1 Ku nowej ekonomii politycznej Opracowanie na podstawie tekstu Shigeto Tsuru (1982)

Prezentacja na temat: "1 Ku nowej ekonomii politycznej Opracowanie na podstawie tekstu Shigeto Tsuru (1982)"— Zapis prezentacji:

1 1 Ku nowej ekonomii politycznej Opracowanie na podstawie tekstu Shigeto Tsuru (1982)

2 2 Nowa myśl ekonomiczna Paula A. Samuelsona (1973)..teoria podziału nie została jeszcze ustalona >>Niewidzialna ręka rynku<< Adama Smitha, która usiłowała przekształcić samolubne interesy ludzkości w najlepsze rozwiązania dręczących społeczeństwo problemów: co i jak, ale niekoniecznie w najlepsze rozwiązanie problemów: dla kogo

3 3 Warunki normatywności rynku konkurencyjnego 1) Barometryczne wskaźniki takie, jak ceny, stawki płac, stopy procentowe itd. powinny wiernie odzwierciedlać zmiany danych ekonomicznych i nie podlegać manipulacjom 2) Powinna panować suwerenność konsumenta ze wszystkimi jej następstwami 3) Możliwość uznania za nieistotne w praktyce efektów zewnętrznych

4 4 Warunki normatywności rynku konkurencyjnego - krytyka Żaden z powyższych warunków nie jest obecnie spełniony w zadowalający sposób: ad1) W wielu gałęziach szerzy się praktyka cen administrowanych ad2) Pojedynczy konsument, kierując się własnym sądem nie potrafi ocenić co jest dla niego najlepsze i zgodnie z tym postępować ad3) Efekty zewnętrzne stały się poważnym problemem w porównaniu do czasów Marshalla

5 5 Problematyka efektów zewnętrznych Następstwem szybkiego wzrostu gospodarczego krajów rozwiniętych, jest cała masa trudnych do opanowania strat zewnętrznych Np zatruwanie życia organicznego związkami rtęci i kadmu, smog fotochemiczny, itd. [ONZ, Sztokholm 1972] Internalizacja efektów zewnętrznych jako koszt ex ante lub ex post ich sprawców: - wprowadzenie opłaty za zanieczyszczanie - wyższość internalizacji ex ante nad ex post? - wadliwość analizy kosztów i korzyści

6 6 Czy potrzebna ekonomia polityczna? Z twierdzenia A. Smitha o niewidzialnej ręce rynku wynika, że mechanizm rynku konkurencyjnego, jeśli pozostawi się go w spokoju, nabiera własnego normatywnego znaczenia i jedyne, co ekonomiści powinni robić, to tylko pozwolić rynkowi sprawować pełną władzę i wykluczyć wszelkie sztuczne zakłócenia Świadomość jednak wadliwości rynku oznacza, że ktoś musi wziąć na siebie zadanie kierowania gospodarki ku pewnym normatywnym celom- zwrócenie się ku ekonomii politycznej

7 7 Czy możliwe jest przywrócenie giętkości cenom czynników produkcji? Karol Marks przewidział, iż w miarę rozwoju wielkiego przemysłu tworzenie prawdziwego bogactwa w mniejszym stopniu zależy od czasu i ilości wydatkowanej pracy niż od siły narzędzi wykorzystywanych w czasie pracy- załamanie się sposobu produkcji opartego na wartości wymiennej Tsuru uważa, że wyznaczanie cen czynników (płac i st. procentowych) powoli staje się pozbawione obiektywizmu rynkowego i zaczyna zależeć od stosunków władzy - na przykład dużych korporacji lub związków zawodowych

8 8 Jakie zadania badawcze powinni realizować ekonomiści? Powinni być przygotowani do formułowania sądów normatywnych, co wymaga szczegółowego określenia procesów, z pomocą których można wyprowadzić sądy normatywne ze społecznej zgodności Powinni rozszerzyć zakres badań tak, aby obejmowały one to, co kiedyś uznawano za korzyści i straty zewnętrzne- potrzeba zastąpienia idei ekonomii zamkniętego systemu równowagi, ideą dyscypliny otwartej na współpracę z sąsiadującymi naukami

9 9 Jakie zadania badawcze powinni realizować ekonomiści? Problem podziału jest zadaniem naglącym, zarówno w aspekcie teoretycznego wyjaśnienia, jak i praktycznych rozwiązań Neoklasyczna teoria podziału zbankrutowała i nie jest w stanie wyjaśnić zmian sposobu produkcji wynikających z postępu technicznego Można określić koszyk minimów obywatelskich- podstawowych dóbr konsumpcyjnych i usług oraz zagwarantować jego dostarczenie każdemu obywatelowi poprzez redystrybucję fiskalną instrumentami polityki podatkowej

10 10 Jakie zadania badawcze powinni realizować ekonomiści? Przestawienie się ekonomistów na badania normatywne prowadzi do ponownego zbadania z punktu widzenia dobrobytu agregatowych wartości, jak GNP- Kenneth Boulding i Joan Robinson wskazują na znaczenie badania w jaki sposób i do jakiego typu działalności ma być kierowane zatrudnienie i inwestycje, zaś J. Tobin i W. Nordhaus, zajmujący się statystycznym oszacowaniem GNP rozważają możliwość włączenia do jego oszacowania szkód i antyszkód

11 11 Jakie zadania badawcze powinni realizować ekonomiści? Wątpliwość przyjęcia w krajach rozwiniętych stopy wzrostu GNP, jako docelowego wskaźnika dobrobytu Ekonomiści powinni rozważyć problem krajów rozwiniętych dotyczący oszczędzania czasu pracy w procesie produkcji i zadowolenia z pracy - Ilość globalnego czasu społecznego wydatkowana na rzeczywistą produkcję (rolnictwo, górnictwo, budownictwo, przemysł) ograniczyła się do 3,5% [E. F. Schumacher 1973] - Nowoczesna technika pozbawiła człowieka pracy przyjemnej, wykonywanej rękami i mózgiem, na rzecz pokawałkowanej

12 12 Ekonomia dobrobytu powinna zajmować się raczej intensywnością wykorzystywania czasu z punktu widzenia dobrobytu niż długością czasu jako taką Poważnym zagrożeniem dla neoklasycznego paradygmatu jest zwłaszcza położenie nacisku na humanistyczne aspekty codziennych działań w przeciwieństwie do technicznej wydajności jako takiej [Shigeto Tsuru 1973]