Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/2006 1 Logika nieformalna Paweł Łoziński

Prezentacja na temat: "Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/2006 1 Logika nieformalna Paweł Łoziński"— Zapis prezentacji:

1 Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/2006 1 Logika nieformalna Paweł Łoziński (pawel.lpl@gmail.com)

2 Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/2006 2 Konspekt Kontekst występowania logiki nieformalnej Logika, przypomnienie Logika formalna i jej ograniczenia Reguły wnioskowania logiki nieformalnej Podsumowanie

3 Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/2006 3 Kontekst występowania Pytania: W jaki sposób rozumujemy? W jaki sposób: przekonujemy innych? jesteśmy przekonywani? Jak argumentujemy swoje osądy?

4 Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/2006 4 Argumentacja Nauka próbująca odpowiedzieć na postawione pytania. Studium skutecznego rozumowania. Dziedzina w której spotykają się: Retoryka, Dialektyka, Logika – tym się zajmiemy.

5 Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/2006 5 Retoryka Umiejętność wykrywania dostępnych środków perswazji w zadanej sytuacji. – Arystoteles. Nie zajmuje się siłowym wpływem na słuchaczy. Tylko wpływem przez takie przekazywanie informacji, które ich przekona. Nauka o tym jak wiadomości/przekazy wpływają na ludzi. Argumentacja – jak na ludzi wpływa podawanie uzasadnień. Inne środki retoryczne: styl, prezentacja, emocjonalny wpływ.

6 Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/2006 6 Dialektyka Starcie pomiędzy wielkimi ideami. Teza, antyteza i produkcja syntezy. Hegel, a po nim Marks. Ogólnie: proces odkrywania i testowania wiedzy przez pytania i odpowiedzi. np. dialogi Platona, sala sądowa. Nie ma podanej odpowiedzi. Odpowiedź ewoluuje przez proces pytań i odpowiedzi. Występuje w argumentacji. Wypowiadamy się o rzeczach niepewnych, możemy nie mieć racji - jak dedycujemy? Przez proces dialektyczny.

7 Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/2006 7 Logika Nauka o sposobach rozumowania. Argumentacja jest związana z logiką w sposób oczywisty.

8 Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/2006 8 Argumentacja Retoryka Logika Dialektyka

9 Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/2006 9 Logika, przypomnienie Trójka uporządkowana, w której skład wchodzą: język, semantyka, mechanizm inferencyjny

10 Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/2006 10 Logika formalna, przypomnienie Mechanizm inferencyjny (reguły wnioskowania) logiki formalnej, przykłady: Sylogizm kategorii – dla każdego.. Sylogizm warunkowy – modus ponens Sylogizm rozłączny – A lub B, nie A / B Sylogizm niewykluczający (or) – A lub B, A / B? Sylogizm wykluczający (xor) – A albo B, A / nie B

11 Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/2006 11 Logika formalna, ograniczenia Rzadko rozumujemy w formie sylogizmu: Sylogizm nie potrzebuje referencji do rzeczywistości. Jak często tak rozumujemy? Kategorie: dla każdego, żaden, część. Jak często wystarczy nam takie stopniowanie? Konkluzja nie zawiera nowych informacji. Kiedy rozumujemy właśnie chcemy nowych informacji. To nie jest sposób w jaki my rozumujemy. Jest to tylko bardzo wyspecjalizowane podejście.

12 Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/2006 12 Jak zatem rozumujemy? Argument nie może być wyabstrachowany z języka, w którym jest wyrażany – psuje modularność. Przykład: Jeżeli zezalamy na eksperymenty z ludzkimi embrionami to bawimy się w Boga. bawić się w Boga nie jest równoważne z P lub Q. Nie jest neutralne. Słowo zezwalamy też ma swoje znaczenie. Zatem to czy argument jest poprawny, czy nie zależy od: tego o czym mówimy (semantyka), tego jakich słów używamy (język).

13 Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/2006 13 Jak zatem rozumujemy? Konkluzja zawiera nowe informacje ale nie ma pewności, że jest poprawna. Stopień pewności ma znaczenie. Na pewno, Być może i Na pewno nie nie wystarczy. Dlaczego akceptujemy wnioski niepewne? Nauczeni doświaczeniem zakładamy, że im coś jest bardziej prawdopodobne, tym zwykle częściej jest prawdziwe. Akceptowalny poziomy pewności zależy od sytuacji: Na 80% nie będzie padać, Na 80% przeżyjesz tą operację.

14 Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/2006 14 Logika nieformalna Jest próbą ujęcia powyższych aspektów. Przedstawimy teraz proponowany w logice nieformalnej mechanizm infrencyjny:

15 Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/2006 15 Struktura argumentu Stwierdzenie Przesłanki (evidence) Uzasadnienie Wniosek Kontekst

16 Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/2006 16 Przykład Warto jest inwestować w rozwój medycyny. Śr. czas życia w krajach rozwiniętych jest dłuższy niż w rozwijających się. Istnieje związek przyczynowo-skutkowy Wniosek Dobrze jest wydłużać śr. czas życia. Akceptujemy związki przyczynowo- skutkowe.

17 Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/2006 17 Stwierdzenia Stwierdzenie o istnieniu, stwierdzenie o definicji, stwierdzenie o wartości, stwierdzenie o polityce.

18 Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/2006 18 Dowody Dowodem jest to co krytycznie nastawieni słuchacze, generalnie są gotowi uznać za prawdziwe. Co może stanowić dowód? Obiekywne dane – statystyki, przykłady świadczące o całości, przedmioty o czymś świadczące. Ogólnie przyjęte stwierdzenia. Zdanie przekonywującej osoby (kompetentnej, wiarygodnej, o dobrej woli, dynamicznej). Każdy z powyższych dowodów może być niewiarygodny.

19 Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/2006 19 Wnioskowanie generalizacja klasyfikacja przejście od przyczyny do skutku ustalenie powiązań analogia i narracja

20 Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/2006 20 Wnioskowanie, generalizacja Uzasadnienie: Całość jest w gruncie rzeczy taka jak część. Wymagania: różnorodność próbki, reprezentatywność próbki, brak błędu kompozycji - powinienem być na Błoniach Krakowskich godzinę wcześniej.

21 Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/2006 21 Wnioskowanie, klasyfikacja Uzasadnienie: Część jest w gruncie rzeczy taka jak całość. Wymagania: czy badana część rzeczywiście zawiera się całości, reprezentatywność części, o której wnioskujemy brak błędu podziału - mieszkanie, 70m² w dzielnicy Ochota kosztuje 250,000zł. Zatem 7m² kosztuje 25,000zł.

22 Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/2006 22 Wnioskowanie, przejście od przyczyny do skutku Uzasadnienie: Jeden fenomen ma wpływ na drugi (kwestionowany np. przez Davida Hume'a, XVIIIw). Jak udowodnić istnienie takiego powiązania? John Stuart Mill (XIX w.) przedstawił zbiór testów. Przykład: Stwórz sytuację, w której dwa fenomeny będą się różniły tylko jedną cechą. Jeżeli zachowują się różnie to ta cecha jest przyczyną tej różnicy. Rzadko da się je zastosować

23 Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/2006 23 Jak udowodnić istnienie takiego powiązania? Retorycznie: 1. Pokazać w jaki sposób jeden fenomen może wywoływać drugi. 2. Pokazać dlaczego akurat wpływ danego fenomenu mamy brać pod uwagę. Wnioskowanie, przejście od przyczyny do skutku

24 Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/2006 24 Wnioskowanie, przejście od przyczyny do skutku Testy poprawności Czy związek przyczynowo-skutkowy nie został pomylony z powiązaniem? Czytelnicy The Economist to inteligentni ludzie. Czy istnieje trzeci fenomen, który jest wspólną przyczyną tych, które uważamy za przyczynę i skutek? Czy nie mamy do czynienia ze zwykłym następstwem czasowym? Czy istnieje więcej przyczyn, więcej skutków niż uważamy? Czy nie mylimy przyczyny ze skutkiem?

25 Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/2006 25 Wnioskowanie, ustalenie powiązań Uzasadnienie: X jest znakiem Y. Zwykle powiązują dane z różnych kategorii. unikanie kontaktu wzrokowego jest znakiem okłamywania Wymagania: intuicyjne Nie istnieją niezawodne znaki.

26 Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/2006 26 Wnioskowanie, analogia i narracja Analogia: Uzasadnienie: rzeczy generalnie podobne, będą podobne w omawianej kwestii. Dosłowne (prównanie cech) i metafory (porównanie relacji). Narracja: Uzasadnienie: historie mają podobny kształt. wyobraź sobie, że... słuchacz dopowiada zakończenie

27 Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/2006 27 Podsumowanie W logice nieformalnej mechanizm inferencyjny zmienia się wraz z językiem i semantyką. Nie daje nam pewności ale odzwierciedla nasz sposób rozumowania. Jest ważną dziedziną wiedzy.

28 Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/2006 28 Bibliografia Retoryka – Arystoteles Wykład ISI, Logika – prof. M. Muraszkiewicz Argumentacja – prof. David Zarefsky http://wikipedia.org

29 Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/2006 29 Zakończenie Dziękuję za uwagę. Czy są pytania?