Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze 15 grudnia 2016

Prezentacja na temat: "Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze 15 grudnia 2016"— Zapis prezentacji:

1 Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze 15 grudnia 2016
Rehabilitacja funkcjonowania poznawczego u osób dorosłych z zaburzeniami neurologicznymi i psychicznymi Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze 15 grudnia 2016 Rehabilitacja funkcjonowania poznawczego mgr M. Andrzejewska mgr A. Złotogórska Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze

2 Funkcje wzrokowo-przestrzenne
Inne określenia: Funkcje percepcyjne Wzrokowe Konstrukcyjne Orientacyjne Zaburzenia czynności „oko-ręka” Wyobraźnia przestrzenna Rehabilitacja funkcjonowania poznawczego mgr M. Andrzejewska mgr A. Złotogórska mgr Agata Złotogórska Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze

3 Funkcje wzrokowo-przestrzenne
analiza i synteza wzrokowa materiału konkretnego (obrazków, kształtów) lub abstrakcyjnego (teksty, zdania, wyrazy) pamięć wzrokowa Rehabilitacja funkcjonowania poznawczego mgr M. Andrzejewska mgr A. Złotogórska mgr Agata Złotogórska Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze

4 Funkcje wzrokowo-przestrzenne
Zaburzenia orientacji wzrokowo-przestrzennej: trudność w lokalizacji pojedynczych obiektów trudność w poruszaniu się chaotyczne ruchy gałek ocznych, oko nie fiksuje się na celu „ataksja optyczna” – trudność w chwytaniu przedmiotu i wskazywaniu na niego najczęściej przy obustronnym uszkodzeniu płatów potylicznych (projekcje do płatów ciemieniowych) zaburzenia integracji różnych modalności Rehabilitacja funkcjonowania poznawczego mgr M. Andrzejewska mgr A. Złotogórska mgr Agata Złotogórska Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze

5 Rehabilitacja funkcji wzrokowo-przestrzennych
Ćwiczenia w przestrzeni: równoczesne patrzenie na przedmiot i wskazywanie go palcem oszacowanie odległości między dwoma przedmiotami w pokoju oszacowanie wielkości dwóch podobnych przedmiotów w różnych rozmiarach wzięcie do ręki przedmiot z lub bez przesłony Rehabilitacja funkcjonowania poznawczego mgr M. Andrzejewska mgr A. Złotogórska mgr Agata Złotogórska Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze

6 Rehabilitacja funkcji wzrokowo-przestrzennych
Ćwiczenia obrazkowe policzenie przedmiotów na kartce zadania rysunkowe, jak w Teście Pamięci Wzrokowej Bentona Rehabilitacja funkcjonowania poznawczego mgr M. Andrzejewska mgr A. Złotogórska mgr Agata Złotogórska Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze

7 Rehabilitacja funkcji wzrokowo-przestrzennych
Ćwiczenia obrazkowe cd. opisywanie obrazków Rehabilitacja funkcjonowania poznawczego mgr M. Andrzejewska mgr A. Złotogórska mgr Agata Złotogórska Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze

8 Rehabilitacja funkcji wzrokowo-przestrzennych
Ćwiczenia obrazkowe cd. zapamiętanie jak największej ilości przedmiotów eksponowanych na obrazku; rozpoznawanie przebiegu zdarzeń przedstawionych w serii obrazków; dobieranie par jednakowych obrazków (domina obrazkowe, gra w Piotrusia); układanie obrazków/kart w szeregu według kolejności, w jakiej były eksponowane; Rehabilitacja funkcjonowania poznawczego mgr M. Andrzejewska mgr A. Złotogórska mgr Agata Złotogórska Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze

9 Rehabilitacja funkcji wzrokowo-przestrzennych
Ćwiczenia obrazkowe cd. wyszukiwanie różnic między obrazkami; składanie całości obrazka z jego części według wzoru i bez wzoru (pocięte pocztówki, puzzle); kolorowanie ukrytego obrazka Rehabilitacja funkcjonowania poznawczego mgr M. Andrzejewska mgr A. Złotogórska mgr Agata Złotogórska Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze

10 Rehabilitacja funkcji wzrokowo-przestrzennych
Ćwiczenia obrazkowe cd. wyszukiwanie podobieństw w obrazkach Rehabilitacja funkcjonowania poznawczego mgr M. Andrzejewska mgr A. Złotogórska mgr Agata Złotogórska Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze

11 Rehabilitacja funkcji wzrokowo-przestrzennych
Ćwiczenia obrazkowe cd. opisywanie obrazków Rehabilitacja funkcjonowania poznawczego mgr M. Andrzejewska mgr A. Złotogórska mgr Agata Złotogórska Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze

12 Rehabilitacja funkcji wzrokowo-przestrzennych
Ćwiczenia obrazkowe cd. kopiowanie obrazków Rehabilitacja funkcjonowania poznawczego mgr M. Andrzejewska mgr A. Złotogórska mgr Agata Złotogórska Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze

13 Rehabilitacja funkcji wzrokowo-przestrzennych
Ćwiczenia obrazkowe cd. zakreślanie kropek Rehabilitacja funkcjonowania poznawczego mgr M. Andrzejewska mgr A. Złotogórska mgr Agata Złotogórska Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze

14 Rehabilitacja funkcji wzrokowo-przestrzennych
Ćwiczenia obrazkowe cd. rozpoznawanie kształtów Rehabilitacja funkcjonowania poznawczego mgr M. Andrzejewska mgr A. Złotogórska mgr Agata Złotogórska Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze

15 Rehabilitacja funkcji wzrokowo-przestrzennych
Ćwiczenia obrazkowe cd. porównywanie kształtów Rehabilitacja funkcjonowania poznawczego mgr M. Andrzejewska mgr A. Złotogórska mgr Agata Złotogórska Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze

16 Rehabilitacja funkcji wzrokowo-przestrzennych
Ćwiczenia obrazkowe cd. rysowanie ukrytego obrazka Rehabilitacja funkcjonowania poznawczego mgr M. Andrzejewska mgr A. Złotogórska mgr Agata Złotogórska Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze

17 Rehabilitacja funkcji wzrokowo-przestrzennych
Ćwiczenia na materiale geometrycznym kreślenie palcem w powietrzu kształtów geometrycznych; segregowanie figur geometrycznych według określonych cech; dobieranie par jednakowych figur; układanie kompozycji z oddzielnych figur geometrycznych według wzoru; układanie mozaiki z figur geometrycznych; obrysowywanie figur geometrycznych; kolorowanie wzorów z figur geometrycznych. Rehabilitacja funkcjonowania poznawczego mgr M. Andrzejewska mgr A. Złotogórska mgr Agata Złotogórska Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze

18 Rehabilitacja funkcji wzrokowo-przestrzennych
Ćwiczenia na materiale geometrycznym cd. układanie dwóch przedmiotów w takim samym położeniu za pomocą wzroku i dotyku Rehabilitacja funkcjonowania poznawczego mgr M. Andrzejewska mgr A. Złotogórska mgr Agata Złotogórska Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze

19 Rehabilitacja funkcji wzrokowo-przestrzennych
Ćwiczenia na materiale geometrycznym cd. układanie kompozycji z Tangramu chińskiego; Rehabilitacja funkcjonowania poznawczego mgr M. Andrzejewska mgr A. Złotogórska mgr Agata Złotogórska Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze

20 Rehabilitacja funkcji wzrokowo-przestrzennych
Ćwiczenia na materiale geometrycznym cd. Mozaika (BrainMax) Rehabilitacja funkcjonowania poznawczego mgr M. Andrzejewska mgr A. Złotogórska mgr Agata Złotogórska Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze

21 Funkcje wykonawcze (FW)
Czym są? Rehabilitacja funkcjonowania poznawczego mgr M. Andrzejewska mgr A. Złotogórska mgr Agata Złotogórska Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze

22 Funkcje wykonawcze (FW)
„To procesy odpowiedzialne za planowanie, koordynowanie, sekwencjonowanie oraz monitorowanie innych procesów poznawczych” (Salthouse i in., 2003) „Funkcje wykonawcze decydują o tym, że jesteśmy ludźmi” (Stuss i Levine, 2002) Nazewnictwo: funkcje wykonawcze (executive functions) vs funkcje płatów czołowych vs „zespół czołowy” Rehabilitacja funkcjonowania poznawczego mgr M. Andrzejewska mgr A. Złotogórska mgr Agata Złotogórska Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze

23 Funkcje wykonawcze FW obejmują następujące zdolności:
wyznaczanie celów z uwzględnieniem długofalowych następstw tworzenie kilku alternatyw różnych możliwych reakcji wybieranie i inicjowanie zachowań ukierunkowanych na cel kontrola adekwatności i prawidłowości własnego zachowania korygowanie i modyfikowanie zachowań przy zmieniających się warunkach tworzenie kategorii, myślenie abstrakcyjne trwanie przy zamiarach pomimo dystrakcji Rehabilitacja funkcjonowania poznawczego mgr M. Andrzejewska mgr A. Złotogórska mgr Agata Złotogórska Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze

24 Funkcje wykonawcze Najczęściej spotykane objawy zaburzeń FW:
rozproszenie uwagi podejmowanie nieprawidłowych decyzji niepokój, nerwowość impulsywność apatia nieprawidłowe rozkładanie czynności w czasie brak wglądu perseweracje trudności z abstrakcyjnym myśleniem Rehabilitacja funkcjonowania poznawczego mgr M. Andrzejewska mgr A. Złotogórska mgr Agata Złotogórska Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze

25 Funkcje wykonawcze Najczęściej spotykane objawy zaburzeń FW:
planowanie hamowanie poznawcze zmienność motywacji nieprzestrzeganie reguł i norm życia społecznego agresywność brak zahamowań w zachowaniu Rehabilitacja funkcjonowania poznawczego mgr M. Andrzejewska mgr A. Złotogórska mgr Agata Złotogórska Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze

26 Funkcje wykonawcze 75% osób po udarze mózgu wykazuje zaburzenia funkcji wykonawczych (Chung i in. 2013) 13 badań Brak dowodów na długotrwały efekt rehabilitacji Rehabilitacja funkcjonowania poznawczego mgr M. Andrzejewska mgr A. Złotogórska mgr Agata Złotogórska Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze

27 Rehabilitacja zaburzeń funkcji wykonawczych
szkolenie w zakresie rozwiązywania problemów - zdefiniowanie problemu, opracowanie listy możliwych rozwiązań, określenie zalet i wad rozwiązań, wdrożenie wybranej strategii) trening zarządzania czasem - korzystanie z zegarka, by określić ile czasu zajmują pacjentowi dane czynności korzystanie ze sterującej funkcji mowy podzielenie złożonych zadań na kroki z instrukcjami harmonogramy rutynowych czynności Rehabilitacja funkcjonowania poznawczego mgr M. Andrzejewska mgr A. Złotogórska mgr Agata Złotogórska Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze

28 Rehabilitacja zaburzeń funkcji wykonawczych
Etapowe podejście do terapii funkcji wykonawczych budowa schematu działania – intencja, cel, oczekiwanie, planowanie realizacja schematu działania – inicjowanie działania, układanie czynności w kolejności, stymulacja pamięci prospektywnej (przypominanie celu i intencji działania) kontrolowanie schematu działania – hamowanie niepożądanych zachowań, skupianie się nad zadaniem, formułowanie osądów i ocen sytuacji, podjęcie decyzji, rozwiązanie problemu Rehabilitacja funkcjonowania poznawczego mgr M. Andrzejewska mgr A. Złotogórska mgr Agata Złotogórska Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze

29 Rehabilitacja zaburzeń funkcji wykonawczych
Interwencje stosowane w terapii na etapie 1) budowy schematu działania Zaburzenia w formułowaniu celów oraz w planowaniu działania Rozpad schematu działania w zakresie czynności życia codziennego 2) Realizacji schematu działania Aspontaniczność Dezorganizacja działania 3) Kontrola zachowania Zaburzenia hamowania Kompulsywne zachowanie użytkownika Rozproszenie uwagi Impulsywność i perseweracje Agresja Rehabilitacja funkcjonowania poznawczego mgr M. Andrzejewska mgr A. Złotogórska mgr Agata Złotogórska Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze

30 Rehabilitacja zaburzeń funkcji wykonawczych
D’Esposito, Gazzaley, 2006 Rehabilitacja funkcjonowania poznawczego mgr M. Andrzejewska mgr A. Złotogórska mgr Agata Złotogórska Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze

31 Rehabilitacja zaburzeń funkcji wykonawczych
Labirynty Rehabilitacja funkcjonowania poznawczego mgr M. Andrzejewska mgr A. Złotogórska mgr Agata Złotogórska Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze

32 Rehabilitacja zaburzeń funkcji wykonawczych
Imię Rehabilitacja funkcjonowania poznawczego mgr M. Andrzejewska mgr A. Złotogórska mgr Agata Złotogórska Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze

33 Rehabilitacja zaburzeń funkcji wykonawczych
Sytuacje problemowe Rehabilitacja funkcjonowania poznawczego mgr M. Andrzejewska mgr A. Złotogórska mgr Agata Złotogórska Funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje wykonawcze