 Wykonawcy:  Patryk Jezierski kl. 2 „c”  Kamil Rurarz kl. 2 „c”  Maciek Salata kl. 2 „c”  Opiekun: Barbara Kawecka.

Prezentacja na temat: " Wykonawcy:  Patryk Jezierski kl. 2 „c”  Kamil Rurarz kl. 2 „c”  Maciek Salata kl. 2 „c”  Opiekun: Barbara Kawecka."— Zapis prezentacji:

1  Wykonawcy:  Patryk Jezierski kl. 2 „c”  Kamil Rurarz kl. 2 „c”  Maciek Salata kl. 2 „c”  Opiekun: Barbara Kawecka

2 PRL jest okresem w historii Polski, przypadaj ą cym na lata 1950- 1980. Polska w tym okresie by ł a pod w ł adz ą komunistów i zwierzchnictwem Zwi ą zku Radzieckiego. Motoryzacja w latach prl-u mia ł a bogat ą przysz ł o ść. Rozwija ł a si ę ale zawsze blokowa ł y j ą w ł adze. Polska motoryzacja z tego okresu znana by ł a dzi ę ki takim autom jak Fiat 125p, 125p, Polonez, Syrena czy Warszawa. Jednak w okresie PRL polscy in ż ynierowie skonstruowali bardzo wiele ciekawych prototypów. Dzi ś mo ż emy spotka ć niewiele w znakomitym stanie ikon polskiej motoryzacji. Jednak ż e najlepiej zachowane egzemplarze s ą dzi ś oczkiem w g ł owach kolekcjonerów oraz pasjonatów tej niezwyk ł ej motoryzacji.prototypów

3  samochód osobowy produkowany od 6 listopada 1951 do 30 marca 1973 w FSO (warszawskiej fabryce na Ż eraniu) na licencji ZSRR [3]. By ł to pierwszy w powojennej historii Polski samochód produkowany seryjnie [3]. Gam ę jednostek nap ę dowych stanowi ł y dwa benzynowe silniki R4 o pojemno ś ci skokowej 2120 cm³, dolnozaworowy M-20 i górnozaworowy S-21. Moment obrotowy przekazywany by ł poprzez suche jednotarczowe sprz ę g ł o, 3-biegow ą manualn ą skrzyni ę biegów (od 1971 w niewielkiej liczbie egzemplarzy skrzynia 4-biegowa) i wa ł nap ę dowy na o ś tyln ą. Pierwsze Warszawy (M20, 200, 201 i 202) charakteryzowa ł y si ę 4-drzwiowym nadwoziem typufastback. Od 1964 produkowana by ł a wersja sedan, za ś od 1965 5-drzwiowe kombi. Przez ca ł y okres produkcji Warszawa poddawana by ł a licznym modernizacjom. samochód osobowyFSOwarszawskiej Ż eraniulicencjiZSRR [3]samochód [3]R4M-20S-21o ś tyln ąfastbacksedankombi  Od roku 1958 produkowana by ł a wersja u ż ytkowa modelu, pick-up. Powsta ł y tak ż e odmiany specjalne Warszawy: radiowóz, ambulans/sanitarka, furgon, pocztylion oraz drezyna. W oparciu o podzespo ł y dedykowane dla Warszawy skonstruowano tak ż e samochody dostawcze: Ż uka, Nys ę orazTarpana. Ostatnia Warszawa zjecha ł a z ta ś my produkcyjnej 30 marca 1973 roku. Przyczyni ł o si ę do tego faktu wprowadzenie w 1967 nast ę pcy dla przestarza ł ego samochodu z FSO, Polskiego Fiata 125p. Przez ca ł y okres produkcji powsta ł o ogó ł em 254 471 egzemplarzy modelu, z czego 72 834 trafi ł o na eksport [4].pick-updrezyna Ż ukaNys ęTarpanaPolskiego Fiata 125p [4]

4  polski samochód ci ęż arowy ma ł ej ł adowno ś ci, stanowi ą cy licencyjn ą wersj ę radzieckiego samochodu GAZ-51. Produkcj ę seryjn ą rozpocz ę to 7 listopada 1951 roku, a zako ń czono w czerwcu 1959 roku. Model ten zast ą piony zosta ł w ofercie producenta przez opracowany w kraju samochód dostawczy FSC Ż uk. Łą cznie wyprodukowano 17 479 egzemplarzy samochodu FSC Lublin-51samochód ci ęż arowyradzieckiegoGAZ-517 listopada19511959FSC Ż uk

5  rodzina polskich samochodów dostawczych produkowana w FSC w Lublinie. Opracowana w 1956 na bazie samochodu FSO Warszawa, mia ł a wspólne z nim podwozie, silnik [2] i uk ł ad jezdny. Rozwi ą zanie to z jednej strony przyczyni ł o si ę do du ż ej popularno ś ci tego samochodu i jego niskiej ceny, z drugiej za ś strony by ł o powodem rozlicznych wad takich jak [3] :samochodów dostawczychFSCLublinie1956FSO Warszawapodwoziesilnik [2] [3]  niska trwa ł o ść elementów zawieszenia przedniego,  wysoko po ł o ż ona skrzynia ł adunkowa,  wysoko po ł o ż ony ś rodek ci ęż ko ś ci,  zbyt ma ł y rozstaw kó ł,  ograniczone mo ż liwo ś ci w zakresie wzrostu parametrów samochodu (szczególnie ł adowno ś ci).  Jednak ż e w okresie produkcji tego samochodu w FSC jego konstrukcja ulega ł a unowocze ś nieniu (szczególnie w latach 70. [3] ), wprowadzono mocniejsze i oszcz ę dniejsze silniki, zmieniono skrzyni ę biegów, unowocze ś niono wygl ą d zewn ę trzny. Nast ę pc ą sta ł si ę samochód dostawczy FS Lublin seryjnie produkowany od pa ź dziernika 1993 roku. [3]FS Lublin1993  Konstruktorami pojazdu byli in ż ynierowie Stanis ł aw Ta ń ski oraz Roman Skwarek. Za wygl ą d nadwozia odpowiedzialny by ł Julian Kami ń ski. W szczytowych momentach produkowano 30 tysi ę cy Ż uków rocznie. Samochód produkowany by ł zarówno na eksport, jak i na rynek krajowy. Nazwa samochodu wzi ęł a si ę od pasiastego malowania ostatecznej wersji prototypu pojazdu. Zosta ł a ona zaproponowana przez Juliana Kami ń skiego [3]. [3]  Ż uk dost ę pny by ł w ró ż nych wersjach nadwozia - pocz ą wszy od nadwozia typu pick-up w pierwszym modelu A 03, poprzez nadwozia typu furgon iskrzyniowe, wersje do przewozu wi ę kszej liczby osób (towos, mikrobus), po zabudow ę specjalizowan ą (samochody po ż arnicze, do przewozu pieczywa lub odzie ż y). Poszczególne wersje tworzone by ł y w FSC lub przez przedsi ę biorstwa wykorzystuj ą ce znaczny tabor Ż uków (np.Przedsi ę biorstwa Transportowe Handlu Wewn ę trznego) [3][4]. Produkcj ę Ż uków zako ń czono 13 lutego 1998 roku. Łą cznie wyprodukowano 587 500 sztuk wszystkich wersji tego modelu [5].nadwoziapick-upfurgonskrzyniowetowosmikrobussamochody po ż arniczePrzedsi ę biorstwa Transportowe Handlu Wewn ę trznego [3][4]1998 [5]

6  Syrena – rodzina polskich samochodów osobowych i dostawczych produkowanych w latach 1957- 1972 przez Fabryk ę Samochodów Osobowych wWarszawie, a nast ę pnie w latach 1972-1983 przez Fabryk ę Samochodów Ma ł olitra ż owych (pocz ą tkowo Wytwórni ę Sprz ę tu Mechanicznego) wBielsku-Bia ł ej. Wyprodukowano 521.311 egzemplarzy modelu [1].samochodów osobowychdostawczychFabryk ę Samochodów OsobowychWarszawieFabryk ę Samochodów Ma ł olitra ż owychBielsku-Bia ł ej [1]

7  polski samochód osobowy o bardzo uproszczonej budowie produkowany w latach 1957-1960 przez WSK Mielec (nadwozie) we wspó ł pracy z WSK Rzeszów (silnik). Wyprodukowano 1728 sztuk.samochód osobowy19571960WSK MielecWSK Rzeszów

8  Wzrost w latach 50. oraz 60. liczby ludno ś ci w polskich miastach spowodowa ł zwi ę kszone zapotrzebowanie na us ł ugi transportowe, do zaspokojenia których konieczne by ł o wykorzystanie autobusów miejskich o du ż ej pojemno ś ci. Ze wzgl ę du na brak w ofercie polskich producentów autobusów tego typu pojazdów oraz ich niewystarczaj ą cy import, Jelcza ń skie Zak ł ady Samochodowe w 1962 roku opracowa ł y dokumentacj ę techniczn ą oraz zbudowa ł y prototyp autobusu miejskiego Jelcz 272 MEX, który stanowi ł adaptacj ę modelu Jelcz 043 przystosowan ą do realizacji przewozów na liniach miejskich. Do produkcji seryjnej nowy model wprowadzony zosta ł w 1963 roku.50.60.polskichmiastachimportJelcza ń skie Zak ł ady Samochodowe1962Jelcz 0431963  Osadzone na pod ł ó ż nicowej, nitowanej ramie z t ł oczonej blachy stalowej, nadwozie Jelcza 272 MEX wykonane zosta ł o z zamkni ę tych i otwartych profili stalowych łą czonych ze sob ą poprzez metod ę spawania. Poszycie zewn ę trzne wykonane zosta ł o z blach stalowych mocowanych do szkieletowej konstrukcji nadwozia poprzez nity. W ś cianie czo ł owej nad szybami zastosowano miejsce przeznaczone na tablic ę informacyjn ą. W prawej ś cianie bocznej autobusu pomi ę dzy przedni ą i tyln ą osi ą oraz na zwisie tylnym umieszczone zosta ł y sterowane pneumatycznie dwuskrzyd ł owe drzwi prowadz ą ce do wn ę trza pojazdu. W lewej ś cianie bocznej zastosowano natomiast drzwi przeznaczone dla kierowcy. Wn ę trze o wysoko ś ci 1900 mm, przeznaczone zosta ł o do przewozu 81 pasa ż erów z czego 28 na miejscach siedz ą cych. Wewn ą trz przestrze ń pasa ż erska wyko ń czona zosta ł a lakierowanymi p ł ytami pil ś niowymi, pod ł og ę stanowi ł y deski sosnowe pokryte gum ą. Wn ę trze modelu 272 MEX ogrzewane by ł o przez nagrzewnic ę zasilan ą ze zbiornika paliwa pojazdu oraz nagrzewnic ę wodn ą. W stosunku do Jelcza 043 we wn ę trzu odmiany miejskiej zlikwidowano nadokienne pó ł ki baga ż owe oraz baga ż nik dachowy.nitowanejstalowejspawaniap ł ytami pil ś niowyminagrzewnic ę  Do nap ę du tego pojazdu zastosowano importowany z Czechos ł owacji wyposa ż ony w bezpo ś redni wtrysk paliwa, 6-cylindrowy, rz ę dowy silnik wysokopr ęż ny typu Škoda 706RT o pojemno ś ci skokowej 11781 cm³ i mocy maksymalnej 117,6 kW (160 KM). Jednostka nap ę dowa zblokowana zosta ł a z 5-biegow ą manualn ą, niesynchronizowan ą skrzyni ą biegów. Silnik umieszczony zosta ł w przedniej cz ęś ci pojazdu nad osi ą kó ł przednich, nap ę d na ko ł a tylne przekazywany by ł poprzez dwucz ęś ciowy wa ł o konstrukcji rurowej. W uk ł adzie jezdnym zastosowano sztywn ą o ś przedni ą o przekroju dwuteowym opart ą na wzd ł u ż nych pó ł eliptycznych resorach piórowych oraz dwóch hydraulicznych amortyzatorach ramieniowych. Tylny most nap ę dowy zawieszony zosta ł na pó ł eliptycznych resorach piórowych, dodatkowo wspartych przez hydrauliczne amortyzatory ramieniowe. Uk ł ad kierowniczy z ś limakow ą przek ł adni ą kierownicz ą wyposa ż ony zosta ł w nadci ś nieniow ą pomp ę wspomagaj ą c ą typu AB 125.wtrysk paliwasilnik wysokopr ęż nydwuteowymhydraulicznych amortyzatorach ś limakow ą przek ł adni ą  Do obecnych czasów w Polsce zachowa ł y si ę trzy [potrzebne ź ród ł o] egzemplarze Jelczy 272 MEX. Dwa z nich nale żą do stowarzysze ń mi ł o ś ników komunikacji, a trzeci do prywatnego kolekcjonera. W 2002 roku MPK w Krakowie przebudowa ł o autobus Jelcz 043 na wersj ę 272 MEX.potrzebne ź ród ł o2002Jelcz 043

9  samochód osobowy klasy ś redniej produkowany w FSO na Ż eraniu od 28 listopada 1967 [2] do 29 czerwca 1991 na podstawieumowy licencyjnej z w ł osk ą firm ą FIAT z 1965 roku. Po wyga ś ni ę ciu licencji w 1983 roku nazw ę zmieniono na FSO 125p.samochód osobowy klasy ś redniejFSO Ż eraniu [2]umowy licencyjnejFIAT  Samochód zosta ł wprowadzony jako nast ę pca dla przestarza ł ej Warszawy 223/224. Konstrukcyjnie by ł po łą czeniem w ł oskich modeli 1300/1500 i125. Do nap ę du u ż ywano benzynowych silników R4 OHV o pojemno ś ci 1,3 i 1,5 litra, w pó ź niejszym czasie dodatkowo przej ę to gam ę jednostek nap ę dowych z Poloneza. Powsta ł y tak ż e krótkie serie z silnikami wysokopr ęż nymi i benzynowymi DOHC. Moment obrotowy przenoszony by ł przez: suche jednotarczowe sprz ę g ł o, 4-biegow ą manualn ą (od 1985 5-biegow ą ) skrzyni ę biegów, dwucz ęś ciowy wa ł nap ę dowy i tylny most na ko ł a tylne. Samochód dost ę pny by ł pocz ą tkowo jako 4-drzwiowy sedan, w 1972 roku do oferty do łą czy ł a wersja kombi, trzy lata pó ź niej pick-up. Przez ca ł y okres polskiej produkcji przeprowadzane by ł y liczne modernizacje modelu, najbardziej widoczna z nich przygotowana zosta ł a dla rocznika 1975, zmieniono wówczas znacznie wygl ą d nadwozia i kabiny pasa ż erskiej. W roku 1978 wprowadzono nast ę pc ę, Poloneza, oba modele produkowane by ł y jednak równocze ś nie a ż do 1991 roku. Łą cznie powsta ł o 1 445 699 egzemplarzy modelu, z czego 874 966 trafi ł o na eksport.Warszawy 223/2241300/1500125R4OHVDOHCMoment obrotowyko ł a tylnesedankombipick-upPoloneza

10 . samochód osobowy klasy ni ż szej- ś redniej, pierwszy przednionap ę dowy model FIATa, produkowany w latach 1969-1985. Zast ą pi ł Fiata 1100. W 1970 r. zosta ł samochodem roku. Wyst ę powa ł z nadwoziami typu sedan (dwu i czterodrzwiowe), kombi (trzydrzwiowe), Sport Coupe (1971-1975) i coupe 3P (od 1975 r.). Nap ę dzany by ł czterocylindrowymi silnikami benzynowymi o pojemno ś ci 1116 cm³ (55-65 KM) i 1290 cm³ (60-75 KM).samochód osobowyklasyFIATaFiata 1100samochodem rokunadwoziamisedankombiSport Coupecoupe 3PsilnikamiKM  W 1979 roku w koncernie Fiat podstawowa wersja zast ą piona zosta ł a modelem Ritmo.FiatRitmo  Licencja na model 128 zosta ł a kupiona przez Jugos ł owia ń sk ą firm ę Zastava, która produkowa ł a go od 1971 roku jako Zastav ę 1100. Samochód ten posiada ł zmienione w tylnej cz ęś ci nadwozie, co czyni ł o z niego pi ę ciodrzwiowego hatchbacka. W Polsce pod nazw ą Polski Fiat 128p montowano w Warszawie (FSO) odmiany Sport Coupe oraz pó ź niejsz ą 3P. LicencjaJugos ł owia ń sk ąZastavaZastav ę 1100hatchbacka

11  samochód osobowy skonstruowany w zak ł adach FIAT, produkowany we W ł oszech w latach 1972-1980, a w Polsce od 6 czerwca 1973 do 22 wrze ś nia 2000 roku (Polski Fiat 126p) [1]. Polska wersja licencyjna produkowana by ł a przez Fabryk ę Samochodów Ma ł olitra ż owych „Polmo” Bielsko-Bia ł a w Bielsku-Bia ł ej oraz w Tychach. Jego poprzednikiem by ł Fiat 500, nast ę pc ą Fiat Cinquecento.samochód osobowyFIATW ł oszechPolsce [1]Fabryk ę Samochodów Ma ł olitra ż owych „Polmo” Bielsko-Bia ł aBielsku-Bia ł ejTychachFiat 500Fiat Cinquecento  Przez wiele lat by ł jednym z najcz ęś ciej spotykanych samochodów na polskich drogach, doczeka ł si ę te ż bardzo wielu nazw potocznych i zwyczajowych, z których najpopularniejsza – Maluch, sta ł a si ę pod koniec produkcji tego modelu (1997) jego oficjaln ą nazw ą.  Łą cznie wyprodukowano 4 671 586 sztuk Fiatów 126, z czego we W ł oszech powsta ł o 1 352 912 sztuk [1]. W Polsce wyprodukowano łą cznie 3 318 674 sztuk Fiatów 126, z czego w Bielsku- Bia ł ej – 1 152 325, a w Tychach – 2 166 349 [1]. W Austrii 2069 sztuk [potrzebne ź ród ł o] w ł oskiego Fiata zosta ł o wzbogaconych o m.in. mocniejszy silnik przez firm ę Steyr [2]. [1]Bielsku- Bia ł ejTychach [1]Austriipotrzebne ź ród ł oSteyr [2]

12  W grudniu 1972 roku bramy WZNS opu ś ci ł a pierwsza seria 25 sztuk wykonanych tu samochodów, ju ż pod nazw ą Tarpan. W kwietniu 1973 roku WZNS zosta ł y przy łą czone do Fabryki Samochodów Ci ęż arowych w Lublinie jako Zak ł ad Samochodów Rolniczych. Naprawy samochodów du ż ej ł adowno ś ci przeniesiono do innych wyspecjalizowanych zak ł adów. Rozpocz ę to prace adaptacyjne niezb ę dne do nowej produkcji. Nale ż a ł o powi ę kszy ć lakierni ę i przygotowa ć lini ę zgrzewania nadwozia.1972WZNS1973Lublinie  Badania eksploatacyjne pierwszych samochodów oraz wymagania technologiczne spowodowa ł y konieczno ść wprowadzenia szeregu zmian w konstrukcji tego pojazdu. W wyniku pierwszej modernizacji zmieni ł si ę nieco wygl ą d samochodu. Wprowadzono przedni zderzak, nowe lampy kierunkowskazów przednich (z PF 125p) i now ą, w ęż sz ą, atrap ę nie os ł aniaj ą c ą ju ż reflektorów. W reflektorach wprowadzono dwustopniow ą regulacj ę wysoko ś ci snopa ś wiat ł a w zale ż no ś ci od obci ąż enia pojazdu.PF 125patrap ę  W nadwoziu zlikwidowano zewn ę trzne kraw ę dzie spawalnicze. Stosowane dotychczas klamki przyciskowe zast ą piono klamkami z PF 126p. We wn ę trzu nadwozia poprawiono kszta ł t przednich foteli, zmieniono zestaw wska ź ników oraz d ł ugo ść i k ą t pochylenia kolumny kierownicy. W tylnymzawieszeniu zastosowano amortyzatory teleskopowe. Masa w ł asna pojazdu wzros ł a do 1320 kg. W 1973 roku wykonano 250 sztuk Tarpanów, a w roku nast ę pnym ju ż 1582. Alternatywnie stosowano silniki typu M20 i S-21 (o mocy 51,5 kW). Dalsze lata równie ż charakteryzuj ą si ę du ż ym wzrostem produkcji, w 1975 roku wyprodukowano 2760 Tarpanów, w rok pó ź niej 3941 sztuk.nadwoziukolumny kierownicyzawieszeniuamortyzatory teleskopoweM20S-21kW  Od 1 lipca 1975 roku producent Tarpanów uzyska ł niezale ż no ść i zacz ął dzia ł a ć pod nazw ą Fabryka Samochodów Rolniczych "Polmo" w Poznaniu. Podj ę to te ż decyzj ę o rozbudowie Fabryki i w łą czeniu w jej sk ł ad kilku zak ł adów b ę d ą cych dot ą d g ł ównie kooperantami dla FSR, m.in. w Gnie ź nie,Swarz ę dzu i Z ł otowie.1 lipca1975Fabryka Samochodów Rolniczych "Polmo"PoznaniuGnie ź nieSwarz ę dzuZ ł otowie  Zak ł adowe biuro konstrukcyjne opracowa ł o kolejn ą modernizacj ę samochodu Tarpan oraz nowe wersje nadwoziowe. Indywidualne przednie fotele pasa ż erów zast ą piono dwuosobow ą odchylan ą kanap ą. Samochody otrzyma ł y nowy wystrój tablicy rozdzielczej. Wprowadzono wiele zespo ł ów wyposa ż enia elektrycznego zunifikowanych z rodzin ą Polskich Fiatów. Cz ęść samochodów wyposa ż ono w nowe, 4- biegowe, skrzynie biegów(wykonane w FSO). Na ż yczenie klientów w niektórych Tarpanach montowano mechaniczn ą blokad ę mechanizmu ró ż nicowego, u ł atwiaj ą c ą jazd ę w trudnym terenie.tablicy rozdzielczejskrzynie biegówFSOblokad ę mechanizmu ró ż nicowego  Blachy nadwozi Tarpana od 1976 roku wykonywane by ł y na prasach.1976prasach

13  kompaktowy samochód osobowy produkowany przez Fabryk ę Samochodów Osobowych w Warszawie od 3 maja 1978 do 22 kwietnia 2002 roku [1][2]. Powsta ł jako nast ę pca Polskiego Fiata 125p, który by ł jednak produkowany równorz ę dnie a ż do 1991 roku. Przez ca ł y okres produkcji samochód przeszed ł kilka wi ę kszych modernizacji, wprowadzano tak ż e kolejne odmiany.kompaktowy samochód osobowyFabryk ę Samochodów OsobowychWarszawie [1][2]Polskiego Fiata 125p  Samochód odziedziczy ł po poprzedniku wi ę kszo ść rozwi ą za ń technicznych, w tym: uk ł ad przeniesienia nap ę du, zmodyfikowane silniki, uk ł ad hamulcowy oraz zawieszenie. Nowo ś ci ą by ł o 5-drzwiowe nadwozie typu hatchback. W 1988 wprowadzono wersj ę u ż ytkow ą Poloneza, Truck. W 1991 roku przeprowadzono gruntown ą modernizacj ę wprowadzaj ą c wersj ę Caro z nowym nadwoziem. Od 1996 dost ę pna by ł a wersja sedan - Atu, rok pó ź niej przeprowadzono ostatni ą powa ż niejsza modyfikacj ę Poloneza wprowadzaj ą c modele Caro i Atu Plus. Od 1999 dost ę pna by ł a tak ż e wersjaKombi. Produkcj ę zawieszono 22 kwietnia 2002 roku, łą cznie z zestawami monta ż owymi wyprodukowano 1 061 807 egzemplarzy modelu w ró ż nych wersjach (bez dostawczych Trucków i vanów Cargo) [1].hatchbackTruckAtuKombi [1]

14  Pierwszy model motocykla SHL, produkowany w latach 1938-1939, opracowany zosta ł przez in ż. Rafa ł a Ekielskiego w oparciu o brytyjski silnik Villiers 98 cm³, produkcj ę którego uruchomiono na podstawie umowy licencyjnej. Podwozie SHL 98 skonstruowane by ł o z kszta ł towników t ł oczonych z blachy łą czonych ś rubami z elementami odlewanymi. Motocykli tych wyprodukowano ok. 2 tys.19381939Rafa ł a Ekielskiego  Po zako ń czeniu II wojny ś wiatowej postanowiono wznowi ć w Kielcach produkcj ę motocykli. W roku 1947 skonstruowano prototyp motocykla SHL 125 – M02 wed ł ug w ł asnego projektu, opartego na wzmocnionej konstrukcji ramy przedwojennej oraz krajowym silniku S01 o pojemno ś ci 125 cm³ (opracowanym w 1946 r. przez Centralne Biuro Techniczne na bazie niemieckiego DKW RT125 dla motocykla Sokó ł 125 – M01 produkowanego w Warszawie). Model ten wprowadzony zosta ł do seryjnej produkcji w roku 1948. Po wyprodukowaniu ok. 200 szt., w ramach unifikacji z Soko ł em 125 zast ą piony zosta ł przez SHL M03 (350 szt.), a od roku 1949 przez SHL M04 (15,5 tys.szt.).II wojny ś wiatowej19471946DKW RT125Sokó ł 12519481949  W tym okresie w Wydziale Do ś wiadczalnym Kieleckich Zak ł adów Wyrobów Metalowych (od 1948 r. nowa nazwa Huty Ludwików) pod kierunkiemJerzego Jankowskiego konstruowano równie ż motocykle sportowe: wy ś cigowe i rajdowe. W jednym z modeli – RJ2 po raz pierwszy zastosowano w motocyklu polskiej konstrukcji widelec teleskopowy i tylne zawieszenie na suwakach. Niestety, do naszych czasów nie zachowa ł si ę oficjalnie ż aden z motocykli RJ2 W roku 1952 produkcja motocykli zosta ł a przeniesiona z KZWM do Warszawskiej Fabryki Motocykli, gdzie do 1953/1954 r. pod znakiem SHL produkowano model przej ś ciowy M05 wyposa ż ony w w/w widelec. Motocykle z prze ł omu 1953/1954 roku wyposa ż one by ł y w widelec teleskopowy lub trapezowy (wykorzystywano stare zapasy). Niektóre motocykle przej ś ciowe maj ą nabite na tabliczce znamionowej M04 przekre ś lone na M05.Jerzego Jankowskiego1952Warszawskiej Fabryki Motocykli  Produkcja motocykli powróci ł a do kieleckiej fabryki w 1958 r., wraz z modelem SHL M06U z silnikiem S06 o pojemno ś ci 150 cm³. Produkcj ę tej wersji zast ą piono w 1959 r. przez wersj ę M06T z nowocze ś niejszym zawieszeniem przednim na wahaczu pchanym, któr ą produkowano do 1961 r.  W maju 1961 r. do seryjnej produkcji wprowadzono model SHL M11, który by ł pierwszym polskim jedno ś ladem z silnikiem 175 cm³. Oprócz nowego silnika S32, wprowadzono takie nowo ś ci, jak: zamek kierownicy, tylny baga ż nik, cygarowy t ł umik, czy te ż sprz ę g ł o z centraln ą spr ęż yn ą dociskow ą. Konstrukcja by ł a ca ł y czas modernizowana [1]. W latach 1967-1968 produkowano ponadto ulepszon ą wersj ę M11W, z nowym silnikiem W-2A Wiatr.SHL M11 [1]  Modele M11 i M11W by ł y produkowane tak ż e w wersji eksportowej – „Lux”. Sprzedawano j ą m.in. w Stanach Zjednoczonych oraz w Indiach, które w 1963 r. zakupi ł y licencje na produkcj ę modelu M11 (produkcj ę zako ń czono w 2005 r.). W Indiach motocykl produkowany by ł pod mark ą Rajdoot [1].Stanach ZjednoczonychIndiach1963Rajdoot [1]  W sierpniu 1968 r. wprowadzono do produkcji ca ł kowicie now ą konstrukcj ę. By ł to motocykl SHL M17 „Gazela” z silnikiem 175 cm³, powsta ł y cz ęś ciowo jako rozwini ę cie prototypowych konstrukcji M14 i M16 opracowywanych w latach wcze ś niejszych kolejno przez SFM i WFM. Model ten by ł produkowany w latach 1968-1970 jako ostatni ze znakiem SHL.1968GazelaSFMWFM19681970

15  polski motocykl popularny produkowany przez Warszawsk ą Fabryk ę Motocykli w latach 1954-1966. Wyró ż nia ł si ę prost ą i tani ą konstrukcj ą. Odporny na ci ęż kie warunki eksploatacji i ł atwy do samodzielnej naprawy. Doskonale sprawdza ł si ę w warunkach wiejskich na polnych drogach, cz ę sto przeci ąż any. Ze wzgl ę du na s ł aby silnik niezbyt nadawa ł si ę do dalekiej turystyki.motocyklWarszawsk ą Fabryk ę Motocykli19541966  Konstrukcja motocykla oznaczona M06 opracowana zosta ł a w 1952 roku przez Dzia ł Motocykli BKPMot. jako nast ę pca produkowanych przez warszawsk ą wytwórni ę motocykli SHL M04 i M05. Pierwotn ą konstrukcj ę z pojedyncz ą ram ą, nowym silnikiem S02, amortyzatorami z t ł umieniem olejowym, progresywnymi spr ęż ynami w widelcu teleskopowym oraz akumulatorem w instalacji elektrycznej uznano wówczas za zbyt drog ą i skomplikowan ą dla motocykla popularnego. W 1953 roku opracowano wi ę c uproszczona wersj ę M06 na podwójnej ramie spawanej z ceowników blaszanych, z dotychczasowym silnikiem S01 o nieco podwy ż szonej mocy. Wprowadzono jednak amortyzowane zawieszenie tylnego ko ł a na wahaczu oraz widelec teleskopowy, tyle ż e w równie ż uproszczonej wersji bez t ł umienia, konstrukcja widelca by ł a oparta o stosowany wcze ś niej w SHL M05. M.in. dzi ę ki uproszczeniom mo ż liwe okaza ł o si ę szybkie uruchomienie produkcji i ju ż w grudniu 1954 wytwórni ę opu ś ci ł a seria informacyjna motocykli WFM M06.1952SHL19531954  W po ł owie 1955 roku produkcj ę tego samego modelu rozpocz ę to w Wytwórni Sprz ę tu Komunikacyjnego w Ś widniku pod znakiem WSK. W pó ź niejszych latach model M06 obie wytwórnie modernizowa ł y niezale ż nie od siebie.1955Wytwórni Sprz ę tu Komunikacyjnego w Ś widnikuWSK

16  Nazwa i znak firmowy pochodzi ł y wprost od nazwy producenta: Wytwórni Sprz ę tu Komunikacyjnego w Ś widniku, gdzie dla zaspokojenia potrzeb rynku w 1955 roku zlokalizowano dodatkow ą produkcj ę motocykli M06. Motocykle WSK M06 do 1957 roku nie ró ż ni ł y si ę od tych produkowanych przez WFM jednak w pó ź niejszych latach konstruktorzy z WSK zacz ę li konkurowa ć z g ł ównym producentem pod wzgl ę dem stosowanych rozwi ą za ń i modernizacji i to na tyle skutecznie, ż e zaprezentowany na Targach Pozna ń skich wiosn ą 1964 roku zmodernizowany model M06 zachowuj ą c t ę sam ą cen ę co WFM mia ł solidny widelec teleskopowy z t ł umieniem olejowym, pe ł nob ę bnowe hamulce, wi ę kszy reflektor i wzmocnion ą ram ę. Sta ł o si ę to jedn ą z przyczyn decyzji o zamkni ę ciu produkcji w warszawskiej wytwórni. Podstawowy model M06 produkowany by ł ze zmianami a ż do roku 1985. Ostatni egzemplarz WSK zjecha ł z ta ś my 31 pa ź dziernika 1985 roku i by ł to ostatni motocykl wyprodukowany w Polsce. W fabryce Cegielskiego w Poznaniu (st ą d pochodzi Dokumentacja Techniczno-Ruchowa) lub ZNTK Wroc ł aw (tak g ł osi napis na jednej z zachowanych tabliczek znamionowych) produkowano tak ż e w oparciu o silnik WFM 150 drezyn ę DL2. 13 maja 2010 roku w Ś widniku otworzono pierwsze muzeum tej marki motocykli [1]Wytwórni Sprz ę tu Komunikacyjnego w Ś widniku19551957WFMTargach Pozna ń skich1964198531 pa ź dziernika1985ZNTK Wroc ł awtabliczek znamionowych [1] Nazwa i znak firmowy pochodzi ł y wprost od nazwy producenta: Wytwórni Sprz ę tu Komunikacyjnego w Ś widniku, gdzie dla zaspokojenia potrzeb rynku w 1955 roku zlokalizowano dodatkow ą produkcj ę motocykli M06. Motocykle WSK M06 do 1957 roku nie ró ż ni ł y si ę od tych produkowanych przez WFM jednak w pó ź niejszych latach konstruktorzy z WSK zacz ę li konkurowa ć z g ł ównym producentem pod wzgl ę dem stosowanych rozwi ą za ń i modernizacji i to na tyle skutecznie, ż e zaprezentowany na Targach Pozna ń skich wiosn ą 1964 roku zmodernizowany model M06 zachowuj ą c t ę sam ą cen ę co WFM mia ł solidny widelec teleskopowy z t ł umieniem olejowym, pe ł nob ę bnowe hamulce, wi ę kszy reflektor i wzmocnion ą ram ę. Sta ł o si ę to jedn ą z przyczyn decyzji o zamkni ę ciu produkcji w warszawskiej wytwórni. Podstawowy model M06 produkowany by ł ze zmianami a ż do roku 1985. Ostatni egzemplarz WSK zjecha ł z ta ś my 31 pa ź dziernika 1985 roku i by ł to ostatni motocykl wyprodukowany w Polsce. W fabryce Cegielskiego w Poznaniu (st ą d pochodzi Dokumentacja Techniczno- Ruchowa) lub ZNTK Wroc ł aw (tak g ł osi napis na jednej z zachowanych tabliczek znamionowych) produkowano tak ż e w oparciu o silnik WFM 150 drezyn ę DL2. 13 maja 2010 roku w Ś widniku otworzono pierwsze muzeum tej marki motocykliWytwórni Sprz ę tu Komunikacyjnego w Ś widniku19551957WFMTargach Pozna ń skich1964198531 pa ź dziernika1985ZNTK Wroc ł awtabliczek znamionowych

17  W latach 1956-1965 wyprodukowano łą cznie 91 400 motocykli Junak, w tym ok. 10 000 szt. modelu M07, a tak ż e rajdowe typu M07-R, crossowe typu M07-C, 2500 trójko ł owców typu B20 (dostawczy ze skrzyni ą z plandek ą ) oraz 8500 wózków bocznych typów WB1 i W03. Produkowany by ł wSFM w Szczecinie, silniki typu S03 do wszystkich modeli Junaka produkowane by ł y przez Zak ł ady Sprz ę tu Motoryzacyjnego w Ł odzi.19561965plandek ąwózków bocznychSFMSzczecinieZak ł ady Sprz ę tu Motoryzacyjnego Ł odzi  W latach 1956-59 wyprodukowano ok. 10 tys. egzemplarzy M07. Model M10 oficjalnie wprowadzono do produkcji w grudniu 1959 jednak pierwsze 20 tys. szt. modelu M10 wyprodukowane w latach 1960-1961 posiada ł y jeszcze niektóre cechy z poprzedniego modelu, przyk ł adem mo ż e by ć przednia lampa. Motocykle Junak posiadaj ą ce cechy obydwu modeli nazwane zosta ł y przej ś ciówkami.195919601961  Konstrukcja, opracowana w latach 1951-1952 w Biurze Konstrukcyjnym Przemys ł u Motoryzacyjnego przez zespó ł pod kierunkiem J. Ignatowicza, przewy ż sza ł a wiele motocykli renomowanych firm ś wiatowych owego czasu [1]. Nic w tym dziwnego, skoro tworzyli go do ś wiadczeni konstruktorzy opieraj ą c si ę na przedwojennych dokonaniach zespo ł u T. Rudawskiego, niezwykle utalentowanego konstruktora trzech modeli motocykli Sokó ł wPZIn ż. St ą d tak wiele podobie ń stw w konstrukcji silnika Junaka do Soko ł a 600 i 500 [potrzebne ź ród ł o]. Przy konstrukcji wzorowano si ę tak ż e na rozwi ą zaniach konstrukcyjnych takich motocykli jak angielskie AJS, BSA, Triumph czy Norton, cho ć nie bez wp ł ywu konstrukcji niemieckich.19511952 [1]T. RudawskiegoSokó łPZIn żSoko ł a 600 i 500potrzebne ź ród ł oTriumph  Wiele Junaków wyeksportowano m.in. do W ę gier, Bu ł garii, Turcji, Wenezueli, Mongolii i na Kub ę. Junaki sprzedawano tak ż e w USA, w tym model szosowo-terenowy Scrambler oraz 21 sztuk wykonane na specjalne zamówienie, z wyposa ż eniem wzbogaconym o sakwy, gmole i dodatkowe o ś wietlenie (fabryczne oznaczenie - "Junak M10 de Lux").W ę gierBu ł gariiTurcjiWenezueliMongoliiKub ęUSAgmole  "Przej ś ciówka" z 1961 r.  Motocykl Junak stosowany by ł w Milicji Obywatelskiej jako motocykl po ś cigowy, u ż ywany te ż by ł w wy ś cigach motocross i rajdach terenowych. W1959 zawodnik Klubu Motocyklowego "Budowlani" z Gda ń ska Franciszek Stachewicz ustanowi ł na specjalnie przystosowanym Junaku polski rekord pr ę dko ś ci motocykla. Na poniemieckiej autostradzie Elbl ą g – Tczew osi ą gn ął pr ę dko ść 149,3 km/h. Wydarzenie to zosta ł o uwiecznione przez Polsk ą Kronik ę Filmow ą (PKF 16A z 1959 roku).Milicji Obywatelskiej1959Franciszek StachewiczElbl ą gTczewPolsk ą Kronik ę Filmow ą  Ówczesne realia oraz z ł a lokalizacja produkcji Junaka spowodowa ł y permanentne trudno ś ci z osi ą gni ę ciem wymaganej jako ś ci. Te same przyczyny uniemo ż liwi ł y podj ę cie produkcji nowocze ś niejszych wersji silników S130, S131, S132 konstruowanych w ł ódzkich ZSM a tak ż e modelu M13 oraz "M14 Iskry" - motocykla, który mia ł by ć nast ę pc ą Junaka.ZSMM14 Iskry  Junak by ł równie ż bardzo drogi jak na mo ż liwo ś ci ówczesnych polskich nabywców. Na prze ł omie lat 50/60 kosztowa ł 24.000 z ł (M10 "przej ś ciowy"). Ostatecznie za ś za ł amanie rynku motocykli ci ęż kich doprowadzi ł o do zamkni ę cia produkcji w 1965 r.1965  Zwany przez niektórych polskim Harleyem, pomimo swoich niektórych wad by ł jednak motocyklem lubianym, staj ą c si ę z czasem "kultowym". Charakterystyczny tzw. gang czyli odg ł os pochodz ą cy z rury wydechowej, w po łą czeniu z ha ł a ś liw ą prac ą rozrz ą du umo ż liwia ł atwe rozpoznanie tego motocykla nawet ze znacznej odleg ł o ś ci, przy czym ta druga cecha jednocze ś nie jest "spadkiem" po Sokole, ale i jedynym bodaj ogniwem łą cz ą cym junaki z harleyamiHarleyemrozrz ą du

18  pierwszy polski motorower. Skonstruowany zosta ł w I po ł owie 1957 roku w Zak ł adach Metalowych Wroc ł aw-Zakrzów we Wroc ł awiu-Zakrzowie przez zespó ł in ż ynierów: Zbigniewa Domicza, Romana Wachowiaka i Edwarda Janasa. Prototyp skonstruowano w maju 1957, a produkcj ę seryjn ą rozpocz ę to w ZMW od wrze ś nia 1958 roku [1]. Silniki SM01 dla Rysia produkowano w WSK Wroc ł aw-Psie Pole [1].motorower1957Zak ł adach Metalowych Wroc ł aw-ZakrzówWroc ł awiu-Zakrzowie1958 [1]Wroc ł aw-Psie Pole [1]  Konstrukcj ę uznano wówczas za bardzo udan ą, nie ust ę puj ą c ą pojazdom tego typu innych europejskich firm [2], zw ł aszcza z powodu estetycznej sylwetki, resorowania obu kó ł i dobrych parametrów ruchowych. W 1958 roku konstruktorzy opracowali tak ż e dwuosobowy wariant motoroweru, który nie zosta ł zatwierdzony do produkcji. Nowoczesna jak na owe czasy konstrukcja Rysia okaza ł a si ę jednak zbyt kosztowna w produkcji (cena wynosi ł a 6500 z ł, niewiele mniej od motocykli - ok. 7000 z ł za WFM) [1]. Ju ż w 1959 roku opracowano w ZMZ model uproszczony, ze zmniejszon ą ilo ś ci ą elementów blaszanych oraz silnikiem S38 z Zak ł adów Metalowych w Nowej D ę bie, nazwany MR2 Ż ak, produkowany od 1960 roku. Pod koniec produkcji w roku 1963, w zwi ą zku z zako ń czeniem produkcji silników SM01, wypuszczono seri ę Rysia z silnikiem S38, takim samym, jaki montowano w MR2 Ż ak. Taka wersja Rysia nosi ł a oznaczenie MR1B [1]. [2]1958WFM [1]1959Zak ł adów Metalowych w Nowej D ę bieMR2 Ż ak19601963 Ż ak [1]

19  to polski skuter. Jedyny skuter produkowany seryjnie w PRL. W latach 1959 - 1965 WFM w Warszawie wyprodukowa ł a ich ok. 25 tys. sztuk.skuterPRL19591965WFM

20  motorower produkcji polskiej, produkowany w latach 1960-1983 (ró ż ne modele) przez Zjednoczone Zak ł ady Rowerowe wBydgoszczy, a pó ź niej Zak ł ady Predom Romet, g ł ównie na rynek polski (model MR232 wyst ę powa ł tak ż e w Niemczech i Holandii pod nazw ą Mofa-25 "Condor").motorower19601983BydgoszczyZak ł ady Predom RometNiemczechHolandii

21  uproszczona wersja motoroweru Ry ś, skonstruowana i produkowana w Zak ł adach Metalowych "Zakrzów" we Wroc ł awiu-Zakrzowie. Zrezygnowano z bocznych os ł on, obudowy reflektora i g łę bokich b ł otników. Zastosowano p ł ytkie b ł otniki i rowerowe siode ł ko. W ten sposób obni ż ono koszty produkcji, a w konsekwencji cen ę gotowego wyrobu do ok. 5000 z ł [1]. Pojazd wyposa ż ono w nowy silnik S38 z Zak ł adów Metalowych Dezamet w Nowej D ę bie. Oprócz wersji podstawowej, produkowano jednak tak ż e lepiej wyposa ż ony wariant z obudow ą reflektora z Rysia, ozdobnymi listwami i pow ł okami chromowymi na obr ę czach kó ł [1]. Produkcja seryjna ruszy ł a w 1960 roku i zako ń czono j ą w 1963 w zwi ą zku z rezygnacj ą z produkcji motorowerów we Wroc ł awiu.Ry śZak ł adach Metalowych "Zakrzów"Wroc ł awiu-Zakrzowie [1]Dezamet [1]19601963

22  ur. 27 stycznia 1930 roku w D ą browie Górniczej– polski kierowca rajdowy, oszczepnik i biznesmen. Ekonomista po krakowskiej Akademii Handlowej.27 stycznia1930D ą browie Górniczejkierowca rajdowyoszczepnikEkonomistaAkademii Handlowej  Osi ą gni ę cia:  jako m ł ody ch ł opak rzuca ł oszczepem (rekord ż yciowy 55,65 m w 1951),1951  3 z ł ote medale mistrza Europy w rajdach 1966, 1967, 1971,rajdach196619671971  3 srebrne medale wicemistrza Europy w rajdach 1968, 1969, 1972rajdach196819691972  11-krotny rajdowy mistrz Polski,  zwyci ę zca 148 rajdów samochodowych.rajdów samochodowych  Kierowca fabryczny Steyr Puch (3 lata), Porsche (5 lat), BMW (2 lata) i Mercedes-Benz (3 lata).Steyr PuchPorscheBMWMercedes-Benz  Autor kilku ksi ąż ek, w tym "Samochód, Rajd, Przygoda" i "Moje rajdy", opisuj ą cych jego rajdowe przygody oraz "Szybko ść bezpieczna", "Szybko ść bezpieczna – Safari", a tak ż e ich poszerzonej wersji "Szerokiej drogi. Doskonalenie techniki jazdy".  W 1977 za ł o ż y ł w Krakowie dzia ł aj ą c ą do dzi ś firm ę polonijn ą "Alpha" produkuj ą c ą g ł ównie zamki b ł yskawiczne. Od lat 90. powstaj ą tam równie ż modele samochodów osobowych z nadwoziem kabriolet marki Mercedes- Benz z nap ę dem mechanicznym lub elektrycznym, przeznaczone dla dzieci. S ą one sprzedawane w salonach dealerskich koncernu Daimler AG. Jest równie ż w ł a ś cicielem firmy "HSK Data" w Krakowie produkuj ą cej podzespo ł y elektroniczne, w tym najlepiej znany wyrób – rozdzielacze filtruj ą ce do komputerów.1977KrakowieMercedes- BenzDaimler AG  W latach 1981–1986 by ł konsultantem w pionie rozwoju firmy Porsche AG. Od 1990 r. wspó ł pracuje z firm ą Mercedes-Benz (do 1996 r. by ł generalnym przedstawicielem koncernu w Polsce). Utworzy ł "Grup ę Zasada", która w latach 90. XX wieku przej ęł a kontrol ę nad najwi ę kszymi polskimi producentami ci ęż arówek i autobusów. Obecnie kontroluje firmy Autosan i Jelcz, które integruj ą swoj ą dzia ł alno ść w ramach spó ł ki Polskie Autobusy.19811986Porsche AG1990Mercedes-Benz1996koncernuPolsceAutosanJelczPolskie Autobusy  Laureat Nagrody Kisiela 1996. W 2000 r. odznaczony przez Prezydenta RP Aleksandra Kwa ś niewskiego Krzy ż em Komandorskim z Gwiazd ą Orderu Odrodzenia Polski, zosta ł równie ż odznaczony Krzy ż em Oficerskim i Krzy ż em Kawalerskim tego orderu. Pi ę ciokrotnie zosta ł odznaczony z ł otymMedalem "Za wybitne osi ą gni ę cia sportowe". W 2009 roku Sobies ł aw Zasada otrzyma ł nagrod ę Laur Magellana za ca ł okszta ł t dzia ł alno ś ci zawodowej.Nagrody Kisiela19962000Aleksandra Kwa ś niewskiegoKrzy ż em Komandorskim z Gwiazd ą Orderu Odrodzenia PolskiMedalem "Za wybitne osi ą gni ę cia sportowe"