek leśny - miejsce położenia nieruchomości lub obiektu budowlanego, gruntu, lasu

Art. 18b Op: § 1 Organy podatkowe właściwe w dniu wszczęcia postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej do określenia lub ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego pozostają właściwe we wszystkich sprawach związanych ze zobowiązaniem podatkowym, które jest przedmiotem postępowania lub kontroli, chociażby w trakcie postępowania lub kontroli nastąpiło zdarzenie powodujące zmianę właściwości. § 2 Jeżeli zdarzenie powodujące zmianę właściwości organu podatkowego nastąpiło po zakończeniu kontroli podatkowej, organem właściwym miejscowo w sprawie, której ta kontrola dotyczy, pozostaje organ właściwy w dniu wszczęcia kontroli podatkowej. § 3 Przepisy § 1 i 2 stosuje się odpowiednio: 1) w razie następstwa prawnego powodującego zmianę właściwości; 2) w sprawach, o których mowa w art. 21 § 3a, art. 24 i art. 30; 3) w sprawach orzekania o odpowiedzialności osób trzecich.

Kompetencje naczelnika urzędu celno-skarbowego
Art. 33 ust.1 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej: „Do zadań naczelnika urzędu celno-skarbowego należy: 1) wykonywanie kontroli celno-skarbowej, z wyłączeniem kontroli, o której mowa w art. 54 ust. 2 pkt 9; 2) ustalanie i określanie podatków, opłat i niepodatkowych należności budżetowych oraz innych należności na podstawie odrębnych przepisów; (…)”. art. 28 ust. 1 pkt 7 ustawy o KAS: „Do zadań naczelnika urzędu skarbowego należy wykonywanie kontroli podatkowej oraz czynności sprawdzających”. Wśród zadań naczelnika urzędu celno-skarbowego nie zostało wymienione prowadzenie kontroli podatkowej. Naczelnik urzędu celno-skarbowego nie prowadzi kontroli podatkowej, ale kontrolę celno-skarbową

Kompetencje naczelnika urzędu celno-skarbowego (2)
Art. 54 ust. 1 ustawy o KAS: Kontroli celno-skarbowej podlega przestrzeganie przepisów prawa podatkowego w rozumieniu art. 3 pkt 2 Ordynacji podatkowej…. kontroli celno-skarbowej podlegają wszystkie podatki - bez względu na właściwość rzeczową w sprawie wymiaru (ustalania i określania) kontroli celno-skarbowej podlegają zatem nie tylko te podatki, w zakresie których właściwość rzeczowa należy do naczelnika urzędu celno-skarbowego kontroli celno-skarbowej podlegają zatem również podatki gminne kontroli celno-skarbowej podlegają zatem również podatki, w których zakresie właściwość rzeczowa należy do naczelnika urzędu skarbowego

Kompetencje naczelnika urzędu celno-skarbowego (3)
Art. 61 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej: Naczelnik urzędu celno-skarbowego może wykonywać kontrolę celno-skarbową na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Katedra Prawa Finansowego

Podobne prezentacje

Prezentacja na temat: "Katedra Prawa Finansowego"— Zapis prezentacji:

Podobne prezentacje

О projekcie

Zwrotny adres

Wejść

Zaloguj się poprzez sieć społeczną:

Katedra Prawa Finansowego

Podobne prezentacje

Prezentacja na temat: "Katedra Prawa Finansowego"— Zapis prezentacji:

Podobne prezentacje

О projekcie

Zwrotny adres