Ubytki niepróchnicowego pochodzenia

Prezentacja na temat: "Ubytki niepróchnicowego pochodzenia"— Zapis prezentacji:

1 Ubytki niepróchnicowego pochodzenia

2 Nieprawidłowości twardych tkanek zęba można podzielić na:
nabyte- powstałe po wyrznięciu zęba na skutek urazów i procesów zużywania się zębów rozwojowe- powstają na skutek zaburzeń procesu odontogenezy w zębach mlecznych stałych bądź w uzębieniu mieszanym.

3 Czynniki patogenne: Miejscowe: uszkadzają tworzące się zawiązki zęba w okolicy ich bezpośredniego oddziaływania, powodując urazy pojedynczych zębów Infekcje Urazy Napromieniowanie

4 Ogólnoustrojowe: Środowiskowe i genetyczne- mogą wystąpić w okresie prenatalnym, neonatalnym i postnatalnym Choroby infekcyjne- różyczka, odra, ospa wietrzna, kiła, płonica, tężec, krztusiec, zapalenia płuc) Endokrynopatie- niedoczynność przytarczyc, tarczycy, cukrzyca Zaburzenia odżywiania- niedobory witaminowe, białkowe, mineralne Choroby nerek- zespół nefrotyczny, infekcje układu moczowego Zaburzenia hemolityczne- anemia Zaburzenia żołądkowo-jelitowe- biegunka, celiakia Wrodzone błędy metaboliczne- galaktozemia, fenyloketonuria, alkaptonuria Zaburzenia okołoporodowe- wcześniactwo, hipokalcemia, choroba hemolityczna, alergia Intoksykacje endogenne- tetracykliny, hiperwitaminoza D3, fluoroza

5 Hipoplazja szkliwa Jest zaburzeniem rozwojowym objawiającym się defektem ilościowym szkliwa charakteryzującym się redukcją jego grubości. Powstaje na skutek uszkodzenia matrycy szkliwa Może wystąpić w postaci: Dołków Rowków Częściowego lub całkowitego braku szkliwa nad znaczną częścią zębiny

6 Hipoplazja miejscowa:
Przykładam są zęby Turnera- charakteryzują się one zmniejszonym rozmiarem korony z częściowym, nieregularnym brakiem szkliwa, czasem pojawia się żółtobrązowe zmętnienie pozostałego szkliwa.

7 Hipoplazja układowa: Może być uwarunkowana genetycznie lub czynnikami środowiskowymi Czynniki środowiskowe zaburzają tworzenie matrycy szkliwnej w określonej części korony grupy zębów Charakteryzuje się systematycznymi i chronologicznymi zmianami w całym uzębieniu lub w różnych grupach zębów Częściej obserwowana w zębach stałych niż mlecznych 2/3 przypadków pochodzi z pierwszych dziesięciu miesięcy życia-zmiany umiejscawiają się najczęściej na pierwszych zębach trzonowych, siecznych oraz kłach 1/3 pochodzi z okresu między 11 a 34 miesiącem- zmiany umiejscawiają się na zębach siecznych bocznych szczęki i zębach przedtrzonowych 2% powstaje miedzy 35 a 80 miesiącem- dotyczy zębów trzonowych drugich W zębach mlecznych obserwujemy hipoplazję neonatalną (następstwo zaburzeń rozwojowych)- najczęściej w postaci rowkowej w 1/3 przydziąsłowej na wargowej powierzchni zębów siecznych górnych Obraz kliniczny: zmniejszona grubość szkliwa, z zaokrąglonymi brzegami zmian, zmętnienie szkliwa

8 Niecałkowity rozwój szkliwa (amelogenesis imperfecta)
Genetyczne zaburzenie tkanki ektodermalnej Wyróżniamy 2 typy: z hipoplazją szkliwa- na skutek redukcji matrycy szkliwa w procesie amelogenezy, przy prawidłowo przebiegającym procesie mineralizacji. Szkliwo cieńsze na całej powierzchni- redukcja rozmiarów korony, błyszczące, twarde, przebarwione na kolor brunatny z hipomineralizacją szkliwa- na skutek zaburzeń mineralizacji, matowe, mlecznobiałe lub ciemnobrązowe przebarwienia szkliwa, odpryskiwanie szkliwa Oba typy charakteryzuje brak podatności na próchnicę Postępowanie stomatologiczne: pokrycie koron materiałem kompozytowym, licówki

9 Niecałkowity rozwój zębiny (dentinogenesis imperfecta)
Zaburzenie zwane chorobą Capdeponta, powstaje na skutek zaburzenia tkanki mezodermalnej na tle genetycznym Zmiany obecne w zębach mlecznych (zęby skorupkowate) i stałych Obraz kliniczny: szkliwo łatwo odkrusza się przy połączeniu szkliwno-zębinowym , łatwo ulega starciu, opuszkowaty kształt koron, skrócone i cienkie korzenie, obliteracja komory i kanału Histologicznie: prawidłowe szkliwo, obliteracja i nieregularny przebieg kanalików zębinowych Postępowanie stomatologiczne: zastosowanie koron protetycznych

10 Procesy zużywania się zębów
ABRAZJA- proces ścierania tkanek twardych zęba pod wpływem czynników fizycznych zewnętrznych ABFRAKCJA- proces utraty tkanek twardych zęba w następstwie ekscentrycznie działających sił okluzyjnych, prowadzących do zgięcia zęba ARTRYCJA- proces ścierania tkanek twardych zęba na skutek kontaktu zęba z zębem DEMASTYKACJA- proces ścierania tkanek twardych zębów na skutek interakcji pożywiania z zębem EROZJA- Proces utraty tkanek twardych zęba na drodze elektrolitycznej lub chemicznej RESORBCJA- proces utraty tkanek twardych zęba przez ich biologiczny rozpad

11 Abrazja Główną przyczyną ubytków abrazyjnych jest nadmierne i nieprawidłowe szczotkowanie zębów (ruchami poziomymi) przy zastosowaniu nieodpowiednich środków czyszczących Częste występowanie tego typu ubytków stwierdza się u osób z dobrą higieną jamy ustnej i często szczotkujących zęby (u leworęcznych osób ubytki lokalizują się częściej po prawej stronie, a u praworęcznych – po lewej w kwadrantach szczotkowanych jako pierwsze - większa siła i szorstkość włosia) Ich częstość występowania wzrasta wraz z wiekiem a także częściej występują u mężczyzn

12 Obraz kliniczny Występuje w okolicy połączenia szkliwno-cementowego ( linia CEJ) i dotyczy kilku zębów Często ubytkom tym towarzyszy girlanda McCalla, recesja dziąsła i obnażenie korzenia, Kształt ubytku jest klinowaty, dołek lub rysa o raczej ostrych brzegach

13 W fazie początkowej ubytek abrazyjny jest obserwowany w postaci rysy, którą można dostrzec wyłącznie w odpowiednim oświetleniu i osuszeniu W miarę upływu czasu ubytek pogłębia się doprowadzając niekiedy do zapalenia miazgi i jej obumarcia W krańcowych przypadkach może dojść do odłamania korony zęba

14 Leczenie Należy ustalić czynnik etiologiczny choroby. Dlatego też bardzo ważny jest szczegółowy wywiad stomatologiczny (obecność parafunkcji, nałogów), badanie podmiotowe i obserwacja pacjenta (jego stanu psychicznego i emocjonalnego) W wywiadzie szczególną uwagę zwracamy na zabiegi higienizacyjnych jakie prowadzi pacjent (jaka szczoteczka, pasta, ile razy dziennie szczotkuje zęby, w jaki sposób i od jakiej grupy zębów zaczyna ten proces) Ważne jest także przeanalizowanie warunków zgryzowych pacjenta

15 Decydującym czynnikiem o rozpoczęciu opracowania ubytku jest jego głębokość, dolegliwości bólowe i względy estetyczne Ubytek abrazyjny przed wypełnieniem powinien być oczyszczony szczoteczką i delikatnie opracowany mechanicznie, w celu ułatwienia procesu wytrawiania i mikroretencji.

16 Wybór materiału wypełniającego zależy od czynnika etiologicznego i rozległości ubytku:
W typowych ubytkach abrazyjnych spowodowanych niewłaściwym szczotkowaniem zębów, stosujemy materiały twarde i odporne na ścieranie np.. mikrohybrydowe lub kompomery W małych i średnich ubytkach zaleca się stosowanie cementów szklano-jonomerowych i kompomerów. W ubytkach głębokich polecana jest „metoda kanapkowa” Dużą trudność sprawia odizolowanie ubytków od wilgoci. Suchość w ubytku możemy osiągnąć przez uprzednie znieczulenie, a następnie pracę w koferdamie i z założoną nitką retrakcyjną

17 Profilaktyka Pouczenie pacjenta o prawidłowej dla niego metodzie szczotkowania ( roll i niekiedy metoda Stillmana) Zalecenie stosowania szczoteczki o miękkim lub średnio twardym włosiu Polecenie zaprzestania wykonywania ruchów poziomych w trakcie szczotkowania, a także używania past abrazyjnych i wybielających (palacze).

18 Należy zalecić stosowanie:
nitek dentystycznych, wykałaczek oraz irygatora- oczyszczenie przestrzenie międzyzębowych, a także masaż dziąseł. past, żeli i lakierów z fluorem, szczególnie gdy jest to aktywna postać abrazji i towarzyszy jej nadwrażliwość zębiny na bodźce mechaniczne, termiczne i chemiczne

19 Abfrakcja proces utraty tkanek twardych zęba w następstwie ekscentrycznie działających sił okluzyjnych, prowadzących do zgięcia zęba Zmiany umiejscowione są na granicy szkliwno- cementowej ( linia CEJ) Spotykane najczęściej na pojedynczym zębie lub na nie sąsiadujących ze sobą zębach. Przeciążenia okluzyjne są skupione w rejonie przyszyjkowym zęba, gdzie następują mikrozłamania szkliwa i zębiny

20 Obraz kliniczny Zmiany umiejscowione przedsionkowo na pojedynczych zębach, ubytek tkanek zęba usytuowany jest poddziąsłowo Ubytek klinowy o ostrych brzegach, na granicy szkliwno-cementowej Powierzchnia szkliwa chropowata, w początkowych stadiach może mieć wygląd pofałdowany

21 Leczenie Sposób postępowania jak przy abrazji, ze szczególnym uwzględnieniem i leczeniem wad zgryzu, przeciążeń zgryzowych i przedwczesnych kontaktów Przy wypełnianiu, po wyeliminowaniu przyczyny, poleca się zastosowanie materiału charakteryzującego się większą elastycznością np.. z mikrowypełniaczem. Niektórzy autorzy zalecają także w tym celu dodatkowej warstwy żywic.

22 Atrycja To stopniowa utrata tkanek twardych zęba w wyniku naturalnego żucia, na skutek kontaktu zęba z zębem Obejmuje płaszczyzny czynnościowe, a więc powierzchnie żujące i brzegi sieczne wszystkich zębów szczęki i żuchwy. W zębach przednich górnych ścierają się powierzchnie podniebienne, a w dolnych – wargowe W zębach bocznych większemu starciu ulegają guzki podniebienne zębów górnych i guzki policzkowe zębów dolnych

23 Etiologia W procesie starzenia organizmu jest to proces fizjologiczny
Proces patologiczny spowodowany jest bruksizmem, kontaktami przedwczesnymi, wadami zgryzu, nieprawidłową budową zębów, gruboziarnistymi pokarmami

24 Obraz kliniczny Powierzchnie żujące i brzegi sieczne są starte, gładkie, lśniące, twarde, z cienką warstwą szkliwa na obwodzie W części centralnej jest widoczna starta zębina o różnym zabarwieniu, od żółtego do ciemnobrązowego w zależności od wieku pacjenta i rodzaju spożywanych pokarmów

25 Leczenie W wywiadzie należy ustalić, czy proces ścierania postępuje i prowadzi do dalszego zużycia zębów czy nie Konieczne jest wykonanie modeli diagnostycznych i fotografii w celu monitorowania ścierania zębów

26 Wskazaniem do rozpoczęcia leczenia jest niezadowolenie z estetyki pacjenta, wrażliwość na bodźce mechaniczne, termiczne i chemiczne odsłoniętej zębiny oraz problemy z utrzymaniem uzupełnień protetycznych Poprawę wyglądu i zmniejszenie nadwrażliwości można uzyskać przez wypełnienie z cementów szklano-jonomerowych, materiałów złożonych lub kompomerów Gdy proces ścierania nadal postępuje należy rozważyć wykonanie koron protetycznych. Przy dużej patologii najpierw potrzebna jest rehabilitacja protetyczna (podniesienie zwarcia)

27 Profilaktyka W ramach profilaktyki należy wyeliminować parafunkcje zębowe, wady zgryzu, przeciążenia zgryzowe.

28 Damastykacja Jest to starcie zębów spowodowane przeżuwaniem pokarmów prowadzącym do utworzenia kęsa pokarmowego, przy użyciu zębów przeciwstawnych Jest to proces fizjologiczny obejmujący powierzchnie żujące i sieczne zębów. Może być jednak procesem patologicznym, spowodowanym żuciem pożywiania nietypowego Typ zużycia zębów, który może być postrzegany jako połączenie abrazji i artrycji

29 Erozja To utrata twardych tkanek zęba na drodze procesów chemicznych bez udziału drobnoustrojów. W starszej terminologii nosiła nazwę nadżerek nietypowych.

30 Etiologia Oprócz czynnika kwasowego niebakteryjnego dużą rolę odgrywają czynniki mechaniczne, zmiany ilościowe i jakościowe śliny oraz podatność tkanek na te czynniki Czynniki chemiczne dzielimy ze względu na pochodzenie na: - zewnętrzne ( kwasy znajdujące się w powietrzu, przemysłowe, kwasowe pokarmy i napoje, chlorowana woda w basenach kąpielowych, leki stosowane przy niedokwaśności żołądka) - wewnętrzne ( w zaburzeniach żołądkowo-jelitowych, u kobiety w ciąży, u alkoholików, w chorobach ogólnoustrojowych np.. bulimia, zaburzenia ilości i jakości wydzielanej śliny, niskie pH śliny)

31 Ubytki erozyjne najczęściej spowodowane są spożywaniem kwaśnych pokarmów i napojów.
Umiejscowienie ubytków erozyjnych jest uwarunkowane rodzajem pożywienia: świeże owoce  zęby przednie soki owocowe i napoje kwaśne  zęby boczne O szkodliwości decyduje nie ilość spożytych kwasów ale częstość ich spożywania. Jednorazowe spożycie dużych ilości kwaśnych pokarmów zostanie w krótkim czasie zneutralizowane przez ślinę.

32 Kwasy powodujące ubytki erozyjne mają pH poniżej 4. 5 (pH coca-coli 2
Kwasy powodujące ubytki erozyjne mają pH poniżej 4.5 (pH coca-coli 2.6) Kwasy te powodują rozpuszczanie całej powierzchownej warstwy szkliwa, a więc rozpuszczaniu ulegają nie tylko hydroksyapatyty ale także i fluoroapatyty ( jeśli kwasy mają pH wyższe od 4.5 fluoroapatyty są wtedy chronione) Występuje częściej u ludzi młodych (ok. 20rż) Obnażenie kanalików zębiny prowadzi często do nadwrażliwości zębiny na bodźce mechaniczne, termiczne i chemiczne

33 Ubytki erozyjne na powierzchniach językowych są najczęstsze w schorzeniach żołądkowo-jelitowych. Spowodowane są cofaniem zawartości żołądka i wymiotami. Częściej dotknięte są przednie zęby szczęki niż żuchwy. Zaawansowane zmiany erozyjne występują u pacjentów po doustnym zażywaniu niektórych leków np. żelazo, roztwory HCL, kwas askorbinowy, kwas acetylosalicylowy

34 Na powstanie ubytków erozyjnych mają również wpływ zmiany w wydzielaniu śliny
Ślina wypłukuje i buforuje demineralizujące kwasy na powierzchni zęba Zmniejszenie wydzielania śliny może być początkiem powstania ubytków erozyjnych, u osób z cukrzyca, bulimia, anoreksją ślina ma mniejszą zdolność buforowania i remineralizacji

35 Obraz kliniczny Zmiany najczęściej powstają na powierzchniach przedsionkowych zębów przednich szczeki, żuchwy i przedtrzonowców Mają postać płaskich ubytków szkliwa lub półkolistych wgłębień rozszerzających się ku obwodowi Nigdy nie obejmują brzegu siecznego i powierzchni stycznej, a przyszyjkowo zostaje rąbek wolnego szkliwa jako wynik buforowej działalności płynu z rowka dziąsłowego, obmywającego tą okolice Powierzchnia ubytku jest lśniąca, gładka, twarda Ze względu na umiejscowienie ubytki erozyjne dzielimy na: 1.Powierzchowne - ograniczone tylko do szkliwa 2.Umiejscowione - obejmujące nie więcej niż 1/3 grubości zębiny 3. Uogólnione - obejmujące więcej niż 1/3 grubości zębiny

36 erozja po coca-coli erozja po spożywaniu leków erozja po spożywaniu napojów gazowanych

37 Leczenie Przeprowadzamy badanie pacjenta oraz wywiad (częstość szczotkowania i technika, styl życia, przyzwyczajenia, przebyte choroby przyjmowane leki, także nawyki dietetyczne– poleca się rejestracje wszystkich posiłków w ciągu 5 ostatnich dni oraz pomiar wydzielanej śliny spoczynkowej stymulowanej) Badanie pH śliny

38 Polecane materiały to:
Wypełnienie ubytków erozyjnych przebiega w sposób typowy dla ubytków klasy V. Polecane materiały to: cementy szklano-jonomerowe kompomery materiały złożone

39 Profilaktyka W profilaktyce należy uwzględnić:
Ograniczenie spożywania kwaśnych pokarmów (o pH poniżej 4,5) Unikanie szczotkowania zębów bezpośrednio po spożyciu kwaśnych pokarmów. Pacjenci z ubytkami erozyjnymi powinni szczotkować zęby dopiero po upływie minut od spożycia kwaśnych pokarmów. Jest to czas potrzebny do zbuforowanie pH szkliwa przez ślinę Stosowanie preparatów fluoru Informowanie pacjenta o niekorzystnym wpływie częstego spożywania soków owocowych, świeżych owoców, jogurtów, kwaśnych przetworów owocowych, cukierków owocowych, coca-coli i napojów gazowanych. Pacjentom poleca się picie soków przez słomkę i spożywanie pokrojonych owoców

40 Po spożyciu kwaśnych pokarmów zaleca się pacjentowi przepłukanie jamy ustnej wodą, mlekiem, płukanką fluorową lub roztworem sody Zaleca się także używanie miękkich szczoteczek i mało abrazyjnych past do zębów, najlepiej z dużą zawartością fluoru Pomiędzy posiłkami korzystne jest żucie bezcukrowej gumy do żucia

41 Urazowe uszkodzenia zębów
Do 3go roku życia spowodowane są najczęściej upadkiem lub uderzeniem o twardy przedmiot Zęby stałe najczęściej ulegają urazom między 7 a 12 rokiem życia Inne częste przyczyny urazowego uszkodzenia zębów: sport, wypadki komunikacyjne, uderzenie ciężkim przedmiotem

42 Klasyfikacja uszkodzeń urazowych wg. Ellisa:
Kl. 1- złamanie korony zęba w obrębie szkliwa- wygładzenie ostrych brzegów szkliwa, fluorkowanie powierzchni złamania Kl. 2- złamanie korony w obrębie szkliwa i zębiny- pokrycie zębiny preparatem wodorotlenkowo-wapniowym, tlenkiem cynkowo-eugenolowym, odbudowa korony materiałem złożonym Kl. 3- złamanie korony zęba z obnażeniem miazgi- celem leczenia jest zachowanie żywej miazgi- pokrycie bezpośrednie preparatem wodoretlenkowo-wapniowym, odbudowa zęba materiałem kompozytowym Kl. 4- uraz prowadzący do utraty żywotności miazgi, bez złamania lub ze złamaniem korony zęba- antyseptyczne leczenie kanałowe

43 Kl.5- całkowite zwichnięcie zęba- ząb traci kontakt z zębodołem- replantacja z zachowaniem miazgi zęba lub po przeleczeniu endodontycznym poza jamą ustną Kl. 6- złamanie korzenia- złamanie podłużna, skośne- wskazanie do ekstrakcji; złamanie poprzeczne- możliwość szynowania Kl.7- zwichnięcie częściowe zęba- okresowe badania kliniczne i radiologiczne, spożywanie miękkich pokarmów, płukanie jamy ustnej roztworami dezynfekującymi; w przypadku znacznej ruchomości- unieruchomienie na okres 1-2 tygodni Kl.8- złamanie korony w okolicy szyjki zęba- niepowikłane- umożliwia leczenie endodontyczne i protetyczną odbudowę korony zęba, powikłane- wskaznie do ekstrakcji Kl.9- uszkodzenie zębów mlecznych

44 Przebarwienia zębów discoloratio dentium teeth staining
44

45 Barwa zęba różni się w zależności od rejonu uzębienia i części zęba.
Zależy od: koloru szkliwa, jego grubości i transparencji, czyli przezierności. Barwa prawidłowego uzębienia waha się od niebieskobiałej, szarobiałej, do żółtawej Większość zębów jest bardziej żółta przyszyjkowo, gdzie szkliwo jest cieńsze i zębina mocniej prześwituje, a niebieskawa przy brzegu siecznym lub powierzchni żującej, gdzie jest grubsza warstwa szkliwa. Zęby przednie żuchwy są bielsze niż szczęki, a zęby mleczne są barwy mlecznobiałej w porównaniu z białożółtymi zębami stałymi. 45

46 Zaburzenia barwy zębów powstają w wyniku:
przenikania substancji barwnych w strukturę tkanek twardych, przylegania czynników chromogennych do zewnętrznej powierzchni szkliwa, odkładania barwników lub zachodzenia reakcji barwnych w obrębie osadów nazębnych. 46

47 Czynniki wywołujące zaburzenia barwy zębów dzieli się na:
pochodzenia wewnętrznego zewnętrznego oraz związane z wiekiem. Współcześnie stosowane metody leczenia przebarwień możemy podzielić na nieinwazyjne, takie jak: zabiegi higieniczne, profesjonalne czyszczenie zębów, wybielanie oraz inwazyjne: mikroabrazję i uzupełnienia protetyczne. 47

48 Przyczyny przebarwień:
Zewnątrzpochodne przebarwienia - barwnik gromadzi się w osłonce nabytej, w złogach nazębnych i tkankach zęba położonych najbardziej zewnętrznie. Źródłem barwnika są substancje, z którymi ząb styka się w jamie ustnej, np. naturalne i sztuczne barwniki pożywienia zawarte m.in. w kawie i herbacie i chlorofil pochodzenia roślinnego. Spośród leków podawanych doustnie zęby przebarwiają preparaty żelaza, które łączy się z siarkowodorem pochodzenia bakteryjnego tworząc siarczek żelaza. Z powodu przewlekłych krwawień z dziąseł styka się z zębami zielona biliwerdyna, będąca produktem rozpadu hemoglobiny. 48

49 Bakterie chromochłonne wytwarzają barwniki po których zęby przybierają najczęściej kolor zielonkawy, pomarańczowy, brązowy lub czarny. Tytoń działa poprzez rozpuszczanie w ślinie substancji smolistych i ich penetracji do zagłębień i szczelin szkliwa 49

50 Najwięcej polekowych przebarwień zębów występuje po przyjmowaniu tetracyklin. Jeśli lek był użyty pomiędzy czwartym miesiącem życia płodowego a pierwszym rokiem życia, zaburzenie może dotyczyć zębów mlecznych, natomiast podawanie dziecku leku w okresie od urodzenia do około siódmego roku życia, może skutkować zaburzeniami w obrębie zębów stałych. Zęby dają złotą fluorescencję w świetle ultrafioletowym. Nasilenie zabarwienia jest uwarunkowane dawką antybiotyku, czasem trwania leczenia oraz okresem podawania leku w stosunku do stadium rozwojowego uzębienia. Zęby, które w tym okresie były już zmineralizowane nie ulegają przebarwieniu. 50

51 Poszczególne pochodne tetracyklin powodują odmienne przebarwienia:
żółte – oksytetracyklina, tetracyklina i demeklocyklina, szarobrązowe – chlorotetracyklina. 51

52 Tetracykliny powodują przebarwienia ograniczone jedynie do części tkanki powstającej w czasie stosowania leku. Klinicznie objawia się to jako pasma o różnej szerokości znajdujące się na różnej wysokości korony zęba. 52

53 53

54 Nieobojętne dla koloru zębów materiały i leki stomatologiczne to amalgamat - wytwarza plamę w otoczeniu odbudowanego fragmentu podobnie jak azotan srebra. Cement krzemowy powoduje przebarwienie, gdy zewnętrzne zabrudzenia zostają wchłonięte przez materiał. Stosowanie materiałów złożonych może doprowadzić do powstania przebarwień w wyniku mikroprzecieku. 54

55 Materiały stosowane do wypełniania kanałów korzeniowych mogą wywoływać równie niepożądane efekty.
Uszczelniacze kanałowe zawierające sole srebra (AH26), eugenol, jodoform, fluorek cyny, chlorek cynku, niektóre preparaty (np. Ledermix) lub wypełniacze (gutaperka i ćwieki srebrne) mogą być przyczyną przebarwień. Również chlorheksydyna, listeryna, sanguinaryna i cetylopirydyna zawarte w płukankach. 55

56 Przebarwiające czynniki wewnątrzpochodne dzielimy na miejscowe i ogólnoustrojowe.
Do najważniejszych lokalnych przyczyn przebarwień należą: pourazowy krwiak miazgi, przywierzchołkowe zapalenie ozębnej zębów mlecznych, martwica miazgi, czynniki związane z leczniem endodontycznym zębów, odbudowy, próchnica i zwapnienie miazgi. 56

57 Zwapnienie miazgi - wywołane urazem zęba, daje objawy kliniczne już trzy miesiące po urazie. Tu odkłada się twarda tkanka w przestrzeni kanału korzeniowego i prowadzi do zabarwienia zęba na żółty kolor. Wśród specjalistów istnieją różne opinie dotyczące postępowania w takich przypadkach: proponuje się leczenie tuż po wczesnym rozpoznaniu lub obserwację aż do wystąpienia symptomów i radiograficznego stwierdzenia martwicy miazgi. Próchnica zębów- jest również powodem przebarwień. Próchnica zaawansowana, głęboka i na powierzchniach stycznych ma postać mlecznobiałej zmiany. Również w kolorze szaro-brązowym. Zawiązki zębów stałych znajdują się w pobliżu zębów mlecznych. Przewlekłe procesy zapalne toczące się w obrębie korzeni zębów mlecznych, mogą wpływać uszkadzająco na tkanki twarde zawiązków zębów stałych. Najczęściej dzieje się to w jednym łuku i dotyczy głównie zębów przedtrzonowych . 57

58 58

59 i wrodzona niedrożność przewodów żółciowych.
Przebarwienia ogólnoustrojowe powodowane są przez choroby systemowe i przyjmowanie leków. Większość z nich działa w trakcie rozwoju zęba. Stany związane z hiperbilirubinemią sprawiają, że w zębinie odkłada się zielona biliwerdyna. Są to: choroba hemolityczna noworodków będąca wynikiem konfliktu serologicznego między krwią matki i krwią płodu, żółtaczka noworodków i wrodzona niedrożność przewodów żółciowych. Do chorób wrodzonych przebarwiających zęby należy porfiria. Charakteryzuje się ona niedoborem enzymatycznym owocującym powstawaniem barwników w przebiegu erytropoezy (tworzeniu krwinek czerwonych). Barwniki te, uroporfiryna i koproporfiryna, gromadzą się w kościach i zębach. Dodatkowo schorzenie cechują pęcherzowe zmiany skóry eksponowanej na światło słoneczne, fotowrażliwość, anemia hemolityczna i powiększenie śledziony. 59

60 Zęby posiadają prawidłowy kształt, lecz wykazują różowobrązowe, czerwonoszare lub ciemnobrązowe zabarwienie i czerwoną fluorescencję w świetle ultrafioletowym. 60

61 Innym zaburzeniem metabolicznym jest alkaptonuria
Innym zaburzeniem metabolicznym jest alkaptonuria. Cechuje się ona niebieskoczarnym przebarwieniem tkanki łącznej ścięgien i chrząstki oraz zębów. Brązowoszare zabarwienie zębów występuje u pacjentów z cystowatym zwłóknieniem trzustki. Zaburzenia gruczołów wydzielania wewnętrznego - zęby żółtoszare w nadczynności przedniego płata przysadki, żółte w niedoczynności nadnerczy, niebieskobiałe w nadczynności grasicy lub tarczycy, a w niedoczynności tarczycy  - mlecznobiałe. 61

62 Amelogenesis imperfecta
(wrodzony niedorozwój szkliwa) to schorzenie z nieprawidłowościami w ilości, strukturze i składzie szkliwa. Istnieją odmiany związane z płcią i dziedziczone autosomalne, dominująco i/lub recesywnie, polegające na hipoplazji, hipomineralizacji lub hipomaturacji szkliwa. Zęby są normalnej grubości, ale łatwo ulegają uszkodzeniu z powodu miękkiego szkliwa (hipomineralizacja). Ich kolor waha się od mlecznobiałego do brunatnego. W innej postaci związanej z hipoplazją szkliwa, szkliwo jest bardzo cienkie. Korona zęba ma żółty kolor, o twardej, gładkiej i lśniącej powierzchni. Pojawiają się nierówności na powierzchni zębów. Leczenie takich zębów polega głównie na zakładaniu licówek porcelanowych lub pełnej odbudowie korony. 62

63 63

64 Dentinogenesis imperfecta
To rzadkie, genetycznie uwarunkowane, zaburzenie rozwoju zębów. Ma silniejszy wpływ na uzębienie mleczne, a klinicznym objawem są zęby o opalizującym szarym, brązowym lub żółtym kolorze. W większości przypadków szkliwo jest osłabione/delikatne i kanaliki zębiny zostają nieosłonięte, dlatego pokarm i bakterie chromogenne wywołują przebarwienia. Leczenie dentinogenesis imperfecta jest trudniejsze niż amelogenesis imperfecta. Konieczne jest łączone leczenie zachowawcze i protetyczne . 64

65 65

66 Fluoroza Ze względu na obraz kliniczny fluorozy i stopień nasilenia zmian w uzębieniu wprowadzono wiele klasyfikacji szkliwa plamkowego. WHO zaleca stosowanie wskaźnika fluorozy według Deana. Ocenę przeprowadza się na podstawie dwóch zębów, które są najbardziej dotknięte zmianami. 66

67 Kryteria wskaźnika fluorozy Deana są następujące:
0 – stan prawidłowy. Powierzchnia szkliwa jest gładka, lśniąca o zabarwieniu kremowobiałym; 1 – fluoroza wątpliwa. Na powierzchni szkliwa wyraźnie zaznaczone są odchylenia od przezroczystości normalnego szkliwa, w postaci kilku białych plamek; 2 – fluoroza bardzo łagodna. Małe, białawe, matowe pola rozprowadzone są nieregularnie na mniej niż 1/4 powierzchni zęba; 3 – fluoroza łagodna. Białe nieprzezroczystości szkliwa są bardziej rozległe niż w poprzedniej postaci, ale nie przekraczają 50% powierzchni szkliwa; 4 – fluoroza umiarkowana. Powierzchnie szkliwa zęba wykazują znaczne uszkodzenia z brązowymi plamami; 5 – fluoroza ciężka. Cała powierzchnia szkliwa jest uszkodzona, hypoplazja przyjmuje takie rozmiary, że kształt zęba może ulec zmianie. Występują drobne lub rozległe zagłębienia lub brunatne przebarwienia; ząb ma często skorodowany wygląd. 67

68 Do rozpoznania fluorozy zębów upoważnia nie tylko sam wygląd szkliwa, lecz także dodatkowe informacje uzyskane podczas wywiadu wskazujące na zwiększoną podaż związków fluoru lub potwierdzenie zwiększonej zawartości fluoru w tkankach (szkliwo, ślina). Przyjmuje się, że fluoroza o średnim i ciężkim stopniu nasilenia występuje na terenach, na których fluor w wodzie pitnej osiąga stężenie około 3,5 mg/l. 68

69 Pomiar barwy koloru. Najczęściej porównuje się kolor zęba ze standardowym kolornikiem zębów. Metoda ta jest jednak subiektywna i wiele czynników może wpłynąć na jej wyniki. Na przykład, oświetlenie pomieszczenia, doświadczenie i wiek stomatologa, zmęczenie wzroku, makijaż, wystrój pomieszczenia czy daltonizm – standaryzacja i kontrola tych czynników. Dlatego też wykorzystane są do oceny koloru mierniki takie jak: kamery cyfrowe, kolorymetry i spektrofotometry . 69

70 Metody zwalczania przebarwień zębów:
Wybielanie zębów (pasty wybielające, żele samodzielnie stosowane przez pacjentów w domu oraz zabiegi wykonywane w gabinecie). Usunięcie kamienia nazębnego Mikroabrazja powierzchni szkliwa przy użyciu kwasów chlorowodorowych lub/oraz wybielanie. Wewnętrzne wybielanie martwych zębów, zewnętrzne wybielanie żywych zębów Pokrycie materiałem złożonym. Licówki porcelanowe. Korony pełnoceramiczne 70

71 Wybielanie 71

72 Przed podjęciem decyzji o wybielaniu zębów należy sprawdzić, czy nie istnieją następujące przeciwwskazania: bardzo duża komora miazgi, nadwrażliwość obnażonej powierzchni korzenia, przemijająca nadwrażliwość zębów towarzysząca stałym aparatom ortodontycznym, znaczny ubytek szkliwa, obecność rozległych wypełnień (możliwość uszkodzenia wypełnień z cementów szkło-jonomerowych i schropowacenie powierzchni uzupełnień z kompozytu czy ceramiki), wypełnienia z amalgamatu, alergia na nadtlenki, alergia na lateks (brak możliwości użycia koferdamu) odczyn lub reakcja alergiczna na środki chemiczne lub pomocnicze (wrażenie oparzenia, ból i owrzodzenie gardła, mdłości, wymioty czy podrażnienia), ciąża i okres karmienia piersią, brak wystarczających warunków, niezdolność lub niechęć do utrzymania nakładki przez wymagany czas. 72

73 Nadtlenek mocznika W przypadku kuracji przepisanej przez stomatologa i samodzielnie stosowanej w domu przez pacjenta używa się 10% lub 15% żelu. Nadtlenek mocznika wchodzi w reakcję z wodą tworząc nadtlenek wodoru, który z kolei uwalnia rodniki tlenowe likwidujące przebarwienia i powodujące wybielanie. 73

74 Nadtlenek wodoru Superoxol- 30% roztwór
Bezbarwny płyn, przechowywany w nieprzepuszczających światła bursztynowych/brązowych butelkach z dala od źródeł wysokiej temperatury, gdyż w jej obecności może eksplodować. Roztwór Superoxolu ulega rozkładowi po otwarciu butelki. Przechowywać w niskich temperaturach. Zachować ostrożność przy stosowaniu preparatu - może doprowadzić do poparzenia tkanek miękkich. Pyrozone- jest 25% roztworem nadtlenku wodoru w eterze. Żrący- zachować szczególną ostrożność przy jego stosowaniu. Kontakt ze skórą lub błoną śluzową powoduje powstanie białego piekącego oparzenia. Należy natychmiast zmyć preparat, a na dotknięte miejsce nałożyć delikatną maść ochronną, np. wazelinę lub nalewkę benzoesową. 74

75 Nadboran sodu proszek W suchej formie jest on stabilny, lecz w obecności kwasu, wysokiej temperatury lub wilgotności metaboran sodu rozpada się na rodniki tlenu i nadtlenek wodoru . W porównaniu z Superoxolem nadboran sodu wytwarza znacznie więcej rodników tlenu. Ma zatem bardziej skuteczne działanie wybielające, ale jednocześnie może działać drażniąco na tkanki miękkie. W przypadku obydwu preparatów należy zachować szczególną ostrożność, dokładnie chroniąc błonę śluzową i oczy. 75

76 Techniki wybielania zależnie od żywotności zębów można podzielić na dwie grupy:
1) Wybielanie zewnętrzne (wybielanie żywych zębów). 2) Wybielanie wewnętrzne (wybielanie martwych zębów). 76

77 Wybielanie zewnętrzne :
Technika mikroabrazji jest to technika polegająca na stosowaniu pasty ze środkiem ściernym, dostępnych w sprzedaży preparatów ściernych lub pasty zawierającej kwas (18% lub 36% roztwór kwasu chlorowodorowego) i pumeks, które pozwalają usunąć białe, żółte i brązowe plamy lub nierówności szkliwa. 77

78 Technika nocnego wybielania nakładkowego (Nightguard Vital Bleaching)
jest uważana za łatwy i bezpieczny sposób rozjaśniania przebarwionych zębów. Pacjent nosi przez 6 do 8 godzin na dobę indywidualnie dopasowaną nakładkę wypełnioną kleistym 10% roztworem nadtlenku mocznika, preparat Illumine home 10% lub 15% Technika ta jest szczególnie wskazana w przypadku: starczych przebarwień zębów, przebarwień wywołanych barwiącą żywnością i napojami, paleniem, a także w przypadku występowania brązowych plam wywołanych fluorozą, pojedynczych ciemniejszych zębów oraz zębów z plamami wywołanymi po tetracyklinie. 78

79 Podczas wybielania u pacjentów mogą wystąpić miejscowe dolegliwości:
W przypadku plam tetracyklinowych może być konieczne wybielanie nocne trwające od 2 do 6 miesięcy, podczas gdy inne przebarwienia udaje się usunąć w ciągu 2 do 6 tygodni. Podczas wybielania u pacjentów mogą wystąpić miejscowe dolegliwości: nadwrażliwość na ciepło oraz podrażnienie dziąseł. Nadwrażliwość można zwalczać stosując fluor oraz azotan potasu . Efekty uboczne ustępują w ciągu kilku dni po zakończeniu kuracji . 79

80 Zalety: - wybielanie przebiega z użyciem związków chemicznych o niewielkim stężeniu - przedłużony czas zabiegu sprawia, że łatwiej można ustalić, kiedy osiągnięto oczekiwany rezultat. - w związku ze skróceniem czasu wizyty, zabieg jest tańszy dla pacjenta. Wady: - relatywnie długi czas zabiegu - nie zalecany u pacjentów, którzy nie są w stanie odpowiedzialnie współpracować ze stomatologiem. 80

81 Technika wybielania termokatalitycznego (ciepło i/lub światło)
Tempo reakcji chemicznych można zwiększyć zwiększając temperaturę; podwyższenie temperatury o 10°C podwaja szybkość reakcji. Temperatura powinna wynosić 51-52°C. Abbot w 1918 roku zbadał użycie światła o wysokiej intensywności w celu podniesienia temperatury nadtlenku wodoru i przyśpieszenia procesu chemicznego wybielania. Halogenowe lampy polimeryzacyjne, łuki plazmowe, lasery i emitujące światło diody mogą aktywować nadtlenek wodoru i przyśpieszyć chemiczne reakcje redox w procesie wybielania. 81

82 Paski wybielające Istnieją dwa rodzaje pasków wybielających.
1) nadtlenek mocznika o 5,3% stężeniu (np.: paski Whitestrips) 2) nadtlenek wodoru. Wprowadzono ostatnio elastyczny polietylenowy pasek wybielający do nakładania żelu zawierającego nadtlenek wodoru na przednie uzębienie. Według raportów, ten „beznakładkowy” system góruje nad innymi sposobami nakładania pod względem ogólnej dawki nadtlenku, czasu działania oraz łatwości stosowania. W tych systemach wybielania stosuje się elastyczne, polietylenowe paski pokryte przylepnym/klejącym żelem z nadtlenkiem wodoru. Stężenie nadtlenku wodoru na paskach w zestawach waha się od 5,3% do 6,5%. Stosuje się je po 30 minut dwa razy dziennie przez 14 dni lub dłużej. 82

83 83

84 Wybielanie wewnętrzne
a) Technika termokatalityczna (ciepło i/lub światło): podobna do techniki termokatalitycznej stosowanej w wybielaniu zewnętrznym. Superoxol nakłada się zarówno na powierzchnię wargową zęba jak i wewnątrz jamy miazgi, a następnie stosuje się podgrzane narzędzie dentystyczne lub źródło światła. b) Technika „Walking Bleaching”: Można nią poprawić wygląd zębów przebarwionych w wyniku obumarcia miazgi przed leczeniem kanałowym lub przebarwionych po leczeniu kanałowym. 84

85 Wskazania niezbędne dla bezpiecznego stosowania wybielania wewnętrznego:
Zęby w znacznym stopniu odbudowane lub dotknięte próchnicą nie powinny być wybielane. W takim przypadku najlepszym rozwiązaniem będzie całkowita odbudowa zęba; Kanał korzeniowy musi być odpowiednio i szczelnie wypełniony by uniemożliwić dostanie się materiałów wybielających do tkanek okołowierzchołkowych; Ząb poddawany kuracji nie może wykazywać anomalii w okolicach przywierzchołkowych i okolicach przyzębia; Musi zostać usunięta cała zębina dotknięta próchnicą, jak również wszelkie pozostałości wypełnień wprowadzonych do jamy miazgi; Jeżeli to konieczne otwór w koronie powinien zostać skorygowany ponieważ może dojść do wytworzenia obszaru retencji, który utrudni lub uniemożliwi usunięcie pozostałości materiału z rogów miazgi lub z językowej powierzchni jamy miazgi; 85

86 Zalecana procedura przy wybielaniu:
1. Dokładne wyczyszczenie i wyszlifowanie wszystkich zębów w celu usunięcia wszelkich zewnętrznych plam. 2. Odczyt koloru za pomocą kolornika lub kolorymetru. 3. Zabezpieczenie zębów za pomocą koferdamu i uważne pokrycie środkiem uszczelniającym brzegów pomiędzy zębem a koferdamem. 4. Usunięcie wypełnienia z komory zęba i sprawdzenie, czy wszystkie powierzchnie są czyste. 5. Usunięcie 2-3 mm wypełnienia z kanału w kierunku wierzchołkowym powyżej klinicznej wysokości korony. 6. Uszczelnienie biologiczne. Profilaktycznie nałożenie warstwy wodorotlenku wapnia o grubości 0,5 do1,0 mm bezpośrednio na materiał wypełniający kanał. 86

87 7. Uszczelnianie mechaniczne
7. Uszczelnianie mechaniczne. Na wodorotlenek wapnia należy nanieść warstwę cementu fosforanowo-cynkowego, tradycyjnego cementu szkło-jonomerowego lub podwójnie utwardzalnego cementu (sz-j). 8. Po zastosowaniu uszczelnienia mechanicznego, należy przez 30 sekund wytrawiać całą jamę miazgową 37% roztworem kwasu fosforowego, aby usunąć warstwę mazistą i otworzyć kanaliki zębiny. Dokłanie wypłukać komorę i zewnętrzne powierzchnie zęba mieszanką złożoną z chloroformu i 95% alkoholu- właściwości osuszające. 9. Nasączenie tamponu waty 30% lub 35% roztworem nadtlenku wodoru i umieszczenie go w komorze i na wargowej powierzchni zęba. 10. Przyłożenie rozgrzanego narzędzia do tamponu waty i powtórzenie tej procedury kilkakrotnie. Ciepłe narzędzie nigdy nie powinno bezpośrednio dotykać zęba. Połączenie ciepła i 30% nadtlenku wodoru może zainicjować resorpcję szyjki. 11. Umieszczenie mieszanki nadboranu sodu (w proszku) z 3% roztworem nadtlenku wodoru w jamie miazgowej i zabezpieczenie dostępu od strony wargowej cementem tymczasowym nie zawierającym eugenolu. 12. Rezultaty można ocenić od 72 godzin do jednego tygodnia po pierwszej wizycie. 13. Może zaistnieć konieczność kilkukrotnego powtórzenia całej procedury. 87

88 Niepożądane efekty po wybielaniu:
Nadwrażliwość. Materiały wybielające mogą wniknąć w tkankę przyzębia przez kanaliki zębiny powodując ból. Około 40% pacjentów ma dolegliwości bólowe do 4 dni po zabiegu. Kruchość twardych tkanek zęba zwiększa się ponieważ, szczególnie w wyniku zastosowania ciepła, szkliwo i zębina ulegają odwodnieniu. Zewnętrzna resorpcja szyjkowa: najważniejszą przyczyną resorpcji przyszyjkowej jest wcześniejszy uraz oraz jednoczesne stosowanie Superhexolu i ciepła. Powrót do wyjściowego koloru zębów: Przebarwienie może być spowodowane czynnikami wewnętrznymi i zewnętrznymi. 88

89 Problemy uszkodzenia więzadła okrężnego przyzębia.
To rzadki problem powiązany z zastosowaniem nadtleneku wodoru. Podrażnienie i owrzodzenie. Spowodowane kontaktem materiałów wybielających z tkankami miękkimi. Wybielanie martwych zębów 10% roztworem nadtlenku mocznika ujemnie wpływa na bezpośrednią zdolność uszczelniającą materiałów złożonych używanych w odbudowie zęba. Brak istotnego statystycznie działania wybielania na materiały wypełniające, choć w niektórych przypadkach spostrzeżono nieznaczną zmianę koloru wypełnienia. Uszkodzone wypełnienia muszą być uzupełnione lub wymienione przed wybielaniem (zabezpieczenie przed penetracją nadtlenków). 89

90 Dziękuję za uwagę!!!