Dr Ewa Waszkowska Ekspert Departament Badań Patentowych Urząd Patentowy RP Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Warszawa, 16.03.2016 r. Patentowanie roślin.

Prezentacja na temat: "Dr Ewa Waszkowska Ekspert Departament Badań Patentowych Urząd Patentowy RP Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Warszawa, 16.03.2016 r. Patentowanie roślin."— Zapis prezentacji:

1 dr Ewa Waszkowska Ekspert Departament Badań Patentowych Urząd Patentowy RP Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Warszawa, 16.03.2016 r. Patentowanie roślin

2 Urząd Patentowy RP 2 Patent

3 Urząd Patentowy RP Przedmioty własności przemysłowej  wynalazek patent 20 lat  wzór użytkowy prawo ochronne 10 lat  znak towarowy prawo ochronne 10 lat + …  wzór przemysłowy prawo z rejestracji  oznaczenie geograficzne prawo z rejestracji  topografia układu scalonego prawo z rejestracji 3

4 Urząd Patentowy RP Patent Patent przyznaje jego właścicielowi wyłączne prawo do zakazania innym wytwarzania, używania, oferowania do sprzedaży, importu produktu lub procesu opartego na wynalazku bez jego uprzedniej zgody na terytorium danego państwa lub regionu, przez określony okres czasu. Patent jest prawem wyłącznym udzielanym na wynalazek, bez względu na dziedzinę techniki, który:  jest nowy  posiada poziom wynalazczy  nadaje się do przemysłowego stosowania  jest ujawniony 4

5 Urząd Patentowy RP  Patent jest przyznawany przez krajowe urzędy patentowe albo regionalne urzędy patentowe (np. Europejski Urząd Patentowy, EPO) - patent jest prawem ograniczonym terytorialnie.  Ochrona wynikająca z patentu trwa 20 lat licząc od dnia zgłoszenia wynalazku do urzędu patentowego (po stosownym opłaceniu).  Ujawnienie: patent daje dostęp do informacji o nowych technologiach stymulując w ten sposób innowacyjność, jest wkładem w rozwój. 5

6 Urząd Patentowy RP 6 Rodzaje patentów

7 Urząd Patentowy RP 7 Patent polski – krajowy Prawo własności przemysłowej 1

8 Urząd Patentowy RP Patent europejski Konwencja o patencie europejskim, EPC 38 8

9 Urząd Patentowy RP Dyrektywa 98/44/EC Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ochrony prawnej wynalazków biotechnologicznych 28 9

10 Dyrektywa 98/44/EC 28 Konwencja o patencie europejskim 38 Urząd Patentowy RP 10

11 Urząd Patentowy RP Konwencja o patencie europejskim 38 Prawo własności przemysłowej Patent europejski - EPPatent krajowy – polski - PL 11

12 Patentowanie  roślin  czysto biologicznych metod otrzymywania roślin

13 Urząd Patentowy RP 1994 r. Porozumienie w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej, TRIPS (144 państw; Polska od 2000) 1998 r. Dyrektywa 98/44/EC Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ochrony prawnej wynalazków biotechnologicznych (28 państw; EPC od 1999,Pwp od 2002) 1973 r. Konwencja o patencie europejskim, EPC (38 państw; Polska od 2004) 2000 r. Prawo własności przemysłowej, Pwp 13

14 Urząd Patentowy RP Zakaz patentowania odmian roślin i czysto biologicznych sposobów ich otrzymywania TRIPS Porozumienie w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej Artykuł 27 ust. 3 (b) Członkowie mogą wyłączyć ze zdolności patentowej: (…) rośliny i zwierzęta inne nić drobnoustroje i zasadniczo biologiczne procesy służące do produkcji roślin i zwierząt inne niż procesy niebiologiczne i mikrobiologiczne. Jednakże Członkowie zapewnią ochronę dla odmian roślin albo patentami albo skutecznym systemem ochrony sui generis lub też kombinacją obu. 14

15 Urząd Patentowy RP 15 DYREKTYWA 98/44/WE Artykuł 4 1.Wyłączona jest możliwość udzielenia patentu na: a) odmiany roślin i rasy zwierząt; b) czysto biologiczne sposoby wytwarzania roślin i zwierząt. 2. Wynalazki, które dotyczą roślin lub zwierząt mają zdolność patentową, jeśli możliwość technicznego wykonania wynalazku nie ogranicza się do szczególnej odmiany roślin lub rasy zwierząt. Artykuł 2 2. Sposób wytwarzania roślin lub zwierząt jest czysto biologiczny, jeśli w całości składa się ze zjawisk naturalnych, takich jak krzyżowanie lub selekcjonowanie. Zakaz patentowania odmian roślin i czysto biologicznych sposobów ich otrzymywania

16 Urząd Patentowy RP KONWENCJA O PATENCIE EUROPEJSKIM Artykuł 53 Nie udziela się patentów europejskich na: (b) odmiany roślin albo rasy zwierząt lub czysto biologiczne sposoby hodowli roślin lub zwierząt; przepis ten nie ma zastosowania do sposobów mikrobiologicznych ani produktów otrzymanych tymi sposobami. Zasada 26 Sposób otrzymywania roślin lub zwierząt jest czysto biologicznym sposobem, jeżeli w całości składa się ze zjawiska naturalnych, takiego jak krzyżowanie lub selekcjonowanie. 16 Zakaz patentowania odmian roślin i czysto biologicznych sposobów ich otrzymywania

17 Urząd Patentowy RP 17 PRAWO WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ Art. 29 1.Patentów nie udziela się na: 2) odmiany roślin lub rasy zwierząt oraz czysto biologiczne sposoby hodowli roślin lub zwierząt; Przepis ten nie ma zastosowania do mikrobiologicznych sposobów hodowli ani do wytworów uzyskiwanych takimi sposobami; 2. Sposób hodowli roślin lub zwierząt, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, jest czysto biologiczny, jeżeli w całości składa się ze zjawisk naturalnych, takich jak krzyżowanie lub selekcjonowanie. Zakaz patentowania odmian roślin i czysto biologicznych sposobów ich otrzymywania

18 Urząd Patentowy RP 1998 r. Dyrektywa 98/44/EC Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ochrony prawnej wynalazków biotechnologicznych (28; EPC od 1999,Pwp od 2002) 1973 r. Konwencja o patencie europejskim, EPC (38; Polska od 2004) 2000 r. Prawo własności przemysłowej, Pwp 18

19 19 Urząd Patentowy RP Art. 64. 1. Prawo własności przemysłowej Patent na wynalazek dotyczący sposobu wytwarzania obejmuje także wytwory uzyskane bezpośrednio tym sposobem. Art. 64. 2. Konwencja o patencie europejskim Jeżeli przedmiot patentu europejskiego dotyczy sposobu wytwarzania, ochrona przyznana patentem rozciąga się na produkty uzyskane bezpośrednio tym sposobem. Ochrona pośrednia

20 Urząd Patentowy RP Kategorie wynalazków produkt  polinukleotydy, geny, konstrukty, promotory,  sondy, wektory, plazmidy  polipeptydy, białka, enzymy, przeciwciała  komórki, mikroorganizmy, rośliny, zwierzęta  kompozycje farmaceutyczne, szczepionki,  środki diagnostyczne, zestawy, podłoża hodowlane 20

21 Kategorie wynalazków Urząd Patentowy RP produkt  polinukleotydy, geny, konstrukty, promotory,  sondy, wektory, plazmidy  polipeptydy, białka, enzymy, przeciwciała  komórki, mikroorganizmy, rośliny, zwierzęta  kompozycje farmaceutyczne, szczepionki,  środki diagnostyczne, zestawy, podłoża hodowlane metoda  otrzymywania  screeningu  diagnozowania in vitro 21

22 22 Kategorie wynalazków Urząd Patentowy RP produkt  polinukleotydy, geny, konstrukty, promotory,  sondy, wektory, plazmidy  polipeptydy, białka, enzymy, przeciwciała  komórki, mikroorganizmy, rośliny, zwierzęta  kompozycje farmaceutyczne, szczepionki,  środki diagnostyczne, zestawy, podłoża hodowlane metoda  otrzymywania  screeningu  diagnozowania in vitro produkt przez sposób

23 23 Urząd Patentowy RP Kategorie wynalazków produkt  polinukleotydy, geny, konstrukty, promotory,  sondy, wektory, plazmidy  polipeptydy, białka, enzymy, przeciwciała  komórki, mikroorganizmy, rośliny, zwierzęta  kompozycje farmaceutyczne, szczepionki,  środki diagnostyczne, zestawy, podłoża hodowlane metoda  otrzymywania  screeningu  diagnozowania in vitro zastosowanie  medyczne  do innych celów urządzenie produkt przez sposób

24 Urząd Patentowy RP 24 Przykłady

25 Urząd Patentowy RP Roślina kukurydzy hodowana z nasion kukurydzy znamienna tym, że rzeczona roślina kukurydzy zawiera cząsteczkę DNA wybraną spośród grupy składającej się z SEQ ID NO: 1, SEQ ID NO: 2 i ich cząsteczek komplementarnych. Odmiana (nasiono zdeponowane pod numerem XYZ 8787) znamienna tym, że rzeczona roślina kukurydzy zawiera cząsteczkę DNA wybraną spośród grupy składającej się z SEQ ID NO: 1, SEQ ID NO: 2 i ich cząsteczek komplementarnych. 25 Roślina odmiana

26 Produkt przez sposób product-by-process Urząd Patentowy RP 1.A method for the production of Brassica oleracea with elevated levels of 4- methylsulfinylbutyl glucosinolates, or 3- methylsulfinylbutyl glucosinolates, or both, which comprises: (a)crossing wild Brassica oleracea species with Brassica oleracea lines; and, (b) selecting hybrids with levels of 4-methylsulfinylbutyl or 3- methylsulfinylbutyl glucosinolates, or both, elevated above that initially found in Brassica oleracea breeding lines. 9. An edible Brassica plant produced according to the method of any one of claims 1 to 6. 10. An edible portion of a broccoli plant produced according to the method of any one of claims 1 to 6. 11. Seed of a broccoli plant produced according to the method of any one of claims 1 to 6. 26

27 27 Urząd Patentowy RP 1.Sposób otrzymywania Brassica oleracea o podwyższonym poziomie 4-metylosulfinylobutylo glukozynolanu albo 3-metylosulfinylobutylo glukozynolanu, albo obu związków, znamienny tym, że polega na: (a)krzyżowaniu dzikiej rośliny gatunków Brassica oleracea z liniami hodowlanymi Brassica oleracea oraz, (b) selekcji hybryd z poziomem 4-metylosulfinylobutylo glukozynolanu albo 3-metylosulfinylobutylo glukozynolanu, albo obu związków, podwyższonym w porównaniu z początkowym poziomem występującym w liniach hodowlanych Brassica oleracea. 9. Roślina Brassica otrzymana metodą zdefiniowaną w zastrz. od 1 do 6. 10. Jadalna część rośliny brokułów otrzymana metodą zdefiniowaną w zastrz. od 1 do 6. 11. Nasiono rośliny brokułów otrzymane metodą zdefiniowaną w zastrz. od 1 do 6. Produkt przez sposób product-by-process

28 Urząd Patentowy RP 28 Praktyka Europejskiego Urzędu Patentowego

29 Urząd Patentowy RP 29 Orzeczenia Europejskiego Urzędu Patentowego T 49/83 Ciba-Geigy/propagating material T 49/83 Lubrizol/hybrid plants T 356/93 Plant cells G 1/98 Transgenic Plants/Novartis II T 1854/07 Sunflower G 2/07 Broccoli/Plant bioscience oraz G 1/08 Tomato G 2/13 Broccoli II oraz G 2/12 Tomato II

30 Urząd Patentowy RP 30 G 1/98 rośliny transgeniczne 2. Zastrzeżenie, w którym nie są zastrzegane specyficzne/konkretne odmiany roślin nie jest wyłączone spod patentowania poprzez Art. 53(b) EPC, nawet gdy obejmuje ono odmiany roślin. 3. Podczas badania zastrzeżenia dotyczącego sposobu otrzymywania odmiany roślin nie powinien być brany przepis Art. 64(2) EPC. 4. Wykluczenie spod patentowania na mocy Art. 53(b) EPC stosuje się do odmian niezależnie od sposobu ich otrzymywania. Dlatego, odmiany roślin otrzymane metodą transformacji (zmutowane odmiany roślin) są wyłączone spod patentowania.

31 Urząd Patentowy RP 31 G 2/07 brokuły i G 1/08 pomidory 1.Inny niż mikrobiologiczny sposób wytwarzania roślin, który zawiera lub składa się z etapów krzyżowania całych genomów roślin a następnie selekcji roślin jest zasadniczo wyłączony spod patentowania jako „czysto biologiczny”. 2. Taki sposób nie unika wyłączenia spod patentowania jedynie dlatego, że zawiera, etap o charakterze technicznym, który umożliwia bądź wspomaga przeprowadzenie etapów krzyżowania i selekcji całych genomów roślin. 3. Jeżeli jednak taki sposób zawiera wśród etapów krzyżowania i selekcji dodatkowy etap o charakterze technicznym, który to etap sam przez się wprowadza cechę do genomu lub modyfikuje cechę w genomie wytworzonej rośliny, tak, że wprowadzenie albo modyfikacja cechy nie jest rezultatem połączenia genów roślin wybranych do krzyżowania, wtedy proces taki nie jest wyłączony spod patentowania w świetle art. 53 (b) KPE. 4. W kontekście badania czy taki sposób jest wyłączony spod patentowania jako czysto biologiczny w rozumieniu art. 53 (b), nie ma znaczenia, czy etap o technicznym charakterze jest nowym czy znanym środkiem, czy jest trywialną czy fundamentalną zmianą znanego procesu, czy występuje bądź mógłby występować w naturze oraz czy stanowi istotę wynalazku.

32 Urząd Patentowy RP 32 G 2/13 brokuły II i G 2/12 pomidory II 1.Czy wyłączenie zasadniczo biologicznych procesów wytwarzania roślin może mieć negatywny skutek w odniesieniu do dopuszczalności zastrzegania roślin bądź materiału roślinnego, np. owoców, jako produktów? Wyłączenie zasadniczo biologicznych procesów wytwarzania roślin w Art. 53(b) nie ma negatywnego skutku w odniesieniu do dopuszczalności zastrzegania roślin bądź materiału roślinnego, np. części roślin, jako produktów.

33 Urząd Patentowy RP 33 G 2/13 brokuły II i G 2/12 pomidory II 2. a/ Czy jest dopuszczalne zastrzeżenie w formie product-by-process, dla rośliny innej niż odmiana, jeżeli metoda wytwarzania ma charakter zasadniczo biologiczny? Fakt, że cechy charakterystyczne sposobu, w zastrzeżeniu w formie product – by - process obejmującym rośliny albo materiał roślinny inny niż odmiana, definiują zasadniczo biologiczny sposób wytwarzania roślin, nie czyni tego zastrzeżenia niedopuszczalnym. b/ W szczególności, czy jest dopuszczalne zastrzeżenie rośliny bądź materiału roślinnego innego niż odmiany rośliny, nawet, jeżeli jedyną metodą dostępną w dacie zgłoszenia dla wygenerowania przedmiotu zastrzeżenia jest zasadniczo biologiczny sposób ujawniony w zgłoszeniu? Fakt, że jedyną metodą dostępną w dacie zgłoszenia dla wygenerowania przedmiotu zastrzeżenia jest zasadniczo biologiczny sposób ujawniony w zgłoszeniu nie czyni zastrzeżenia rośliny lub materiału roślinnego, innego niż odmiana, niedopuszczalnym.

34 Urząd Patentowy RP 34 3. Czy ma znaczenie w kontekście pytania 1 i 2, że ochrona wynikająca z zastrzeżenia produktu obejmuje również wytwarzanie zastrzeganego produktu za pomocą zasadniczo biologicznego sposobu wytwarzania, wyłączonego spod patentowania na podstawie art. 53(b)? W tych okolicznościach, nie ma znaczenia, że ochrona wynikająca z zastrzeżenia produktu obejmuje również wytwarzanie zastrzeganego produktu za pomocą zasadniczo biologicznego sposobu wytwarzania, wyłączonego spod patentowania na podstawie art. 53(b). G 2/13 brokuły II i G 2/12 pomidory II

35 Urząd Patentowy RP 35 Roślinne „hot spots”

36 Urząd Patentowy RP 36 Roślinne „hot spots” Udzielanie ochrony patentowej na wyższe niż odmiana grupy taksonomiczne roślin.

37 Urząd Patentowy RP 37 Udzielanie ochrony patentowej na wyższe niż odmiana grupy taksonomiczne roślin. Ochrona pośrednia odmian otrzymanych metodami inżynierii genetycznej. Roślinne „hot spots”

38 Urząd Patentowy RP 38 Udzielanie ochrony patentowej na wyższe niż odmiana grupy taksonomiczne roślin. Ochrona pośrednia odmian otrzymanych metodami inżynierii genetycznej. Patentowanie roślin w kategorii product-by-process - ograniczenie zakazu dotyczącego biologicznych sposobów otrzymywania roślin. Roślinne „hot spots”

39 Urząd Patentowy RP 39 Roślinne „hot spots” Udzielanie ochrony patentowej na wyższe niż odmiana grupy taksonomiczne roślin. Ochrona pośrednia odmian otrzymanych metodami inżynierii genetycznej. Patentowanie roślin w kategorii product-by-process - ograniczenie zakazu dotyczącego biologicznych sposobów otrzymywania roślin. Nazwy (znaki towarowe) odmian roślin.

40 Urząd Patentowy RP 40 Praktyka Urzędu Patentowego RP

41 Urząd Patentowy RP 41 German Patent Act (2013) Section 2a (1) Patents shall not be granted for 1. plant and animal varieties and essentially biological processes for the production of plants and animals and the plants and animals produced exclusively by such processes; Dutch Patent Act (2014) Article 3 1. No patent shall be issued for: c. plant or animal varieties; d. essentially biological processes consisting entirely of natural phenomena such as hybridisations or selections in order to produce plants or animals and the products obtained thereby;

42 Urząd Patentowy RP 42 Dziękuję ewaszkowska@uprp.pl