DRAMAT I TEATR STAROŻYTNEJ GRECJI

Historia teatru Historia teatru europejskiego ma swój początek w starożytnej Grecji (V w. p.n.e.). Teatr grecki wiąże się ściśle ze świętami ku czci Dionizosa boga narodzin, urodzaju i wina

Dionizos

Dionizos Syn Dzeusa i Seleme (córka króla Kadmosa) – jest bohaterem mitologii greckiej. W wersji rzymskiej określano go mianem Bachusa.  Gdy Seleme była w ciąży, poprosiła najwyższego boga, aby się jej ukazał. Jej oczy jednak (była śmiertelną kobietą) nie zniosły „blasku i grozy pana ognistego” i spłonęła rodząc przedwcześnie Dionizosa. Malec został oddany na wychowanie przez Dzeusa nimfom góry Nysy w Arabii Szczęśliwej. Tam nauczył się tańca i śpiewu pod wnikliwym okiem mistrza Sylen, „mądrego bożka leśnego, co zna wiele tajemnic ukrytych przed oczyma ludzi”.

Dionizos Dionizos już jako chłopiec brał udział w wojnie gigantów. Przyjął wówczas postać lwa i bardzo wsławił się w walce. Innym razem, będąc młodzieńcem, stanął nad brzegiem morza ubrany w purpurową szatę, został wzięty przez piratów za królewicza i porwany. Gdy kajdany, którymi go związali natychmiast opadły, jeden z przestępców zaczął prosić kompanów o wypuszczenie tajemniczego chłopaka. Nie posłuchali jednak teorii o boskości Dionizosa, za co zostali straszliwie ukarani. Nagle na maszcie zakwitła bujna latorośl, uprowadzony zmienił się w lwa i już po chwili wszyscy byli za burtą, zamienieni w delfiny!

Dionizos Dionizos był bogiem rozkoszy i uczt. Miał miłe i łagodne usposobienie, lubił żartować i spędzać czas w towarzystwie przyjaciół. Jego oczy koloru fiołków, usta czerwone jak owoc granatu i opadające na ramiona, połyskujące złotem włosy sprawiały, że zaskarbił sobie przychylność ludzi i bogów. Dlatego też jako pierwszy z bogów „żył na ziemi, przenosząc jej góry, bory, morza, łąki nad złoty przepych Olimpu”.  Nauczył ludzi uprawy ziemi: „Wydobył z ziemi winną latorośl i uczył ludzi, jak się sadzi jej drzewka i jak delikatne jej gałązki przewija się między konarami wiązu”. Realizacja tej misji zajęła mu dużo czasu, dopasował do niej całe swoje życie, wędrując z orszakiem przez cały świat.  Jego złocisty rydwan ciągnął potrójny zaprzęg na przedzie, złożony z dwóch ustrojonych białymi różami panter, dwóch przyozdobionych czerwonymi różami lampartów i dwóch ozdobionych przeróżnymi kwiatami lwów. Na środku rydwanu, na purpurowych poduszkach leżał jego prawie nagi właściciel.  „W wędrówce towarzyszyły mu bachantki i menady, ubrane w cętkowane skóry jelonków, i wywijając torsami, śpiewały pieśni dzikie, szalone. Kozłonogie satyry i pany, syleny o końskim ogonie i centaury mające postać półkońską i półludzką cisnęły się gwarnym tłumem za jego rydwanem, bijąc w bębny, grając na fletach i piszczałkach”.

Dionizos To Dionizosowi ludzie zawdzięczali obrzędy. „Dionizos wyobraża nie tylko dobroczynnego ducha wina, ale niejako duszę wszystkiego, co żyje. Rządzi rodzeniem, śmiercią i zmartwychwstaniem i objawia się w bujnej przyrodzie wiosny”. Posągi i malowidła przedstawiają go jako pięknego młodzieńca o wypieszczonych kształtach, w wieńcu z liści winogradu lub bluszczu, trzymającego w ręku dwuuszny puchar, tyrs lub kiść winogron. Innym razem jedzie rydwanem zaprzężonym w lamparty, lwy i poi ich winem z dzbana lub leży leniwie pod winną latoroślą, a ludzie w ofierze składają mu zająca lub kozła. 

Kult Dionizosa Pierwotnie kult Dionizosa był kultem ekstatycznym, orgiastycznym. Zgromadzeni w nocy uczestnicy zbiorowego obrzędu dochodzili przy czynnym udziale muzyki i tańca do stanów ekstazy. Najpełniej stany i przeżycia wyznawców Dionizosa oddają dwa greckie słowa: EKSTAZA – wyjście z siebie ENTUZJAZM – włączenie się w bóstwo, przyjęcie w siebie boga.

Kult Dionizosa Miarą wzrostu znaczenia Dionizosa w Grecji była decyzja kapłanów delfickich, którzy uznali nowego boga za równego Apollinowi. Aż cztery razy do roku obchodzono Dionizje – święta ku czci boga. Tyrs – laska Dionizosa, symbol płodności, urodzaju

Dionizje Małe Dionizje – organizowano je na przełomie grudnia i stycznia dla uczczenia pory otwierania naczyń z młodym winem. Lenaje – organizowano je na przełomie stycznia i lutego i powiązane one były z czynnością tłoczenia wina. Anasterie – organizowano je na przełomie lutego i marca w związku z próbowaniem młodego wina i świętem zmarłych. Wielkie Dionizje – organizowano je na przełomie marca i kwietnia w porze wiosennego zrównania dnia i nocy. Świętom dionizyjskim towarzyszyły różnego rodzaju nabożeństwa, uroczyste procesje, wesołe pochody po ulicach Aten, tańce, zabawy ludowe, występy chórów.

Przygotowania do Wielkich Dionizji Ateński teatr ożywał raz do roku, pod koniec marca, gdy to odbywały się w nim Wielkie Dionizje . Do Aten chcieli dostać się wówczas wszyscy Grecy. Przybywali wieśniacy z okolicznych wiosek, a do ateńskiego portu Pireusu przybywały liczne statki, na pokładach których znajdowali się Grecy z innych państw-miast. Wszyscy oni nie mogli doczekać się znakomitych przedstawień w ateńskim teatrze. Przygotowania czyniono od wielu miesięcy. Najpierw odpowiedni urzędnik decydował, czyje sztuki zostaną wystawione, potem wybierał zamożnych obywateli, którzy pomagali autorowi w przygotowaniach. Następnie zaczęła się już praca aktorów: musieli wyuczyć się swojego tekstu na pamięć, umieć go wyraźnie powiedzieć i zagrać odpowiednia scenę.

Przebieg Wielkich Dionizji Dzień 1: Święto zaczynała wielka procesja przemierzające całe miasto. Ludzie na jej czas ubierali się w odświętne stroje, zakładali na głowy wieńce, śpiewali i tańczyli. Do teatru wnoszono posąg Dionizosa, aby nie ominęły boga wszystkie przedstawienia. Następnie składano mu w ofierze zwierzęta. Na koniec pierwszego dnia wybierano komisję, która miała za zadanie oceniać wszystkie wystawiane przedstawienia i wyłonić to najlepsze.  Dzień 2, 3, 4:  Drugiego dnia wszyscy o świcie gromadzili się w teatrze. Aby przedostać się do wewnątrz teatru trzeba było przecisnąć się przez wielki tłum ludzi. Każdy bowiem chciał zająć jak najlepsze miejsce, a nie było wówczas rezerwacji. Wszystkie miejsca były wole, oprócz pierwszych rzędów przeznaczonych dla specjalnych gości, urzędników, dostojników państwowych. Wszyscy przychodzili z poduszkami, piciem, jedzeniem, gdyż spędzali w teatrze wiele godzin, czasem zostawali tam do zachodu słońca. Za wstęp płacono niewielkie opłaty, ale za wstęp dla najbiedniejszych płaciło państwo (!). Ustawę w tej sprawie wprowadzono niegdyś na zgromadzeniu ludowym na wniosek wysunięty przez Peryklesa. W drugim, trzecim i czwartym dniu Dionizji przedstawiano na scenie utwory tragiczne. Aktorzy wygłaszali podczas nich przemówienia na temat ludzkiego postępowania. Zastanawiali się nad stosunkiem człowieka do bogów i obowiązków obywatelskich. Każdego dnia wystawiano po cztery sztuki jednego autora. Dzień 5: Piątego dnia zmieniał się repertuar, zaczęto przedstawiać komedie, w których wyśmiewano sławne osobistości, najważniejszych dostojników państwowych. Ukazywano w nich również wady greckiego społeczeństwa, jego słabości i ułomności. Krytykowano postanowienia zgromadzenia ludowego i urzędników. Panowała wówczas nieograniczona wolność słowa. Pod koniec występów komisja udawała się na naradę i wybierała najlepszą wystawioną sztukę. Nagrodą był wieniec z bluszczu, rośliny poświęconej Dionizosowi, czym jednoznacznie kończono obchody Wielkich Dionizji. 

Dytyramb, koryfeusz, chór, dramat, tragedia Jedną z kultowych pieśni wykonywanych przez chór w czasie świąt dionizyjskich był DYTYRAMB. To pieśń kultowa na cześć Dionizosa wykonywana przy akompaniamencie aulosu w połączeniu z tańcami wokół ołtarza. Pieśń opiewała cierpienia i radości Dionizosa. Intonował ją KORYFEUSZ – przewodnik CHÓRU. Chór ludzi przebranych w kożle skóry (by przypominać towarzyszy Dionizosa – satyrów) tę pieśń kontynuował. Chóry Dionizosa, śpiewające pieśni pod przewodnictwem kierownika chóru ,zostały nazwane chórami koźlimi, a ich pieśń – pieśnią kozła, czyli tragedią (od tragos - kozioł, ode – pieśń).

Tragedia grecka a kult Dionizosa O powiązaniu tragedii z kultem Dionizosa świadczą chociażby takie fakty jak: Pierwszy teatr ateński usytuowany był obok świątyni Dionizosa i stanowił integralną część świętego kręgu, w którym chór śpiewał i tańczył. Posąg Dionizosa w procesji przenoszono do teatru i tam pozostawał aż do zakończenia konkursu tragicznego. Pierwsze honorowe miejsce w teatrze należało do kapłana boga wina. Przedstawienia tragedii odbywały się wyłącznie podczas świąt dionizyjskich.

Dramat grecki - ewolucja

Teatr antyczny Powstanie i rozwój ówczesnej sztuki teatralnej łączy się ściśle z powstaniem i rozwojem tragedii i komedii, wywodzących się z publicznych obrzędów kultowych. Ponieważ przedstawienia związane z corocznymi świętami Dionizosa były częścią uroczystości religijnej, tak więc uczestnictwo w teatrze traktowali Grecy jako obowiązek wobec bogów. Ścisły związek sztuki scenicznej z religią był przyczyną powszechności teatru, jego dostępności dla wszystkich i ogromnej popularności. Widownię stanowiła nie tylko elita, tak jak to w dużej mierze dzieje się obecnie. Bogobojny Grek, bez względu na stanowisko czy stan posiadania, spieszył do Aten, na południowy stok Akropolu, gdzie znajdował się święty okrąg Dionizosa, i gdzie dwa razy w roku prezentowano przedstawienia stanowiące część obchodów, zwanych dionizjami. Wielkie Dionizje odbywały się na przełomie marca i kwietnia i trwały sześć dni. Inaugurowała je rozśpiewana procesja z posągiem Dionizosa, wyruszająca z Akropolu do Gaju Akademosa, gdzie urządzano ucztę. Czwartego dnia o świcie rozpoczynał się agon, czyli trzydniowy konkurs trzech dramaturgów. Każdy z nich prezentował po trzy tragedie, z dodatkiem, tzw. dramatu satyrowego. Natomiast Lenaje (tak zwane Małe Dionizje) świętowano przez cztery do pięciu dni na przełomie stycznia i lutego. Prezentowano wówczas komedie. Aby zachęcić obywateli do uczestniczenia w dionizjach, przedstawienia były bezpłatne. A ponieważ do Aten przybywały z różnych stron Grecji całe rodziny z dziećmi, by obejrzeć spektakle, które trwały kilka dni i ciągnęły się od rana do zmroku, państwo wypłacało uboższym widzom po dwa obole na wyżywienie. Władze miejskie przydzielały wszystkim autorom stającym do konkursu aktorów przewodnika chóru, zwanego choregiem - zamożnego obywatela ateńskiego - dla którego nominacja ta była nie tylko zaszczytnym wyróżnieniem, ale przede wszystkim ogromnym obowiązkiem i obciążeniem finansowym. Brzmi to nieprawdopodobnie, ale musiał on sam zorganizować zespół chóralny, wyszkolić go wszechstronnie (wyćwiczyć w recytacji, śpiewie, tańcu), a także opłacić. A przy tym osobiście występował w przedstawieniach jako koryfeusz, czyli przewodnik chóru.

Budowa teatru greckiego W pobliżu świątyni Dionizosa w Atenach kapłani wyznaczali tak zwany Święty Krąg. Był to ubity lub wysypany piaskiem plac, który nazwano później orchestrą, czyli tanecznią. Tutaj bowiem chór, ustawiony w dwóch lub trzech szeregach, śpiewał i tańczył. Na środku tego placu stał okrągły ołtarz thymele. Początkowo orchestrę wytyczano w kształcie prostokąta, koła albo elipsy; ostatecznie przyjęła się w teatrze greckim forma kolista. Orchestra sytuowana była zawsze u stóp wzgórza, na którego zboczu zasiadali widzowie: początkowo wprost na ziemi, z czasem na stawianych jedne na drugich ławkach. Taki był początek późniejszej widowni, zwanej theatronem, która w Grecji miała kształt wycinka koła większego od półkola. Gdy w dramatach antycznych zaczęto rozbudowywać akcję i do chóru dodano aktorów, występowali oni początkowo wraz z nim na orchestrze. Wzniesiony po przeciwległej do theatronu stronie drewniany barak, tak zwane skene, służył jako garderoba dla aktorów i jako tło akcji dramatu. Jego frontowa ściana miała troje drzwi i z czasem utarła się konwencja ściśle określająca, przez które drzwi wchodziły na scenę konkretne postacie. Największe środkowe, oznaczały wejście do pałacu, stąd przychodził król, z bocznych natomiast korzystała świta. Później nastąpiła dalsza zmiana: aktorzy zeszli z orchestry i występowali na tak zwanym proskenionie (odpowiednik dzisiejszej sceny).

Budowa teatru greckiego

Budowa teatru greckiego Pierwsze teatry antyczne były drewniane. Najstarszym klasycznym teatrem kamiennym jest ateński teatr Dionizosa z IV wieku p.n.e., który do dziś podziwiać możemy u podnóża Akropolu. Theatron oparty był tu o stok skały i składał się z 78 stopni, podzielonych na trzy części dwoma przejściami ułatwiającymi widzom poruszanie się. Teatr Dionizosa w Atenach obliczono na około 17000 widzów, ale praktycznie mieściło się w nim znacznie więcej osób. Z biegiem lat przebudowano i rozbudowano skene. Między jej skrajnymi odcinkami a widownią powstały z obu stron przejścia zwane paradosami, którymi wchodzili widzowie do pierwszych rzędów i chór na orchestrę. W teatrze greckim spotykamy się z pierwszymi dekoracjami. Ścianę frontową skene, stanowiącą nadal tło dla chóru, zdobiły kolumny, pomiędzy które wsuwano malowane tablice zwane pinakes swego rodzaju elementy scenograficzne, sugerujące widzom miejsce akcji. Dekoracje były stałe, odrębne dla tragedii i komedii. Szczególnie troszczono się o akustykę. Nie była to sprawa łatwa - ogromna przestrzeń teatru pod gołym niebem, z tysiącami widzów, z których każdy, nawet najbardziej oddalony od aktorów, musiał dobrze słyszeć każde ich słowo. I słyszał. Zawdzięczali to Grecy nie tylko maskom, wyposażonym w specjalne rezonatory, ale i specjalnym naczyniom miedzianym, ustawionym pod odpowiednim kątem do orchestry w trzynastu miejscach na widowni.

Greckie teatry Teatr w Milecie

Greckie teatry Teatr Dionizosa w Atenach

Greckie teatry Fragment theatronu

Greckie teatry Teatr w Delfach

Aktorzy Dowodem na pozycję artystów w starożytnej Grecji jest chociażby stowarzyszenie artystów dionizyjskich powstałe w Atenach. Członkostwo w takiej organizacji gwarantowało wiele istotnych dla rozwinięcia kariery przywilejów takich jak: pominięcie obowiązku służby wojskowej na lądzie i morzu, zwolnienie z płacenia podatków, nietykalność na terenie Grecji, a także możliwość swobodnego przekraczania granic. Jednak najważniejszą działalnością stowarzyszenia było publikowanie, rozpowszechnianie i zachowywanie tekstów dramaturgów. Pierwotnie aktorzy mieli twarze umazane moszczem winnym (surowym sokiem wytłaczanym z owoców winorośli) i występowali w miękkim, haftowanym obuwiu (tzw. bucikach Dionizosa). Strój był bardzo kolorowy.

Aktorzy W Grecji panowała reguła trzech aktorów, choć ściślej mówiąc, obowiązywała tylko w tragedii. W komedii występowało czasem nawet pięciu aktorów. Wprowadzenie konkursu na najlepszego wśród nich spowodowało wyraźny podział na artystów komediowych i tragediowych, a nawet wytworzenie się stałej struktury. Biorąc pod uwagę, że na scenie znajdowało się maksymalnie czterech artystów, częstym zjawiskiem był jeden aktor wcielający się w więcej niż jedną, czy dwie role. Trzeba również podkreślić, że mogła być to rola żeńska, ponieważ w starożytności kobiety nie miały prawa występować na deskach teatru. Byli aktorzy, którzy specjalizowali się w odgrywaniu ról kobiecych. Aktorami stawali się również niewolnicy (głównie na dworach władców)7, którzy prócz zapłaty czasami uzyskiwali również wolność, jednak to drugie było przeznaczone tylko dla nielicznych i dla najlepszych. W starożytności nie istniały szkoły aktorskie, więc mężczyźni chcący uprawiać ten zawód, zasięgali lekcji dykcji i zasad wymowy u retorów, a także u doświadczonych artystów cieszących się wielką popularnością. W późniejszych czasach zaowocowało to w dodatkowe profity. Dzięki umiejętnie dobieranym słowom i pięknemu wysławianiu się, aktorów zaczęto angażować w misje dyplomatyczne

Aktorzy

Maski Granie kilku postaci przez jedną osobę było możliwe dzięki maskom, które były niezbędnym rekwizytem artystów.  Dzięki maskom mężczyźni mogli odgrywać role kobiece. Maski na pierwszy rzut oka obrazowały charakter postaci. Maski pełniły funkcję rezonatora. Maski dzieliły się na tragiczne i komiczne.

Maski

Wielcy tragicy greccy - TESPIS Uważany za twórcę tragedii greckiej, wprowadził na scenę pierwszego aktora, by mógł prowadzić dialog z chórem. Swoje dramaty wystawiał na wozie, jeżdżąc po wsiach, stąd określenie "wóz Tespisa" (teatr objazdowy). W tym czasie w Atenach panował tyran Pizystrat, który, aby pozyskać sympatię ludu, zorganizował generalne, państwowe Dionizje Wielkie (miejskie). Zaprosił na nie Tespisa. Ten w 534 r. p.n.e. przybył do Aten i w I festiwalu dramatycznym urządzonym przez Pizystrata zdobył główną nagrodę za jedną ze swoich sztuk.

Wielcy tragicy greccy - TESPIS

Wielcy tragicy greccy - AJSCHYLOS (525 –456 p.n.e.) –pochodził z Eleuzis, autor 70 tragedii i 20 dramatów satyrowych. W całości zachowało się 7 jego sztuk: Błagalnice, Persowie, Prometeusz skowany, Siedmiu przeciw Tebom, trylogiaOresteja, na którą składają sięAgamemnon, Ofiarnice, Eumenidy. Wprowadził na scenę drugiego aktora, wysunął dialog na pierwszy plan, ograniczył rolę chóru, udoskonalił strój aktorów. Dużą rolę w jego tragediach odgrywała muzyka –partie chóralne i solowe.

Wielcy tragicy greccy - AJSCHYLOS

Wielcy tragicy greccy - SOFOKLES (496 –406 p.n.e.) –urodził się w Kolonos, wcześnie zdobył popularność i uznanie jako tragediopisarz, odniósł 18 lub (jak podają niektóre źródła 20) zwycięstw w agonach tragicznych. Napisał ok. 120 stuk, z czego zachowało się 7 tragedii: Antygona, Król Edyp, Elektra, Ajas, Trachinki, Filoktet, Edyp w Kolonie. Wprowadził na scenę trzeciego aktora, rozszerzył dialog, rozbudował akcję tragedii, wprowadził dekoracje sceniczne. Sofokles, w przeciwieństwie do Ajschylosa piszącego o problemach religijno-moralnych, na plan pierwszy wysunął człowieka o silnym, ukształtowanym już charakterze, w pełni świadomego odpowiedzialności za swoje czyny. W dramatach Sofoklesa mamy do czynienia z głęboką analizą psychologiczną bohaterów.

Wielcy tragicy greccy - SOFOKLES

Wielcy tragicy greccy - EURYPIDES (ok. 480 –406 p.n.e.) –pochodził z Salaminy, niedoceniany za życia –przegrywał w zawodach dramatycznych z Sofoklesem. Napisał 92 dramaty, z czego zachowało się 17 tragedii, 1 dramat satyrowy i ok. 1000 fragmentów. Tytuły zachowanych sztuk: Alkestis, Andromacha, Bakchantki, Błagalnice, Elektra, Fenicjanki, Hekabe, Helena, Herakles, Heraklidzi, Hipolit, Ifigenia w Aulidzie, Ifigenia w Taulidzie, Ion, Medea, Orestes, Trojanki, Cyklop (dramat satyrowy) W swoich sztukach kładł duży nacisk na uzasadnienie psychologiczne postępowania swoich bohaterów. Sceptycznie podchodził do mitów i bogów, ograniczył rolę chóru, a legendarne wątki interpretował po swojemu. Często jego pomysły wymagały specjalnego rozwiązania akcji – z jego osobą wiąże się na przykład powstanie maszyny, która pozwalała spuścić aktora z góry, przez dach budynku scenicznego (deus ex machina). W ten sposób możliwe było ukazanie objawienia boga, który miał wyrazić swoją wolę wobec bohaterów sztuki.

Wielcy tragicy greccy - EURYPIDES

Tragedia antyczna Tragedia, wg Arystotelesa, to „naśladowcze przedstawienie akcji poważnej, skończonej i posiadającej (odpowiednią) wielkość, wyrażone w języku ozdobnym, odmiennym w różnych częściach dzieła, przedstawione w formie dramatycznej, a nie narracyjnej, które przez wzbudzenie litości i trwogi doprowadza do oczyszczenia (kátharsis) tych uczuć.”

Budowa tragedii antycznej Na kompozycję tragedii antycznej składają się: Prologos – mowa wygłaszana przez jednego z bohaterów lub bóstwo, informująca o okolicznościach (czas, miejsce, tło konfliktu, przeszłość bohaterów); Parodos – pierwsza pieśń chóru śpiewana przy wejściu na orchestrę; Stasimony – partie chóru; Epejsodiony – partie dialogowe lub monologowe recytowane przez aktorów; Stychomytia – dialog dwu osób, z których każda wypowiada po jednym wersie – repliki dające możliwość konfrontacji racji i stanowisk; Kommosy – żałobne pieśni wyrażające głęboki ból śpiewane na zmianę przez chór i jednego lub dwu aktorów; Eksodos – ostania pieśń chóru śpiewana przy zejściu z orchestry;

Cechy tragedii antycznej zasada trzech jedności : jedności czasu- akcja rozgrywa się w przeciągu jednej doby, zaczyna się o świcie, a kończy wieczorem, jedności miejsca - wydarzenia mają swój przebieg w określonym miejscu, np. przed pałacem władcy, jedności akcji -jeden wątek, wszystkie osoby dramatu są związane z głównym konfliktem, wydarzenia drugorzędne są tylko po to, by podkreślić wagę istotnych problemów.

Cechy tragedii antycznej bohater tragedii musiał pochodzić z wysokich sfer; tematyka sztuki zaczerpnięta była z mitologii; na scenie występowało maksymalnie trzech aktorów; chór opowiadał o tym, co działo się poza sceną, wyrażał wolę społeczeństwa, ogólne refleksje, komentował wydarzenia, wspomaga tworzenie napięcia emocjonalnego, uprzedza fakty; istotą akcji jest konflikt tragiczny, który polegał na z góry skazanej na porażkę walce człowieka z losem, na istnieniu dwóch równorzędnych racji, między którymi bohater musi wybierać, a każdy wybór jest zły;

Cechy tragedii antycznej decorum z łaciny oznacza przyzwoity, stosowny. Zasada ta dotyczy odpowiedności stylów. Tragedii przypisany był styl wysoki, kolumnowy, podniosły. Komedie pisane były w stylu lekkim, żartobliwym, niekiedy wręcz rubasznym. Reguła ta określała też typ postaci, które mogły występować w danym tekście - w tragedii postacie szlachetnie urodzone w komedii postaci o rodowodzie plebejskim; żadna drastyczna sytuacja nie mogła zostać pokazana na scenie. Informowano o nich publiczność w dialogach, bądź pieśniach chóru; bohaterowie tragedii antycznej nie popadali w skrajne stany emocjonalne, nie ulegali również zmianom charakterologicznym. Aktor przywdziewając na  początku przedstawienia  maskę  bohatera  tragicznego  musiał  pozostać bohaterem tragicznym aż do końca sztuki;

Cechy tragedii antycznej obecność fatum -  inaczej los, przeznaczenie. Grecy uznawali, że los każdego z ludzi jest ustalony, a on sam nie ma wpływu na bieg wydarzeń. Nad ich przebiegiem czuwają mojry - boginie przeznaczenia: Klato i Lachezis przędły nić ludzkiego życia, a Atropos przecinała ją, gdy nadchodziła chwila śmierci.-światem tragedii rządziło fatum, któremu nie mógł przeciwdziałać żaden człowiek. Każdy sposób walki z przeznaczeniem prowadził do nieuchronnej klęski; katharsis -  oznacza dosłownie oczyszczenie.  Widz śledząc akcję tragedii, miał doznać uczucia  oczyszczenia duszy z win i złych emocji, poprzez przeżycie uczucia litości, gdy obserwuje tragedię niewinnego człowieka; tragizm - jest kategorią estetyczną, która umiejscawia bohaterów w sytuacji konfliktu tragicznego. Stawia on bohaterów w sytuacji starcia dwóch równorzędnych racji. Wybór którejkolwiek przynosi w rezultacie klęskę, a nawet śmierć.  Bohater jest uwikłany w sytuację bez wyjścia;

Cechy tragedii antycznej sztuka i świat w niej przedstawiony mają mieć charakter mimetyczny – naśladować rzeczywistość; brak scen zbiorowych; hamartia - w tragedii antycznej wina tragiczna, wynikająca z błędnej oceny własnego położenia przez bohatera tragicznego. Działając w imię dobrych intencji popełnia on tragiczne zbłądzenie i coraz bardziej komplikuje swój los, co prowadzi do katastrofy. Wina tragiczna ciąży na Edypie, który koniecznie chce wyjaśnić, kto zabił Lajosa, króla Teb, i dochodzi do straszliwej prawdy o swoich zbrodniach ojcobójstwa i kazirodztwa; ironia tragiczna - nieprzezwyciężona sprzeczność naznaczająca los bohatera tragedii, którego czyny wbrew jego woli i wiedzy prowadzą nieuchronnie do zagłady. Ironia tragiczna nazywana jest często ironią losu, ironią obiektywną lub dramatyczną. Jej istotą jest sprzeczność pomiędzy znaczeniem użytych słów a intencją zawartą w kontekście. Ironia tragiczna przejawia się w działaniach bohatera. Jej źródłem jest niezgodność między stanem jego wiedzy o sobie samym a rzeczywistą sytuacją, znaną widzowi lub czytelnikowi.;

Cechy tragedii antycznej bohater tragedii to bohater tragiczny. Znajduje się on w sytuacji nie mającej wyjścia. Bohater jest uwiązany w konflikt pomiędzy siłami wyższymi a własnymi czynami - siły wyższe rządzą jego życiem;