Analiza danych dot. pracowników przemysłu jądrowego z 15 krajów Świerk 20.VI.2008 r. K. Fornalski.

Prezentacja na temat: "Analiza danych dot. pracowników przemysłu jądrowego z 15 krajów Świerk 20.VI.2008 r. K. Fornalski."— Zapis prezentacji:

1 Analiza danych dot. pracowników przemysłu jądrowego z 15 krajów Świerk 20.VI.2008 r. K. Fornalski

2 Źródło 3 prace zamieszczone w Radiation Research 167/2007 3 prace zamieszczone w Radiation Research 167/2007 E.Cardis, M. Vrijheid, I. Thierry-Chief et al. The 15-Country Collaborative Study of Cancer Risk among Radiation Workers in the Nuclear Industry:… E.Cardis, M. Vrijheid, I. Thierry-Chief et al. The 15-Country Collaborative Study of Cancer Risk among Radiation Workers in the Nuclear Industry:… Polskie streszczenie: A. Wójcik, J. Liniecki Ryzyko śmierci nowotworowej wśród pracowników przemysłu jądrowego z terenu 15 krajów; PTJ 50/3/2007 Polskie streszczenie: A. Wójcik, J. Liniecki Ryzyko śmierci nowotworowej wśród pracowników przemysłu jądrowego z terenu 15 krajów; PTJ 50/3/2007

3 W skrócie Dane pochodzą z Australii, Belgii, Finlandii, Francji, Japonii, Kanady, Korei Południowej, Litwy, Słowacji, Hiszpanii, Szwecji, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii, USA i Węgier Dane pochodzą z Australii, Belgii, Finlandii, Francji, Japonii, Kanady, Korei Południowej, Litwy, Słowacji, Hiszpanii, Szwecji, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii, USA i Węgier Ok. 600 000 pracowników Ok. 600 000 pracowników Z tej liczby wyłączono ok. 200 000 pracowników ze względu na różne kryteria (np. niepełne dane, za krótki czas pracy, neutrony, za duża dawka etc.) Z tej liczby wyłączono ok. 200 000 pracowników ze względu na różne kryteria (np. niepełne dane, za krótki czas pracy, neutrony, za duża dawka etc.) W tej grupie jest ok. 24000 zgonów (tylko 6% !), z czego 6800 to zgony na raka W tej grupie jest ok. 24000 zgonów (tylko 6% !), z czego 6800 to zgony na raka Pracownicy średnio narażeni byli na promieniowanie jonizujące przez 12,7 lat, a przez ten okres otrzymywali średnio 19,4 mSv Pracownicy średnio narażeni byli na promieniowanie jonizujące przez 12,7 lat, a przez ten okres otrzymywali średnio 19,4 mSv

4

5 SMR Standard Mortality Ratio (SMR) – standardowy współczynnik umieralności Standard Mortality Ratio (SMR) – standardowy współczynnik umieralności SMR = OBS / EXP SMR = OBS / EXP OBS – liczba zgonów obserwowanych OBS – liczba zgonów obserwowanych EXP – liczba zgonów spodziewanych z grupy kontrolnej nie narażonej na promieniowanie EXP – liczba zgonów spodziewanych z grupy kontrolnej nie narażonej na promieniowanie W publikacji podane są jedynie wartości SMR oraz OBS W publikacji podane są jedynie wartości SMR oraz OBS

6 średnia arytmetyczna: SMR_R = (74 ± 13) % SMR_R = (74 ± 13) % SMR_W = (62 ± 15) % SMR_W = (62 ± 15) % średnia ważona: SMR_R = (77 ± 4) % SMR_R = (77 ± 4) % SMR_W = (68 ± 2) % SMR_W = (68 ± 2) % SMR_R = raki SMR_W = wszystkie SMR_W = wszystkie zgony zgony Umieralność ze wszystkich przyczyn jest niższa niż z powodu raka Umieralność ze wszystkich przyczyn jest niższa niż z powodu raka Wartości SMR są mniejsze niż 100% !!! Wartości SMR są mniejsze niż 100% !!!

7 W publikacji podane są wprost liczby zgonów na raka oraz zgonów ze wszystkich przy- czyn dla po- szczególnych krajów W publikacji podane są wprost liczby zgonów na raka oraz zgonów ze wszystkich przy- czyn dla po- szczególnych krajów Dzieląc jedne dane przez drugie otrzymuje się odsetek śmiertelnych nowotworów w badanej grupie narażonej na promieniowanie = OBS_R / OBS_W Dzieląc jedne dane przez drugie otrzymuje się odsetek śmiertelnych nowotworów w badanej grupie narażonej na promieniowanie = OBS_R / OBS_W Średnia arytmetyczna dla wszystkich krajów wynosi OBS_R / OBS_W = (31 ± 7) %. Średnia ważona (29,0 ± 0,2) %. DUŻO!! Średnia arytmetyczna dla wszystkich krajów wynosi OBS_R / OBS_W = (31 ± 7) %. Średnia ważona (29,0 ± 0,2) %. DUŻO!!

8 Pierwszy problem Współczynniki SMR są liczone w oparciu o grupę kontrolną Współczynniki SMR są liczone w oparciu o grupę kontrolną Brak jest dokładnych informacji na jej temat, w szczególności liczby zgonów na raka EXP_R i z wszystkich przyczyn EXP_W Brak jest dokładnych informacji na jej temat, w szczególności liczby zgonów na raka EXP_R i z wszystkich przyczyn EXP_W Mając dane wartości OBS można wyliczyć współczynniki EXP z definicji SMR: SMR = OBS / EXP Mając dane wartości OBS można wyliczyć współczynniki EXP z definicji SMR: SMR = OBS / EXP

9 < 31% !!! Wyliczone wartości EXP_R i EXP_W używamy do obliczenia procentowego odsetka nowotworów w grupie kontrolnej = EXP_R / EXP_W Wyliczone wartości EXP_R i EXP_W używamy do obliczenia procentowego odsetka nowotworów w grupie kontrolnej = EXP_R / EXP_W Wyniki: Wyniki: Śr. arytmetyczna - (25 ± 6) %Śr. arytmetyczna - (25 ± 6) % Śr. ważona - (26,3 ± 0,2) %Śr. ważona - (26,3 ± 0,2) %

10 Podstawowy problem Dlaczego odsetek nowotworów w grupie narażonej na promieniowanie jest wyższy (31%) niż w grupie kontrolnej (25%), skoro wszystkie wartości SMR < 100%, co wskazuje na dobroczynne działanie promieniowania? Dlaczego odsetek nowotworów w grupie narażonej na promieniowanie jest wyższy (31%) niż w grupie kontrolnej (25%), skoro wszystkie wartości SMR < 100%, co wskazuje na dobroczynne działanie promieniowania?

11 Próba wyjaśnienia Odejmijmy dane SMR_R i SMR_W oraz odsetki nowotworów w grupie narażonej i kontrolnej i zauważmy pewną korelację: Odejmijmy dane SMR_R i SMR_W oraz odsetki nowotworów w grupie narażonej i kontrolnej i zauważmy pewną korelację:

12 Na przykładzie Belgii i Finlandii widać, że gdy umieralność na nowotwory SMR_R jest niższa niż umieralność całkowita SMR_W, to odsetek raków w grupie narażonej jest niższy niż w grupie kontrolnej. Gdyby SMR_R = SMR_W, to odsetek nowotworów w obu grupach byłby identyczny Na przykładzie Belgii i Finlandii widać, że gdy umieralność na nowotwory SMR_R jest niższa niż umieralność całkowita SMR_W, to odsetek raków w grupie narażonej jest niższy niż w grupie kontrolnej. Gdyby SMR_R = SMR_W, to odsetek nowotworów w obu grupach byłby identyczny Innymi słowy: wzrost odsetka raków w grupie narażonej związany jest z różnicą umieralności całkowitej i nowotworowej Innymi słowy: wzrost odsetka raków w grupie narażonej związany jest z różnicą umieralności całkowitej i nowotworowej To nie jest wzrost ilości nowotworów! To nie jest wzrost ilości nowotworów! Pytanie: czy na wykresie SMR bordowe słupki nie powinny być wyższe niż niebieskie? Pytanie: czy na wykresie SMR bordowe słupki nie powinny być wyższe niż niebieskie?

13 Możliwe wyjaśnienie Reasumując: niskie dawki promienio- wania powodują spadek umieralności na nowotwory i umieralności całko- witej (odpowiedź adaptacyjna całego organizmu). Jednak wśród tej mniejszej ilości zgonów wy- stępuje większy odsetek nowotwo- rów. Możliwe, że jest to związane z podwyższoną żywotnością (a wraz z wiekiem rośnie prawdopodobieństwo zachorowania na raka), ale brak jest danych na temat średniego wieku, którego dożywali badani ludzie Reasumując: niskie dawki promienio- wania powodują spadek umieralności na nowotwory i umieralności całko- witej (odpowiedź adaptacyjna całego organizmu). Jednak wśród tej mniejszej ilości zgonów wy- stępuje większy odsetek nowotwo- rów. Możliwe, że jest to związane z podwyższoną żywotnością (a wraz z wiekiem rośnie prawdopodobieństwo zachorowania na raka), ale brak jest danych na temat średniego wieku, którego dożywali badani ludzie

14 Kilka ciekawych wykresów Wraz z wiekiem rośnie śmiertelność (oczywiste!) Wraz z wiekiem rośnie śmiertelność (oczywiste!) Śmiertelność spada z czasem zatrudnienia (czyli ze wzrostem dawki całkowitej) Śmiertelność spada z czasem zatrudnienia (czyli ze wzrostem dawki całkowitej)

15 Brak widocznego trendu w funkcji EFEKT(DAWKA) – można prowadzić dowolną krzywą

16 SMR dla średniej dawki rocznej na osobę

17 Jakie są wnioski autorów wspomnianych badań? Wszystkie dotychczas pokazywane dane są danymi surowymi Wszystkie dotychczas pokazywane dane są danymi surowymi Autorzy dokonali głębokiej analizy materiałów Autorzy dokonali głębokiej analizy materiałów Ich podstawowym założeniem jest teza, iż śmiertelność nie może być niższa niż 100% (hipoteza LNT) Ich podstawowym założeniem jest teza, iż śmiertelność nie może być niższa niż 100% (hipoteza LNT) Przedstawione dane surowe poddano obróbce statystycznej uwzględniającej różne czynniki konfundujące (gmatwające), takie jak efekt zdrowego pracownika (HWE), efekt przeżywalności zdrowego pracownika (HWSE), etc. Przedstawione dane surowe poddano obróbce statystycznej uwzględniającej różne czynniki konfundujące (gmatwające), takie jak efekt zdrowego pracownika (HWE), efekt przeżywalności zdrowego pracownika (HWSE), etc. Na tej podstawie otrzymano dodatnią zależność dawka- efekt, czyli wzrost śmiertelnych nowotworów ze wzrostem dawki (hipoteza LNT) Na tej podstawie otrzymano dodatnią zależność dawka- efekt, czyli wzrost śmiertelnych nowotworów ze wzrostem dawki (hipoteza LNT) Stoi to w całkowitej sprzeczności z danymi surowymi, które wskazują na ujemną zależność oraz brak trendu wraz ze wzrostem dawki Stoi to w całkowitej sprzeczności z danymi surowymi, które wskazują na ujemną zależność oraz brak trendu wraz ze wzrostem dawki Podstawowe pytanie: czy autorzy mają rację? Podstawowe pytanie: czy autorzy mają rację?

18 Przykłady zależności zachorowalności w funkcji dawki dla danych przetworzonych – brak informacji o niepewnościach!

19 Współczynnik RR/Sv = 1 + Dawka * ERR Nawet przy takim subiektywnym przetworzeniu danych poniżej 150 mSv brak jest jakiejkolwiek dodatniej zależności Nawet przy takim subiektywnym przetworzeniu danych poniżej 150 mSv brak jest jakiejkolwiek dodatniej zależności

20 Dziękuję