Upadłość przedsiębiorstw i osób fizycznych

Prezentacja na temat: "Upadłość przedsiębiorstw i osób fizycznych"— Zapis prezentacji:

1 Upadłość przedsiębiorstw i osób fizycznych
Tomasz A. Winiarczyk

2 upadłość stan prawny przewidziany w ustawie z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe, ogłaszany przez sąd w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny

3 co to oznacza dłużnik nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań
zobowiązanie staje się wymagalne z chwilą nadejścia terminu świadczenia dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące dłużnik będący osobą prawną lub jednostką organizacyjną, której ustawa przyznaje zdolność prawną znalazł się w sytuacji, gdy jego pasywa przewyższają aktywa, choćby na bieżąco wykonywał swoje zobowiązania

4 naczelna zasada postępowania upadłościowego
prowadzić go należy w taki sposób, aby roszczenia wierzycieli mogły zostać zaspokojone w jak najwyższym stopniu, a jeśli racjonalne względy na to pozwolą – dotychczasowe przedsiębiorstwo dłużnika zostało zachowane

5 wyłączenia Nie można ogłosić upadłości: 1) Skarbu Państwa;
2) jednostek samorządu terytorialnego; 3) publicznych samodzielnych zakładów opieki zdrowotnej; 4) instytucji i osób prawnych utworzonych w drodze ustawy, chyba że ustawa ta stanowi inaczej, oraz utworzonych w wykonaniu obowiązku nałożonego ustawą; 5) osób fizycznych prowadzących gospodarstwo rolne, które nie prowadzą innej działalności gospodarczej lub zawodowej; 6) uczelni.

6 możliwe działania wobec przedsiębiorcy
postępowanie restrukturyzacyjne postępowanie o zatwierdzenie układu przyspieszone postępowanie układowe postępowanie układowe postępowanie sanacyjne postępowanie upadłościowe

7 restrukturyzacja najpierw
Dłużnik potencjalnie zagrożony upadłością, a chcący jej uniknąć, może z własnej inicjatywy podjąć próbę restrukturyzacji. Nie można ogłosić upadłości przedsiębiorcy w okresie od otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego do jego zakończenia lub prawomocnego umorzenia.

8 cel postępowania restrukturyzacyjnego
Celem postępowania restrukturyzacyjnego jest uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika przez umożliwienie mu restrukturyzacji w drodze zawarcia układu z wierzycielami, a w przypadku postępowania sanacyjnego – również przez przeprowadzenie działań sanacyjnych, przy zabezpieczeniu słusznych praw wierzycieli.

9 Postępowanie o zatwierdzenie układu
1) umożliwia zawarcie układu w wyniku samodzielnego zbierania głosów wierzycieli przez dłużnika bez udziału sądu 2) może być prowadzone, jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem

10 Przyspieszone postępowanie układowe
1) umożliwia dłużnikowi zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności w uproszczonym trybie 2) może być prowadzone, jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem

11 Postępowanie układowe
1) umożliwia dłużnikowi zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności 2) może być prowadzone, jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem

12 Postępowanie sanacyjne
umożliwia dłużnikowi przeprowadzenie działań sanacyjnych oraz zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności działaniami sanacyjnymi są czynności prawne i faktyczne, które zmierzają do poprawy sytuacji ekonomicznej dłużnika i mają na celu przywrócenie dłużnikowi zdolności do wykonywania zobowiązań, przy jednoczesnej ochronie przed egzekucją

13 udział nadzorcy/zarządcy
Postępowanie restrukturyzacyjne prowadzi się z udziałem nadzorcy, którym jest nadzorca układu albo nadzorca sądowy, albo zarządcy. nadzorca układu jest wybierany przez dłużnika i pełni swoją funkcję na podstawie umowy zawartej z dłużnikiem nadzorca sądowy jest powoływany przez sąd w postanowieniu o otwarciu przyspieszonego postępowania układowego lub postępowania układowego zarządca jest powoływany przez sąd w postanowieniu o otwarciu postępowania sanacyjnego

14 układ Szczególny akt prawny, do którego powstania niezbędne są trzy elementy o różnym pod względem jurydycznym charakterze: oświadczenie woli upadłego zawarte w zgłoszonych propozycjach układowych, oświadczenie woli złożone w sformalizowanej formie (głosowanie) na zgromadzeniu przez odpowiednią liczbę wierzycieli, orzeczenie sądu zatwierdzające układ. Oświadczenia woli upadłego i wierzycieli mają charakter cywilnoprawny, orzeczenie sądu natomiast reprezentuje element publicznoprawny układu.

15 właściwy sąd Do rozpoznania sprawy właściwy jest sąd restrukturyzacyjny albo upadłościowy (wydział gospodarczy sądu rejonowego) właściwy dla zakładu głównego przedsiębiorstwa dłużnika. O właściwości miejscowej sądu decyduje w pierwszej kolejności siedziba przedsiębiorstwa.

16 uprawnienia do złożenia wniosku
Wniosek o ogłoszenie upadłości może zgłosić dłużnik lub każdy z jego wierzycieli oosbistych. Wniosek mogą zgłosić również: 1) w stosunku do spółki jawnej, spółki partnerskiej, spółki komandytowej oraz spółki komandytowo-akcyjnej – każdy ze wspólników odpowiadających bez ograniczenia za zobowiązania spółki; 2) w stosunku do osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – każdy, kto ma prawo je reprezentować sam lub łącznie z innymi osobami; 3) w stosunku do przedsiębiorstwa państwowego – także organ założycielski; 4) w stosunku do jednoosobowej spółki Skarbu Państwa – także minister właściwy do spraw Skarbu Państwa; 5) w stosunku do osoby prawnej, spółki jawnej, spółki partnerskiej oraz spółki komandytowej i komandytowo-akcyjnej, będących w stanie likwidacji – każdy z likwidatorów; 6) w stosunku do osoby prawnej wpisanej do Krajowego Rejestru Sądowego – kurator ustanowiony na podstawie art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym; 7) w stosunku do dłużnika, któremu została udzielona pomoc publiczna o wartości przekraczającej euro – organ udzielający pomocy.

17 obowiązek dłużnika dłużnik powinien nie później niż w terminie 30 dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości zgłosić stosowny wniosek niezłożenie wniosku może być podstawą odpowiedzialności odszkodowawczej

18 postanowienie o ogłoszeniu upadłości
uwzględnienie wniosku określenie sposobu prowadzenia postępowania majątek przedsiębiorcy = masa upadłości zarząd masą upadłości prowadzi syndyk skuteczne i wykonalne z dniem wydania podlega zaskarżeniu (uzasadnenie z urzędu)

19 skutki upadłości Jeżeli ogłoszono upadłość obejmującą likwidację majątku, upadły jest obowiązany wskazać i wydać syndykowi cały swój majątek, a także wydać wszystkie dokumenty dotyczące działalności, majątku i rozliczeń – np. księgi rachunkowe, inne ewidencje prowadzone dla celów podatkowych i korespondencję. Wykonanie tego obowiązku upadły potwierdza w formie oświadczenia na piśmie, które składa sędziemu-komisarzowi.

20 upadły Upadły traci z mocy samego prawa zarząd oraz możność korzystania i rozporządzania majątkiem, należącym do niego w dniu ogłoszenia upadłości oraz nabytym w toku postępowania. Gdy ukrywa się lub ukrywa swój majątek, sąd może zastosować wobec niego środki przymusu.

21 masa upadłości Z dniem ogłoszenia upadłości majątek upadłego staje się masą upadłości, która służy zaspokojeniu wierzycieli (w jej skład wchodzi majątek należący do upadłego w dniu upadłości oraz nabyty w toku postępowania).

22 rola upadłego i jego majątku
Upadły i jego majątek pełnią wyłącznie rolę służebną mającą zagwarantować jak najpełniejsze zadośćuczynienie ich uzasadnionym roszczeniom

23 wierzytelności Każdy wierzyciel upadłego, chcąc uczestniczyć w postępowaniu upadłościowym, powinien zgłosić sędziemu komisarzowi na piśmie swoją wierzytelność. Zgłoszenie takie musi wskazywać, o jaką kwotę chodzi i być poparte dowodami, czyli oryginałami lub odpisami dokumentów, uwierzytelnionych przez notariusza, adwokata lub radcę prawnego.

24 LIKWIDACJA syndyk niezwłocznie przystępuje do spisu inwentarza i oszacowania masy upadłości oraz sporządzenia planu likwidacyjnego powyższe dokumenty w ciągu miesiąca składa sędziemu-komisarzowi potem przystępuje do likwidacji masy upadłości, choćby miesięczny termin jeszcze nie upłynął i choćby postanowienie o upadłości nie było jeszcze prawomocne

25 wyłączenie z masy upadłości
Zasadą jest obowiązkowe objęcie przez syndyka, z chwilą ogłoszenia upadłości, całego majątku, który należy do upadłego. Syndyk wchodzi do przedsiębiorstwa i zajmuje wszystko, co się w nim znajduje (nie sprawdza, czy upadły jest właścicielem rzeczy).

26 wyłączenie z masy upadłości
Jeżeli ktoś jest właścicielem rzeczy, która weszła do masy upadłości, to musi ją odzyskać od syndyka, aby uniknąć jej sprzedaży. Właściciel rzeczy powinien złożyć do sędziego-komisarza wniosek o wyłączenie, w którym musi udowodnić, że ta rzecz jest jego własnością. Sędzia wydaje wówczas postanowienie o wyłączeniu, które podlega obwieszczeniu w prasie.

27 kolejność spłaty długów - 1
koszty postępowania upadłościowego, należności z tytułu składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe pracowników, należności ze stosunku pracy, należności rolników z tytułu umów o dostarczenie produktów z własnego gospodarstwa rolnego za ostatnie 2 lata, renty należne za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci, ciążące na upadłym zobowiązania alimentacyjne, należności powstałe wskutek czynności syndyka albo zarządcy, należności z zawartych przez upadłego przed ogłoszeniem upadłości umów wzajemnych, których wykonania żądał syndyk albo zarządca, należności z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia masy upadłości oraz należności, które powstały z czynności upadłego dokonanych za zgodą nadzorcy sądowego

28 kolejność spłaty długów - 2
podatki, inne daniny publiczne oraz niepodlegające zaspokojeniu w kategorii pierwszej należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne należne za ostatni rok przed datą ogłoszenia upadłości wraz z należnymi od nich odsetkami i kosztami egzekucji

29 kolejność spłaty długów - 3
inne wierzytelności, jeżeli nie podlegają zaspokojeniu w kategorii czwartej, wraz z odsetkami za ostatni rok przed datą ogłoszenia upadłości, z odszkodowaniem umownym, kosztami procesu i egzekucji

30 kolejność spłaty długów - 4
odsetki, które nie należą do wyższych kategorii w kolejności, w jakiej podlega zaspokojeniu kapitał, a także sądowe i administracyjne kary grzywny oraz należności z tytułu darowizn i zapisów

31 kolejność spłaty długów
Jeżeli suma przeznaczona do podziału nie wystarcza na zaspokojenie w całości wszystkich należności, należności dalszej kategorii zaspokaja się dopiero po zaspokojeniu w całości należności poprzedzającej kategorii, a gdy majątek nie wystarcza na zaspokojenie w całości wszystkich należności tej samej kategorii, należności te zaspokaja się stosunkowo do wysokości każdej z nich.

32 Centralny Rejestr Restrukturyzacji i Upadłości
Rejestr służyć będzie m.in.: do zamieszczania i obwieszczania postanowień, zarządzeń, dokumentów i informacji dotyczących postępowania restrukturyzacyjnego i upadłościowego. Za pośrednictwem rejestru będzie można składać pisma i dokumenty oraz dokonywać doręczeń. od 1 stycznia 2018 r.

33 UPADŁOŚĆ KONSUMENCKA art. 4911 i nast.

34 UPADŁOŚĆ OSOBY FIZYCZNEJ
Osoba fizyczna, której niewypłacalność powstała na skutek wyjątkowych i niezależnych od niej okoliczności, może się oddłużyć, ogłosić swoją upadłość, spłacić tylko część zadłużenia oraz skorzystać z umorzenia pozostałych długów.

35 przesłanki upadłości Osoba nieprowadząca działalności gospodarczej może zgłosić wniosek o upadłość raz na 10 lat.

36 ogłoszenie upadłości – przesłanka niezależnych okoliczności
Ogłoszenie upadłości możliwe będzie tylko wówczas, gdy niewypłacalność jest skutkiem wyjątkowych i niezależnych od dłużnika okoliczności. Nie zalicza się do nich m.in. przypadku, gdy dłużnik zaciągnął zobowiązanie, będąc niewypłacalnym, albo została z nim rozwiązana umowa o pracę na skutek przyczyn leżących po jego stronie lub też za jego zgodą.

37 wniosek Osoba, która stanie się niewypłacalna, może złożyć do sądu wniosek o upadłość. Niewypłacalność występuje, gdy majątek dłużnika nie wystarcza na pokrycie zobowiązań wobec wierzycieli. Wniosek o ogłoszenie upadłości może zgłosić tylko dłużnik. Ogłoszenia upadłości nie mogą domagać się wierzyciele, w tym także np. banki. Opłata za postępowanie: 30 zł.

38 zmiany 2016 wierzyciel może zgłosić wniosek o ogłoszenie upadłości byłego przedsiębiorcy, po zaprzestaniu prowadzenia przez niego działalności gospodarczej, jeżeli od dnia wykreślenia jej z właściwego rejestru nie upłynął rok były przedsiębiorca nie musi czekać roku na możliwość złożenia wniosku o upadłość konsumencką wniosek o upadłość konsumencką będzie składany tylko na formularzu

39 oddalenie wniosku Sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.

40 postępowanie – wydanie majątku
Aby mogło toczyć się postępowanie upadłościowe i sąd go nie umorzył, upadły powinien wydać syndykowi cały majątek. Musi opuścić również mieszkanie lub dom jednorodzinny, w którym mieszkał, a także wydać wszystkie niezbędne dokumenty dotyczące swojego majątku.

41 zaopatrzenie w czynsz Po zlicytowaniu mieszkania upadły otrzyma kwotę odpowiadającą przeciętnemu czynszowi najmu lokalu mieszkalnego w tej samej lub sąsiedniej miejscowości za okres od dwunastu do dwudziestu czterech miesięcy .

42 postępowanie po likwidacji
Upadły konsument będzie zobowiązany do dokonywania spłat na rzecz wierzycieli przez 3 lata. Na ten okres, jeżeli zlicytowany majątek nie wystarczy do spłacenia wszystkich wierzytelności, będzie ustalany przez sąd na wniosek dłużnika plan spłaty. Po wykonaniu takiego planu spłaty sad umarza pozostałe zobowiązania konsumenta.

43 efekt zgłoszenia upadłości
Efektem zgłoszenia upadłości jest wstrzymanie toczących się przeciwko konsumentowi postępowań egzekucyjnych. UWAGA! Wkracza syndyk, który jest bardziej restrykcyjny niż komornicy, i wyprzedaje majątek upadłego.