Okolicznik czasu Składnia języka polskiego. Spis treści Względne punktowe okoliczniki czasu Okoliczniki wyrażające równoczesność i teraźniejszość Okoliczniki.

Prezentacja na temat: "Okolicznik czasu Składnia języka polskiego. Spis treści Względne punktowe okoliczniki czasu Okoliczniki wyrażające równoczesność i teraźniejszość Okoliczniki."— Zapis prezentacji:

1 Okolicznik czasu Składnia języka polskiego

2 Spis treści Względne punktowe okoliczniki czasu Okoliczniki wyrażające równoczesność i teraźniejszość Okoliczniki wyrażające uprzedniość i przeszłość Okoliczniki wyrażające następstwo i przyszłość Bezwzględne punktowe okoliczniki czasu Pełne godziny Niepełne godziny Dni tygodnia Miesiące Daty Lata Pora dnia Pora roku Określenia miary czasu Określenia początku i końca czynności oraz terminu wykonania Okoliczniki częstotliwości Okoliczniki prędkości

3 Okolicznik czasu Względne punktowe okoliczniki czasu Odpowiadają na pytanie kiedy? udzielając odpowiedzi względnej, a więc bez podania czasu wskazywanego przez zegar czy kalendarz.

4 Okoliczniki wyrażające równoczesność i teraźniejszość Teraz pracujemy. Wesoło mi dzisiaj. Dziś nie mam czasu na pogaduszki. W tej chwili jestem zajęty. W tej samej chwili zadzwonił telefon. Mamy sporo wolnego czasu w tym tygodniu. W tym miesiącu odwiedziłem siostrę dwa razy. Towarzyszyłem Marysi w trudnych chwilach. Załatwiłem to przy okazji. Właśnie przyszedłem. Właśnie jem śniadanie. Dopiero co wstał.

5 Okoliczniki wyrażające równoczesność i teraźniejszość Porównanie z czasem zajścia innego wydarzenia wyraża w czasie + dopełniacz, w trakcie + dopełniacz lub podczas + dopełniacz, rzadko w + dopełniacz: Takie środki ostrożności nie są potrzebne w czasie pokoju. W trakcie rozwiązywania testu czytaj uważnie polecenia. W czasie deszczu dzieci się nudzą. Drzewo złamało się podczas burzy. Radzą sobie dobrze w nowej sytuacji.

6 Okoliczniki wyrażające uprzedniość i przeszłość Wczoraj wróciłem z pracy zmęczony. Dawniej ludzie używali lamp naftowych. Przedwczoraj była u mnie ciocia. Stało się to przed pół godziną. Rodzeństwo przyszło do domu przed godziną. Wrócę do domu przed zapadnięciem zmroku.

7 Okoliczniki wyrażające uprzedniość i przeszłość Kazek dzwonił przed dwiema godzinami. Marcin wyszedł przed piętnastoma minutami. Oczekiwałem cię przed tygodniem. W zeszłym tygodniu nie było na to czasu. W zeszłym miesiącu dostałem premię. W zeszłym roku mieliśmy bardzo ostrą zimę.

8 Okoliczniki wyrażające uprzedniość i przeszłość Działo się to za króla Władysława IV. Za młodu czytał dużo książek. Marian zaczął pisać ten list już dawno temu. Miesiąc temu byłem na Hawajach. Rok temu urodził mi się syn. Trzy lata temu byliśmy nad morzem.

9 Okoliczniki wyrażające uprzedniość i przeszłość Pięć lat temu byłem jeszcze studentem. Działo się to przed wieloma laty. Wrócił tamtego wieczoru. Polepszyło mu się wczorajszej nocy. Zrobili to wczoraj wieczorem. Przedtem bywałaś bardziej rozmowna.

10 Okoliczniki wyrażające uprzedniość i przeszłość Porównanie z czasem zajścia innego wydarzenia wyraża przed + narzędnik: Pracowaliśmy przed obiadem. Zdążymy przed godziną policyjną. Oddam ci pieniądze przed Wielkanocą. Lekarstwo należy zażywać na godzinę przed posiłkiem.

11 Okoliczniki wyrażające następstwo i przyszłość Przedstawienie zaraz się zacznie. Poczytam później. Potem zasiadłem do kolacji. Po chwili zapadła martwa cisza. Jutro jadę do babci. Za chwilę okaże się, kto miał rację.

12 Okoliczniki wyrażające następstwo i przyszłość Niedługo skończę. Wkrótce cię odwiedzę. Marek niedługo zostanie ojcem. Andrzej skończy lada moment. Skończył po pół godzinie. Telefon zadzwonił po dwóch godzinach.

13 Okoliczniki wyrażające następstwo i przyszłość Po tygodniu wyruszyli w drogę. Po wyjeździe matki zaczęła chorować. Zjemy kolację po powrocie ojca. Okaże się po roku. Dwa lata później był już bogaty. Książka będzie gotowa na dniach.

14 Okoliczniki wyrażające następstwo i przyszłość Wrócę za miesiąc. To dziecko urodzi się za dwa miesiące. Za godzinę kończę dyżur. Autobus odjeżdża za dwie minuty. Do miasta dojedziemy za pięć minut. Przyjdź pojutrze.

15 Okoliczniki wyrażające następstwo i przyszłość W przyszłym tygodniu nie będzie mnie w domu. W przyszłym miesiącu wyjeżdżam na wakacje. Julia wychodzi za mąż w przyszłym roku. Odwiedzę cię jutro rano.

16 Okoliczniki wyrażające następstwo i przyszłość Porównanie z czasem zajścia innego wydarzenia wyraża po + miejscownik: Po wojnie nastały lepsze czasy. Pracę zaczęła po studiach. Po wyjściu z więzienia rozpoczął uczciwe życie. Trzy lata po wyjściu z więzienia znów do niego wrócił.

17 Bezwzględne punktowe okoliczniki czasu Odpowiadają na pytanie kiedy? udzielając odpowiedzi w oparciu o wskazania zegara czy kalendarza.

18 Pełne godziny Godziny wyraża liczebnik porządkowy, czasem z dodatkiem wyrazu godzina. W języku oficjalnym używany jest zegar 24-godzinny, w mowie potocznej stosuje się zegar 12-godzinny. Specjalne nazwy mają godzina dwunasta w dzień – południe – i dwunasta w nocy – północ, nie są one obowiązujące. W razie potrzeby do liczebnika dodaje się określenia czasu: nad ranem, rano, przed południem, w południe, po południu, wieczorem, wieczór, w nocy.

19 Pełne godziny Równoczesność wyraża o + miejscownik (można tu użyć również pytania o której godzinie?), uprzedniość przed + narzędnik, następstwo po + miejscownik: Zjadłem obiad o godzinie drugiej. Obudziłem się o czwartej nad ranem. Wyjechałem o siódmej rano. Pracę zaczynam o dziewiątej. Kładę się spać o ósmej wieczór. Poszedłem spać o północy. Zasnąłem przed dwunastą. Wstałem przed piątą. Marcin przyszedł po szóstej wieczorem.

20 Pełne godziny Odpowiedzi na pytanie która godzina? (która jest godzina?) formułowane są w mianowniku: Jest piąta. Minęła godzina czwarta. Była trzecia po południu. Jest godzina siedemnasta.

21 Pełne godziny Dla zaznaczenia dokładności czasu dodaje się punkt, punktualnie, dokładnie: Jest dokładnie dwunasta w nocy. Była punktualnie szósta. Wstałem punktualnie o szóstej.

22 Pełne godziny W komunikatach oficjalnych używa się też wyrażeń typu Jest piąta zero zero. Pociąg przyjeżdża o dziesiątej zero zero. Jeśli godzina podawana jest niedokładnie, używa się koło + dopełniacz lub około + dopełniacz: Było koło piątej. Zjadłem obiad około pierwszej.

23 Pełne godziny Przedział czasu, w którym zaszło jakieś zdarzenie, wyraża między + narzędnik… a + narzędnik. Przedział, w którym zachodzi jakiś stan przez cały czas, wyraża od + dopełniacz… do + dopełniacz: Widziałem się z nim między drugą a trzecią. Sklep otwarty jest od ósmej do dwudziestej.

24 Niepełne godziny Godziny określa liczebnik porządkowy, minuty liczebnik główny. Najbardziej oficjalna, pełna forma używana jest tylko przy podawaniu czasu: 7.05 – jest godzina siódma i pięć minut. 21.42 – jest godzina dwudziesta pierwsza i czterdzieści dwie minuty. Poza tym słowo minuta pomija się, najczęściej pomija się także słowo godzina: Jest szósta czterdzieści (6.40). Pociąg do Warszawy odjedzie o godzinie siódmej piętnaście (7.15).

25 Niepełne godziny Poza oficjalnymi wypowiedziami używa się zegara 12-godzinnego, a liczbę minut określają wyrażenia typu za pięć i pięć po: 1.01 – jest minuta po pierwszej, zrobiłem to minutę po pierwszej. 3.02 – jest dwie po trzeciej, zrobiłem to dwie po trzeciej. 5.05 – jest pięć po piątej, zrobiłem to pięć po piątej.

26 Niepełne godziny 7.15 – jest piętnaście po siódmej, zrobiłem to piętnaście po siódmej. 8.25 – jest dwadzieścia pięć po ósmej, zrobiłem to dwadzieścia pięć po ósmej. 10.30 – jest wpół do jedenastej, zrobiłem to o wpół do jedenastej. 11.31 – jest za dwadzieścia dziewięć dwunasta, zrobiłem to za dwadzieścia dziewięć dwunasta.

27 Niepełne godziny 12.40 – jest za dwadzieścia pierwsza, zrobiłem to za dwadzieścia pierwsza. 14.45 – jest za piętnaście trzecia, zrobiłem to za piętnaście trzecia. 18.53 – jest za siedem siódma, zrobiłem to za siedem siódma. 20.59 – jest za minutę dziewiąta, zrobiłem to za minutę dziewiąta.

28 Niepełne godziny Coraz rzadziej używa się w języku polskim wyrazu kwadrans, dlatego zamiast Wyszedłem kwadrans po trzeciej lepiej powiedzieć Wyszedłem piętnaście po trzeciej. W użyciu jest za to słowo minuta w odpowiedniej formie: 4.02 – jest dwie minuty po czwartej, 5.05 – jest pięć minut po piątej, 12.39 – jest za dwadzieścia jeden minut pierwsza, 13.56 – jest za cztery minuty druga.

29 Niepełne godziny Nie używa się liczebnika jeden oznaczającego liczbę minut: 9.01 – jest minuta po dziewiątej, 17.59 – jest za minutę szósta.

30 Niepełne godziny Przy podawaniu liczby minut bliskiej 30 w powszechnym użyciu są, obok wyżej podanych, dość karkołomne konstrukcje typu: 8.25 – jest za pięć wpół do dziewiątej, zrobiłem to za pięć wpół do dziewiątej. 11.31 – jest minuta po wpół do dwunastej, zrobiłem to minutę po wpół do dwunastej.

31 Niepełne godziny Liczbę sekund podaje się rzadko i tylko w wypowiedziach oficjalnych, używając spójnika i i pełnego wyrażenia X sekund np. samolot wystartował o godzinie piątej czterdzieści jeden minut i siedemnaście sekund (5:41:17).

32 Dni tygodnia Aktualny dzień tygodnia wyraża mianownik: Jest środa. Była niedziela.

33 Dni tygodnia Poza tym używa się konstrukcji w + biernik: w poniedziałek, we wtorek, w środę, w czwartek, w piątek, w sobotę, w niedzielę (dopuszcza się także we środę i we czwartek). Nawet zamiast była środa można często powiedzieć było to w środę.

34 Miesiące Aktualny miesiąc wyraża mianownik: Jest kwiecień. Był październik. Poza tym używa się konstrukcji w + miejscownik: w styczniu, w lutym, w marcu, w kwietniu, w maju, w czerwcu, w lipcu, w sierpniu, we wrześniu, w październiku, w listopadzie, w grudniu.

35 Daty Aktualną datę wyraża mianownik liczebnika porządkowego plus nazwa miesiąca w dopełniaczu: Jest szesnasty kwietnia. Wczoraj był siódmy października. Poza tym używa się dopełniacza liczebnika porządkowego i dopełniacza nazwy miesiąca.

36 Daty Konstrukcji tej można użyć także przy podawaniu aktualnej daty w odpowiedzi na pytania który jest dzisiaj?, którego dziś mamy?. W odpowiedzi na pytanie kiedy? czasami datę poprzedza się wyrażeniem w dniu: Dziś jest szesnastego kwietnia. Widziałem się z nią dwunastego grudnia. Zginęli w dniu siedemnastego września.

37 Lata Aktualny rok wyraża mianownik liczebnika porządkowego, zazwyczaj z dodaniem słowa rok (nie używa się liczebników głównych ani dwucyfrowego sposobu odczytywania lat): Jest rok dwa tysiące trzeci. Był rok tysiąc sześćsetny.

38 Lata Przy podawaniu dat historycznych w wypadkach niejednoznacznych dodaje się przed naszą erą lub naszej ery (niektórzy wolą używać przed Chrystusem lub po Chrystusie). W piśmie używa się powszechnie skrótów p.n.e., n.e.: Był rok dwa tysiące trzechsetny przed naszą erą. Gdy rok podawany jest z datą, wyrażony jest dopełniaczem: Jest szesnasty kwietnia dwa tysiące trzeciego roku.

39 Lata Poza tym używa się dopełniacza lub równoważnej konstrukcji w + miejscownik: Urodziłem się w roku tysiąc dziewięćset sześćdziesiątym szóstym. Urodziłem się roku tysiąc dziewięćset sześćdziesiątego szóstego.

40 Lata Tak samo przy jednoczesnym podaniu daty: Bitwa pod Grunwaldem odbyła się piętnastego lipca tysiąc czterysta dziesiątego roku. Bitwa pod Grunwaldem odbyła się piętnastego lipca w tysiąc czterysta dziesiątym roku.

41 Lata Wyraz rok można pominąć, jeśli nie powoduje to obawy nieporozumienia: II Wojna Światowa rozpoczęła się w tysiąc dziewięćset trzydziestym dziewiątym. Można podać również jedynie dwie ostatnie cyfry roku: Moja siostra urodziła się w siedemdziesiątym drugim.

42 Lata Zapis daty może wyglądać następująco: 16 kwietnia 2003 r. 16 IV 2003 r. 16.04.2003 2003-04-16 2003.04.16.

43 Lata Preferuje się kolejność wstępującą (dzień – miesiąc – rok). Jeżeli miesiąc podany jest cyframi arabskimi, obowiązuje wiodące zero: 1.01.2001, nie 1.1.2001. Dzień miesiąca może zawierać zero lub nie: 1.01.2001 lub 01.01.2001 (ostatnio preferuje się ten drugi system, zwłaszcza w korespondencji urzędowej).

44 Lata Dopuszczalny jest też, zwłaszcza w datowaniu korespondencji oficjalnej, format zstępujący (rok – miesiąc – dzień) – wtedy wszystkie wiodące zera są wymagane. Amerykański system zapisu dat w formacie miesiąc – dzień – rok jest nielogiczny (nie jest ani zstępujący ani wstępujący) i w Polsce nie jest używany. Normalnie nie stosuje się również zapisu lat w formie dwucyfrowej.

45 Lata Podając datę można używać również określeń bieżącego miesiąca (skrót bm.) i bieżącego roku (skrót br.): Zaczął pracę 1 kwietnia br. Przepis wprowadzono 15 bm.

46 Lata Stulecia oznacza się wyłącznie cyframi rzymskimi, zwykle z dodaniem skrótu w. (wiek, wieku). Jeśli używa się dodatkowo skrótów p.n.e., n.e., oddziela się je spacją.

47 Lata Tysiąclecia mogą być oznaczane cyframi rzymskimi lub arabskimi (w takim wypadku powinno się po cyfrze używać kropki), skrótu na tysiąclecie nie używa się:

48 Lata Inwazja Normanów na Wyspy Brytyjskie miała miejsce w IX w. n.e. Piramidy egipskie wybudowano w III tysiącleciu p.n.e. Pierwsze miasta pojawiły się na Bliskim Wschodzie w 8. tysiącleciu p.n.e. lub nawet wcześniej.

49 Lata Uwaga: w naszej erze wiek zaczyna się 1 stycznia roku pierwszego danego stulecia, kończy 31 grudnia roku kończącego się na 00. Pamiętajmy, że nie było roku zerowego, po 31 grudnia roku pierwszego przed naszą erą nastąpił 1 stycznia roku pierwszego naszej ery. Ponieważ wiek liczy sto lat, a nie 99 lat, I wiek n.e. skończył się 31 grudnia 100 r. n.e. (a nie 99 r. n.e.). Analogicznie XX wiek skończył się 31 grudnia 2000 r. n.e., a nie 31 grudnia 1999 roku. Polacy mają dość dużą świadomość tego faktu. Niestety, w większości państw świata początek nowego tysiąclecia obchodzono na przełomie 1999 roku i 2000 roku. Świadczy to o powszechnej nieznajomości historii i zasad kalendarza.

50 Pora dnia Aktualną porę dnia wyrażają zwroty: jest nad ranem, jest rano, jest przed południem, jest południe, jest po południu, jest przed wieczorem (jest pod wieczór), jest wieczór, jest noc, jest dzień. Poza tym używa się skostniałych form biernika lub narzędnika odpowiednich rzeczowników albo też pewnych wyrażeń przyimkowych. W użyciu są:

51 Pora dnia o świcie, świtem, nad ranem, wcześnie rano, wczesnym rankiem, rano, rankiem, z rana, przed południem, w południe, po południu, popołudniami,

52 Pora dnia przed wieczorem, pod wieczór, wieczorem, na wieczór, wieczorami, późnym wieczorem, o zmroku, nocą, w nocy, nocami, po nocach, w dzień, za dnia, dniem, dniami.

53 Pora dnia Niektóre z tych określeń (nie wszystkie) można używać z nazwami godzin, jak podano wyżej. Użycie liczby mnogiej popołudniami, wieczorami, nocami, po nocach, dniami jest możliwe przy czynnościach powtarzających się: Budzimy się o świcie. Nad ranem zatańczyli mazura. Wyjechali bladym świtem. Młodzież wieczorami chodziła na dyskoteki. Uczył się po nocach. Rafał wrócił o zmroku.

54 Pora roku Aktualną porę roku wyraża się mianownikiem: jest wiosna, było lato, była jesień, będzie zima.

55 Pora roku Jako okoliczników czasu używa się: na wiosnę, wiosną, z wiosną, w lecie, latem, na jesieni, jesienią, w jesieni, w zimie, zimą.

56 Pora roku Na wiosnę przylecą do nas ptaki z ciepłych krajów. Wiosną zmaleje bezrobocie. Ocieplenie nadeszło z wiosną. W lecie uwielbiamy grać w tenisa. Latem wyjadę nad morze. Na jesieni opadają z drzew liście. Wczesną jesienią w górach jest pięknie i kolorowo.

57 Pora roku W jesieni odlatują ptaki. W zimie pojadę do Zakopanego. Zimą wolę siedzieć w domu. Na wiosnę, w lecie i pod jesień stopniowo oddawał mu gospodarstwo w Stokłosach (wyrażenie pod jesień jest dziś przestarzałe i oznacza porę przejściową między późnym latem a wczesną jesienią).

58 Pora roku Oprócz czterech głównych pór roku używa się również określeń przedwiośnie – na przedwiośniu, rzadziej także przedzimie – na przedzimiu.

59 Określenia miary czasu Uważane są także za okoliczniki miary. Odpowiadają na pytania jak długo? ile czasu?. Używane są w tej funkcji:

60 Określenia miary czasu biernik: Godzinę czekała na swojego chłopaka. Poczekaj chwilę. Czekałem na ciebie trzy miesiące. Pięć lat mieszkałem w Katowicach. Lekcja trwa czterdzieści pięć minut. Nie spałem całą noc. Wojsko maszerowało już ósmą godzinę. Wojsko maszerowało już osiem godzin. Podróż trwała dzień. Pracowałem miesiąc. Przeżył siedemdziesiąt cztery lata.

61 Określenia miary czasu przez + biernik: Czekałem na autobus przez dwie godziny. Mieszkałem tam przez pięć lat. Nie spałem przez całą noc. Przez cały wieczór graliśmy w karty.

62 Określenia miary czasu narzędnik liczby mnogiej przy zdarzeniach powtarzających się lub długotrwałych: Godzinami czekałem na swoją dziewczynę. Musiałem się uczyć całymi nocami. Całymi dniami ciężko pracowaliśmy. Jechałem dniem i nocą.

63 Określenia miary czasu po + miejscownik tylko w wyrażeniach po całych dniach, po całych nocach: Myślał o niej po całych dniach i nocach.

64 Określenia miary czasu przysłówek: Długo na ciebie czekałem.

65 Określenia miary czasu Uwaga: między maszerował osiem godzin a maszerował ósmą godzinę zachodzi różnica znaczeniowa. Pierwszy z przypadków oznacza, że marsz trwał osiem godzin lub więcej (np. osiem godzin i 15 minut). W drugim przypadku dopiero rozpoczęła się ósma godzina marszu, a więc marsz mógł trwać np. siedem godzin i 15 minut.

66 Określenia miary czasu Odmianą okoliczników miary czasu są wyrażenia odpowiadające na pytanie na jak długo? wyrażane konstrukcją na + biernik: Pożyczyłem pieniędzy na rok. Przyjechałem do ciebie na krótko. Wyskoczę do kiosku na pięć minut. Zapasów starczy jeszcze na dwa miesiące. Starczy jedzenia na trzy dni. Sprzedawczyni na chwilę wyszła.

67 Określenia miary czasu Dla oznaczenia czasu, w którym odbywa się czynność wielokrotna, używa się na + biernik, w + miejscownik, w ciągu + dopełniacz: Ciężarówka wykonuje pięć kursów na dobę. Prom wykonuje pięć rejsów w tygodniu. Autobus ma pięć odjazdów w ciągu godziny. Tego typu wyrażenia nie są ani okolicznikami prędkości ani okolicznikami częstotliwości (nie da się tu postawić pytania jak prędko? ani jak często?).

68 Określenia miary czasu Niedokładnie przewidywany czas trwania można podać w postaci przedziału, konstrukcją od + dopełniacz + do + dopełniacz: Zajmie to od sześciu do ośmiu godzin. Podróż potrwa od kilku dni do tygodnia.

69 Określenia początku i końca czynności oraz terminu wykonania Początek czynności lub stanu (odkąd? od kiedy?) wyraża od + dopełniacz: Znam Roberta od dawna. Odtąd była naprawdę szczęśliwa. Zaczynam od zaraz. Prezydent rządzi od wyborów.

70 Określenia początku i końca czynności oraz terminu wykonania Koniec czynności lub stanu (do kiedy?) wyraża do + dopełniacz: Zaczekajmy z tym do jutra. Odłóżmy to do matury. Bank jest czynny do osiemnastej. Wrócę do północy. Byle do wiosny! Przeczytam tę książkę do piątku. Do soboty skończę pracę. Do końca roku Janek musi poprawić oceny.

71 Określenia początku i końca czynności oraz terminu wykonania Początek i koniec czynności można wyrazić łącznie (od kiedy do kiedy?): Pracuje od poniedziałku do piątku. Obserwował życie bocianów od wiosny do jesieni. Sklep jest otwarty od szóstej rano do ósmej wieczór.

72 Określenia początku i końca czynności oraz terminu wykonania Dokładny termin (na kiedy?) wyraża na + biernik: Pana samochód będzie gotowy na piątek. Praca będzie gotowa na jutro. Umówiłem się z nią na dziewiątą.

73 Okoliczniki częstotliwości Uważane są także za okoliczniki miary. Odpowiadają na pytanie jak często?. Należą tu:

74 Okoliczniki częstotliwości przysłówki częstotliwości zawsze, najczęściej, często, zazwyczaj, zwykle, z reguły, nieraz, czasem, czasami, od czasu do czasu, rzadko, z rzadka, nigdy nie (w języku polskim nigdy wymaga formy przeczącej czasownika): Matka zawsze wstawała wcześnie. Państwo Nowakowie jeżdżą często taksówką. Zgubione rzeczy zwykle znajduje się w szufladzie. Czasami widać stąd Rysy. Nigdy nie jadam pomidorów.

75 Okoliczniki częstotliwości raz / x razy w + miejscownik: Spotykali się kilka razy w roku. Raz w tygodniu spotykamy się tu wszyscy razem.

76 Okoliczniki częstotliwości raz / x razy do roku: Spotykali się kilka razy do roku. Targi odbywają się raz do roku.

77 Okoliczniki częstotliwości raz / x razy na + biernik (tylko w tej konstrukcji po na może wystąpić liczebnik): Spotykali się kilka razy na rok. Anka spotykała się z Tomkiem raz na dwa tygodnie. Wybory prezydenckie następują raz na pięć lat.

78 Okoliczniki częstotliwości co + mianownik: Co tydzień bywał u znajomych. Co rok wyjeżdżali na wczasy. Co chwila patrzył na zegarek.

79 Okoliczniki częstotliwości co + dopełniacz: Co roku wyjeżdżali na wczasy.

80 Okoliczniki częstotliwości co + biernik: Zegar bije co godzinę. Spotykali się co sobotę. Co chwilę obracał głowę.

81 Okoliczniki prędkości Uważane są także za okoliczniki miary. Odpowiadają na pytania jak prędko?, z jaką prędkością?, a także w ciągu jakiego czasu?. Używane są tutaj:

82 Okoliczniki prędkości przysłówki prędko, szybko, wolno: Szybko skończyłem swoje dzisiejsze obowiązki.

83 Okoliczniki prędkości w + biernik: Przebiegł trasę w godzinę. Skończyłem kurs w dwa miesiące.

84 Okoliczniki prędkości za + biernik: Ile jesteś w stanie przeczytać za godzinę?

85 Okoliczniki prędkości w ciągu, w przeciągu + biernik: Skończyłem swoje dzisiejsze obowiązki w ciągu czterech godzin. Zrobię to w przeciągu dwóch miesięcy.

86 Okoliczniki prędkości z prędkością + dopełniacz + na + biernik: Jechaliśmy z prędkością sześćdziesięciu kilometrów na godzinę.

87 Okoliczniki prędkości mianownik + na + biernik: Jechaliśmy sześćdziesiąt kilometrów na godzinę.